فرحزاد: علیکم السلام و رحمۀ الله خدمت شما و همه بینندگان خوب و عزیز و مهربان عرض سلام دارم و تشکر می کنم. الحمدلله عذاداری خوبی برای امام صادق (ع) در جای جای میهن اسلامی ما برگزار شد. ان شاءالله هر چه باشکوه تر بقیه مراسم هم که ما در آستانه دهه مبارکه کرامت هستیم. از اول ذیقعده که ولادت حضرت معصومه (س) است، تا یازدهم که ولادت امام هشتم (ع) ولی نعمت ما مردم ایران هستند. ان شاءالله عزیزان مراسم باشکوهی برگزار می کنند. و صمیم دل حادثه تلخ آبادان را خدمت همه عزیزان تسلیت عرض می کنیم. واقعاً همه مردم متأثر شدند. من آبادان و خرمشهر و خوزستان مکرر رفتم. قبل از انقلاب از شهرهای بسیار مهم و جذاب کشور ما بودند ولی بعد از جنگ و این مسائل حقیقتاً هر کسی که آن جا رفت و آمد داشته باشد می داند که در حق مردم خوزستان جفای فوق العاده می شود. جریان آب هست، ریزگرد هست، فاضلاب هست، این کارهای اشتباه فاحشی که برای این ساختمان متروپل و امثال اینها اتفاق افتاده است واقعاً یک بسیج همگانی و عمومی در رده بالا و پایین و همه رده ها را می طلبد. مردم خوزستان از این محرومیت و مظلومیت که استان نفت خیز است و محل صدور گاز و نفت است حیف است که مردم آن در فقر و سختی و رنج به سر ببرند. یعنی امکاناتی که ما برای استان تهران و استان های دیگر داریم شاید درصد کمی آن جا هزینه شود.
شریعتی: یک عزم جدی و ملی می خواهد برای این که خوزستان از این مظلومیت در بیاید.
فرحزاد: مردم ولایت مدار و عاشق اهل بیت و واقعاً مردمی هستند که فرهنگ غنی دارند، چه عرب، چه فارس، چه همه نژادهایی که آن جا هستند واقعاً قابل تحسین و قابل کمک هستند و این که به آنها رسیدگی کنیم تا از این غربت در بیایند. این حادثه یک علامت مظلومیت فوق العاده آن منطقه است. ان شاءالله خدای متعال آنهایی را که از دنیا رفتند غرق رحمت کند، به بازماندگان صبر و اجر بدهد. واقعاً هم باید کسانی که در این زمینه دخیل بودند مجازات جدی بشوند که برای همه مملکت ما تنبه بشود.
شریعتی: خیلی برای کشور ما و مملکت ما بد است که شاهد چنین حوادثی باشند.
فرحزاد: آن هم مسئولینی که در آن منطقه در آن دست داشتند. از مهندس و نظام مهندسی، شهرداری و غیره که قطعاً یا مالک یا پیمانکار، حتی قوه قضاییه اگر کوتاهی کرده است.
شریعتی: باز هم به همه مردم عزیز و نازنین خوزستان مظلوم، آبادان غیور تسلیت می گوییم خاصه به بازماندگان این حادثه تلخ و سهمگین و ان شاءالله خداوند به همه آنها صبر و اجر عنایت کند. یک خسته نباشید و خدا قوت هم می گوییم به همه نیروهای امدادگری که از روز اول حادثه شبانه روزی دارند تلاش می کنند. ان شاءالله خداوند به آنها توان بدهد. در محضر صحیفه نورانی سجادیه هستیم. دعای سی و نهم صحیفه و بیان ناب امام سجاد (ع).
فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین و صل الله علی محمد و آل الطاهرین. دعای سی و نهم درباره طلب عفو و رحمت از خدای متعال است و این که ما را حفظ کند که حق الناس گردن ما نباشد. حضرت ابتدائاً درود و صلوات می فرستند. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اكْسِرْ شَهْوَتِي عَنْ كُلِّ مَحْرَمٍ، خدایا میل و شهوت من را از هر کار حرامی بشکن و مانع شو. چون بشر نفس اماره او طبیعتاً به سوی شهوت و بدی ها حرکت می کند. «إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّي‏» (یوسف/53) خدا به ما رحم کند، مانع ایجاد کند به حرام دست اندازی نکنیم. وَ ازْوِ حِرْصِي عَنْ كُلِّ مَأْثَمٍ، خدایا حرص من از این که دنبال هر گناهی بروم حفظ کن و نگهدار و مانع شو. وَ امْنَعْنِي عَنْ أَذَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ، خدایا این چند روز دنیا ... یک شخصیت بزرگواری بود مرحوم آ شیخ ذبیح الله قوچانی در مشهد که آیت الله بهجت دیدن ایشان می رفتند. شخص فوق العاده گمنام بود، از علمای بزرگ بود، ایشان می فرمودند یک استادی در نجف داشتیم همیشه تکیه کلام ایشان این بود، می گفت خدایا به ما کمک کن یک سر سالم در این گور ببریم. بار سنگین گناه و حق الناس گردن ما نباشد که پر از مار و عقرب و آتش برای ما باشد. سبک برویم. سبکی آن این است. خدایا مانع شو، من را کمک کن، هر مؤمن یا مؤمنه، مسلم یا مسلمه، من اذیت و آزار برسانم. من یک مقدار روایت در این زمینه جمع کردم که خدایا من را کمک کن از این که مؤمن، مؤمنه، مسلم، مسلمه، انسانی را خلاصه اذیت و آزار من به او نرسد.
اولاً مؤمن بودن و مسلمان بودن به چیست؟ به یک خم و راست شدن است؟ به یک ظاهر صلاح بودن است؟ خیر. در روایات ما می فرماید شیعیان ما کسانی هستند که ظلم نمی کنند. امیرالمؤمنین یک جمله زیبایی دارد این محک و معیار مؤمن بودن و مسلمان بودن است. الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ يَدِه‏، حضرت می فرماید مسلمان کسی است که دیگران از دست و زبان او در امان باشند. اگر بستگان و فامیل و همه جمعی که ما با آنها معاشرت داریم بگویند ما از زبان کسی در امان هستیم، از دست او در امان هستیم، از قلم او در امان هستیم این حتماً مسلمان است. ولی اگر هزارها شاکی هست که این ما را خیلی اذیت کرده است، با زبان خود، با دست خود، با قلم خود، با نگاه خود، با تحقیر خود، قطعاً مسلمان نیست. قطعاً شیعه اهل بیت نیست. الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ يَدِه. خیلی روایت تندی درباره مردم آزاری و دل شکستن و اذیت و آزار دیگران داریم. من برای شما نمونه می خوانم.
پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی (س) فرمودند: مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اللَّه‏. ما تا به حال خیلی حدیث خواندیم که هر کس حضرت زهرا را اذیت کند، پیامبر خدا را اذیت کرده است. البته آن در حد اعلی است. در حد پایین تر چیست؟ پیامبر ما می فرماید کسی که یک انسان، یک مؤمنی را اذیت کند من رسول الله را اذیت کرده است یعنی در واقع دوازده امام را اذیت کرده است، و کسی که من را اذیت کند، خدا را آزرده کرده است. کسی خدا را آزرده کند چیست؟ وَ مَنْ آذَى اللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِي التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَان‏، کسی که مردم آزار است پیامبر ما می فرماید در چهار کتاب آسمانی لعنۀ الله علیه، ملعون است در فرقان، در انجیل، در تورات، و در زبور. در چهار کتاب آسمانی ملعون خدا است که چرا مردم آزاری کرده است. مواظب باشید مردم آزاری نکنید.
ای بسا کس را که صورت را زد         قصد صورت کرد و بر مردم بزد.
شما به یک کارگر می زنید، به یک ضعیف می زنید، به یک بچه می زنید، به یک همسر می زنید، دارید به خدا می زنید. روایت این را می گوید فَقَدْ آذَى اللَّه.
شریعتی: همان نکته ای که حاج آقای شریفیان اشاره می کنند چون در وجود مؤمنین نور نبی اکرم و نور امیرالمؤمنین است.
فرحزاد: و نور خدا است. یعنی شما به خدا می زنید. به امام زمان می زنید. فکر نکنید به یک بچه می زنید. اگر این درک و معرفت برای ما بیاید انسان محال است ... یعنی نسبت آدم ها را با خدا و با اهل باید باید لحاظ کنیم. به خدا که کسی دسترسی ندارد. اصلاً بیرون از زمان و مکان است. خدمت به بندگان خدمت به خدا است. آن طرف هم داریم مَنْ أَكْرَمَ مُؤْمِناً فَإِنَّمَا يُكْرِمُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَل‏. همان جور که اذیت و آزار یک مؤمن عین اذیت و آزار انبیاء و امام ها و خود خدا است. اکرام، من سر مؤمناً، تمام انبیاء را خوشحال کردید، تمام امام ها را خوشحال کردید، در اصل خدا خشنود کردید. بیاییم این طرف را ببندیم، هر چه می توانیم شادی و احسان و خدمتگزاری به بندگان خدا داشته باشیم. شخصی به پیامبر خدا (ص) عرض کرد آقا من دوست دارم روز قیامت در نور محشور شوم، چون حدیث داریم هر کس نور دارد اهل بهشت است. نور ندارد اهل جهنم است. من کان معه نورٌ لم یدخل النار، کسی که نور دارد در آتش جهنم نمی رود. نور هم باید این جا کسب کنید. آن جا، جایی نیست که نور کسب کنید. حالا چه کار کنیم که نور کسب کنیم؟ أحب أن أحشر یوم القیامۀ فی النور، دوست دارم روز قیامت با نور محشور شوم. پیامبر خدا چه فرمود: فرمود: لا تظلم احداً تُحْشَرُ يَوْمَ الْقِيَامَة فی النور، سعی کنید به کسی ظلم و آزار نرسانید حتماً بدانید در نور محشور می شوید. یعنی ظلم به مردم ظُلُمَاتِ يَوْمِ الْقِيَامَة، تاریکی می آورد و نورها را از بین می برد. آدم یک کسی را که اذیت می کند و دل او را می شکند خود او تاریک می شود. عذاب وجدان می گیرد. همین تاریکی است. وقتی احسان می کنید شاد می شوید این نور است. انسان چه قدر لذت می برد از این که شکم گرسنه ای را سیر می کند. من ممنون می شوم تشکر کردید از این عزیزانی که شب و روز دارند زحمت می کشند دل یک خانواده ای که همین طور آویزان است و نمی دانند آن عزیزی که زیر آوار مانده است به بستگان او چه می گذرد، خدا نصیب نکند، خیلی سخت است، این عزیزان امدادگر که زحمت می کشند دل یک خانواده ای را شاد می کنند که این آقا زنده بیرون آمده است. امام سجاد می فرماید كَفُّ الْأَذَى مِنْ كَمَالِ الْعَقْل‏، آدمی که آزار او به کسی نمی رسد علامت عاقل بودن او است و علامت این که عقل او کامل است. وَ فِيهِ رَاحَةُ الْبَدَنِ عَاجِلًا وَ آجِلا، کسی که آزار او به کسی نمی رسد، افسردگی ندارد، ناراحتی ندارد، غم و غصه ندارد، حق کسی گردن من نیست، سرافراز و سربلند هستم، یعنی مملکت وجود من با ظلم نکردن به آرامش کامل می رسد. اگر سمت خدا بتواند و کارشناس ها کمک کنند که این بحث را جا بیندازند مردم ما هم گوش بدهند. شما ببینید که قوه قضاییه صدها میلیارد هزینه آن است، هزینه خود و کارمندها و هزینه ای که از مردم می گیرد، وکلا می گیرند، به خاطر ظلم است، به خاطر حق الناس است.
شریعتی: که یک نفر ثابت کند حق با من است.
فرحزاد: حق با من است آیا به حق خود برسد یا نرسد. یعنی به خاطر گناه و ظلم، عموماً پرونده های حقوقی و جزایی همه گناه است، اگر ما به این حدیث عمل کنیم وَ فِيهِ رَاحَةُ الْبَدَنِ عَاجِلًا وَ آجِلا. قوه قضاییه زمان امام زمان برچیده شده است. اصلاً نیاز نیست. کسی تعدی به مال کسی نمی-کند. یک خانم از این سر دنیا با هزار کیلو طلا برود کسی به او نگاه نمی کند. نیاز هم ندارد نگاه کند. شما ببینید چه قدر مملکت ما آرام می شود. چه قدر ثروت ها به مملکت ما بر می گردد. چه قدر ما ضایعات نداریم. بعضی پرونده ها داریم که 20 سال است، 30 سال است هنوز به جایی نرسیده است. بعضی مواقع 30 ـ 40 نفر، 300 ـ 400 نفر درگیر هستند. شرکت های بزرگ درگیر هستند. این که آدم سعی کند آزار او به کسی نرسد مملکت بدن، مملکت روح، مملکت جسم، مملکت بیرون همه آرامش پیدا می کنند. هر کسی در مسیر خود می رود، اصلاً ما احتیاجی به قوه قضاییه نداریم. قوه قضاییه یک طرف، نیروهای انتظامی را هم اضافه کنید. وَ فِيهِ رَاحَةُ الْبَدَنِ عَاجِلًا وَ آجِلا. پیامبر خدا فرمودند: مَنْ أَحْزَنَ مُؤْمِناً ثُمَّ أَعْطَاهُ الدُّنْيَا لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ كَفَّارَتَهُ وَ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْه‏. پیامبر خدا فرمودند اگر کسی دلی را بشکند، مؤمنی را به ناحق محزون و غمگین کند، یک وقت شما کار درستی انجام می دهید، آمپول می زنید طرف درد دارد، جراحی می کنید درد دارد، این اصلاح طرف است، یک وقت به ناحق به طرف تعدی می کنید. بیخودی او را محزون می کنید. حضرت فرمود اگر کسی مؤمنی را به ناحق محزون کند بعد همه دنیا را به او بدهد کفاره آن نمی شود و اجر هم به او نمی-دهند. البته باید حلالیت بطلبد. ظرفی که شکسته است لحیم می کنند ولی باز مثل اول نمی شود. آب رفته دیگر به جوی بر نمی گردد. خیلی سخت است. یعنی ما باید نگذاریم این اتفاق بیفتد. حالا این اتفاق افتاد، حلالیت می طلبیم، نوازش می کنیم، محبت می کنیم، خدا می بخشد، طرف هم می-بخشد. ولی می فرماید آن جبران اولیه نمی شود. مَنْ أَحْزَنَ مُؤْمِناً ثُمَّ أَعْطَاهُ الدُّنْيَا همه دنیا در مقابل آن دل شکستن به طرف بدهید، لَمْ يَكُنْ ذَلِكَ كَفَّارَتَهُ کفاره آن دل شکستن نمی شود. وَ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْه، ثواب هم به او نمی دهند. جهنم نمی برند، حق او ادا شده است ولی یک رتبه ای پایین می-آید. ما شخصیت کمی داریم که در بزرگان اهل دل و اهل عرفان و اهل معنا و اهل سیر و سلوک مثل مرحوم آ سید علی قاضی طباطبایی که قبر ایشان هم الان در وادی السلام زیارتگاه است. ایشان لحظه پایان عمر خود که انسان معمولاً آن موقع مهمترین وصیت ها را می کند یک عارف که استاد آیت الله بجهت، علامه طباطبایی و خیلی بزرگان بوده است، ایشان لحظه آخر موقع وفات خود 3 بار فرمودند الله، الله، الله. سعی کنید در زندگی دلی را مرنجانید. خیلی جمله بلندی است. می توانست بگوید نماز شب بخوانید، دعا بخوانید، زیارت کنید، فلان کار را کنید، ولی آن مانعی که عموم مردم در آن گیر هستند، موقع مردن، شب اول قبر، در برزخ، در قیامت، حق الناس است. سه بار اسم خدا را آورده است. الله، الله، الله، سعی کنید در زندگی دلی را مرنجانید.
شریعتی: و به قول آن لطیف که می گفت حواس شما باشد که دل های مردم هم حق الناس است.
فرحزاد: فرمایش خوبی را اشاره کردید. ما فقط حق الناس را فکر می کنیم مال است. مال هم البته مهم است نباید مال کسی را تلف کرد. اما بردن آبرو، شکستن دل، تحقیر کردن، توهین کردن، مسخره کردن، متلک بار کردن، یک کسی ظرفیت شوخی را دارد، اصلاً شب و روز با او شوخی کنید، اما یک کسی ظرفیت ندارد، او را ول کنید. سر به سر او نگذارید.
ز خود هرگز نیازارم دلی را         که می ترسم در او جای تو باشد
به قول طبیب اصفهانی هم خیلی زیبا گفته است.
مرنجان دلم را که این مرغ وحشی         ز بامی که برخاست مشکل نشیند
بنازم به بزم محبت که آن جا         گدایی به شاهی مقابل نشیند
به دنبال محمل چنان زار گریم         که از گریه ام ناقه در گل نشیند
خلد ار به پا خاری آسان براید        چه سازم به خاری که در دل نشیند
یک وقت یک خاری به پا و دستی فرو می رود آن را در می آوریم. یک خانمی به من می گفت شوهر من یک تهمت ناموسی به من زده است من با چه پاک کننده ای آن را پاک کنم. یعنی آبروی من را ریخته است، در صورتی که این دروغ محض است هزار تا قرآن قسم می خورم که دروغ محض است. همین که مؤمنی را محزون کنید و تمام دنیا را هم به او بدهید دیگر جبران نمی شود.
شریعتی: گفت شکست شیشه دل را مگو صدایی نیست         که این صدا به قیامت بلند خواهد شد.
فرحزاد: واقعاً خیلی زبان ما، دست ما، چشم ما، پیامک هایی که می دهیم. یک کلیپ الکی درست می کنند فوراً همه جای دنیا پخش می شود. مواظب باشیم. اشتباه ما این است که هر عکسی، پیامی می آید فوری به همه جای دنیا می فرستیم. دقت کنید، آبرو، حیثیت، و شخصیت طرف است.
خلد ار به پا خاری آسان براید        چه سازم به خاری که در دل نشیند
مرحوم آ شیخ عباس تهرانی که معروف است که حضرت امام هم یک موقع خدمت ایشان یک درسی خواندند. ایشان از بزرگان علمای قم بوده است. یکی از شاگردهای ایشان می گفت، یک برنامه جشنی بود در جشن اهل بیت بعضی ها شوخی می کردند، سر به سر افراد می گذاشتند، یک آقای روحانی وارد جلسه شد چند نفر با او شوخی کردند. ایشان اهل آن نبود. خود من تنم می خارد. با شوخی و متلک ناراحت نمی شوم. این بنده خدا ناراحت شد که چرا به من متلک گفتند. مرحوم آ شیخ عباس تهرانی فرموده بود من هم چون در این شوخی سهیم بودم چون از من ناراحت شده بود، چندین شب از شدت ناراحتی از خواب می پریدم. وَ فِيهِ رَاحَةُ الْبَدَنِ عَاجِلًا وَ آجِلا. چند شب به خاطر این که به مؤمنی یک توهینی شده است از خواب می پریدم. آخر رفتم آدرس ایشان را گرفتم، ایشان را پیدا کردم به مرحوم آقای بروجردی گفتم، ایشان مستأجر است و پول ندارد، یک کمکی کردیم، دل او را به دست آوردیم تا آرامش به بدن و روح من برگشت. این حق الناس است. اینها را باید در دنیا جبران کنیم که گرفتار نباشیم. کلام امام سجاد وَ امْنَعْنِي عَنْ أَذَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ. خدایا تو را به حق پیامبر و اهل بیت قسم می دهیم به ما کمک کن، دلی را نشکنیم، کسی را آزرده نکنیم، مخصوصاً نزدیکان ما، پدر و مادرهای ما، و ان شاءالله همگی عاقبت به خیر شویم.
ما روایت داریم که امیرالمؤمنین (ع) در غرر می فرماید الْخَيْرُ كُلُّهُ معرفۀُ الْإِنْسَانِ نَفْسَه‏. همه خیرها و خوبی ها برای این است که انسان خود را بشناسد. خود را پیدا کند. و اگر عزیزان حواس آنها باشد ما هفته گذشته عرض کردیم که دلی به دست آور تا کسی باشی یعنی همه اینها این است که به خود برسید خود را مواظبت کنید. خود شما خود را ببخشید. خود شما به خود محبت کنید، خود شما به خود رحم کنید. خود وصیت هایی که می خواهید بنویسید و عمل شود خود عمل کنید. در یک کلام مراقب خود باشید. این جمله رواج پیدا کند خیلی خوب است. مراقب خود باشید.
نیست این مفتون تو را جزء خویش خویش         روی در روی خود آر ای عشق کیش
نیست این مفتون تو را جزء خویش خویش، «لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى» (نجم/39)‏. خود شما هستید. ما در قبر تک و تنها می گذارند. روز قیامت هم «وَ كُلُّهُمْ آتيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَرْدا» (مریم/95) ما هستیم و خدای ما. این آیه را ما صد بار هم بگوییم جا دارد. خدا می فرماید «اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى‏ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسيبا» (اسراء/14) کتاب اعمال را می دهند، 50 سال، 60 سال چه کار کردید. خود شما بخوانید. خدا می گوید من خود شما را به حسابرسی قبول دارم. این گناه ها، معصیت ها را چه کار می خواهید بکنید؟ کار خوبی است؟ دائم به خود لطمه زدید. این لطمه ها را چه کار می کنید؟ هر چه خود حساب خود را برسید. خود شما خود را آزمایش کنید. خود را غسل دهید، خود را کفن کنید. خود را تلقین کنید. خود به خود بباوران. درون همه یک فطرتی هست، یک عقلی هست، یک وجدانی هست با ما حرف می زند. همه دارند. شما گناه می کنید وجدان شما دائم شما را سرکوب می کند. کار خوب می کنید تحسین می کند می گوید خوب کاری کردید.
در اندرون من خسته دل ندانم کیست     که من خموشم و در فغان و در غوغاست
این درون ما یعنی طفل درون ما، فطرت درون ما، با ما حرف می زند. شما هزار بار هم پا روی نور بگذارید نور بالا می آید به شما می گوید این کار خوب است یا بد است. حرف این را گوش دهیم. سیر از خود ما شروع می-شود و به خود ما ختم می شود. یعنی تمام سیر و سلوک ها انفسی است. از خود ما شروع می شود و به خود ما هم ختم می شود. خود ما جسم خود، روح خود، تمیز کنیم، پاک کنیم، حق الناس را ادا کنیم. با آرامش زندگی کنیم. احتیاج به قرص و دوا ندارید. آنها یک تسکین موقتی است. تسکین اصلی را می گوید ذکر خدا به انسان آرامش می دهد. خود را پیدا کردن به انسان آرامش می دهد. ملا عبدالله بارها می گوید خود را پیدا کنید، آن روح و نور حقیقی خود را، آن را در آغوش بگیرید و با او کیف کنید. آن نور خدا است، نور اهل بیت است. آن وقت است که صاحب سکینه می شوید. یعنی آرامش واقعی کامل آن موقع است.
ما در مورد معرفۀ النفس خیلی صحبت ها را کردیم. حالا مهمترین بحث معرفت نفس محور راه ها خودشناسی است. اینها دانستنی نیست باید طی کرد و به آن رسید. من خاطره از آقای بهاءالدینی خیلی دارم. خدمت ایشان اصفهان می رفتیم دوستان اصفهان ایشان را زیاد دعوت می کردند. در راه که می رفتیم یک امام جمعه ای هم همراه ما بود، از رفقای ما، به آیت الله بهاءالدینی عرض کرد آقا برای سیر سلوک و عرفان ما چه کتابی بخوانیم؟ چه درسی را گوش بدهیم؟ ایشان یک تأملی کردند فرمودند که سیر انبیاء سیر عملی بوده است سیر نظری و فقط ذهنی نبوده است. به اندیشه ها و ذهن ها هم چیزهای خوب یاد می دادند. اما این که من هزار بار این جا بنشینم و بگویم حرم امام حسین چنین و چنان است از دور، باید بروید ببینید، دیدنی است، رفتنی است، آیت الله بهاءالدینی فرمودند سیر انبیاء سیر عملی بوده است نه سیر نظری. مثل بعضی فلاسفه و حکما نشستند یک چیزهایی بافتند. این طور شود این طور می شود. یعنی ممکن است هزار صفحه هم کتاب بنویسند ولی سر جای خود دارند درجا می زنند. عرفان با حکمت فرق می کند. با علم فرق می کند. ممکن است انسان عابد شود، زاهد شود، ولی عارف یعنی راه می رود، می بیند، می-یابد، درک می کند. این نکته مهمی است که این راه معرفت نفس راه درک کردنی و رسیدنی و یافتنی است.
راه های معرفت نفس مهمترین و اساسی ترین و قوی ترین یعنی آن اساس و بنیاد راه معرفت نفس که ما در روایت داریم المعرفه صنع الله. یعنی آن حقیقت معرفت و شناخت کار خدا است. باید در خانه خدا دعا، تضرع، گدایی، التماس و در خانه اهل بیت او، چهارده معصوم، هر چه می توانیم التماس کنیم که این پرده را کنار بزنند. ممکن است کسی زحمت بکشد سیر و سلوک هم بکند اما تا پشت در می آید. آن در را باید از آن طرف باز کنند. آن در اصلی را کنار بزنند. حجاب من ... بت، بت شکن می خواهد. مثنوی می گوید
هیچ نکشد نفس را جزء ضل پیر         دامن آن نفس کش را سخت گیر.
حتی ما گاهی سر به سر نفس و شیطان می گذاریم بزرگتر و قوی تر هم می شود. یعنی دائم با او کشتی می گیریم او قوی تر می شود. یک تعبیر خیلی زیبای امیرالمؤمنین علی (ع) در تحف العقول است. به کیل فرمودند. یا کمیل، یا کمیل، حدیث مفصلی است. فرمودند یا کمیل الارض مملوة من فخاخ ابالسَ فلا ینجو احد الا من تشبث بنا، زمین از دام شیاطین پر است. یعنی مین‌گذاری شده است. دام‌های مختلف. برای هر کسی هم یک جور. یکی با مال زمین می‌خورد، یکی با رشوه، با پول، با شهوت، با شهرت، با ریاست، با وعده وعید، با تهدید، این را بکن، می‌کند. برای هر کس هم یک جور. این بحث شیطان، یک موقع یکی از علمای بزرگ، یک حدیثی دیده بود فرموده بود من به خاطر دیدن این حدیث چند شب خواب نمی‌رفتم. آن حدیثی که ایشان گفتند من دیدم که به عدد راه‌های هدایت، شیطان راه‌های ضلالت و گمراهی درست کرده است. من توفیق داشتم ایام شهادت در همدان بودم. علمای بزرگی همدان داشتند مثل مرحوم شیخ محمد بهاری که سر قبر او رفتم  و مرحوم آخوند ملاعلی معصومی که یکی از مراجع فرموده بودند که کسی از قم برود همدان پشت سر ایشان نماز بخواهد و برگردد، جا دارد. مرحوم حاج سید محمد تقی خوانساری مرید ایشان بوده است. آخود ملاعلی معصومی همدانی. عزیزان همدانی گلزار شهداء سر قبر ایشان می‌روند. این جمله خیلی زیبا است. آخوند ملاعلی معصومی همدانی، فرموده بودند من هر کجا رفتم سجاده‌ام را بیندازم، دیدم شیطان جلوتر از من انداخته است. خیلی خبیث است. واقعاً خدا به ما رحم کند. یعنی اینطوری نیست که شیطان خوابیده است بگوید هر کاری می‌خواهی بکنی، بکن. یا من یک تلنگر می‌زنم می‌روم. البته کسی به خدا و اولیاء محکم بچسبد، شیطان نزدیک او بیاید، مصروع می‌شود، زمین می‌خورد ولی تا به آن حد نرسیده، تمسک او به خدا و اهل بیت کامل نشده است، ضربه‌های فنی‌اش را می‌زند. روزنه‌های وجودمان را نشناختیم. پدرمان حضرت آدم را از بهشت بیرون کرد. مادر ما حضرت حوا را همینطور. با خیلی از انبیاء دست و پنجه نرم کرده است. خیلی تجربه دارد. لذا گفته بود ما هر کجا رفتیم سجاده‌مان را بیندازیم، شیطان جلوتر از ما انداخته بود. یعنی یک راه انحراف پیدا کرده است. یکی از راه‌های مهم آن این است. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: یا کمیل زمین از دام شیاطین پر است، هیچ کسی در عالم از شر شیطان و دام‌های شیطان نجات پیدا نمی‌کند الا محکم به ما بچسبد. من اعتصم بکم فقد اعتصم بالله و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم. یک جا می‌گوید کسی ایمان بیاورد خدا قلب او را هدایت می‌کند. ایمان مرحله پایین‌تر است. مرحله بالاتر چیست؟ اعتصام است. اعتصام می‌دهیم مضطر شدم، درمانده شدم. حالا این هم داستان قشنگی است. می‌گویند یک عالمی خواب و مکاشفه قوی داشت. مکاشفه هم شیطانی داریم، رحمانی داریم. یکبار شیطان به او تجسم کرد. مجسم شد بر او. گفت من ابلیس هستم. بفرما. گفت آمده‌ام. گفت به من سلطه نداری. گفت من به تو سلطه ندارم؟ چرا دارم. گفت حالا من یک مسئله‌ای را طرح می‌کنم اگر می‌توانی جواب بده. مسئله‌ای را مطرح کرد فلان چیز. مثلاً مسئله علمی. آن آقا جواب داد. شیطان شبهه کرد، جواب داد، شبهه کرد، شیطان انقدر شبهه کرد همه را جواب داد. محکومش کرد. قشنگ بعد از یک ساعت، به قول ما دست و پای شیطان را بست، محکوم. گفت آره محکوم هستی، گفت آره محکوم هستم. گفت حالا دیدی که من غالب شدم، بردم. شیطان گفت: نه، من غالب شدم. من بردم. گفت چطور؟ گفت یک ساعت از بهترین عمر و وقتت را با شیطان کلنجار رفتی. من الکی وقت تو را گرفتم. خیلی حرف است. اصلاً بهترین راه این است که آدم با باطل شیطان بحث کند. اصلاً محل نگذارد. اینجا از آنجاها هست که باید شود. خدا رحمت کند حاج شیخ عبد‌الله بختیاری، حالا هم مستند دارم برای آن می‌سازند و هم شرح حال مفصل دارند کار می‌کنند و مرحوم آیت الله حائری مرید ایشان بود. حاج شیخ مرتضی حائری. حاج عبدالله بختیاری پیاده می‌رفت نجف، مشهد و اینها. مردم بزرگی بود. من از خودم ایشان شنیدم. قبرش هم در قبرستان بقیع قم زیارتگاه دارد. سنگ بزرگی دارد. شیخ عبد‌الله بختیاری. ایشان فرمودند یکبار در مکاشفه من شیطان را دیدم. گفتم دشمن خدا هستی. شروع کردم با او درگیر شدن کشتی گرفتیم. من را محکم زمین زد. نشست روی سینه‌ام که سرم را ببرد، در واقع من زمین خورده و مغلوب شیطان می‌شوم. دیدم اینطوری که نمی‌شود. این فرمایش حضرت امیر است. فلا ینجور احد الا من تشبث. بابا اژدها، اژدها‌کش می‌خواهد. والله زور ما به نفس ما نمی‌رسد، به هوا و هوس ما نمی‌رسد. گاهی می‌خواهیم حرف کم بزنیم، بیشتر می‌زنیم. گاهی می‌خواهیم عصبانی نشویم، عصبانی می‌شویم که در عمرمان نشدیم. بهتر این است که خدا کمک بخواهیم. خدا می‌گوید به من چنگ بزنی، من شیطان،     نفس اماره، همه را زمین می‌زنم. من خودم اینها را درست کردم که شما مضطر شوی و به سراغ من بیایی. گفت لحظه آخر یاد حضرت علی افتادم. گفت اگر ناتوانی بگو یا علی. اگر خسته جانی بگو یا علی. این یا علی در هیچ لحظه‌ای از ما نیفتد. یا علی. ان‌شاءالله عزیزان بیننده همه این یا علی را بگویند. گفت گفتم یا علی به دادم برس. گفت دیدم مولا حضرت علی تشریف آوردند. دست شیطان را گرفتند و به زمین زدند. فرمودند تو برو روی آن بنشین. تو بر او غالب شو. البته این هم هست. حضرت امیر فرمودند: شیطان کل انسان نفسه. من مدت‌ها دنبال این حدیث بود. شیطان هر آدمی نفس او است. این شیطان بزرگ اینجا است. این خیلی حدیث نابی است.
خدا آیت الله بهاء‌الدینی را رحمت کند. گاهی به بعضی‌ها کمی رک می‌گفتند. بعضی‌ها می‌آمدند شلوغ‌کاری می‌کردند یا حرف‌های... می‌فرمودند شیطان خودت هستی. برو خودت را درست کن. آقا خودت هستی. شیطان خودت هستی. در کتاب رنگارنگ نوشته یک کسی شیطان را یک شب خواب دید، دید تسبیح دست او است، ریشی دارد و خیلی ظاهر الصلاح است. گفت تو مردم را اغوا می‌کنی؟ گفت آره. دست انداخت، ریش شیطان را بکند، یک سیلی هم در گوشش زد. یکهو از خواب پرید. دید ریش خودش را کنده است، یک سیلی به خودش زده است. از سیلی‌ای که به خودش زده بود، از خواب پریده بود. این تعبیرش همین شیطان کل انسان است. شیطان خود انسان است. درس می‌دهد به آن شیطان بیرونی. شیطان کل انسان نفس. شیخ عبد‌الله می‌گفت حضرت او را زدند زمین، من را بر او غالب کردند، فرمودند، شما زورتان به شیطان نمی‌رسد. از ما کمک بخواهید. الا من تشبتث یا کمیل زمین از دام شیاطین پر است، فلاینجوا احد الا من تشبث بنا.
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکر هستم.
 صفحه551 قرآن کریم
فرحزاد: بحث شیطان شد روایت زیبایی است. پیغمبر عظیم الشأن علیه و آله سلام فرمودند: الشیطان اثنان. ما دو نوع شیطان داریم. یک شیطان بیرونی و یک شیطان درونی که اشاره کردم شیطان کل انسان نفس. یا خود انسان‌های گاهی شیطان مجسم هستند. در آیه قرآن هم داریم شیاطین الانس و الجن. اول انس آورده است بعد جن. یعنی شیطان انس مهم‌تر است. وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمينَ، شیاطین الانس. ما امتحان انبیاء، برای همه پیغمبران دشمن قرار دادیم، شیطان انسی و شیطان جنی. شیطان انسی کیست؟ شیطان انسی طاغوت‌ها، منافقین، شیطان‌هایی که کار شیطان را انجام می‌‌دهند. ما سر اسم که دعوا نداریم. هر کسی فکر شیطانی، راه شیطانی، عمل شیطانی دارد، شیطان است. ولو انس باشد یا جن باشد. ولی آن ابلیس معروفی که به اصطلاح وسوسه می‌کند، وسواس و خناس است، آن جن است. کان من الجن. پیغمبر ما می‌فرماید ما دو نوع شیطان داریم. شیطان انس و شیطان جن. چه کار کنیم این شیاطین دور شوند؟ فرمود: یبعد شیطان جن بلا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. خیلی ذکر است. حضرت آدم از غم و غصه شکایت کرد، خدا به او گفت ذکر لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم بگو. برای وسوسه‌ها، وسوسه فکری، وسوسه عملی، دور کردن شیطان جنی زیاد بگویند لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. این شیطان جنی. شیطان بیرونی. شیطان درونی چی؟ و انسان‌های شیطان. فرمود: و یبعد شیطان الانس بصلاة علی محمد و آل محمد. چه کار کنیم از رفقای ناباب، مجالس ناباب، ماهواره‌های ناباب، دخالت‌های ناباب، از معاندین راحت بشویم. از شیطان درونی، شیطان انسانی. فرمود زیاد این ذکر را بگویید. صلوات بر محمد و آل محمد.
اشاره قرآنی: این سوره صف که امروز شروع شده است آیه دو و سه، خیلی حرف مهمی، کلام مهمی، دستور مهمی است. يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُون، كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ. ای مؤمنین چرا چیزی که عمل نمی‌کنید می‌گویید؟ بیشتر هم راجع به وعده است. وعده می‌دهید. حالا مسئولین وعده می‌دهند. در این انتخابات نماینده‌ها، رؤسا چقدر وعده می‌دهند؟ وزارء، وکلا. واقعاً این وعده‌ها عمل می‌شود؟ تو می‌دانی نمی‌شود این عمل شود، چرا وعده می‌دهی؟ از آنها بگذریم. خود ماها. ما میلیون پروژه در ایران داریم، سی سال، چهل سال است که مانده است. گفته یک ساله، شش ماهه تمام می‌کنم. این ساختمان را شش ماهه، سه ماهه، یک ساله، دو ساله تمام می‌کنم. پنج سال گذشته است، ده سال گذشته است. وعده می‌دهم فلان کار را می‌کنم. فلاح جا می‌آیند. چکم را پاس می‌کنم. لحن تندی است. اگر تو مؤمن هستی، اوستایی داشتیم آقای شریعتی عزیز گفت من در عمرم یک بار خلف وعده نکردم. اگر شهرستان بوده خودم را سر وقت رسانده‌ام. چرا چیزی که می‌دانی عمل نمی‌کنی، وعده می‌دهی. این از نظر دشمنی و ناخشنودی پیش خدا بزرگ است. حرفی، قولی، تعهدی بدهی که به آن عمل نمی‌کنی. خدا ما را ز خلف وعده و خلف تعهد حفظ کند.
شریعتی‌: ان‌شاءالله. امیدوارم که خوش قول باشیم. خیلی از شما ممنون و متشکرم