برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي
-خطاب هاي قرآني
91-10-16
سوال – در مورد يا ايها الناس هاي قرآن (آيه 105 سوره مائده )توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – آيه 105 سوره مائده مي فرمايد: اي کساني که ايمان آورده ايد مواظب خودتان باشيد اگر عده اي در اطراف شما گمراه شدند آنها به شما ضرر نمي رسانند، اگر شما راه خودتان را درست برويد. بازگشت همه به سوي خداست.
اين آيه زماني نازل شد که بعضي ها مسلمان شدند و به پيامبر گفتند که ما مسلمان شده ايم ولي پدر و مادر و برادران مان مشرک هستند و ما در ميان آنها زندگي مي کنيم، نکند که گمراهي آنها هم به ما سرايت کند.تکيلف ما چيست؟ بعد اين آيه نازل شد: اي مومنان اول خودتان را حفظ کنيد. در زمان طاغوت، دوستي مي گفت که در ظهر به نمازخانه دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي رفتم ولي در بسته بود. استادي به من گفت که مي خواهي نماز بخواني؟ گفتم: بله. ايشان گفت که در اين دانشگاه من و يک استاد ديگر نماز مي خوانيم. اگر شما در جايي قرار گرفتيد که همه گناهکار هستند شما بايد مواظب خودتان باشيد و تاثير نپذيريد. در قرآن داريم: انسان در گروي تلاشش است، هر کس کار خوب مي کند براي خودش است، مواظب خودتان و خانواده تان باشيد يعني مي گويد: قبل از اينکه شما روي کسيA اثر بگذاريد مواظب خودتان باشيد که از کسي اثر نگيريد. خانواده هايي هستند که همه بدحجاب هستند ولي يک دختر خانم مي خواهد حجابش را حفظ کند، مطمئنا با سرزنش هايي هم روبرو مي شود. پس انسان نبايد تحت تاثير جو قرار بگيرد. بعضي ها به رنگ محيط درمي آيند. شخصي خدمت امام صادق(ع) آمد و گفت: من براي امام حسين(ع) عزاداري مي کنم ولي فرزندانم مرا مسخره مي کنند، تکليف من چيست ؟ امام فرمود: همه را رها کن ولي تو با ما باش. آيت الله بهجت به کساني که منبر مي رفتند مي فرمود: انشاءالله خدا دردنيا و آخرت شما را ثابت قدم نگه دارد. اميرالمومنين اين دعا را در مورد يارانش مي فرمودند. اين دعا را در زيارت عاشورا هم را داريم. پيامبر فردي را براي تبليغ دين به شهري فرستاد. او مدتي ماند و به پيامبر پيام فرستاد که در اينجا هيچ کس مسلمان نيست جز من. پيامبر فرمود: تو به تنهايي يک امت هستي.
علي بن يقطين در دربار هارون الرشيد بود. امام موسي کاظم(ع) به او فرمود که من چند چيز را براي تو ضمانت مي کنم و تو يک چيز را براي من ضمانت کن. من ضمانت مي کنم که لو نروي، زندان نروي، کشته نشوي و تو هم ضمانت کن که کار مردم را راه بيندازي. آسيه همسر فرعون در قصر فرعون زندگي مي کرد که کافر بود.
گاهي افرادي در محلي کار مي کنند که در آنجا حجاب را رعايت نمي کنند يا رشوه مي گيرند و. .. شما بايد مواظب خودتان باشيد البته کارتان سخت مي شود ولي خدا شما را حمايت مي کند. پس انسان نمي تواند بخاطر اينکه در جمع گناهکاري قرار گرفته، گناه انجام دهد و عذر بياورد. امام کاظم (ع) سرسفره اي نشستند، سر آن سفره شراب آوردند. امام بلند شدند و فرمودند که A گوشت، پوست و خون ما با شراب ارتباطي ندارد.
حالا وظيفه ي ما در مقابل کساني که گناه مي کنند چيست؟ما در مقابل کساني که گناه مي کنند وظيفه اي بنام امر به معروف و نهي از منکر داريم. براي اجرايي شدن امر به معروف و نهي منکر چند راه وجود دارد. امام علي(ع) مي فرمايد که اهل دين علاماتي دارند: راست مي گويند، امانت دار هستند، وفاي به عهد دارند و به ضعفا رحم مي کنند. ما چند جور ضعيف داريم: ضعيف جسمي، ضعيف مالي (که از نظر اقتصادي و ضعيف هستند)، ضعيف اعتقادي (که دچار شبه هستند که علما بايد آنها را هدايت کنند) و ضعيف رفتاري کساني هستند که منکر انجام ميدهند و گناهکار هستند. مثل کسي که شراب مي خورد يا دزد است يا خطا مي کند. يکي از مصاديق رحمت، رحم بر ضعفا است. يک گناهکار بيمار است و بايد او را مداوا کرد نه اورا ترک کرد. آقاي سيدمهدي قوام يکي از منبري هاي مشهور تهران بود. يک شب ايشان در خانه خوابيده بودند که صداي آي دزد را مي شنود. در بيرون از خانه عده اي دزدي که ازخانه ي ايشان فرشي دزديده بود را گرفتند. دزد را پيش قوام آوردند ولي ايشان گفت که اين دزد از من طلب دارد او را رها کنيد. مردم رفتند و قوام دزد را به خانه آورد و گفت که فرش را بردار و برو ولي يک چهار چرخ بخر و روي آن ميوه بفروش ولي دزدي نکن. پيامبر بر باليني يک پسر يهودي که بيمار بود نشست و پسر گفت که دلم مي خواهد مسلمان بشوم ولي از پدرم مي ترسم. پيامبر به پدرش گفت که اجازه مي دهي که اين بچه مسلمان بشود؟ و پدراجازه داد. بچه شهادتين را گفت و از دنيا رفت. پيامبر فرمود که او را تشييع جنازه کنيد و در قبرستان بقيع دفن کنيد. وقتي پيامبر از قبرستان بيرون مي آمد خدا را شکر مي کرد که امروز يک نفر بدست او مسلمان شده است. اين رحمت بر ضعفا است. فرد ضعيف رفتار، مرتکب منکر مي شوند. ما مي توانيم روي افراد تاثير بگذاريم و رفتار آنها را درست کنيم.
بعضي ها از اين آيه برداشت(سوره مائده آيه 105) بر نفي امر به معروف و نهي ازمنکر کرده اند. ده ها آيه در مورد امر به معروف و نهي از منکر در قرآن داريم. الان شرايط تذکر سخت شده است و حتي عده اي موضع مي گيرند و ناسرا مي گويند. در قديم اگر پيرمردي در مورد حجاب تذکر مي داد، اگر فرد رعايت هم نمي کرد مي گفت: چشم، ولي الان ممکن است که حجابش را بردارد يا بگويد که به شما ربطي ندارد.
اولين توصيه اين است که ما در مورد منکر اعطاي بينش کنيم. يعني اعلام کنيم که چه کاري خوب است و چه کاري بد است يعني آثار خوب و بد را در جامعه مطرح کنيم. قرآن وقتي روزه يا نماز را مطرح مي کند آثار آن يعني تقوا را مي گويد. فيلم هايي که صدا و سيما مي سازد بايد جوري باشد که منکر را منکر جلوه بدهند و خوبي را هم خوب جلوه بدهند. در مورد حجاب بايد گفت که چادر يک ارزش است و مجريان صدا و سيما يک الگو هستند. تمام ادارات، بيمارستان، دانشگاه، فرودگاه و. .. ما مي توانند از مجريان صدا و سيما الگو بگيرند. پس ما براي اينکه بتوانيم امر به معروف ونهي ازمنکر را در جامعه انجام بدهيم بايد اعطاي بينش کنيم و آثار نماز، حج، حجاب و. .. را بگوييم. متولي اين کار همه ي مردم هستند. صاحب بن عُباد خيلي با سخاوت و خيلي ميهمان دوست بود، در ماه رمضان هزار نفر را افطاري مي داد. به او گفتند که تو اين سخاوت را ازچه کسي ياد گرفته اي؟ او گفت: از مادرم. A مادرم هر شب پولي زير بالشت من مي گذاشت و مي گفت: فردا در راه مدرسه، اولين فقيري را که ديدي، اين پول را به او بده. پس مادر سخي بود. بدحجابي را مادر در خانه ايجاد مي کند. تمام خصوصيات ما در خانه ايجاد مي شود. اين کار بر گردن همه ي مردم است. مديران مدرسه، دانشگاه صدا و سيما، ادارات و. .. اگردست به دست هم بدهند، تاثيري ايجاد خواهند کرد.
توصيه بعدي از بين بردن زمينه هاست. اگر بتوان زمينه ي گناه را از جامعه کم کرد گناه هم کم مي شود. قبلا شماره تلفن ها مشخص نبود ولي الان شماره ها روي تلفن مي افتد و اين زمينه ي مزاحم تلفني را در جامعه کم مي کند. اگر انگشترسازي، انگشتر طلا براي مردان نسازد،زمينه ي اين گناه از جامعه برداشته مي شود زيرا طلا براي مرد حرام است. بعضي فکر مي کنند که طلا فقط سرنماز اشکال دارد ولي اين طور نيست. وقتي بيشتر مانتوهاي که در بازار توليد مي شود کوتاه است، اين خودش زمينه ي گناه را در جامعه افزايش مي دهد. گاهي شلوارهاي پاره مي دوزند يا آنقدر فاق آنها را کوتاه مي گيرند که وقتي جوان خم مي شود تمام بدنش پيدا مي شود. اگر توليد کننده ها اين نوع شلوار را توليد نکنند، اين باعث از بين رفتن زمينه ي گناه مي شود. وقتي جلوي ورود مواد مخدر به کشور گرفته شود زمينه ي اعتياد کم مي شود.
توصيه سوم اين است که جايگزين مناسب داشته باشيم. ما نمي خواهيم همه چيز را نفي کنيم. اسلام رهبانيت (در گوشه اي تنها عبادت کردن) را نفي کرده و جهاد را جايگزين رهبانيت مي کند. به پيامبر گفتند که در بني اسرائيل فردي است که هشتاد سال عبادت کرده است. آيه آمد که در شب قدر دعا و عبادت کنيد که ثواب آن بيشتراز هزار ماه عبادت است. وقتي خدا فرمود: بت نپرستيد، فرمود: بجاي آن خدا را بپرستيد. ما مي گوييم که درمجالس عروسي مشروب نباشد، اختلات هم نباشد و موسيقي حرام هم نباشد. پس در عروسي چکار کنند ؟ ما بايد افرادي را تربيت کنيم که با کارهاي زيبا، هنري، لطيفه، تقليد صدا و طنز مردم را سرگرم کنند. اين هنر است. در ماهواره عليه دين ما کار مي کنند. بعضي شبکه ها با ابتذال و بعضي شبکه ها با شبهه افکني روي مردم کار مي کنند. براي اينکه بتوانيم جلوي اين شبکه ها را بگيريم، بايد برنامه هاي شبکه هاي خودمان را زياد کنيم تا اين فضا از بين برود. شبکه هاي متعدد در ايران تا حدي جلوي فضاي ماهواره را گرفته است. ما بايد فضاهاي مذهبي شاد ايجاد کنيم تا آن فضاهاي غيرمذهبي از بين برود يا کمرنگ شود. الان صدا و سيما، در کربلا، مکه و مدينه دوربين هاي مستقيم دارند ولي در مشهد، قم و شيراز اين دوربين هاي مستقيم وجود ندارد. جا دارد که يک شبکه اي بصورت شبانه روزي برنامه هاي حرم امام رضا(ع) را پخش کند. مثلا کسي در روستا هوس کرده است که به حرم امام رضا(ع) برود، با ديدن اين شبکه مي تواند به آرزويش برسد.
سوال – صفحه 198 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – اين صفحه مربوط به امر به معروف و نهي از منکر است. قبل از اين آيه داريم: زنان و مردان منافق امر به منکر و نهي از معروف مي کنند. خدا مي فرمايد: زنان و مردان مومنان با هم رفيق هستند. امر به معروف و نهي از منکر مي کنند و امر به نماز و زکات مي کنند.
سوال – در خانواده، براي امر به معروف و نهي ازمنکر چکار بايد کرد؟
پاسخ – فردي به امام جواد(ع) نامه نوشت که من پدري دارم که به اهل بيت ناسزا مي گويد. وظيفه ي من چيست ؟امام فرمود: با او مدارا کن که بهتر از درگيري است. همراه هر سختي، آساني است. (زهير امام حسين(ع) را تنها گذاشت ورفت ولي امام حسين(ع) به دنبال او رفت و او را برگرداند. امام حسين(ع) در عاشورا چندين خطبه خواند وعده اي با شنيدن اين خطبه ها عوض شدند.)پسر با پدرش مدارا کرد و بالاخره پدر عوض شد و آن مرد به امام گفت که نسخه ي شما جواب داد.
فردي که تازه مسلمان شده بود به امام صادق(ع) گفت که تکليف من در مورد مادرم که مسيحي است چيست؟ امام فرمود: بيشترمراقب او باش.بعد از مدتي مادر ديد که پسرش خيلي باادب شده است و وقتي از پسرش پرسيد، پسر گفت که اين بخاطردين اسلام است، قدري در مورد پيامبر توضيح داد و مادر هم مسلمان شد.
بعضي خانم ها مي گويند که شوهر ما نماز نمي خواند يا رعايت موازين شرعي را نمي کند، وظيفه ي کلي شما اين است که اين اصل را رعايت کنيد که خودتان تاثير نپذيريد و مواظب خودتان باشيد ولي نبايد قطع رابطه کنيد و بايد با آنها رفت و آمد کرد و روي آنها هم اثر گذاشت. اگر زماني احساس کرديد که رابطه شما تاثيري بر آنها ندارد مي توانيد آنها را رها کنيد. خدا به پيامبر گفت که دشمنان را رها کن يا فرمود: دو دست ابولهب بريده باش. گاهي ما مي بينم که اگر با کسي رابطه داشته باشيم روي فرزندمان هم اثر منفي مي گذارد، دراينجا مي توانيم ارتباط برقرار نکنيم ولي انسان بايد سعي کند که روي ديگران تاثير بگذارد.
امام صادق(ع) مي فرمايد: تمام کساني که امر به معروف و نهي از منکر مي کنند بايد سه تا ويژگي داشته باشند: عامل باشديعني عمل کننده باشد، عادل باشد و در آنچه که امر مي کند رفيق باشد يعني با مهرباني و دوستي امر به معروف و نهي از منکر کند. گاهي آبرو نريختن فرد دزد بيشتر اثر دارد تا او را دستگير کنند و به زندان ببرند. ما نبايد در بين جوانان دين را منفور جلوه دهيم. پيامبر فرمود: آسان بگيريم و از دين نفرت ايجاد نکنيد. بعضي ها با امر به معروف فرد را لجوج مي کنند. وقتي پيرمردي در نزد امام حسين(ع) و امام حسن(ع) وضوي اشتباه گرفت، آنها با رفتاري به پيرمرد فهماندند که وضويش اشتباه است و مستقيم به او نگفتند. پس نوع تذکر مهم است. بزرگي بود که وقتي پاي منبرها مي نشست اشتباهات را نمي گفت ولي بعد از ظهر بين طلبه ها بود و با آنها صحبت مي کرد و بين صحبت هايش آن آيه اشتباه را صحيح مي خواند و طرف متوجه اشتباهش مي شد. روايت داريم: اگر با اشاره و کنايه به فرد عاقل تذکر بدهيد بهتر از سرزنش مستقيم است. يعني سرزنش مستقيم جواب نمي دهد. ما بايد راه نفوذ روي افراد را بدست بياوريم.
انشاءالله خداوند ما را دردنيا و آخرت ثابت قدم نگه دارد.