حجت الاسلام فرحزاد: علیکم السلام و رحمه الله. خدمت شما و همه‌ی بینندگان خوب و عزیز عرض سلام و آرزوی بهترین‌ها برای همه عزیزان داریم. ان‌شاءالله خدا را قسم می‌دهیم به حق آقا امام مجتبی علیه السلام که امشب شب شهادتشان است، همه‌ی مریض‌ها، روحی و جسمی، مخصوصاً مریض‌های بد حال را خدای متعال با آمین همه عزیزان شفای عاجل عنایت بفرماید و شر این ویروس را از سر همه‌ی ملت‌ها و رفاه و سلامتی کامل ان‌شاءالله برای همه خدای متعال مرحمت کند. آقای شریعتی عزیز، روزی بین 400، 500، 600، کشته داریم. واقعاً خیلی خانواده‌ها داغدار شدند. ان‌شاءالله که خداوند به همه صبر و اجر دهد. روح رفتگان را غریق به رحمت کند و ان‌شاءالله به زودی شر این ویروس از همه کشورهای کره زمین برچیده شود. با دعا و توسل و صدقه هم ماه صفر رد شود. مرحوم شیخ عباس می گوید مشهور به نحوست است، البته ما سندی نداریم ولی صدقه، دعا، مخصوصاً در ماه صفر بیشتر عزیزان بدهند. قربانی، صدقه، یا این دعایی که هر روز وارد شده است «یا شَدیدَ القُوی وَ یَا شَدیدَ المَحال» که قطعاً در کانال هست ان شاءالله عزیزان این دعا را هم فراموش نکنند.
شریعتی: ان شاءالله. برای صدقه ماه صفر عزیزان می توانند این صدقه را در قالب مشارکت در طرح قربانی اول ماه که امشب آخرین مهلت شرکت شما در این طرح عظیم و بزرگ که قرار ماهانه ما شده است الحمدالله هست، و ان شاءالله تک تک عزیزانی که شرکت کردند معجور شوند. حالتان چطوراست؟
حجت الاسلام فرحزاد: الحمدالله. بی نهایت شکر.
شریعتی: خدا را شکر. چقدر خوب است حالا شب هفت صفر هست و مزین و متبرک به نام امام مجتبی علیه السلام، کریم اهل بیت. از ایشان بشنویم و جلسه مان را منور به نور ایشان کنیم ان شاءالله.
حجت الاسلام فرحزاد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ/ الحَمدُللهِ رَبِّ العالَمین»«اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم» «السَّلامُ عَلیکَ اَبا مُحَمَّد یا حَسَنَ بنَ عَلي وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُه». ما امروز را از محضر صحیفه سجادیه فعلاً از محضر امام سجاد اجازه گرفتیم که محضر هم عمویشان و هم پدرخانومشان برویم. عزیزان می دانند که امام سجاد داماد امام مجتبی علیه السلام است و از امام باقر به بعد همه سادات هم حسنی هستند و هم حسینی. از طرف پدر به امام حسین و از طرف مادر به امام حسن. چون حضرت سجاد دختر فاطمه بنت الحسن را گرفتند و افتخار داشتند که داماد امام مجتبی (ع) باشند.
شریعتی: به حسن بینی اگر هر امام را، حسن است.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. ماه صفر چون در هر صورت یا 28 صفر یا امشب که 7 صفر هست شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام است که الحمدالله سالیان سالیان است که مراجع درس ها را تعطیل می کنند، بازار قم تعطیل می شود. از زمان حاج شیخ عبدالکریم و تمام کشورهای اسلامی هم 7 صفر را برای امام مجتبی (ع) موسم عزاداری می گیرند. من به ذهنم رسید واقعاً گردن ما حق عظیمی دارد. و بارها هم عرض کردم غربت امام حسین و بقیه اهل بیت و حضرت زهرا خیلی آشکار و روشن است، ولی غربت امام مجتبی (ع) مخفی است. آقا امام حسین را الان شما ببینید بین 10 الی 14 میلیون فقط پیاده کربلا می روند. چقدر موکب، چقدر عزادار است. همیشه هم آباد است. ولی شما ببینید قبرستان بقیع و امام مجتبی را. خود آقا امام حسین فرمودند من اصحابی بهتر و باوفاتر نداشتم ولی امام حسن مجتبی (ع) در میان اصحاب و یارانش هم خیلی غریب بودند. آقا امام حسین همسرانی داشتند یکی از یکی بهتر بودند. ولی گفت چه بلا و عذابی سخت تر که انسان با قاتل خودش در یک اتاق زیر یک سقف زندگی کند. می خواهم عرض کنم آن خون دل هایی که امام حسن مجتبی (ع) خوردند و غربتی که داشتند فوق العاده بوده است. من از همه بینندگان و خانواده ها خواهش دارم که برای امام حسن علیه السلام حالا مجلسی می گیرند، خانوادگی، هیئت ها، این دهه اصلاً به نام امام حسن مجتبی (ع) و حضرت رقیه باشد. هر چند ما آخر صفر هم ما عرض ارادت به محضر این امام بزرگوار داریم ولی یک روز به خصوص به نام این امام بزرگوار باشد خیلی بهتر است. و عزیزان می دانند که در میان پنج تن نام پیامبر در اذان و در هر صلواتی 2 بار نام او را می بریم، بر او و آل او درود می فرستیم.
شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم».
حجت الاسلام فرحزاد: خیلی هم بزرگ است. نام امیرالمومنین برده می شود، نام فاطمه زهرا گاهی 40 روز در ایام فاطمیه برده می شود. برای امام حسین هم که عرض کردیم. ولی در میان پنج تن خیلی کمتر از امام حسن یاد می شود و گاهی هم حضرت زهرا سلام الله علیه گلایه هایی کردند. حالا هر چقدر فرصت و وقت اجازه دهد ما محضر این امام باشیم. خیلی امیدواریم به شفاعت امام حسن مجتبی (ع) هستیم. روایت داریم که پیامبر عظیم الشان (ص) بارها می فرمودند: «اللّهُمَّ إِنِّي اُحِبُّ حَسَنا» خدایا من حسن را دوست دارم و دوست دارم هر کس حسنم را دوست بدارد. یعنی از جملاتی که حضرت تکرار می کردند. خدایا من حسنم را دوست دارم و دوست دارم هر کس حسنم را دوست بدارد. یعنی اگر ما می خواهیم محبوب خدا، محبوب دل پیامبر شویم، محضر امام حسن مجتبی (ع) برویم. ما برای امام حسین و حضرت اباالفضل خیلی موقوفه، حسینیه ها، ملک، خانه، مغازه، باغ، چشمه، داریم. ولی برای امام حسن مجتبی (ع) اگر بگردند خیلی کم است. مثلاً حسینیه خیلی داریم. شاید در قم یکی دو مورد حسنیه من پیدا کردم که به اسم امام حسن باشد. می خواهم عرض کنم همان جوری که برای امام حسین نذورات هست و بیشتر هم شود، آن هایی که مشکل دارند، بچه دار نمی شوند. اتفاقاً یک خانواده ای بچه دار نمی شد، نذر امام حسن کرد خداوند به او فرزند مرحمت کرد. دست امام حسن هم برادر بزرگ است و باز است. خود امام حسین هم 10 سال مامون امام حسن بودند. امام حسن امام او بوده است.
شریعتی: و همین اخیراً یک جایی به نظرم خواندم که هر شب جمعه امام حسین زائر قبر امام حسن مجتبی می شده و مقید بوده است.
حجت الاسلام فرحزاد: خیلی احترام عجیب داشتند. ما از امام هشتم علیه السلام حدیث داریم، برادر بزرگتر «کَوالوالِد» مثل پدر است. یعنی کانه جای پدر امام حسین علیه السلام بوده است. در ایامی که در کربلا بودند که حضرت زینب شب عاشورا بی تابی می کردند، عبارات جالبی امام حسین به خواهرشان برای تسلی فرمودند. جدمان از دنیا رفت بهتر از من بود، پدرم امیرالمومنین، مادرمان حضرت زهرا. فرمود برادرم امام حسن از دنیا رفت «وَ اَخي خِیرُ مِنِّي» برادر من بهتر از من بود. اصلاً حدیث هم داریم «الحَسَنُ اَفضَل مِنَ الحُسِین». روایت است. البته این ها همه بلاشک در یک معنا همه نور واحد هستند، ولی قطعاً اگر در کنار هم قرار بگیرند قطعاً پیغمبر افضل است، بعد امیرالمومنین، بعد حضرت زهرا، بعد امام حسن و بعد امام حسین. این چیزی است که در روایات به ما فرموده اند. این خیلی مهم است. خود اول نوه پیغمبر و سبط پیغمبر و اول فرزندی که امیرالمومنین و حضرت زهرا زوجین مجرد، به اصطلاح تنها بودند و بعد اول فرزندی که آمده خانه را روشن کرده امام حسن مجتبی (ع) بود.
شریعتی: یک نور به آن بیت النور اضافه شد.
حجت الاسلام فرحزاد: 10 سال امام امام حسین بوده است. یک روایت قشنگی است که پیغمبر عظیم الشان فرمودند: «الحَسَنُ هَدیةُ مِن رَبِّ العالَمینَ» یعنی امام حسن مجتبی (ع) هدیه ای از طرف پرودگار عالمیان به ما است. یعنی عزیزان فکر نکنند امام حسین بلاشک گردن همه امت و عالم حق عظیمی با نهضت و قیام کربلا دارد. ولی می خواهم بگویم همان حق یا اگر نگویم بیشتر، صلحی که امام حسن مجتبی (ع) کردند و خون دلی که خوردند و مدارا کردند و تحمل کردند زمان خودشان را و حکومت جایر زمان را و اصحابی را که تحمل کردند، کمتر از قیام امام حسین علیه السلام قطعاً نیست. لذا پیغمبر خدا فرمودند که صلحی که فرزندم امام حسن مجتبی علیه السلام کردند «خِیرُ مِن ما طَلعَةَ الشَمس» برای ما از آن چه که خورشید می تابد خیر و برکتش بیشتر بوده است. من می خواهم یکی از صفات خلق و خوی امام حسن مجتبی (ع) را در این فرصت عرض کنم و آن شهرت حضرت به کریم اهل بیت است. که کریم یعنی چه؟ و کرامت معنایش چیست؟ و ان شاءالله ما همان گونه که سر سفره امام حسن مجتبی (ع) هستیم یک گوشه ای، یک نمی از اقیانوس بیکران رحمت نصیب ما شود.
شریعتی: دریای سخاوت او.
حجت الاسلام فرحزاد: بله. عزیزان می دانند یکی از اسما خدا کریم است. آیت الله بهاءالدینی را خدا رحمت کند. ما سفراً و حضراً با ایشان زیاد مهشور بودیم. تنها فرزندی که از ایشان مانده بود حاج آقا عبدالله 7-8 روز قبل به رحمت خدا رفتند. ان شاءالله خدا روحشان را با اجدادشان محشور کند. و ان شاءالله خواهرانشان، خانواده شان، خدا صبر و اجر بدهد. آیت الله بهاءالدینی اسمی که زیاد در نشست و برخاست ذکر می کردند «یاکریم» بود. می شستند، بلند می شدند، «یاکریم» می گفتند. در دعای کمیل هم «یاکَریمُ یا رَبِّ» داریم. در آیه قرآن داریم که «یَا اَیُّهَا الإنسان مَا غَرَکَ بِرَبِّکَ الکَریم» ای انسان، به همه انسان ها خطاب می کند، چه چیز تو را به پرودگارت که کریم است مغلوب کرده است. یعنی جری شدی، مغرور شدی. مفسرین معانی بر این آیه کردند. مرحوم فیضی کاشانی یک نکته لطیفی در ذیل این آیه دارد که خیلی زیبا است. قاعده ای این است که خدا در مقام توبیخ است، یعنی نباید کسی به خدا مغرور شود. باید این جا معمولاً صفاتی بیاید مثلاً «مَا غَرَکَ بِرَبِّکَ القَهّار»، «بِرَبِّکَ المُغتَنِم». اما می گوید «بِرَبِّکَ الکَریم». یعنی خیلی لطیف است. یعنی لطافت و لطیف بودن خدا هم در حد اعلی است. ایشان می فرماید خدا می خواهد غیر مستقیم راه فرار و بهانه و عذر به ما یاد بدهد که خدایا کرم تو من را مغرور کرده است.
شریعتی: جواب در خودِ سوال است.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. یعنی در لفافه گذاشته است. امام سجاد (ع) می فرماید اگر غیر از تو بود من گناه نمی کردم ولی پرده پوشی تو، لطف تو، کرم تو، مهلت دادن تو، باعث شده است که من گاهی گناه کنم.
شریعتی: ما را کرامت تو گنهکار کرده است.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. یک جمله ای خیلی هم در دعاها آمده است. در دعای ابوحمزه امام سجاد عرضه می دارد: «إذا رَأیتُ مُولایَ ذُنُوبي فَزِعتُ وَ إِذا رَاَیتُ کَرَمَکَ طَمِعتُ» یعنی هر وقت من به گناهانم نگاه می کنم متاثر می شوم، ناراحت می شوم. واقعاً آدم گاهی در حد ناامیدی پیش می رود. ولی تا به بالا نگاه می کنم «اَکرَمُ الاَکرَمین» است. تمام کریم های عالم جمع شوند یک سر سوزنی از کرامت خدا است. همه شفیع هستند ولی او «اَشفَعُ الشافِعین» است، همه جوادند ولی او «أَجوَدُ الأجوَدین» است. «وَ إِذا رَاَیتُ کَرَمَکَ طَمِعتُ» من گناهم را می بینیم به عذرخواهی می افتم ولی کرم تو را می بینم طمع می کنم آرام می شوم. یا مثلاً این جمله دعای افتتاح، که عزیزان می دانند از امام زمان رسیده است. «فَلَم اَرَ مَولاً کَریماً اَصبَرَ عَلی عَبدِ لَئیمِ مِنکَ عَلیً یا رَبّ» خدایا من ندیدم مولایی که این قدر کریم باشد، بزرگوار باشد، بر بنده لئیم و پستی مثل من صبر کند. «تَدعُونی فَاُوَلَی عَنکَ» تو مرا صدا می زنی من پشت می کنم. «تَتَحَبَّبُ اِلَی فَاَتَبغَضُ اِلَیکَ» تو ما با من دوستی می کنی، می خواهی من را بغل کنی ولی من با تو دشمنی می کنم.تو من را صدا می زنی، من فرار می کنم. مثل این که «کَانّ لِیَ التَّطَوُّلَ» من به تو منت دارم و برعکس شده است. خدای غنی مطلق این قدر با ما مدارا می کند و اظهار محبت می کند، به حقی که من به تو دارم دوستت دارم تو هم بیا من را دوست بدار. ما ناز می کنیم و عوض این که نیاز کنیم. لذا این تعبیر خیلی تعبیر عجیبی است. «فَلَم اَرَ مَولاً کَریماً اَصبَرَ عَلی عَبدِ لَئیمِ مِنکَ عَلیً یا رَبّ» من ندیدم مولایی که این قدر بزرگوار باشد و بر بنده ی لئیمی مثل من این قدر صبوری و مدارا داشته باشد. حالا معنی کریم چیست؟ که در زیارت جامعه کبیره هم می گوییم: «عادَتُکُمُ الإِحسان و سَجیَّتُکُم الکَرَم» یعنی روش شما، منش شما، خوی شما، کرم با همه ذرات وجودتان عجین شده است. معنی کرامت چیست؟ یک معنا به معنی بزرگواری است، یعنی انسانی که بزرگوار است، شرح صدر دارد، دریا دل است، خودش را خیلی برتر از این می داند که با چیزهای کوچ دست و پنجه نرم کند. یک جمله اگر یادتان باشد از آقای دولابی زیاد تکرار کردیم، خدا بزرگ است و بزرگ آفریده است.
شریعتی: یعنی دوست دارد ما را هم کریم ببیند.
حجت الاسلام فرحزاد: خدا کریم است و کریم آفریده است، خدا جواد است و جواد آفریده است. هم بزرگ است و هم بزرگ آفریده است. کریم یعنی آدم بزرگ. حالا مردم یک حرفی می زنند. الان مثلاً یک مثال می زنم، یک بار دیگر هم عرض کردم. فرض کنید شما در کوچه و خیابان می روید، هزارتا مورچه است همه بگویند مرگ بر فلانی. چه اثری دارد؟! حالا یک آدم جاهل «إذا خاطَبَهُمُ الجاهِلُونَ قالُوا سَلامًا وَ إذا مَرُّوا بِللَّغوِ مَرُّوا کِرامًا». کریمانه رد می شوند. ما بسیاری از مشکلاتی که داریم در خانواده ها و اجتماع، این است که به چیزهای پیش پا افتاده و ریز گیر می دهیم. یعنی وقتمان، فکرمان، همه وجودمان را، حالا یک خطی به این ماشین افتاده است من می خواهم بروم مشهد یا پولش را می دهم یا حلالیت می طلبم. چرا وقتم را به خاطر یک خط، یک بگو مگو، یک تلنگر، بگیرم. خیلی بد است. یعنی یکی از بزرگترین رذایل همین تنگ نظری است. تنگ نظری، تک بعدی، آدم های کوچک. اصلاً زندانی بدتر از این نیست. می گویند انوشیروان بوذرجمعه را زندانی کرد، حکیم و مرد دانایی بود. بعد از چند فرستاد دید که جایش خوب است و بسیار راحت است. گفت من شش معجون درست کردم و از این ستون به آن ستون فرج است، از من بدرتر هم خیلی ها هستند. نه این در زندان خوش است. یک کسی مشاورش بود گفت یک آدم تنگ نظر جاهل احمق برایش بفرست، از هزارتا زندان بدتر است. همین کار را کرد. یک آدم وراج ایرادگیر سختگیر، نفهم، فرستاد. حضرت عیسی می گوید من مرده ها را زنده کردم و مرض های لاعلاج را درمان کردم، ولی احمق را نتوانستم مراجعه کنم. خدایا به تو پناه می بریم از حماقت، به تو پناه می بریم از جهل، به تو پناه می بریم از این که گیر آدم نفهم و احمق بیفتیم و نتوانیم تحمل کنیم. می خواهم عرض کنم که بهترین کار سکوت است، بهترین کار فراموشی است، بهترین کار اهمیت ندادن است. حالا یک حرفی زده است. حالا بچه روی سر ما آمد یکی هم زد، بچه است.
شریعتی: ماه ها است که ما در همین جلسه با حاج آقای فرحزاد بحث معرفت نفس را مرور می کنیم. به نظرم ماحصل کل آن مباحث این است که کریم باشیم.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. یعنی کرامتمان را وقتی بدانیم که ما به خدا منتسب هستیم.
تو را ز کنگره عرش می زنند صفیر
ندانمت که دراین دامگه چه افتادست
با افراد جر و بحث کنید، بگو مگو کنید که چه شود؟! اصلاً می گوید اگر حق هم با تو است جدال را ترک کن. کسی که در اعلی درجه می دهند این است که «اُترُکِ المِراء وَلؤ کُنتَ مَحِقّا». با آدم کوچک بحث فایده ندارد، در کتش هم نمی توانی بکنی. لذا این جمله ی زیبای امیرالمومنین علی (ع): «مِن اَفضَلِ اَعمالِ الکَریم غَفلَتُهُ اَمّا یَعلَم» می گوید برترین کاری که انسان با کرامت و کریم دارد، خیل چیزهایی که باید فراموش کرد، بدی دیگران، عیب دیگران، چشم پوشی کند. خوبی که شما به دیگران کردید منت نگذارید، چشم پوشی کنید. خدا رحمت کند آیت الله بهاءالدینی را. بارها می فرمودند که غفلت بعضی جاها خیلی خوب است که انسان بدی دیگران را فراموش کند، غافل شود. عیب دیگران به من چه ربطی دارد. گفت:
چنان با درد خود درمانده ام
کز همه آفاق دست افشانده ام
«طُوبی لِمَن شَغَلَهُ عَیبَهُ عَن عُیوبِ النّاس». این که آدم به فکر خودش باشد، به فکر خودسازی خودش باشد. گفت ما آن قدر اشکال و ایراد داریم که وقت نمی کنیم به دیگران بپردازیم. اصلاً کسی که مصیبت دیده است اگر فراموش نکند بیچاره می شود. داغی که الان دیده است از خواب و خوراک افتاده است، تمام سیستم اعصابش به هم ریخته است. این نسیان، فراموشی، غفلت، خیلی نعمت بزرگی است. همین فراموشی که ما از آن فرار می کنیم. موردش خیلی خوب است. لذا می فرماید از برترین اعمال انسان کریم «غَفلَتُهُ اَمّا یَعلَم» است. یعنی خیلی چیزها که گفتم فراموش کن، عیب دیگران، بدی دیگران و خوبی که شما به دیگران کردید. اگر کسی که کریم هست با خدا سروکار دارد، هیچ وقت خودش را آلوده به چیزهای پست نمی کند. امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «مَن کَرُمَت نَفسُه لَم یُهِنها بِالمَعصیَةُ» یعنی کسی که کرامت و بزرگی خودش را درک کند هیچ وقت خودش را به گناه، معصیت، مواد مخدر، آلوده نمی کند. معذرت می خواهم از عزیزانی که سیگاری هستند. یعنی خودش را خیلی بالاتر از این می داند که به دود خودش را مشغول کنم. نمی خواهم به سیگاری ها اهانت کنم.
شریعتی: بله، روشن است.
حجت الاسلام فرحزاد: یعنی اصلاً خجالت می کشی از این که یک حرکتی که یک کمی در عرف زشت می دانند. آدم های باکرامت چه برسد که بیاید یک گناه های بزرگ انجام دهد. این برای این است که خودش را گم کرده است، یعنی به همان معرفت نفس رسیده است.
شریعتی: من چرا باید بداخلاق باشم، چرا باید مردم را آزار دهم، چرا باید حق الناس را پایمال کنم.
حجت الاسلام فرحزاد: این برای این است که خودم را پیدا نکردم، خودم را کوچک می بینم. وقتی بزرگ ببینم، آدم بزرگ هیچ وقت حاضر نیست کارهای کوچک انجام دهد. این یعنی خودم را گم کردم. «مَن کَرُمَت نَفسُه لَم یُهِنها بِالمَعصیَةُ» کسی که کرامت انسانی اش را پیدا کند نفسش را با معصیت خار و ذلیل نمی کند. یک بار دیگر هم تازگی ها گفتم، این هایی که متهمین و مجرمین را می گیرند دیدید که دست می گذارند روی صورتشان که معلوم شود. با این که متهم است، اراذل اوباش است، بدترین گناه را کرده است، باز یک کرامتی در او هست که خجالت می کشد. از این مایه می شود استفاده کرد. یک عذاب وجدانی دارد. اگر این مسلط شود و غالب شود محال است این مجرم طرف معصیت برود. حتی فکر معصیت نمی کند. ما خودمان را گم کردیم. «مَن کَرُمَت نَفسُه لَم یُهِنها بِالمَعصیَةُ». یا در فرمایش دیگر امیرالمومنین می فرماید: «مَن کَرُمَت نَفسُه صَغُرَتِ الدُّنیا فِي عَینِهِ».ما یک جایی باید یک شب بخوابیم و برویم. حالا غصه بخوریم چرا پرده اش این گونه است، تختش این گونه است، زمینش این گونه است. بخوابی بلند شوی تمام می شود. یک عارفی، البته یک آدم ساده لوحی بود، نمازش را شکسته می خواند. گفتند چرا شکسته می خوانی؟ گفت ما مسافر در این دنیا هستیم. منظور این است که ما در دنیا مسافریم، رهگذریم. میلیون ها سال روح ما خلق شده است، موقتاً در این بدن آمده است، بعد هم باید بدن را رها کند.
شریعتی: حالا گذرمان به آن جا افتاده است.
حجت الاسلام فرحزاد: کسی که عظمت خدا را ببیند، کرامت خودش را ببیند، دنیا در نظرش کوچک می شود. آدم کریم کسی است که دنیا در نظر او کوچک شود. هیچ وقت آدم کریم به مسائل کوچک، ریز، پست، با آدم هایی که کوچک هستند بحث نمی کند. همه ی این ها را کنار می گذارد، راحت زندگی می کند. من یک موقعی خدمت یک بزرگواری در اصفهان بودم، خیلی خوش خط است و قلم خوبی دارد. دیدم تنها بوده است دست به قلم شده و این شعر را می نویسد. ومن از او گرفتم. خیلی قشنگ است. می گوید:
صورت نبست در دل ما کینه کسی
آیینه هر چه دید فراموش می کند
عکس می ماند، صدها سال می ماند، فیلم می ماند. ولی آینه چه؟ فقط موقعی که جلویش هستی تو را نشان می دهد، وقتی رفتی تمام شد. یعنی آیینه هیچ وقت عکس و فیلم را در خودش نگه نمی دارد، لحظه ای است و هر چه هم هست نشان می دهد.
شریعتی: صادقانه است. اگر هم بی عیب باشی آن را هم می گوید.
حجت الاسلام فرحزاد: دل ما هم باید مثل آینه باشد. نباید بدی ها را نگه دارد. این جا ذخیره ممنوع است.
صورت نبست در دل ما کینه کسی
آیینه هر چه دید فراموش می کند
خیلی قشنگ گفته است. کریم کیست؟ یک معنی دیگر بگویم. امیرالمومنین فرمودند: «الکَریم إذا وَعَدَ وَفا وَ إذا تَوعَدُ عَفا» آدم با کرامت کسی است که پای وعده اش می ایستد. امیرالمومنین در نهج البلاغه می فرماید: «المَسؤولُ حُرُّ حَتّی یَعِد» آدمی که از او چیزی می خواهند، قول و قراری می گیرند یا مسئولیتی می پذیرد تا وقتی که وعده نداده است آزاد است، وقتی وعده داد در گرو وعده است. هیچ وقت آدم کریم خلف وعده نمی کند. اگر خلف وعده کرد انسان باکرامت نیست. وقتی وعده کرد وفا می کند، وقتی هم که توعد کرد یا قدرت پیدا کرد انتقام نمی گیرد، عفو می کند. حالا ببینید خدای «اَکرَمُ الاَکرَمین» با ما چه کار می کند. یعنی این فرمایش تمام وعیدهای خدا را شل می کند. یک روایت زیبایی است خیلی قشنگ است. فیض کاشانی نقل کرده است، یک اعرابی خدمت پیغمبر خدا آمد گفت یارسول الله روز قیامت حساب دست کیست؟ حضرت فرمودند دست خدای متعال است. گفت الحمدالله راحت کردی. مثل این که هزارها دغدغه داشت. بعد رفت. حضرت فرمودند کسی می خواهد به یک بهشتی نگاه کند به این اعرابی نگاه کند، همه بند دل هایش باز شد. یک نفر آمد همراهش گفت که شما وقتی پیغمبر یدالله است. گفت چون کریم هیچ وقت به انسان گیر نمی دهد، طرف حساب من خدای کریم است. تمام. «بِیَدِ الکَریم». پیغمبر ما حدود 20 سال بالاترین شکنجه ها را مردم مکه به حضرت و اصحابش دادند. از کشتن و اذیت و آزار و جنگ، چه در مکه که 13 سال بودند و چه بعد از آن. ولی فتح مکه پیغمبر فرمودند نظر شما درباره من چیست؟ گفتند شما که کریم هستی. ابوسفیان ها را می گویند. آقای شریعتی خیلی مهم است ما با دوستمان، فامیل مان، آشنایمان حاضر نیستیم کنار بیاییم و بگذریم. 20 سال مثل ابوسفیان ها شکنجه ها و توطئه ها را دادند، پیغمبر فرمود: «لا تَترِیبَ عَلَیکُم الیَومَ یَغفِرُ اللهُ لَکُم وَ هُو أَرحَمَ الرَّاحِمینَ» من همان کلام برادرم یوسف را می گویم. یعنی کسی کریم زندگی کند خیلی به همه آسایش می دهد و چقدر خودش آرامش دارد. باز از امام حسن مجتبی علیه السلام از معنی کرم سوال کردند. فرمودند: «الجُود قَبلَ السُوال». نگذاریم خانم ما هزارتا ناله بزند تا به او، مثلاً لباس می خواهد، وسایل خانه می خواهد. طرف ندارد توجیح کند که شرایط من این است. ولی شما دارید. چرا این قدر اذیت می کنید؟! بچه مدرسه می رود پول می خواهد، پدر مادر ما مشکلاتی دارند، نگذاریم رو بزنند. آدم کریم این قدر حواسش است دوستش، رفیقش، فامیلش.
شریعتی: نمی گذارد کار به آن جا برسد.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. کریم کسی است که قبل از درخواست به اهلش برساند. «و الاَعطی عِندَ القَطعِ» زمان قحطی، یعنی در زمانی که کم و کسری است، آن موقع کرامت به خرج دهد و به دیگران اطعام کند. حالا یک کمی از کرامت امام حسن مجتبی علیه السلام بگوییم.
شریعتی: داشتم فکر می کردم مردم آن زمان چقدر آدم های بی معرفت و نمک نشناسی بودند که با کریم اهل بیت این گونه رفتار کردند.
حجت الاسلام فرحزاد: در صورتی که حضرت نهایت مدارا و محبت را داشتند. حالا چند نمونه عرض می کنم. انسان کریم متواضع است. با پست ترین و پایین ترین افراد می نشیند. این روایت خیلی قشنگ است. «مَرَّ الحَسَنُ بنِ عَلی علیهِ السَّلام عَلَی فُقَراء» حضرت عبور می کردند، به یک جمعی رسیدند که خیلی فقیر و مسکین بودند. روی زمین نشسته بودند، نان خشک می خوردند، یعنی کمترین طعام. یک نان خشک هایی کنار هم گذاشته بودند و می خوردند. تا چشمشان به امام حسن علیه السلام افتاد «فَقالُوا لَه: هَلُمَّ یابنَ بِنتِ رَسولُ اللهِ إلی الغَداء» گفتند این صبحانه ما است، یک محبتی کنید با ما هم غذا شوید. خدا وکیلی آقای شریعتی عزیز، در ما کسی است که فقیرترین آدم ها که هیچ امکاناتی ندارند، روی خاک نشسته اند، بیایند بگوید با ما نان خشک بخور. ما عارمان می شود، خیلی سخت است. البته خدا رحمت کند، امروز زیاد ذکر خیر ایشان شد. مثلاً منزل بعضی آقایان می رفتیم نبودند، همان جا روی خاک ها می نشست و همان جا می گفت استراحتی می کنیم و می رویم. یا مثلاً ایشان را بیرون می بردیم می فرمودند این کشاورز، این کارگر، تا این ها غذا نخورند من هم نمی خورم، اول به این ها غذا دهید. یعنی یک موقع حواسشان بود غذا نمی خوردند.
شریعتی: سیره اهل بیت ما همین گونه بود.
حجت الاسلام فرحزاد: فقرا به اول شخص آن زمان یعنی امام مجتبی درخواست می کنند بیا با ما بنشین. حضرت روی خاک ها نشستند و شروع به غذا خوردن و میل کردن کردند. «وَ یَأکُلُ مَعَهُم». حضرت این آیه را خواندند: «إنَّ اللهَ لا یُحِبُ المُستَکبِرینَ» خدا مستکبرین را دوست ندارد. بعد از این که حضرت با آن ها غذا میل کردند فرمودند حالا که من اجابت کردم شما هم دعوت من را اجابت کنید. به منزل شان دعوت کردند، از آن ها پذیرایی کردند و به همه لباس هم دادند. هم غذا و هم لباس دادند. خیلی خوب است. الان ما در قم چندین جاها داریم، شاید در اصفهان هم باشد، در طول سال سفره شان هست. یعنی حالا یا به عنوان روضه یا به عنوان کسی که ابن السبیل است. خیلی خوب است آن هایی که امکانات ندارند یا از سفر می آیند. در خانه بعضی از علما در طول سال صبحانه، ناهار، شام هست. و من الحمدالله دیدم در مدینه هم آن شیخ که فوت کردند، پسرشان همین را ادامه می دهند. ما عمره یا تمتع رفتیم، باغ شیعیان بود. خیلی خوب است. سادات می گفتند ما به نیت امام حسن این سفره را در طول سال داریم. خیلی خوب است. امام حسن مضیف خانه داشتند، مهمان خانه داشتند. خوب، بد، دوست، دشمن، همه می آمدند و از این مضیف خانه حضرت استفاده می کردند و حضرت هم کمک شان می کردند. حضرت حتی یک موقع غذا میل می کردند یک سگی آن جا نشسته بود و به حضرت نگاه می کرد. حضرت یک لقمه خودشان میل می کردند یک لقمه به او می دادند. چند بار تکرار شد. یک نفر گفت این غذا برای شما است. فرمودند من حیا می کنم که یک جانداری، یک حیوانی، به من نگاه کند و من خودم مشغول خوردن باشم. یک لقمه خودشان، یک لقمه به این حیوان می دادند. امام مجتبی علیه السلام کرامت شان آن قدر فوق العاده بوده که 3 بار اموالشان را با فقرا تقسیم کردند. ما حاضر هستیم این کار را کنیم. یعنی 50%، هر چه که داشتند نصف نصف. یعنی اگر دو جفت کفش داشتند یکی را انفاق می کردند. دو دست لباس داشتند یک دست را انفاق می کردند. نه یک بار، سه بار اموالشان را بین خودشان و فقرا تقسیم کردند. باز روایت زیبایی است. واقعاً کارهای امام حسن تک تک فوق العاده بوده است.
شریعتی: و این هم جزو غربت امام حسن است که باز از کرامت او نگفتیم و نشنیدیم.
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. یعنی از امام حسین خیلی گفتیم، بگوییم، هزارها بگوییم، اما واقعاً امام حسن در یک هاله ای از غربت و معصومیت هستند.
شریعتی: حیف نیست این حرف ها را نشنویم؟!
حجت الاسلام فرحزاد: احسنت. من خواهش دارم این دهه را منبریان، مبلغین، مداح ها، یک روز حیف است. می دانید که ما دغدغه حضرت خدیجه، امام حسن، داشتیم. در مشهد یک موتوری داشت رد می شد ناگهان من را دید. یک زن و شوهر بودند ایستادند. گفت حاج آقا ارادت داریم. گفت شما مثلاً 7-8 سال قبل گفتید امام حسن غریب است، ما 10 شب برای امام حسن روضه گرفتیم. گفتم دمتان گرم. خیلی خوب است. الان خیلی ها برای امام حسن سفره می اندازند. مشکلات حاد واقعاً فراوان است. حالا وقت نیست من بگویم، افرادی که به بن بست خوردند نذر امام حسن کردند. خانواده ما مکرر این کار را کردند. مشکلات حدی بوده است نذر امام حسن کردند. حالا روایت نیست ولی مثلاً همه ی غذاها و سفره و ظروف سبز است. به این نیت که مثلاً زهری که به حضرت دادند سبز بود و نماد سبز است. امروز هم یادمان رفت سبز کنیم. فردا رنگ سبز باشد.
شریعتی: یک ردی از غربت حضرت در سفره هست.
حجت الاسلام فرحزاد: در روایت هم داریم. قصری که در بهشت امام حسن دارد سبز است، برای امام حسین قرمز است. یعنی آن بوی شهادت و رنگ خون است، این روایت سم است. این البته در روایت هست. ولی به این نیت سفره می اندازند. در روایت داریم که یک کنیزی محضر امام مجتبی آمد یک شاخه گل آورد، «طاقَتُ الرِیحانَة». یک شاخه گل به حضرت هدیه داد. حضرت خیلی خوششان آمد. در مقابل چه کار کردند؟ فرمودند من تو را در راه خدا آزاد کردم. حالا مثلاً یک شاخه گل چقدر قیمت دارد؟! یک کنیز، یک برده، شاید میلیون ها قیمتش بوده است. فرمود تو را در راه خدا آزاد کردم. یک نفر به حضرت گفت یک شاخه گل آورد، شما این را از قید بندگی و کنیزی آزادش کردید. می خواهم عرض کنم الان هم امام حسن زنده است. آن هایی که برای امام حسن خرج می دهند، نذر می دهند، همان کریم هست. بیاییم برای امام حسن یک قدمی برداریم، یک خدمتی کنیم.
شریعتی: مدیون کسی نمی مانیم.
حجت الاسلام فرحزاد: صد درصد. به حضرت یک نفر اعتراض کرد. فرمودند: «هَکَذا اَدَّبَنا الله» خدا ما را این گونه تربیت کرده است. خدا در قرآن می فرماید: «وَ إذا حُییتُم بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحسَنَ مِنها» یعنی اگر کسی تحفه ای، هدیه ای، برای شما آورد شما بهتر از آن را به او برگردان اگر نشد به اندازه خودش برگردان. این توانش یک شاخه گل بوده است، توان من خیلی بالاتر است. لذا می گوید کسی سلام می کند بگو علیکم السلام و رحمه الله. دعا را چرب تر کن. در مسجد الحرام حضرت طواف می کردند، شنیدند یک نفر می گوید ای خدا من بدهی دارم، ده هزار درهم بدهکارم. حضرت رفتند آدرس طرف را گرفتند، ده هزار درهم برایش فرستادند. این هم روایت قشنگی است. مروان با این که دشمن سرسخت امام بود، همان که دستور تیرباران داد. خدا لعنتش کند. از آن دشمن های سرسخت بود. امام حسن قاطری داشت، خیلی قاطر برو و قوی ای بود. شیفته قاطر امام حسن شده بود ولی می خواست یک جوری از دست امام حسن دربیاورد. یک نفر که خیلی حراف و زبان دار بود را دید. به او گفت تو می توانی یک جوری از دست امام حسن این قاطر را دربیاوری؟ اگر این کار را کنی من 30 حاجتت را برآورده می کنم. گفت باشد. در یک جلسه ای که بزرگان مدینه جمع بودند، شروع کرد از بالای مجلس که این آقا چنین است، این آقا چنین است. از همه تعریف کرد. امام حسن که فرزند پیغمبر، امام معصوم، گل است، هیچ بزرگی با او قابل قیاس نیست، از امام حسن هیچ چیزی نگفت. اعتراض کردند که تو یادت رفت، بزرگتر از همه را تعریف نکردی، بقیه را تعریف کردی. این جا سنگ تمام گذاشت. گفت من بنا داشتیم اهل دنیا و آدم هایی که در تراز هم هستند تعریف کنم، اگر بنا بود از بیت انبیا و اولیا خدا تعریف کنم اول از امام حسن شروع می کردم. یعنی به قول ما روی خال زد. معمولاً شعرا صله می گرفتند. حضرت بیرون که آمد که سوار قاطر شود آمد که از حضرت صله بگیرد. حضرت فرمودند چه می خواهی، گفت اگر می شود این قاطرتان را به من بدهید. حضرت فرمودند قاطر برای شما، هدیه به شما است. می خواست برای مروان ببرد. بعد یک نفر به حضرت گفت که این تعریف هایش مقدمه این کار بود، یعنی تملق و چاپلوسی بود. این جمله خیلی قشنگ است، معنی کریم این است. حضرت فرمود: «اَلَکَریم إذا خادَتَهُ إذ خَدَعَه» آدم کریم می داند این گرفتار، این فقر، الکی تملق می کند، تعریف دروغین می گوید، او به حقه بازی طرف نگاه نمی کند. کریم کسی است که او را به خدعه می اندازند که از او چیزی بگیرند، می پذیرد.
شریعتی: فریبش دهند، با کرامتش فریب می خورد.
حجت الاسلام فرحزاد: به خاطر کرامتش فریب می خورد. می فهمد، ولی فریب می خورد. «اَلَکَریم إذا خادَتَهُ إذ خَدَعَه». این حدیث آخر هم بخوانم، البته هنوز از امام حسن خیلی مطلب داریم. یک نفر خدمت امام حسن مجتبی آمد، نامه نوشته بود، عرض حاجت. حضرت نخوانده بودند گفتند: «حاجَتُکَ مَرضیَه» حاجت تو برآورده است، هر چه نوشتی به تو می دهم. یک نفر گفت نامه را می خواندید ببینید چیست. خیلی عجیب است. این مطالب را سریع، فهرست وار می گویم. آن هایی که خدمت یک بزرگواری یا کارمندی یا مسئولینی، باید چند ساعت بایستند تا آقا نگاه کند بگوید چه کار داری. کار مردم را زود راه نمی اندازند، این دست آن دست می کنند، اگر رشوه می گیرند که پناه بر خدا. کار مردم را زود راه بیندازیم، معطل نکنیم، مخصوصاً گرفتارها، مخصوصاً آبرومندها. حتی در اصول کافی است که یک نفر به حضرت گفت که من خمس و زکات دارم فقرا را دعوت می کنم که بیایند. گفت بسیار کار بدی می کنی. تو وظیفه داری که درِ خانه فقرا بروی و بدهی. گفت چرا مومنین را خار و ذلیل می کنی. حضرت نامه را که نخواندند گفتند حاجت برآورده است، برو. یک نفر گفتند نخواندید. فرمودند من می ترسم خدای متعال «أَن یَسئَلُنی الله عَن ذَلَّ مَقامِه حَتِّی اَقرَءُ رَقعَتَه». تا نامه را بخوانم یک دقیقه وقت می برد، خدا بگوید چرا این را به حالت درخواست و سوال کننده نگه داشتی. برای این که معطل نکنم که خدا روز قیامت من را معطل نکند و بگوید او را خار کردی. این ها خیلی مهم است. ان شاءالله یک پرتوی، یک شعاعی، از کرامت امام حسن، از کرامت اهل بیت به ما برسد. مشکل ما و عالم ما این است که کرم داران ما را درهم نیست، درهم داران عالم را کرم نیست. یعنی اگر حکومت عالم هم نرسند خودمان به هم رحم کنیم. هر کسی اطراف و زیر مجموعه اش را پشتیبانی کند، کریمانه رفتار کنیم مشکلات ما حل است.
شریعتی: حرف های امروز به یوم نام امام مجتبی حرف های پیچیده ای نبود. من با فطرتم تمام این ها را تصدیق کردم. فکر می کنم همه ی دوستانمان هم همین طور هستند. یعنی با دلت کار دارد.
حجت الاسلام فرحزاد: من از خدا متزرعانه با توسل می خواهم که برای بنده و همه عزیزان اثرگذار باشد. یعنی کرامت امام حسن را در اطرافیان و خانواده هایمان پیاده کنیم.
شریعتی: ان شاءالله یک جامعه ی با کرامت داشته باشیم که آن مدینه فاضله ای که همه در انتظارش هستیم. یادتان است در حرم امام رضا یک قراری گذاشتیم. گفتیم با توجه به این که بالاخره کتاب کمک درسی مخصوصاً کتاب های کنکور خیلی گران شده است. شاید خیلی ها بضاعت و توان خرید آن را نداشته باشند، حالا با توجه به این که فصل کنکور هم گذشته و برای عزیزانمان آرزوی موفقیت کردیم، دوستانی که کنکورشان را دادند و دانشگاه هم قبول شدند این کتاب های کنکور بلااستفاده نماند. این ها را برای ما ارسال کنند، با یک سازوکاری ان شاءالله ما این ها را به دست دانش آموزان عزیزی که توان کمتری دارند، بضاعت آن چنانی ندارند از طرف شما هدیه کنیم و این به نظرم اتفاق بسیار مبارکی است. حالا سازوکارش فراهم شده است، دوستان مان هم زیر نویس کردند. عزیزانی که می خواهند این کتاب ها را اهدا کنند و در اختیار ما قرار دهند صندوق پستی 19395_1881 که ان شاءالله عزیزانمان هم زیرنویس خواهند کرد به این کار اختصاص پیدا کرده است. در سراسر کشور دوستان می توانند این کار را انجام دهند. مدیران و مربیان مدارس هم می توانند اعلام نیاز خودشان را برای ما به این شماره ای که عرض می کنم ان شاءالله پیامک کنند یا از طریق فضای مجازی 09392003303. از طریق شبکه های اجتماعی درخواست و اعلام نیاز خودشان را ارسال کنند که ان شاءالله این هدایا که هدایای نفیسی هم خواهد بود برای آینده ی عزیزانمان ان شاءالله به دستانشان برسد. بله، اولیا مدارس و مربیان از این طریق و شماره ای که عرض کردم و دوستان مان هم زیرنویس می کنند برای ما اعلام نیازشان را ارسال کنند. امروز هم آخرین مهلت مشارکت در قربانی ماه صفر است. صفحه 292 را به اتفاق تلاوت کنیم. برمی گردیم با احترام همراه شما هستیم و در کنار شما.
حجت الاسلام فرحزاد: ان شاءالله این کتاب را هم عزیزان جدی بگیرند. خلاصه یک مورد کرامت همین است. الان کاغذ 5-6 برابر شده است. بعد هم بماند به درد سال های بعدی نمی خورد. چون عوض می شود. لذا فرصت خوبی است. به قول ما روغن ریخته شده را نذر امامزاده کنیم.
شریعتی: و به شکرانه ی موفقیت شان در کنکور می توانند این کار را انجام دهند. به نظرم کار مبارکی است. بازمی گردیم بااحترام همراه شما هستیم و در کنار شما.
شریعتی: چقدر خوب است ثواب تلاوت آیات امروز را هدیه کنیم به روح بلند و بزرگ امام مجتبی علیه السلام. باید خداحافظی کنیم. من باز تایید کنم؛ اولیا و مربیان مدارس که اعلام نیاز خودشان را می خواهند ارسال کنند از طریق فضای مجازی با این شماره در ارتباط باشند. خواهش می کنم تماس نگیرید، کسی پاسخگو نیست. می دانم که خیل عظیم تماس ها الحمدالله هست. ان شاءالله درخواست کنید و دوستان ما ان شاءالله به شما پاسخ خواهند داد. حاج آقای فرحزاد، حسن ختام فرمایشات و دعای جناب عالی.
حجت الاسلام فرحزاد: ان شاءالله برای امام حسن مجتبی علیه السلام در ماه صفر، حالا 28 صفر یا این ایام و دهه اول، یک مجلسی، یک نذری، یک عرض ادبی، آن کنیز یک شاخه گل داد حالا ما هر چقدر که بتوانیم، یک پرچم بزنیم. ان شاءالله یاد امام حسن را اگر کنیم قطعاً پیغمبر خوشحال می شود. حضرت زهرا، امیرالمومنین، امام حسین، شاد می شوند.
خدا را قسم می دهیم به حق کریم اهل بیت امام مجتبی علیه السلام، قلب امام زمان از ما راضی، فرجش را نزدیک، ما را جزو بهترین یاران حضرت قرار دهد. به حق محمد و آل محمد همه ی مریض ها، مریض های بدحال، شفای عاجل عنایت بفرما. خدایا به حق امام مجتبی همه ی مردم ما و ملت ها را از شر این ویروس حفظ فرما. شر این ویروس و امراض را از همه دور بگردان. آن هایی که شغل ندارند، همسر، فرزند، اولاد، به آن ها عنایت بفرما. باران رحمتت را تفضلاً بر ما نازل بفرما. اموات، درگذشتگان، حق داران، امام، شهدا، مخصوصاً عزیزانی که اخیراً از دنیا رفتند همه را غریق رحمت بگردان. به برکت سلام به امام مجتبی علیه السلام و صلوات هم به امام مجتبی هدیه کنیم.
شریعتی: تا سلامی دوباره.