1402-12-23-حجت الاسلام نظافت-نکاتی پیرامون ماه مبارک رمضان

حجت الاسلام نظافت: سلام بر شما و همه بینندگان عزیز.
ملایی: گویا بحث شما نامه امیرالمؤمنین علی (ع) هست. نامه 31.
حجت الاسلام نظافت: بله. اولاً ماه مبارک رمضان را تبریک عرض می‌کنم. ماه ضیافت خدا را. امیدوارم که این رمضان بهتر از رمضان سال‌های قبل باشد. چون معلوم نیست رمضان دیگر را درک کنیم. ان‌شاءالله که بینندگان عزیز سال‌های سال بتوانند از ماه رمضان استفاده کنند ولی حسابی ندارد. و چقدر خوب است که همچنان که توصیه کرده‌اند اگر می‌خواهید نماز شما نماز خوبی باشد، با خودتان بگویید که این نماز، نماز آخرین است، صل صلوة مودع، فرمود وداع کنید، بگویید آخرین است. ما هم با خودمان بگوییم که این رمضان، رمضان آخر است. دیگر ممکن است که رمضان دیگری نباشد. آن وقت است که می‌توانیم استفاده کنیم. و استفاده خوب از ماه رمضان اولاً به این است که خودمان را توسعه بدهیم که یاد دادن بعد از هر نماز. بگوییم «اللهم اغنِ کل فقیر، اللهم اشفِ کل جائع». رمضان امسال را در حالی شروع می‌کنیم که مردم غزه گرسنه هستند و نان گیر بچه‌ها نمی‌آید. بعضی از بچه‌ها چون شیر ندارند می‌میرند، پیرمردها می‌میرند. زیر بمباران هستند. ما رمضان خوب‌مان این است که همین «اللهم اغنِ کل فقیر، اللهم اشفِ کل جائع»، همین را از ته دل بگوییم. جای دوری نرویم. در شهر خودمان، در همسایه‌های خودمان، در اقوام خودمان آدم‌‌های گرفتار هستند و شایسته است که خودی خودمان را توسعه بدهیم. وقتی که ظرف ما کوچک باشد، سهم ما از رحمت خدا کم است. رحمت خدا سرازیر است. هر کسی به اندازه ظرفش استفاده می‌کند. «أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها» یعنی خدای متعال می‌فرماید خدا از آسمان باران را می‌فرستد، در این دره‌ها و وادی‌ها آب جریان پیدا می‌کند به اندازه خودش. این کنایه از این است که هر کسی به اندازه ظرفش فیض می‌برد. حالا ما وقتی که می‌گوییم «اللهم اغن کل فقیر» به همه فقرای عالم فکر می‌کنیم، یعنی در حقیقت داریم هم‌درد و هم‌آرزو و هم‌فکر با مولای خود امام زمان می‌شویم که امام زمان جهانی فکر می‌کند و البته می‌گویم جهانی فکر کن و از نزدیکان شروع کن. نزدیکان خود را فراموش نکن. می‌گوییم «اللهم اصلح کل فاسد من امور المسلمین» خدایا ما رنج می‌بریم از فساد با انواع و اقسام آن که در جامعه ما هست. و لذا رمضان خوب فقط رمضان عبادت نیست. عبادت باید در زندگی ما اثر بگذارد. ما در عبادت انرژی تازه می‌گیریم، عزم تازه پیدا می‌کنیم که رفتار ما با همسرمان، با فرزندان‌مان، با همسایه‌های‌مان، با جامعه‌مان، فقتار بهتری باشد. امیدوارم که رمضان به معنای واقعی کلمه همه را تحت تأثیر قرار بدهد. مسئولان را ما را یکجور، مردم ما را یکجور، خود ماها را یکجور و با قرآن آشتی کنیم. قرآنی که هم دردهای ما را بیان می‌کند و هم درمان را بیان می‌کند. فرمود: «و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنین» چقدر خوب است در هر صفحه‌ای از این صفحات قرآن که می‌خوانیم، یک تأملی کنیم ببینیم کدام یک از آیه‌‌ها مال ما است و کدام یک از این آیه‌ها دارد دردهای ما را می‌گوید و مشکل ما را دارد بیان می‌کند. یک درنگ کوتاهی در هر صفحه از این صفحات قرآن داشته باشیم و قرآن همراه با تدبّر باشد. در خطبه متقین داریم، در نهج‌البلاغه خطبه 193 امیرالمؤمنین فرمودند انسان‌های باتقوا این‌چنین قرآن می‌خوانند که آیات قرآن را زیر و رو می‌کنند تا دوای دردشان را پیدا کنند. یعنی حسود هستند، قرآن برای حسادت راه‌حل گفته است. برای درمان حسادت. اهل ریا هستم؟ پول‌پرست هستم؟ هوا‌پرست هستم، کسالت دارم، بی‌حال هستم. خدای ناکرده گرفتار نفاق و دورویی هستم. این مرض‌ها را قرآن درمان می‌کند. هم مرض را معرفی می‌‌کند و هم درمان می‌کند و امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه دارد که فرمود امکان ندارد کسی با قرآن همنشینی کند مگر اینکه یک چیزی از او کم می‌شود، یک چیزی به او زیاد می‌شود. از جهالتش کم می‌شود به بصیرتش افزوده می‌شود. بنابراین این هم خیلی اهمیت دارد. ماه رمضان فرصت پیدا می‌کنیم که با نماز صبح اول وقت آشتی کنیم. بینندگان سمت خدا الحمدلله همه اهل نماز هستند ولی ممکن است که همه توفیق نماز صبح اول وقت را نداشته باشند. همه توفیق نماز شب را نداشته باشند. آنهایی که توفیق نماز شب ندارند، آنهایی که توفیق نماز صبح اول وقت را ندارند، دیگر الآن به بهانه تحریم یعنی شب‌های زیبای رمضان توفیق نماز شب هست. نماز شب هم لازم نیست به آن نماز کامل و جامع که در نماز ود در قنوت 300 تا العفو و 70 تا استغفر الله ربی و اتوب الیه و 40 تا مؤمن و... اگر کسی بتواند خوب است ولی همین نمازی که سوره قل هو الله هم نخواند اشکالی ندارد، همین نماز را یعنی آن کم را از دست ندهیم. در نامه 69 نهج‌البلاغه فرمود: «خادع نفسک فی العباده» در عبادت سر نفست را کلاه بگذار. وقتی نشاط دارد خب بگو یک جزء قرآن می‌خوانم. وقتی نشاط ندارد 5 صفحه را از دست نده. یک صفحه را از دست نده. این کلاه گذاشتن سر نفس است. خیلی وقت‌ها ما فکر می‌کنیم حال نداریم. همین که بتوانیم بر نفس خود غلبه کنیم و قرآن را باز کنیم، مقابل قبله بنشینیم، شروع به خواندن کنیم، خیلی وقت‌ها می‌بینید حال می‌آید. مثل ماشینی که خراب است، دو سه تا استارت می‌زنند می‌بینی روشن شد. عبادت هم اینطوری است. ویژگی ماه رمضان این است که خدا به کمک ما آمده است. یعنی یک امتیازهایی در ماه مبارک رمضان هست که وقت‌های دیگر نیست. چطوری خدا به کمک ما آمده است؟ اولاً روزه گرفتیم، هوس خود را منزوی کردیم. در سر هوس زده‌ایم. نفس عماره را ضعیف کرده‌ایم. کنار دستی ما هم اینطوری است. مؤمنین با هم ارتباط دارند. پس در جامعه یک جو خوبی است. نکته دیگر این است که خیلی وقت‌ها شیطان ما را اذیت می‌کند و شیطان هوس ما را تحریک می‌کند. «یزین لی الهوی» در مناجات الشاکین داریم که خدایا این شیطان هوس مرا زیبا جلوه می‌دهد. خب شیطان در ماه رمضان در غل و زنجیر است. خدا شیطان را در ماه رمضان کنترل کرده است، محدود کرده است. و در ماه رمضان است که یک آیه قرآن ثواب ختم کل قرآن را دارد. یعنی وقتی می‌گویند ثواب یعنی یک آثاری دارد. نمی‌شود یک چیزی را بگوییم ثواب و اثر نداشته باشد. ثواب یعنی همان آثاری که در وجود ما می‌گذارد. دیگر بعد از رمضان این خبری نیست. از این فرصت باید استفاده کرد. انس با قرآن و افطاری دادن. چند سالی است باب شده افطاری‌های ساده. از افطاری دادن محروم نشویم. حتی اگر کسی مستضعف است و ندارد، گفته‌اند ولو یک دانه خرما. البته یک دانه خرما مال کسی است که ندارد. یک وقت یک کسی خودش را گول نزند بگوید مثلاً با یک خرما مثلاً شهر را نفری یک خرما بدهیم. امیرالمؤمنین فرمود: اگر خدا به کسی پول داد، «فالیحسن منه الضیافه» اهل ضیافت باشد، پذیرایی خوبی، استانداردی را داشته باشد. پذیرایی هم در یک حد معمول. نه دست کم و نه زیاد. کمیت هم مهم است. بنابراین افطار هم بسیار اهمیت دارد که ما اهل افطاری دادن باشیم و ماه پاک کردن کینه‌ها از سینه‌ها. باید بشوییم. باید به عشق خدا ببخشیم بندگان خدا را و با خدا معامله کنیم. «و ليعفوا و ليصفحوا ألا تحبون أن يغفر اللَّه لكم» ببخشید، بگذرید. دوست ندارید خدا شما را ببخشد؟ یعنی با عفو دیگران با خدای متعال معامله می‌کنیم. آنکه عفو نمی‌کند، گویا غیرمستقیم دارد می‌گوید خدایا من محتاج عفو تو نیستم و همه ما محتاج عفو خدای متعال هستیم. ماه رمضان ماه عمل به دستور صل من قطعک است. ‏فرمود آن قوم و خویشی که تو را فراموش کرده است. تو تواضع کن. تو ارتباط برقرار کن. تو سلام کن. تو به منزلش برو. تو دعوتش کن. این مجموعه را با هم داشته باشیم. ما اگر به دستورات اسلامی عمل کنیم، هم دنیای ما شیرین و شاد خواهد بود و هم آخرت‌مان خوب خواهد بود. زندگی شاد ویژه پولدارها نیست. و بسیاری از ثروتمندان عالم، مزه زندگی واقعی را نمی‌چشند. کسی که دلبسته دنیا است مزه زندگی را نمی‌چشد. و اصلاً در ماه رمضان آقای ملایی عزیز، ما خودمان را پیدا می‌کنیم. بسیاری از ما، گرفتار فراموشی خود می‌شویم. گرفتار خود‌گم‌گشتگی می‌شویم و چه دردی بالاتر از خود گم کردن و خود فراموش کردن. وقتی که ما غذا می‌خوریم، از غذا خوردن خود لذت می‌بریم، خب حیوانات هم لذت می‌برند. لذت‌های مادی حیوانی ویژه انسان نیست. وقتی دل‌مان می‌شکند، اشک ما جاری می‌شود، آن وقت مزه انسانیت را می‌فهمیم. وقتی گره‌گشایی می‌کنیم، یتیم‌نوازی می‌کنیم، قربانی می‌کنیم یا در یک قربانی مشارکت می‌کنیم، وقتی که سفره پهن می‌کنیم، آن وقت است که مزه انسانیت را می‌‌چشیم. وقتی دیگران را شریک نعمت‌های خود می‌کنیم، آن وقت هست که مزه انسانیت را می‌چشیم و در این ماه رمضان باید بگوییم: «اللهم الهی لا تؤدبنی بعقوبتک» خدایا من را با عقوبت خود ادب نکن. عقوبت خدا چیست؟ یک مرحله از عقوبت خدا این است که بلا بفرستد تا من را ادب کند. بعضی از ما که به زبان خوش ادب نمی‌شویم.
ملایی: تا تنبیه نشویم درست نمی‌شویم.
حجت الاسلام نظافت: در نامه 31 نهج‌البلاغه داریم. فرمود: «لا تکونن ممن لا تنفعه العظه» از آنهایی مباش که موعظه به حال آنها سود ندارد. فرمود: «ان العاقل یتعظ بالاداب» انسان عاقل با کلمه ادب می‌شود تحت تأثیر سخن قرار می‌گیرد. «و البهائم لا تتعظ الا بالضرب» حیوان را با زدن ادب می‌کنند. حیوان جزء زدن پند نمی‌گیرد. گاهی ما اینطوری می‌شویم. و خدای متعال چون ما را دوست دارد با بلا و با توگوشی زدن ادب می‌کند که بیماری‌های ما به عالم برزخ کشیده نشود. هر چه هست اینجا پاک شود. اینجا دیگر اذیت نشویم. خدا ما را دوست دارد. طبیب مهربان است. طبیب مهربان اگر بتواند به شکل معمولی درمان می‌کند. اگر دید درمان نمی‌شود تیغ جراحی را مهربانانه برمی‌دارد. خدا از این طبیب‌های دنیا مهربان‌تر است. بنابراین باید دنبال این باشیم که گرفتار عقوبت نشویم. یک مرحله از عقوبت هم این است که خدا گرفتاری مادی برای انسان درست نمی‌‌کند. گرفتاری همین است که انسان را رها می‌کند. فرمود: «ذرهم» پیامبر اینها را رها کنیم. بگذار بخورند. آرزوها آنها را غافل کند. همین که انسان مزه مناجات را نمی‌کشد، همین که خدا را فراموش کرده است، همین که سرگردان است، حیران است، نمی‌داند برای چی در این دنیا آمده است. ته آن چی؟
ملایی: این خودش درد بزرگی است.
حجت الاسلام نظافت: بیست سال دیگر هم زنده باشیم، چهل سال دیگر هم زنده باشیم. ته آن چی؟ خیلی بد است این سرگردانی، این تحیّر. اینکه انسان هدف برتری برای این زندگی نداشته باشد. ما در این دنیا نیامده‌ایم که خانه‌ای داشته باشیم، ماشینی داشته باشیم چون باید بگذاریم برویم. داشتن اینها خوب است ولی اینها هدف نیست. اگر هدف کسی از زندگی، همین زندگی مادی باشد، به سرعت عمر تمام می‌شود، موقع مردن با حسرت باید برود. «سرنی بلقائک» فرمود خدایا من را با دیدار خودت شاد کن. ان‌شاءالله مشرف شدیم حرم امام رضا یا حرم امیرالمؤمنین (ع)، زیارت امین الله بخوانیم، آنجا لطفاً بگویید: «مشتاقه الا فرحة لقائک» خدایا من را عاشق یک مرگ شاد کن. من آرزوی رفتن از این دنیا داشته باشم. تمنا داشته باشم. کی تمنای مرگ دارد؟ کسی که دست او پر است. نمی‌ترسد. آماده است. کسی که هم دست او پر است نمی‌ترسد و هم مشتاق آن پاداشی است که در انتظار او است. و هم می‌ترسد ثواب‌ها را از دست بدهد. خدا رحمت کند حاج قاسم سلیمانی را. هر کسی را می‌دید می گفتد دعا کنید من شهید شوم. دنیا برای او زندان شده بود. یک رمضان خوبی و امروز دوم ماه رمضان، هنوز دیر نشده تصمیم بگیریم. تصمیم بگیریم. قدم اول هر حرکتی تصمیم هست. در یکی از خطبه‌های نهج البلاغه مولا امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: «فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِي قَلْبِكَ بِعَزِيمَةٍ» مداوا کن درد سستی‌ای که در دلت هست با یک تصمیمی. تصمیم بگیری و از این شرایط خوبی که در مساجد هست، در هیأت‌ها هست، از این بسترها، از این شرایط استفاده کنیم، ان‌شاءالله که خدای متعال رمضان ما را بهترین رمضان کند. امسال که بخشی از رمضان هم با عید نوروز تلاقی پیدا کرده است. امیدوارم که همچنان که خانم‌های گرامی مشغول خانه‌تکانی هستند، همچنان که مشغول خانه‌تکانی هستند، این خانه‌تکانی دل‌ها را هم فراموش نکنیم. دل‌های خود را هم پاک کنیم، دل‌های خود را هم تمیز کنیم، رو به جلو باشیم. در روایت هست اگر کسی دو روز او مساوی باشد، باخته است. چرا باخته است؟ باخت یعنی چه؟ یعنی پولی بدهیم و چیزی گیرمان نیاید. یک روز عمر رفت، چیزی گیر ما نیاید. وای به حال کسی که امروز او از دیروز او بدتر باشد. اگر بدتر هم نباشد، مساوی باشد باخته است. چرا؟ چون زمان را نمی‌شود نگه داشت. آن یک روز که رفت، رفته و چیزی گیر ما نیامده است. پس باید از هر ثانیه‌ای استفاده کرد. حالا من از این روایت الهام بگیرم که این رمضان نکند از رمضان سال بعد بدتر باشد و نکند مساوی با رمضان سال قبل باشد. بایستی رمضانی متفاوت و بهتر باشد. تدبّر در مناجات ابوحمزه ثمالی، تدبر در این گناه‌ها. به هر حال استفاده کردن. ماه رمضان دیگر بالاخره حالا ممکن است که رمضان بچه‌های ما متفاوت باشد. بعضی از جوان‌ها سحرها فوتبال می‌روند. عیبی ندارد. جوان هستند. ولی سنین فرق می‌کند. ما بایستی از عمر خود استفاده بهتر کنیم. ماه رمضان مواظب زبان باشیم. زبان ما روزه بگیرد، چشم ما روزه بگیرد، گوش ما روزه بگیرد و توبه واقعی داشته باشیم. توبه واقعی یعنی چه؟ توبه واقعی یعنی ریل زندگی خود را عوض کن. اگر یک قطاری ریل خود را عوض نکند، حالا این قطار فرض بفرمایید به زبان هم بیاید. بگوید من می‌خواهم در ریل دیگری حرکت کنم. خدایا من را ببخش می‌خواهم یک جور دیگر. خب این در آن ریل همان ریل است.
ملایی: تا هر جا هم که برود همین خط است.
حجت الاسلام نظافت: حالا حرف هر چه بزند. با کلمه نمی‌شود مسائل را حل کرد، با زبان نمی‌شود مسائل را حل کرد. ماه رمضان باید ریل‌ها را عوض کرد. در یک روایتی هست از پیامبر اکرم (ص) این است که فرمود هر کس توبه بکند و تغییر ایجاد نکند، توبه نکرده است. حالا تغییر در رفقایش، تغییر در جلسه‌هایش، تغییر در خورد و خوراکش. یعنی آدم باید نگاه کند ببیند گیر کار او در عرصه‌های گوناگون کجا است. شب‌های قدری که هست که به اندازه یک عمر، لیلة القدر خیر من الف شهر. می‌گویند قرآن را روی سر خود بگذارید. یعنی چه؟ می‌شود مثلاً ما برویم دکتر، دکتر به ما نسخه‌ای بدهد، نسخه را روی سر خود بگذاریم مشکلات حل می‌شود؟
ملایی: نه.
حجت الاسلام نظافت: اینکه می‌گویند قرآن را روی سر خود بگذارید نماد این هست افکار شما قرآنی باشد. حالات دل‌تان قرآنی باشد. قرآن بر افکار و دل و سبک زندگی ما سایه بیفکند.
ملایی: این قرآن به همه وجود و زندگی ما مشرف باشد.
حجت الاسلام نظافت: در سایه قرآن زندگی کنیم. به این نسخه عمل کنیم. اینها بسیار اهمیت دارد و یک اشکالی که در ماه رمضان ایجاد می‌شود که می‌خواهم به خودم و همه بینندگان عزیز یادآوری کنم که این اشکال ایجاد نشود، این است که بعضی‌ها در ابتدای ماه رمضان یک تصمیم تازه‌ای می‌گیرند و کمربندها را محکم می‌بندند و می‌گویند ان‌شاءالله استفاده کنیم. چند روز می‌گذرد یادشان می‌رود. سست می‌شنود، عادی می‌شوند. یا مثلاً در جزء قرآن خود عقب می‌مانند، دیگر دلسرد می‌شوند. برای اینکه این اتفاق نیفتد خدای متعال چکار کرده است؟ گفته‌اند بعد از هر نماز این تعقیب را بخوانید. «یا علی یا عظیم، یا غفور یا رحیم، تا می‌رسد شهر الرمضان» هی تکرار کنید، هی یادآوری کنید. این ماه، ماه رمضان است. «شهر عظمته و کرمته و شرفته و فضلته علی الشهور» یعنی ببینید بعد از هر نماز مستحب است هی بگوییم ماه رمضان است. عادی نشود. و در این ماه لیلة القدر هست، این ماه، لیلة القدری است که بهتر از هزار ماه است. گفتن این هم اثر دارد که ما بتوانیم ان‌شاءالله استفاده بهتری داشته باشیم. همدیگر را هم دعا کنیم. من هم قول می‌دهم که بینندگان عزیز را دعا کنم و نائب‌الزیاره باشم، آنها هم ان‌شاءالله اگر دوست داشتند ما را دعا کنند.
ملایی: ان‌شاءالله. خیلی ممنون و متشکر
 صفحه ششم سوره مبارکه بقره آیات 30 تا 37