سلام می کنم خدمت تک تک عزیزانم. خانم ها و آقایان خیلی خوش آمدید به سمت خدای امروز ما. با احترام و با افتخار همراه شما هستیم در این عصر پاییزی دل انگیز. ان شاءالله که لحظاتتان سرشار از آرامش و سلامت و عافیت باشد. از طرف شما و از طرف خودم خدمت حاج آقای فرحزاد عزیز و نازنینمان سلام می کنم. خیلی خیلی خوش آمدید. حجت الاسلام فرحزاد: علیکم السلام و رحمه الله. خدمت شما و همه ی بینندگان عزیز عرض سلام دارم. روز اول ماه جمادی الاول است. ماه جمادی الاول و جمادی الثانی متعلق به حضرت زهرا سلام الله علیها است که هم شهادت حضرت در این ماه و ماه آینده بنا بر قولی، و هم ولادت حضرت در ماه جمادی بعد. و پیشاپیش تبریک عرض می کنیم ولادت سرتاسر نور عقیله ی بنی هاشم، حضرت زینب کبری (س) را که پنجم این ماه است که روز جمعه می شود. ان شاءالله عزیزان از الان تدارکی ببینند که محضر حضرت زینب یک عرض ادب شایسته ای داشته باشیم چون به فرموده بعضی از بزرگان، جمله بلندی است که همان حقی که در قیام عاشورا و کربلا آقا اباعبدالله گردن ما دارد همان حق را هم حضرت زینب کبری(س) دارند. ترویج دین گرچه به خون حسین شد تکمیل آن به نطق گهربار زینب است حضرت زینب واقعاً حق عظیمی دارند و شایسته است که هم در ولادت ایشان هم در وفات ایشان واقعاً سنگ تمام بگذارند. عزیزان یک عرض ادبی، مجلسی، شرکت در مجالسی، ان شاءالله خدا توفیق بدهد. خیلی باید خدا را شاکر باشیم 28 استان برف و بارندگی بوده است. ان شاءالله شکرگزار باشیم که خدا زیاد کند و کمبود آب و خشکسالی خدا لطف کند جبران بشود. شریعتی: ان شاءالله. حال شریف و مبارک چطور است؟ حجت الاسلام فرحزاد: الحمدلله ، الهی شکر. شریعتی: ان شاءالله که همیشه خوب باشید و همین طور دوستان عزیزمان. خدایا تو تویی و من، من. «اَنتَ العَوّادُ بِالمَغفِرَة وَ انا العَوّادُ بِالذُنوب».این هفته ها داریم راجع به استغفار صحبت می کنیم در شرح دعای 31 صحیفه نورانی سجادیه. حجت الاسلام فرحزاد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ / الحَمدُللهِ رَبِّ العالَمین» «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». فراز دیگری در این دعا امام سجاد (ع) عرضه می دارد: «لَا يُنْكِرُ يَا إِلَهِي عَدْلَكَ إِنْ عَاقَبْتَهُ» اگر خدا بخواهد به اعمال ما گیر بدهد و عقوبت بکند عدل خدا است. ولی ما از خدا می خواهیم که ما را به آن چه که مستحق هستیم عقوبت نکند و به فضل و کرم و عفو خود عمل بکند. «وَ لَا يَسْتَعْظِمُ عَفْوَكَ إِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ» یعنی اگر تو مرا عفو کنی تو خدای بزرگ عفوت خیلی چیز کوچکی نیست، یعنی می توانی، عظیم العَفو هستی، یعنی می توانی عفو بزرگ داشته باشی. شریعتی: ردای عفو برازنده بزرگی توست. حجت الاسلام فرحزاد: بله. «لِأَنَّكَ الرَّبُّ الْكَرِيمُ الَّذِي لَا يَتَعَاظَمُهُ غُفْرَانُ الذَّنْبِ الْعَظِيمِ» تو رب با کرامتی هستی که گناه بزرگ برایت سهل و آسان است از عفو کردن. برای آدم های کوچک عفو کردن خیلی سنگین و بزرگ است، ولی برای خدای بزرگ عفو کردن می خواهد بگوید هموار و آسان و راحت است. «اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُكَ مُطِيعاً لِأَمْرِكَ فِيما أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ» خدایا من هم اکنون آمده ام امر تو را اطاعت بکنم که امر به دعا کردی، با دعا و استغفار و توبه می خواهم راه باز بشود به سوی تو حرکت کنم. «مُتَنَجِّزاً وَعْدَكَ فِيما وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ» من یقین دارم که آن چه که تو وعده دادی تخلف ندارد. قطعاً وعده خدا «اَصدَقُ مِنَ اللهَ» کسی از خدا راستگوتر و خوش وعده تر نیست. اطمینان دارم که به وعده اجابتت عمل می کنی. چون در قرآن فرمودی «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» مرا بخوانید من اجابت می کنم. «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ». شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». حجت الاسلام فرحزاد: «وَ الْقَنِي بِمَغْفِرَتِكَ كَمَا لَقِيتُكَ بِإِقْرَارِي» خدایا مرا با مغفرت خودت روبرو کن همان جوری که من با اقرار به گناه به تو مراجعه کردم. حالا عرض می کنیم شرایط توبه، راه های توبه که مرحله اولش ندامت است، اقرار است، که این راه را هموار می کند که آمرزش خدا سریع نصیب ما بشود. اگر بیننده های عزیز نظر عزیزشان باشد ما درباره ی گناه چند موضوع را موکداً تاکید کردیم. یکی این که توبه واجب فوری است، یکی این که عرض کردیم که توبه از بهترین برکات و عنایات خدا در حق ما است، نکته ای که هفته قبل روی آن خیلی صحبت کردیم گفتیم این حدیث جامعه که نمی خواهید بگویم درد شما و ریشه ی همه ی مشکلات از کجاست و درمان ها از کجاست. درد ما گناه و معصیت و مخالفت امر خداست، و درمانش توبه و استغفار و بازگشت به سوی خدای متعال است. نکته ای که امروز می خواهم در این رابطه عرض بکنم بعضی از گناهان است که خیلی فوق العاده است. یعنی ما در قرآن هم داریم که: «إن تَجتَنِبُوا کَبَائِرَ مَا تَنهَونَ عَنهُ نَکفُرَ عَنکُم سَیِّئاتِکُم» تعبیر می کنیم گناهان کبیره، یا «اَکبَرُ الکَبائِر».آن گناه های کبیره که خدا می گوید اگر خیلی مهم است شما اجتناب و دوری بکنید آن گناه های کوچک قابل آمرزش است، قابل بخشش است. یعنی سعی ما این باشد این گناه های نابخشودنی یا گناه هایی که شدتش خیلی فوق العاده است. این ها را اگر ملاحظه بکنیم گناه های پایین را خدا حتماً همه اش را می بخشد. حالا از باب نمونه عرض می کنم. خدا رحمت کند آیت الله بهجت رضوان الله تعالی را. جمله قشنگی فرمودند. فرمودند ما یک گناه اعتقادی داریم، یک گناه عملی داریم. گناه اعتقادی خیلی گناه بزرگ و نابخشودنی است. مثلاً کسی بگوید خدا شریک دارد. در آیه قرآن داریم: «إنَّ اللهَ لایَغفِرُ أَن یُشرَکَ بِهِ وَ یَغفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَن یَشاءُ» خدا شرک را نمی آمرزد. «إنَّ الشِرکَ لَظُلمٌ عَظیم». انکار خدا، شرک به خدا، یا نفی نبوت انبیا یا پیغمبر. گناه های اعتقادی یعنی کسی در اصول اعتقاداتش شک داشته باشد یا منکر باشد این هزار بار بگوید استغفرالله فایده ندارد. من امام زمانم را قبول ندارم، بگویم استغفرالله. این مرگ جاهلیت است، به جاهلیت از دنیا می رود. لذا گناهان اعتقادی به چشم ما نمی آید. به قول یک بزرگی فرمود یک گناه بی ولایتی داریم این قابل بخشش نیست. یک موقع یک شاعری امام صادق (ع) فرمودند یک شاعری بوده است که برای اهل بیت شعر می گفته است ولی آلوده بوده است به گناهی. یک بار حضرت فرمودند اشعار فلانی را بخوانید. یک نفر گفت آقا، این مبتلا به فلان گناه است. حضرت فرمودند: «کُلُّ ذَنبٍ یَغفِرُالله سِواء بُغضُنا اَهلَ البَیت» خدا هر گناه عملی را می آمرزد اما دشمنی ما اهل بیت را نمی آمرزد. مثل وهابی ها، داعشی ها، آن هایی که قبرستان بقیع را تخریب می کنند، دشمنی می کنند؛ این ها قابل آمرزش نیست، مثل همان شرک است. شریعتی: از این ها باید ترسید. حجت الاسلام فرحزاد: بله. اگر کسی عبادت جن و انس را بیاورد و در مقابل خدا بگوید خدایا من پیغمبر را قبول ندارم، یا حضرت علی را قبول ندارم، خدا او را با صورت در آتش جهنم می اندازد. تعارف نداریم. گناه های اعتقادی را ما دست کم نگیریم. قابل استغفار نیست، واقعاً باید آدم بیاید اعتقادش را اصلاح بکند، درست بکند. پس گناه های اعتقادی تا وقتی که آدم به آن باطل معتقد است قابل آمرزش نیست مگر این که برگردد و خودش را اصلاح بکند. ولی گناه های عملی چرا، آدم اصول و اعتقاداتش درست است ولی در عمل خطا دارد. این قابل جبران است. در روایات ما است که بعضی گناهان خیلی شدیدتر است، یعنی از گناه های عادی خیلی برتر است. یکی از آن گناهان «أشَدُّ الذُّنوبِ ما استَخَفَّ بهِ صاحِبُهُ» افرادی که گناه را سبک می شمارند، سرسری می گیرند. می گویند حالا ما یک دروغ گفتیم، چه خواهد شد. یک دروغ را پیغمبر خدا فرمود بوی تعفنی از انسان خارج می شود و به آسمان می رود، هفتاد هزار فرشته او را لعنت می کنند. همه ی بدی ها را در یک صندوقی گذاشتند، کلیدش شراب و دروغ است. دروغ از شراب بدتر است. یک وقت کسی دروغ می گوید، می گوید غلط کردم، اشتباه کردم. یک وقتی می گوید نه حالا چیز مهمی نیست، یک دروغ گفتیم. یا یک غیبت کردیم، یا آبروی کسی را بردیم یا در گوش کسی زدیم، حالا یک حرفی زدیم، یا یک فحشی دادیم. شریعتی: حالا شد دیگر، چه کار کنم. حجت الاسلام فرحزاد: «أشَدُّ الذُّنوبِ ما استَخَفَّ بهِ صاحِبُهُ» یعنی شدیدترین گناهان این است که صاحب گناه، گناه را دست کم بگیرد، کوچک بگیرد. چون گناه مثل سم است، مثل آتش است. آتش کم اش هم زیاد است. من یک کبریت به این انبار می زنم، یک کبریت همه را آتش می زند. گناه مثل سم است، یک مقدارش هم خطرناک است. شریعتی: گفت آتش های بزرگ از جرقه های کوچک آغاز می شوند. حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. یک موقعی این مثال را یک دفعه دیگر خدمتتان عرض کردم، از یک درخت میلیون ها چوب کبریت درست می شود که نافع است ولی یک چوب کبریت یک جنگلی را به آتش می کشد. این خیلی مهم است. گناه مثل همین چوب کبریت آتش می زند، مواظب باشیم. از گناه هایی که خیلی شدید است، عُجب و غرور است، یعنی بدترین گناهان است. که روایت داریم شیطان می گوید من اگر کسی را به غرور و خودخواهی انداختم، از خود راضی است. ما این طور آدم هم زیاد داریم، اصلاً کسی نمی شود نصیحتش کند. ما خیلی موقع برادر، خواهر، زن و شوهر، با هم نزاع دارند می گوییم به مشاوره برو. می گوید نه، من خودم اصلاً اشتباه ندارم، خطا ندارم، مشاور کیست، من صد تا مشاور را درس می دهم. خیلی طاقچه بالا می گذارند. شریعتی: خودشان را علامه دهر می دانند. حجت الاسلام فرحزاد: بله. ما این طوری خیلی زیاد داریم، چه در آقا، چه در خانم، چه در استاد، چه در شاگرد. در همه قشرها مورد ابتلا هستند. آقای شریعتی عزیز، این قدر در روایات ما از عجب و غررو مذمت شده است که می گوید از گناه بدتر است. «لَولَم تَذنَبُوا لَخَشیتُ عَلَیکُم ما هُوَ اَکبَر مِن ذلکَ العَجَب» یعنی اگر شما به گناه می افتید به خاطر این است که به غرور نیفتید. حدیث داریم اگر مومن غرور و عجب او را نمی گرفت هیچ وقت خدا او را مبتلا به گناه نمی کرد. گاهی خدا او را به خودش وامی گذارد که گناه بکند که بفهمد چقدر بیچاره است، بدبخت است، دست خالی است، درمانده است، که غرورش شکسته بشود. یعنی خدا او را در یک چاله گناه می برد که از چاه غرور نجات پیدا کند. شریعتی: سر به زیرش کند. حجت الاسلام فرحزاد: خیلی عجیب است. و این هم یک چیزی خیلی مهمی است که خیلی ها به ما می گویند حاج آقا ما، این سوالی است که هزاران بار از ما سوال کردند. سابق ها زیارت می رفتیم، ذکر می گفتیم، قرآن می خواندیم، همه اش رفته است یا کم شده است. البته ما روایت داریم گناه می کند در روز از نماز شب محروم می شود، ولی عامل مهمش امیرالمومنین فرمود: «الْإِعْجَابُ يَمْنَعُ الِازْدِيَادَ». کلمات قصار نهج البلاغه است. آفت بزرگی که آدم را از توفیقات بزرگ بازمی دارد غرور است. حالا چند سال ذکر و نماز شب و دعا و کار خیر کرده است، فکر می کند جبرئیل شده است، میکائیل شده است. شریعتی: الان عالم به او سجده می کنند. حجت الاسلام فرحزاد: خدا حالش را جا می آورد. از غرور در روایت می فرماید بیشتر از گناه بترسید. اگر غرور نبود خدا هیچ مومنی را به گناه مبتلا نمی کرد. خیلی تکان دهنده است. حالا این هم خاطره قشنگی است. یکی از علمای برجسته که حالا اسم ببرم چون همه می شناسند می ترسم شبهه غیبت بشود. با هم هم اعتکاف بودیم، یعنی در مسجد امام اعتکاف بودیم. ایشان هم فقط یک وعده افطار می خورند تا افطار بعدی، سحر هم نمی خوردند. فرمودند من یک موقع 5 سال روزه گرفتم. ایشان فرمودند خدا به من توفیق داده است که اگر ساعت یک شب هم بخوابم دو ساعت قبل از اذان بلند می شوم، دیر هم بخوابم سحری من ترک نمی شود. خیلی روی این مانور می دادند. سابق اعتکاف خلوت بود، خیمه خیمه می زدند، یعنی هم خیمه ای ما بودند و در یک فضا بودیم. شریعتی: مثل عرفات. حجت الاسلام فرحزاد: بله. خیمه هایشان 2-3 نفره بود، خیلی شیرین بود. من حدس زدم که آدم هایی که خیلی مواظب هستند که عبادتشان به هم نخورد خدا گاهی کف دست این ها می گذارد که نبالند. گفت من نماز صبحم غذا نمی شود، نماز شب هم همچنین. من گفتم شده که یک موقعی نماز صبحت هم غذا بشود؟ یک خنده ی ملیحی کرد و گفت بگذار یک خاطره برایت تعریف کنم. البته ایشان 20-30 سال است فوت کرده اند، از مشاهیر است. ایشان فرمودند که یک سفر من رفتم مشهد زیارت، مثلاً شاید 90 سال قبل، آن موقع ماشین تازه درآمده بود و جاده دست انداز بود. مثلاً شاید 30 ساعت یا بیشتر طول می کشید از مشهد به تهران بیایند و برگردند. می گفت مشهد که سوار شدم ماشینم تکان می خورد، می گفت من یک دقیقه نتوانستم بخوابم. یعنی تقریباً 30-40 ساعت نخوابیده بودم. عصر پنجشنبه بود رسیدم شمس الاماره تهران، گفت دیدم خیلی خسته هستم، چه کار بکنم و چه کار نکنم. گفتم اول بروم بخوابم، مثلاً ساعت 1 بعد از ظهر بود، حال نماز اصلاً نداشتم. می خوابم 2-3 ساعت و عصر بلند می شوم نماز می خوانم. رفتم اتاقی اجاره کردم که استراحت کنم. ساعت 6 غروب بود بلند شدم دیدم خیلی گرسنه هستم، آمدم بیرون دیدم مغازه ها همه بسته است. تعجب کردم، پنجشنبه ها مغازه نمی بندند. به یک بنده خدا گفتم آقا چرا مغازه ها را بستند، گفت روز جمعه است. ظهر پنجشنبه خوابیدم، عصر جمعه بلند شدم، 5 تا نمازم غذا شده است. همین که رجزخوانی می کرد 5 نماز واجبش قضا شد. خدا گفت تو کسی هستی که دو ساعت قبل اذان صبح بلند می شوی. به خودمان نبالیم. غرور حالا در هر چیزی، غرور به علم، غرور به این که من ابتکار، هنر، چه دارم، مجری خوبی هستم، کارشناس خوبی هستم. شریعتی: من زیاد تجربه کردم. برای همه مان پیش آمده است. حجت الاسلام فرحزاد: خدا فوری این را گیرد می دهد. لذا می فرماید غرور از گناهان کبیره بدتر است. چیزهایی که از گناه بدتر است بلکه اشد گناهان است توجیه کردن گناه است. می گویی چرا این کار را کردی، کار خلاف مسلم است. توجیهات بیجا دارد، می گوید هدیه است، رشوه نیست، ربا نیست. ربا را توجیح می کنند، یعنی حرام را حلال می کنند. این از خود گناه بدتر است. یک موقع یک کسی دزدی می کند می گوید دزدی است، اقرار می کند، قابل جبران است پس می دهد. یک موقع می گوید نه، باید من این کار را بکنم، وظیفه ام است، اگر من دزدی نکنم شخص دیگری دزدی می کند. مثل این که کسی گوشواره های بچه های امام حسین را کند، گفت اگر من نَکَنم یکی دیگر می کَند. توجیه گناه از خود گناه به مراتب بدتر است. آیه قرآن هم داریم که: «قُل هَل نُنَبِّئُکُم بِالأَخسَرِینَ أَعمَالًا/ الَّذینَ ضَلَّ سَعیُهُم فِي الحَیَاةِ الدُّنیَا وَ هُم یَحسَبُونَ أَنَّهُم یُحسِنُونَ صُنعًا» فکر می کند کار خوبی می کند. الان دو نفر تصادف می کند، آن می گوید حق با من بوده است، آن یکی می گوید حق با من است. پس هیچ کس خلاف کار نیست، گنهکار نیست. زن و شوهر با هم دعوا می کنند، هر دو هم می گویند تو مقصر هستی، طرف مقابل. پس هیچ کس گنه کار نیست. هیچ وقت گناهمان را توجیه نکنیم که نه، چنین است، چنان است. این توجیه کردن گناه از اصل گناه به مراتب بدتر است. یکی دیگر از گناهانی که خیلی گناه بزرگی است ابتهاج و خوشحالی و سرور به گناه است. گناه می کند می گوید دیدی فلانی را زمین زدم. کِیف می کند. از این که حیوانی را آزار می دهد، انسانی را آزار می دهد، دلی را می کشند، کار خلافی می کند، کیِف هم می کند و خوشحال می شود. شریعتی: یک جور مریضی است. حجت الاسلام فرحزاد: اصلاً بیشتر از مریضی. آدم مریض می شود می رود بهشت، خدا گناهانش را هم می آمرزد. این اصلاً گناه از امراض جسمانی به مراتب بدتر است. کسی به خاطر مریضی جهنم نمی رود اما به خاطر گناه و معصیت می رود. روایت جالبی است. «مَن أذنَبَ ذَنباً و هُوَ ضاحِكٌ دَخَلَ النّارَ وهُوَ باكٍ» کسی که ابتهاج و سرور و خنده به گناه می کند. شریعتی: دزدی می کند کِیف می کند، یکی را زمین می زند می نشیند می خندد. حجت الاسلام فرحزاد: جیب کسی را می زند می گوید عجب شاهکاری کردم. خوشحالی می کند، از گناه خوشحالی می کند عوض این که نادم و شرمنده و پشیمان بشود و فطرتش را اجابت بکند برعکس فطرتش عمل می کند. فرمود کسی که خنده کند و مبتهج و مسرور باشد به آتش جهنم می رود در حالی که گریه می کند که تاوان آن خنده هایش را پس بدهد. هیچ وقت گناه را توجیه نکنیم، هیچ وقت گناه را دست کم و سبک نشماریم، هیچ وقت از گناه خوشحال نشویم. اصلاً ما روایت داریم علامت مومن بودن چیست. فرمود: «مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَيِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ» کسی که از کار خوب خوشش بیاید. توفیق پیدا می کند به کسی خدمت کند، نمازی، دعایی، عبادتی، نه آن غرورها. توفیق الهی می داند که الحمدلله ، خدا را شکر، خدا به من توفیق داد. از این که کار خیر خدا لطف کرده به دستش رسانده است خوشحال می شود از این که کار خیر جاری شده است نه از نظر این که خودش را برتر ببیند. و از گناه و معصیت شرمنده می شود، ناراحت می شود، پژمرده می شود. این علامت مومن است. فرمود کسی که گناه بکند و هیچ ناراحت نشود، «فَلَیسَ بِمُومِن» این اصلاً مومن نیست، اصل ایمانش را باید درست بکند، انسانیت او زیر خطر است. یکی از گناهانی که خیلی گناه بزرگی است، شاید در این ها از همه بدتر باشد. شریعتی: و خدا رحمت کند شهید دستغیب را که در آستانه شهادتشان هم هستیم غالباً این گناهان کبیره را جمع کردند. حجت الاسلام فرحزاد: بله. دو جلد کتاب دارند، گناهان کبیره، خیلی کتاب قشنگی است. حالا یک شوخی بکنیم بد نیست. ایشان یکی از علما رفته بودند در یک جلسه ای می خواستند آقای دستغیب را معرفی بکنند، گفتند ایشان آیت الله دستغیب هستند، صاحب گناهان کبیره. منظور کتاب گناهان کبیره بوده است. ایشان فرمودند من کتاب گناهان کبیره دارم کتاب قلب سلیم هم دارم، میتوانستی بگویی که صاحب قلب سلیم است. شریعتی: راجع به استغفار هم ایشان کتاب دارد، کتاب خوبی است. حجت الاسلام فرحزاد: بله. یک کتاب هم به نام استعاضه دارد، یعنی پناه بردن به خدا از شر شیطان. من توصیه می کنم، خیلی با بنده مشورت می کند که چه کتاب هایی بخوانیم، کتاب های آقای دستغیب بلا استثنا خوب است، خیلی هایش تفسیر قرآن است، خیلی هایش بحث های اخلاقی است. از همه ی این ها مهم تر مرحوم امام (ره) یک جمله قشنگی دارد. می گوید کتاب عرفانی و اخلاقی در ما باید انگیزه و حال ایجاد بکند، حرکت ایجاد بکند. خیلی کتاب ها را می خوانیم کلیشه ای است، آدم را تکان نمی دهد. ولی چون خود ایشان با حرارت می گفته است، با حرارت می نوشته است، شاگرد مرحوم انصاری همدانی بوده است، آن نور اساتید بزرگ به او خورده بود. گاهی دو ماه می آمدند همدان خدمت حاج شیخ انصاری زانو می زدند. خود ایشان، پسرش مرحوم دستغیب که خدا ایشان را هم رحمت کند، عجیب از این استاد تعریف ها و تمجیدهای فوق العاده کردند. در هر صورت بدترین گناهان کبیره که شاید قابل آمرزش نباشد فرهنگ سازی گناه است، اشاعه گناه است، تبلیغ و ترویج گناه است. من یک مثال خیلی ساده بزنم. یک کسی خدایی نکرده شراب می خورد. شراب خیلی گناه بزرگی است. ناراحت هم است. من خیلی خوشم آمد یک موقع راجع به موضوعی بحث می کردیم، اتفاقاً راجع به شراب بود. یک حدیثی داشتیم که کسی که شراب می خورد مثل این است که بت می پرستد و تا 40 روز گناه دارد. یک کسی گفته بود من 20 لیتر شراب آماده کردم به خاطر حرف های شما همه را ریختم، خدا خیرتان بدهد. یک کسی شراب می خورد، ناراحت هم است، پژمرده هم است، منفعل است، شرمنده است، خدا هم زود او را می آمرزد و یک روزی هم موفق به ترک می شود. یک نفر دیگر هم پیام داد حاج آقا، من یک موقع شراب خوردم اشتباهی گفتم سلام بر امام حسین. آن قدر خجالت کشیدم که با دهان نجس گفتم دیگر کنار گذاشتم. نام امام حسین او را نجات داده است. می خواهم عرض کنم یک موقع کسی شراب می خورد گناه کبیره است ولی توبه و استغفار می کند. شریعتی: «تَذَکَّرُ». حجت الاسلام فرحزاد: یک موقعی مغازه شراب فروشی باز می کند، شاید خودش هم شراب نمی خورد ولی همه شراب خورهای محل را پشتیبانی می کند. گناهش از شراب خوردن بیشتر است. فقط خوردن شراب حرام نیست، فروش شراب هم حرام است. کسی که حتی ماشینی می برد حمل و نقل می کند. در هر گناهی هر کسی واسطه می شود کارمندهای بانکی که در رباها همه شریک هستند، مواظب باشید. اگر یک سندی می زنید که این به شرایطش عمل نمی کند ربا باشد همه گرفتار هستند، این واسطه ها همه گرفتار هستند. این بدتر از شراب خوردن است. شریعتی: تولید می کنی، می فروشی. حجت الاسلام فرحزاد: بله. از این بدتر کیست؟ از این بدتر آن کسی است که می آید کارخانه ی شراب سازی راه می اندازد. تمام مغازه های شهر را پشتیبانی می کند، هزارها نفر شراب خوار را دارد پشتیبانی می کند. تو گناهت خیلی بیشتر است، شک ندارد. از این بدتر کسی که مواد آن کارخانه را تامین می کند که اگر نکند کارخانه می خوابد. از اول این درخت انگور را می کارد برای این که به کارخانه شراب فروشی بفروشد. در همه ی این گناه ها شریک است. پس یکی شراب می خورد، یکی مغازه شراب فروشی دارد، یکی کارخانه تولید شراب دارد، یکی مواد اولیه همه کارخانه های شراب را تامین می کند. این ها گناهشان قطعاً بیشتر است. از همه ی این ها بدتر که متاسفانه همه ی ما هم درگیر هستیم، نگویید ما که اهل این نیستیم. حالا مثال می زنم روشن بشود. چیست؟ آن کسی که از همه بدتر است؟ کسی که آن سمت آب می نشیند یا داخل مملکت ما، در رسانه یا فضاهای مجازی فرهنگ شراب خوردن را تبلیغ و ترویج می کند. کلیپ می گذارد که نمی دانی شراب خوردن چقدر فایده دارد، چقدر خاصیت دارد. اگر بخوری چقدر فایده دارد، چقدر خاصیت دارد، یعنی این رشته ی به گردنش می اندازد و به عمق جهنم می کشد. دیگر این آقا، این رسانه هایی که فرهنگ مبتزل را تبلیغ می کند و ما هم ناخواسته گاهی کلیپ می سازیم یا آن ها را پخش می کنیم، فرهنگ شراب خواری را ترویج می کند. دیگر همه ی شیاطین جمع می شوند خودشان نهال می کارند برای شراب خواری، کارخانه شراب راه می اندازند، می گویند این خاصیت دارد، پول دارد. میلیون ها شراب خوار راه می افتند. این گناه ها را معلوم نیست بشود جبران کرد. آن هایی که فرهنگ بدحجابی و بی حجابی را تبلیغ می کنند، چه در داخل چه در خارج، فرهنگ های ضد ارزشی را تبلیغ می کنند، فرهنگ بی نمازی، فرهنگ ولنگ بازی، قمار بازی، هر گناهی، آن ها طاغوت هایی هستند مثل شمر و یزید، که فرهنگ گناه و ابتذال و فحشا و منکر را در دنیا تبلیغ می کنند. شریعتی: نقطه مقابل آن کسی که اقامه کار خیر می کند. حجت الاسلام فرحزاد: یعنی این ها مجسمه منکر هستند و اولیا خدا مجسمه معروف هستند. این گناه بدترین گناهان است و مواظب باشیم، ما هم کم و بیش حواسمان نیست که این کلیپ، این صوت، این متن، این تصویر، این برنامه سازی که می کنید. من یک مثال ساده تر بزنم. من عذر می خواهم، ما را برکنار نکنند. آن هایی که فیلم و سریال می سازند، مثلاً یک خانمی که بد حجاب است، سوء سابقه دارد، از افرادی نیست که آدم حسابی باشد، این را می گذارند خانم خانه، بزرگ خانه، با حالت ابتذالی که دارد. آن وقت آن خانمی که چادری است، با حجاب است، خیلی مودب است، این را نعوذ بالله نوکر خانه می گذارند. این غیر مستقیم می فهماند. شریعتی: ارزش گذاری می کنند. حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. روی این حساب شده است. من که بیرون کار هستم می فهمم، آن ها که درون متن کار هستند. شریعتی: یعنی شما می خواهید بگویید این ها اتفاقی یا تصادفی نیست. حجت الاسلام فرحزاد: همه نیست، بعضی هایش ممکن است باشد. باید مواظب باشیم. یک کسی که نمازخوان است، مثلاً اهل جبهه است، اهل مراعات خیلی از مسائل است، او را در رده پایین قرار می دهیم، گاهی او را مسخره می کنند، دست می اندازند. ولی یک کسی که آدم عوضی مبتذل مسخره کن است رئیس و مدیرکل می کنند. در این فیلم و سریال هم او را بالا می برند و این را پایین می آورند. مواظب فرهنگ سازی هایمان باشیم. شریعتی: نهایتاً بدون این که خودمان متوجه بشویم فضیلت ها را جابجا می کند. حجت الاسلام فرحزاد: مواظب باشیم. بدترین گناهانی که قابل بخشش سخت است، البته کسی توبه کند، جبران کند، فرهنگ را بیاید جبران کند، خدا او را ببخشد. مواظب باشیم فرهنگ سازی نکنیم، گناه را توجیه نکنیم، گناه را تبلیغ نکنیم، ترویج نکنیم. یک خانمی بی حجاب می شود می گویند چه خوشگل شدی، خیلی عالی است، آرایش کردی. مواظب باشید، شما دارید راه شیاطین را باز می کنید. پس امر به معروف یعنی چه، شما دارید امر به منکر می کنید، نهی از معروف می کنید، برعکس داری کار می کنی. مواظب باشیم گناه هایی که خیلی خطرناک است در زندگی مان خیلی احتیاط بکنیم. حالا موردهای دیگر هم است که فرصت نیست. شریعتی: «استَغفِرُاللهَ رَبّي وَ اَتُوبُ إِلَیه مِن کُلِّ ذَنب». حجت الاسلام فرحزاد: «مِن جَمیعِ ما کَرِهَ الله».خیلی کارها هم گاهی ناخواسته کردیم، یعنی من نمی خواهم این مثالی که زدم بگویم همه. شریعتی: بله، خیلی جاها متوجه نیستیم، غافل هستیم. حجت الاسلام فرحزاد: مثلاً خانم هایی که با حجاب هستند تحویلشان نمی گیریم. این ها را باید مواظب باشیم. خدا ان شاءالله ما را کمک کند. شریعتی: ان شاءالله. فرمود: «تعطَرُوا بِالاِستِغفارِ لَا تَفضُحنکُم روائِحَ الذُنُوبِ» خودتان را با استغفار معطر بکنید. ان شاءالله همه ما اهل استغفار بشویم. و ممنون و متشکرم از حاج آقای فرحزاد عزیزمان که در ذیل شرح دعای 31 صحیفه سجادیه به این نکات پرداختند. حجت الاسلام فرحزاد: حالا اگر وقت کم است می خواهید قرآن تلاوت بشود بعد ادامه دهیم. شریعتی: شما بگویید. حجت الاسلام فرحزاد: راجع به معرفت نفس. شریعتی: 7-8 دقیقه می توانید صحبت کنید. حجت الاسلام فرحزاد: اگر نظر عزیزان باشد عرض کردیم در معرفت نفس «عَلی لَهُ الخَلقُ وَ الاَمر» یک عالم خلق داریم، عالم تکثر، عالمی که تدریج کارها انجام می شود. تفرقه هست، نزاع است، ظلمت است، تاریکی است. حالا این را یک موقعی بیشتر شرح می دهیم. یک عالم، عالم امر است. عالم امر عالم وحدت است، عالم یگانگی است، کن فیکون است، اراده کار می کند، همه با هم هستند. در عالم امر الفت است، انس است، عشق است، محبت است، دویت اصلاً وجود ندارد، یعنی همه یک هدف. مثل اعضا و جوارح ما که همه یک کار را انجام می دهند. آن جا وحدت واقعی حاکم است. آن عالم امر است. نور محض است، سرور محض است، حقیقت محض است. کوچک ترین دعوا، اختلاف، مرا، نزاع، من و تو، اصلاً آن جا من و تو به کل محو شده است. که حدیث هم داریم المُومِنُون کَالجَسَدِ الواحِد» یعنی همان طوری که الان اعضا و جوارح و فکرم و مغزم و زبانم و دستم همه همراهی می کنند یک مسیر را حرکت بکنیم همه ی مومنین هم در یک جسد واحد در یک خط و مسیر هستند. هیچ با هم اختلاف و دعوا و نزاع ندارند. آیه قرآن هم داریم که: «لَا یَسمَعُونَ فیها لَغوًا وَ لا کِذَّابًا/ إلَّا قیلاً سلامً سلاما» در بهشت برین که ان شاءالله عالم وحدت و یگانگی است نه حرف لغو و بیهوده کسی می شنود، نه گناه و معصیت، نه فکر گناه و معصیت و اختلاف و دعوا هست. شریعتی: مثل جریان آب همه هم جهت و هم مسیر هستند. حجت الاسلام فرحزاد: همه در یک مسیر هستند. همواره حلم و سلام است. در عالم امر قلب، چشم... . الان ممکن است مثلاً یک چیزهایی چشم ما می بیند ولی دل ما می خواهد نمی توانیم به آن برسیم، دلمان می خواهد چشممان نمی تواند ببیند چون دور از ما است، یا مثلاً زبانمان با دلمان خیلی فاصله دارد. در عالم امر قلب و زبان و چشم و گوش و ظاهر و باطن، همه همه چیز را بخواهند حاضر است و می بینند، می رسند. هر چه اشتها داری حاضر است، هر چه اشتها نداری اصلاً نیست. همه مملکت روح و جان و جسم آرام است، هیچ نقطه منفی، هیچ شری آن جا راه ندارد. به قول هاتف اصفهانی: آن چه بینی دلت همان خواهد آن چه خواهد دلت همان بینی یعنی هر چه که می بینی دلت همان را می خواهد، هر چه را که دلت می خواهد همان را می بینی. شریعتی: آدم مشتاق می شود زودتر برود تجربه بکند. حجت الاسلام فرحزاد: واقعاً همین طوری است. لذا یک بزرگی فرمود اگر کسی درست عالم بهشت و ملاقات خدا و مرگ و عالم امر را قشنگ برای مردم شرح بدهد، یک لحظه هیچ کس حاضر نیست در این ظلمت و زندان تاریک و پر از رنج دنیا یک لحظه صبر کند و بماند. این فرمایش آقا امیرالمومنین علی (ع) است در خطبه متقین که: «وَ لَوْ لَا الْأَجَلُ الَّذِي كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ لَمْ تَسْتَقِرَّ أَرْوَاحُهُمْ فِي أَجْسَادِهِمْ طَرْفَةَ عَيْنٍ» اگر برای مومنینی که می آیند آیات بهشت را می خوانند، چه نعمت هایی که الان نمونه هایش را عرض خواهیم کرد عالم یگانگی است، آن را درک بکنند یک لحظه روح در بدنشان مستقر نمی شود. ولی چون اجلی خدا برای این ها قرار داده است باید همسر بگیرد، بچه دار بشود، نسل تولید بکند. و الا یک لحظه، حتی اولیای خدا. آن جا لحظه ای همه چیز انجام می شود. شریعتی: این هایی که آن سمت را خوب فهمیدند دنیا برایشان زندان است. حجت الاسلام فرحزاد: زندان است، بد زندانی است. همین عزیزانی که زندگی پس از زندگی را تجربه کردند. یعنی یک چشمه ای از مرگ آن عالم را چشیده اند، تقریباً مصاحبه هایی که با این ها شده است همه یک حرف را می زنند، می گویند دیگر از مرگ نمی ترسیم، برایمان آسان است چون از یک زندان خوفناک می خواهیم برویم در یک باغ جاودانه ای که خوشی ها است. یک چشمه های کوجک به این ها نشان داده اند. آن جا می گویند هر کس از دوست و فامیل را می خواستیم فی الفور حاضر می شد یا ما کنار او بودیم. در یک لحظه می توانستیم خارج باشیم، داخل باشیم، خانه مادرمان باشیم، خانه پدرمان باشیم، همه جا باشیم در یک لحظه. رنگ هایی که از تصورش روح آدم می خواست پرواز بکند. نور اندر نور خوشی اندر خوشی. بسیاری از این مصاحبه کننده ها می گویند یک چشمه از مرگ را به ما نشان دادند و آن عالم امر را، ما حاضریم روزی صد بار بمیریم و تصادف کنیم و بدنمان تکه تکه بشود که آن حالت را ببینیم. می خواهم عرض کنم خیلی فضای عجیبی است. حالا من یک مثالی هم وقت کم است بزنم بد نیست. من یک ماه رمضانی مخصوصاً وسط های ماه رمضان که تولد امام مجتبی(ع) است معمولاً مباحث اخلاقی دارم، ولو خوش اخلاقی هم خیلی مانور می دهم که خوش اخلاقی ریشه تمام خوبی ها است و بد اخلاقی ریشه تمام بدی ها است. با آدم خوش اخلاق ولو کافر هم باشد می شود زندگی کرد، بد اخلاق سجاده آب بکشد هم فایده ندارد. من راجع به اخلاق و یگانگی و حسن خلق صحبت کردم. روز بعدش یک کاسبی که پای منبر من می آمد آمد خیلی از ما تشکر کرد. گفتم چطور، این همه ما حرف زدیم؟ گفت من حدوداً 30-40 سال است ازدواج کردم و با خانمم زندگی می کنم. تا روز گذشته قبل از این که شما عالم وحدت، عالم یگانگی، عالم اخلاق، عالم محبت، را شرح دهید من در این وادی نیامده بودم. چهل سال با خانمم من و تو داشتیم، من من هستم تو تو هستی، او هم می گفت من من هستم تو تو هستی. می گفتم ما امروز آبگوشت می خوریم، می گفت نه من می خواهم پلو درست کنم. من می گفت فلان غذا را می خواهم ولی او یک غذای دیگر را درست می کرد. من می گفتم برویم خانه پدر مادر من، او می گفت نه برویم خانه پدر مادر من. شریعتی: هر کدام ساز خودشان را می زدند. حجت الاسلام فرحزاد: یعنی دو تا کشوری که 40 سال با هم جنگ داشتند. من می زدم او می زد، من بچه ام باید این جا برود، او می گفت نه باید آن جا برود. تمام دعوا بود. شریعتی: این جور زندگی کردن آدم را پیر می کند. حجت الاسلام فرحزاد: واقعاً پیر می کند. گفت حرف های شما یک بویی از آن عالم به من زد. از منبر که تمام شد رفتم خانه، گفتم حاج خانم چه دوست داری، افطار چه می خواهی، چشم. او هم گفت شما چه دوست دارید، هر چه شما بگویید. گفت الان لذت زندگی را می فهمم. شریعتی: تازه می فهمم زندگی یعنی چه. حجت الاسلام فرحزاد: لذت عشق، لذت محبت، لذت عالم بالا، الان فهمیدم. این من را کنار بگذاریم. شریعتی: ان شاءالله. خیلی از شما ممنون و متشکرم. امروز روز اول ماه قمری است. نماز اول ماه، صدقه اول ماه، حالا خیلی ها صدقات خود را در قالب طرح قربانی برای ما ارسال می کنند. ان شاءالله قربانی ماه جمادی الاول با توجه به این که در آستانه ولادت حضرت زینب هم هستیم ان شاءالله به عشق زینب و به نام حضرت صدیقه طاهره با شکوه هر چه تمام تر برگزار بشود. عزیزانی که می خواهند مشارکت بکنند، صدقات، هدایا و نذوراتشان را می توانند به درگاه های پرداختی که در کانال ما معرفی شده است یا در سایت ما یا اگر به هر دلیلی موفق نشدند با شماره گیری کد دستوری *780*3131# پرداخت بکنند که ان شاءالله عزیزان ما قربانی را انجام بدهند. یک بخشی از قربانی امروز انجام خواهد شد و بخشی دیگر در فرصتی دیگر. یک اتفاق خوب هم امروز می افتد. ما تیتراژ برنامه ما، یعنی حسن ختام برنامه امروز بعد از تلاوت قرآن گزارش قربانی ماه ربیع الثانی است. از جوار مرقد مطهر حاج قاسم سلیمانی عزیزمان، سردار دل ها، قربانی ها توزیع شده است و به مناطق زلزله زده ی خوزستان و هرمزگان رفته است. گزارش دیدنی است که ان شاءالله دعوت می کنم تا پایان همراه ما باشید و ببینید. اما آیات پایانی سوره مبارکه شعرا، صفحه 376 را به اتفاق بشنویم. برمی گردیم در بخش دوم گفتگویمان با احترام و با افتخار همراه شما و در کنار شما. صفحه376قرآن کریم شریعتی: خیلی خوش آمدید عزیزان من. ان شاءالله بهترین ها به حق این آیات نورانی نصیب شما بشود. پس عرض کردیم قربانی ماه ربیع الثانی که گزارشش را می بینید بخشی از این قربانی ها از جوار مرقد مطهر حاج قاسم به سمت مناطق زلزله زده هرمزگان و خوزستان ارسال شده است و به دستان عزیزانمان رسیده است که حالا ان شاءالله گزارش را خواهید دید. از فضیلت ذکر بلند صلوات بر محمد و آل محمد بشنویم. حجت الاسلام فرحزاد: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». مولا امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «الصَّلَاةُ عَلَى النَّبِيِّ (ص) أَمْحَقُ لِلْخَطَايَا مِنَ الْمَاءِ لِلنَّارِ» یکی از بردهای صلوات نور می آید، ظلمت می رود، پاک کردن گناهان است یعنی کار استغفار را می کند. امیرالمومنین علی (ع) می فرماید که صلوات بر پیغمبر و آل پیغمبر برای از بین بردن گناهان تاثیرش بیشتر است از تاثیر آب بر آتش. شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». اشاره قرآنی را هم بفرمایید. حجت الاسلام فرحزاد: در این صفحه آیات 213 و 214: «وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ/ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ». «وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ» شأن نزولش این است که پیغمبر وقتی مبعوث شدند اول خطاب شد که دعوتت را خصوصی، یعنی دایره فامیل و نزدیکان، عشیره ای که نزدیک هستند، عمو و عموزاده ها. و این هم خیلی نکته قشنگی است آقای شریعتی عزیز، ما برای اتمام غدیر و اطعام مجالس و موکب ها خیلی سفارش می کنیم یک موردش همین است که قبل از این که پیغمبر بفرماید من پیغمبر هستم اول دو روز آبگوشت درست کردند، سور دادند، نمک گیر کردند، پذیرایی کردند، بعد فرمودند من پیغمبر هستم. اول کسی که ایمان بیاورد او جانشین من است که حضرت علی اولین نفر بودند. بعد هم می فرماید: «وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» ای پیغمبر، بال تواضع و ادب و فروتنی ات را پهن بکن برای مومنینی که دنباله رو شما هستن، پیرو شما هستند. حالا این بلال حبشی یک غلام است، مثلاً این شخصیت شخصیتی است که در ظاهر عنوانی ندارد ولی چون به تو ایمان آورده و خدا را قبول کرده است بال تواضع و ادب را زیر پایش بگستران مومنینی که پیروی تو می کنند. نسبت به زیر مجموعه، شاگردها، پایین دستی هایمان، مدیر کل ها و مسئولین باید همیشه تواضع و ادب را مراعات بکنند. شریعتی: خیلی از شما ممنونم حاج آقای فرحزاد، سپاسگزارم. دعا بکنید، خیلی ها التماس دعای ویژه گفتند. حجت الاسلام فرحزاد: خدایا تو را قسم می دهیم به حق محمد و آل محمد قلب امام زمان از ما راضی، فرجش را نزدیک، ما را جزو شیعیان واقعی اش قرار بده. باران رحمتت را تفضلاً بیش از این بر ما نازل بفرما. ما را به بدی هایمان مواخذه نفرما. خدایا به حق حضرت زینب کبری آن هایی که شغل ندارند، مسکن، همسر، اولاد، به فضل و کرمت، به ناله های حضرت زینب به آن ها مرحمت بفرما. مریض ها، روحی و جسمی، لباس عافیت بپوشان. اموات، درگذشتگان، حق داران، امام، شهدا، شهید سلیمانی عزیز، شهیدان هسته ای، شهیدان مدافع حرم همه شان را غریق به حال رحمت بگردان. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد، سلام بر آقا اباعبدالله. شریعتی: خیلی ممنون و متشکرم از شما. خیلی ممنون و سپاسگزارم. برویم کرمان و توزیع بخشی از گوشت های قربانی ماه ربیع الثانی را از آن جا ببینیم که به مناطق زلزله زده که ارسال شده است. تا فردا که با حضور حاج آقای کاشانی به شما سلامی دوباره خواهیم کرد.