برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي
- ماه محرم
91-08-27
اگرچه مثل مُحرم نمي شوم هرگز جدا زحلقه ي ماتم نمي شوم هرگز، مرا ببخش مرا چون که خوب مي دانم که توبه کرده ام و آدم نمي شوم هرگز،اسير جاذبه ي حسن يوسف ياسم که محو در گل مريم نمي شوم هرگز، گناهکارم و اما بدون اذن شما نصيب خشم جهنم نمي شوم هرگز، دمي فرات بياور چراکه من قانع ز سلسبيل به زمزم نمي شوم، هرگز قسم به قلب سپيدت سياه پوش کسي به جز شهيد محرم نمي شوم هرگز، به جان عشق قسم غير چهارده معصوم به پاي هيچ کسي خم نمي شوم هرگز.
سوال – در مورد ماه محرم توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – امام رضا (ع) مي فرمايد: مُحرم ماهي است که اهل جاهليت ظلم و درگيري را در آن حرام مي دانستند، ولي امت مسلمان حرمت اين ماه را نگه نداشتند و حسين را به شهادت رساندند. خدا نيامرزد کساني را که حرمت اين ماه را شکستند. وقتي ماه محرم وارد مي شد کسي پدرم را خندان نمي ديد و در روز عاشورا حزن و اندوه پدرم به اوج مي رسيد. امام فرمود: اگر خواستي بر هرمصيبتي گريه کني براي مصيبت امام حسين(ع) گريه کن. زيرا حسين ما را سر بُريدند.
روضه خواني (توسط حضرت زينب) از زمان شهادت امام حسين (ع)در گودي قتلگاه شروع شد. بعد در زمان امام سجاد(ع) و ائمه ي ديگر ادامه پيدا کرد. در طول زمان، اشکال عزاداري با هم تفاوت مي کرد. امام سجاد (ع) نمي توانست بطور آشکارا روضه خواني کند زيرا زمان خفقان اموي بود. کار امام سجاد(ع) ترويج عاشورا بصورت فردي بود. امام هرکجا آب وغذا مي ديد گريه مي کرد و مي فرمود: پدرم را تشنه و گرسنه کشتند. بعضي ها به امام اعتراض کردند که چرا اين قدر گريه مي کند و امام فرمود: يعقوب بخاطر از دست دادن يوسف آنقدرگريه کرد که چشمانش را از دست داد،حالامن چطور گريه نکنم درحاليکه در يک نيمروز يوسف هاي مرا، گرگ ها دريدند. در زمان امام سجاد(ع) امکان برپايي مراسم عزاداري نبود. در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) مردم جمع مي شدند و شاعران اشعارهايي مي خواندند ولي اين کار بصورت گسترده نبود. و شرايط کمي سخت بود ولي از زمان امام سجاد(ع) بهتر بود. امام صادق(ع) در خانه مراسم عزاداري برپا مي کردند و اتفاقا روزي صداي شيون از خانه بيرون آمد و سربازان به در خانه امام آمدند که ببينند چه اتفاقي افتاده است و امام فرمود: بچه اي در خانه غش کرده بود و اينها داشتند گريه مي کردند. در زمان امام رضا (ع) مراسم برپا مي شد و دعبل شعر مي خواند و مامون هم حضور داشت. دعبل مي خواند: فاطمه جان، اگر در روز عاشورا مي ديدي که چطور حسين تو را کشتند به صورت مي زدي، امام هشتم خيلي گريه مي کرد و حتي پيراهنش را به دعبل داد. اين عزاداري ها نوسانات زيادي داشته است ولي اين روضه خواري سيره ي ائمه بوده است. فردي نزد امام صادق(ع) آمد و ديد که امام چشمهايش اشکبار است و امام مي فرمايد که امروز عاشورا است که حسين ما گشته شده است. در زمان آل بويه روز عاشورا تعطيل رسمي مي شود و دسته جات عزاداري بيرون مي آيد و عيد غدير را جشن مي گيرند. در سالهاي بعد در حکومت عباسي اين مراسم ها بوده است ولي نوساناتي داشته است. در دوران صفويه به دليل حاکميت شاهان شيعي و حضور شخصيت هايي مثل شيخ بهايي و مقدس اردبيلي عزاداري ها اوج پيدا مي کند و مقتل ها نوشته مي شود. يکي از ياران حضرت امير مقتل نوشته بود. سيد بن طاوس کتاب مقتل دارد. پس سير عزاداري از زمان امام حسين(ع) تا امروز بوده است. و در زمان هاي اوج داشته و در زمان هايي افول پيدا کرده است.
سوال - سيره ي اهل بيت در عزاداري چگونه بوده است ؟
پاسخ – اهل بيت تاکيد بر مجالس عزاداري امام حسين(ع) داشته اند.علامه اميني کتابي بنام سيره وسنت ما همان سيره و سنت پيامبر است دارد که در اين کتاب داريم که سيره پيامبر هم عزاداري بوده است. وقتي امام حسين (ع)بدنيا آمد پيامبر قسمتي از داستان کربلا را براي حضرت زهرا تعريف کرد و حضرت متاثر شد. پيامبر فرمود: دخترم ناراحت نباش، در آينده مرداني مي آيند که دور هم مي نشينند و براي حسين اقامه ي عزا مي کنند و زناني مي آيند که مانند زنان فرزند مرده، براي حسين تو گريه مي کنند. شخصي به امام صادق(ع) گفت که من در خانه براي امام حسين(ع) مراسم عزاداري مي گيرم ولي بچه ها در خانه مرا مسخره مي کنند،امام فرمود: کار تو درست است و به کارت ادامه بده. کتاب احرام محرم نوشته ي آقاي نيشابوري است که در آن نکاتي خوبي در مورد آمادگي براي محرم وجود دارد. حتي در منا، مراسم عزاداري تشکيل شد و امام صادق(ع) پرده زد و روضه را گوش کرد. ما نبايد مراسم عزاداري را کمرنگ کنيم. پيامبر فرمود: هيچ گاه حرارت شهادت حسين از قلب ها پاک نمي شود. امسال ما دچارمشکلات اقتصادي هستيم ولي نبايد اين مشکلات روي مسئله ي عزاداري اثر بگذارد. حتي غير مسلمانان و يهودي ها براي امام حسين(ع) نذر مي کنند زيرا امام حسين(ع) براي اسلام جان داده است. مجالس در خانه ها بايد پررنگ تر بشود. در قديم کتاب مقتل را مي گرفتند و براي خودشان مي خواندند. ما بايد عزاداري را اقامه کنيم و به مسجد محل برويم، مجلس امام حسين(ع) نبايد خلوت بشود. ائمه ما مسئله ي گريه را مطرح مي کردند و اين براي بعضي ها سوال است که گريه کردن چه فايده اي دارد. بعضي از گريه ها عقيدتي است و اشک ما را درمي آورد. وقتي جعفربن ابيطالب سوره مريم را در نزد نجاشي خواند، او شروع به گريه کرد. بعضي ها با شنيدن قرآن اشک مي ريزند که اين جزو باورهاي ماست. بعضي از گريه ها گريه ي فضيلت طلبي است. بعضي از ياران حضرت اميرالمومنين در روز بيستم براي آن حضرت گريه مي کردند که چرا اين امام را از دست داده اند. حضرت علي(ع) در رحلت پيامبر اشک مي ريخت و مي فرمود که وحي بر ما قطع شد يعني از فضيلت وحي محروم شديم. گريه ي ديگر گريه ي عاطفي است. انسان داراي عواطف و احساسات است. وقتي پيامبر،AA پسرش ابراهيم را از دست داد، گريه کرد. به حضرت علي(ع) خبر رسيد که جعفر در جنگ موته شهيد شده است و حضرت گريه کردند. پيامبردر تشييع جنازه ي بعضي از اصحاب گريه مي کردند. گريه ي ديگر گريه ازمحروميت هاست. پس موضع ديگر در مراسم عزاداري گريه کردن است و داريم که اگر کسي گريه اش نمي آيد حالت گريه به خودش بگيرد زيرا گريه يک حالت شويندگي دارد. و انسان احساس سبکي مي کند. گريه يک اشک معرفتي است. در مجلس دعبل، امام رضا(ع) آنقدر گريه کردند که تمام محاسن شان خيس شد. جابربن انصاري وقتي بر سرقبر امام حسين(ع) آمد، گفت که ما با شما شريک هستيم. زيرا پيامبر فرمود: هر کس قومي را دوست داشته باشد با آنها محشورمي شود.
نوع ديگر تجليل تاکيد براشعار متعهدانه است. شعرها بايد مفاهيم بلند و خوبي داشته باشد.ائمه ما شعرهاي شاعران را گوش مي کردند. مداحان بايد شعرها با مضامين عالي بخوانند و نبايد همه ي شعرها بر اساس مصيبت باشد. مصيبت نمک آش است و نبايد جاي آن با آش عوض شود. ما نبايد با اشعار ائمه را خوار و ذليل بکنيم. در پايان سوره شعرا داريم که شاعران غير متعهدي دو تا ويژگي دارند که الگوي گمراهان هستند: شاعراني که در هر وادي حرکت مي کند و بي بند و قيد است و شاعراني که حرف مي زنند و عمل نمي کنند. وقتي اين آيه نازل شد دو تا از شاعرها، گريه کنان نزد پيامبر آمد و گفتند که ديگر شعر نمي گوييم زيرا اين آيه نازل شده است و ما مورد مذمت قرار گرفته ايم. پيامبر فرمود: شما جزو آخر آيه هستيد که مي فرمايد: شاعري که چهار ويژگي دارد از شاعران ديگرجدا مي شود، يکي مومن باشد، عملش صالح باشد، زياد ذکر مي گويد و به ياري مظلوم مي رود.گاهي شعر مي تواند فرد را سِحر کند. اشعار رودکي، شاه ساماني را به سمت بخارا حرکت داد.
سوال – صفحه 149 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – ما در نماز از خدا مي خواهيم که ما را به را صراط مستقيم ببرد. در اين صفحه داريم که صراط مستقيم همان مشرک نشدن، نزديک نشدن به مال يتيم و. .. است.
سوال – ائمه ما چگونه عاشورا را تکريم کردند؟
پاسخ – در کتاب کامل الزيارات از امام صادق(ع)داريم: کساني که در آسمان براي زوار قبر امام حسين(ع) دعا مي کنند بيشتر از افرادي هستند که در زمين براي آنها دعا مي کنند. امام مي فرمايد: حضرت زهرا(س) براي زوار قبر حسين خوش آمد مي گويد و طلب مغفرت مي کند. چهار هزار فرشته در کنار قبر حسين هستند و تا قيامت گريه مي کنند و هر زائر که مي آيد به استقبال او مي روند، وقتي مي رود به او خوش آمد مي گويند، وقتي بيمار مي شود به عيادت او مي روند و وقتي مي ميرد به تشييع جنازه ي او مي روند و بر جنازه اش نماز مي خوانند و تا قيامت براي او طلب مغفرت مي کنند. به زيارت فرستادن ديگران ثواب زيادي دارد. ثواب اين کار کمتر از اين نيست که انسان خودش به زيارت برود.کساني که نمي توانند به زيارت قبرامام حسين(ع) بروند در اين ده روز،در پشت بام يا حياط رو به قبله بايستند و بگويند: صل الله عليه يا اباعبدالله که با گفتن اين ذکر اسم شان در زوارشان نوشته مي شود. خوب است که ما هر روز اين ذکر را بگوييم. اگر گفتن اين ذکرعادت بشود ارزش دارد.
توصيه ديگر در مورد کربلا، موضوع سجده بر خاک کربلاست و اين يک نوع تکريم است. سجده مي تواند ارتباط با امام حسين(ع) را حفط کنيم. تاکيد بر درسها و عبرت هاي عاشورا است. پسر حضرت ابوالفضل وارد شد و امام سجاد(ع) فرمود: اين پسر ابوالفضل است، اين پسر کسي است که پدرش جانش را براي امام حسين(ع) فدا کرد. يعني امام ايثار و جانفشاني را در کربلا براي اصحابش برجسته مي کند. پس درس هاي عاشورا نبايد فراموش بشود.
عاشورا ده ها درس دارد و بايد در زندگي ما کاربرد داشته باشد.عاشورا جاري است.ما بايد مثل امام حسين(ع) به نمازمان اهميت بدهيم و مثل امام ايثار داشته باشيم و از امام درس بگيريم. آيت الله صافي کتابي بنام پرتوي از عظمت امام حسين(ع) دارد که در مورد خصوصيات امام حسين(ع) نوشته شده است.
خدايا ما را از شفاعت امام بهره مند کن و ما را کنار امام حسين (ع)ثابت قدم بگذارد.