برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي
- پرسش و پاسخ
91-06-04
سوال – شوهر من دين دار است و به نماز مقيد است ولي از رفت و آمد و صله ي رحم خوشش نمي آيد و اين براي من غير قابل تحمل شده است. شوهر من فکر مي کند که چون خمس و زکات مالش را مي دهد ديگر لزومي ندارد که به کسي کمک بکند حتي به برادر خودش، ايشان فقيران را با عصبانيت از خودش مي راند. آيا اين رفتار ديني است؟
پاسخ – در آيه 36 سوره نساء خدا ما را به ده کار سفارش مي کند: خدا را بپرستيد و به خدا مشرک نشويد،به پدر و مادرتان، به فاميل، يتيم ها، فقيرها، همسايه ي نزديک يا فاميل همسايه اي که دور است، دوست و همنشيني که همسايه شماست، کسي که در راه مانده، خدمتکاران و غلامان نيکي کنيد. خداوند کساني را که خيال پرداز و فخر فروش هستند دوست ندارد.
ما نبايد فقط به واجبات عمل کنيم، صله ي رحم يکي از توصيه هاي قرآن است. امام صادق (ع) در حال جان دادن بودند و سفارش مي کردند که به عبدالله بن حسن هفتاد دينار بدهيد. او پسر عموي آقا بود و با امام درگير بود. اطرافيان گفتند که او با شما دشمن است.امام فرمود: قاطع رحم بوي بهشت را استشمام نمي کند. فردي به امام صادق (ع) ناسزا گفت و آقا به او کمک کرد و امام سوره رعد آيه 19 را خواندند. در قرآن بعد از خواندن نماز به انفاق سفارش شده است و اين تاکيد براي انفاق واجب نيست. پس اين آقا يکسويه به دين نگاه مي کند. ما بايد به فقير کمک کنيم ولي نبايد گداورپروي کنيم. ما نمي توانيم بگوييم که ما نماز مي خوانيم و خمس و زکانت مي دهيم ولي صله ي رحم انجام نمي دهيم. اين درست نيست زيرا در قرآن به صله ي رحم سفارش شده است. الگوي ما اهل بيت و رسول خدا هستند. امام صادق (ع) براي ديدن برادرشان به خارج از مدينه مي رفتند. پس ديدن اقوام و کمک به فقرا، جزو سيره ي ائمه ي ما بوده است.
سوال – شوهر من از ساعت دوازده شب تا سه نصف شب با فاميل هايش فوتبال تماشا مي کند و اسم آنرا صله ي رحم مي گذارد. آيا اين صله ي رحم است؟
پاسخ – هر چيزي آفتي دارد. حتي نماز که بالاترين عبادت است آفت دارد و آفت آن کسالت و بي حالي در نماز است. آفت عبادت ريا است. ما دوستي را توصيه مي کنيم ولي آسيب شناسي دوستي را توصيه نمي کنيم. ما بحث مهدويت را توصيه مي کنيم ولي آسيب شناسي مهدويت را نمي گوييم. هر شغلي آسيبي دارد. انسان علاوه بر شناخت خوبي ها، بايد بدي ها را هم بشناسد. يکي از ياران پيامبر مي گفت که من از پيامبر در مورد شر هم سوال مي کنم و فقط در مورد خير سوال نمي کنم. شرشناسي يک هنر است. کساني که گول منافقين را مي خورند، شر را نمي شناختند. حتي شيطان شناسي هم لازم است. در قرآن طاغوت شناسي هم داريم.
يکي از آسيب هاي صله ي رحم آزار دادن است يا آزار دادن رحم يا اطرافيان او. مثلا فردي به خانه ي ما مي آيد و شب هنگام رفتن در ماشين بوق مي زند تا خانم و فرزندانش هم سوار ماشين بشوند و اين بوق همسايه را از خواب بيدار مي کند. اينکار آزار، اذيت و گناه است. بعضي ها در نيمه شب در کوچه با صداي بلند خداحافظي مي کنند.اين جزو آسيب هاي صله ي رحم است. اگر کسي براي صله ي رحم مي آيد بايد با اقوام احوال پرسي کند نه اينکه سه ساعت پاي فوتبال بنشيند و باعث آزار فرزندان يا خانم خانه بشود.
از آسيب هاي ديگر صله ي رحم گناه مسلم است. مثلا در صله ي رحم افراد نامحرم با هم دست مي دهند که اين حرام است يا حجاب را رعايت نمي کنند يا صحبت ها منجر به غيبت يا تمسخر مي شود. آيت الله گلپايگاني مي فرمودند که وقتي ميهماني برپا مي کردم خودم نبض جلسه را بدست مي گرفتم يعني ايشان به جلسه ي جهت مي دادند. مثلا در ميهماني کسي که اولين حرف را وسط مي اندازد، آن حرف گل مجلس مي شود و تا آخر مجلس در مورد همان صحبت مي کنند و اين به مجلس جهت مي دهد. خوب است که در جلسه بحث مفيدي مطرح بشود. يکي از بزرگان به طلبه اي فرمودند که شما علاوه بر منبر رفتن يکسري مسائل عرفي را هم ياد بگيريد. مثلا آداب ميهماني، تشييع جنازه، بدنيا آمدن فرزند و... پس صله ي رحم نبايد دچار آسيب بشود و بايد از آسيب ها دوري کرد. گفتن لطيفه در ميهماني اشکالي ندارد. مرحوم آيت الله فلسفي روزهاي پنجشنبه جلسه داشتند و در بين جلسه مي گفتند که براي عوض کردن فضا لطيفه اي گفته شود.
سوال – اگر قطع صله ي رحم برکت را از بين مي برد و عمر را کوتاه مي کند، پس چرا برادر من که بدون دليل با فاميل قطع رابطه کرده است هر روز وضعش بهتر مي شود و عمرش هم مثل بقيه است؟
پاسخ – عمر دست خداست. مثلا ممکن است که کسي مي خواهد صد سال عمر کند و در اثر قطع رحم هشتاد سال عمر کند، اين هم کاهش عمر است. امام صادق (ع) نشسته بودند و فردي بنام داود نزد ايشان آمد و امام خوشحال شد و به او گفت که اين هفته که اعمال تو را آورده اند من خيلي خوشحال شدم زيرا تو به پسر عمويت سر زدي با اينکه او خيلي خوب نيست و خبيث است ولي خانواده اش فقير است و تو به آنها سر زدي و کمک هم کردي. امام فرمود که تو عمرت طولاني مي شود ولي پسر عمويت چون قطع رحم کرده است عمرش کوتاه مي شود. پول حرام رزق نيست، رزق، حلال است. کساني که از حرام درآمد زياد دارند در واقع دارند از رزق ديگران مي خورند و اين برکت نيست. برکت اين است که رزق من اولاد صالح تربيت کند، برکت اين است که رزق من سفر کربلا باشد، برکت اين است که پول من صرف مسير خير بشود. وقتي کسي رزقش را بي دغدغه مصرف مي کند اين برکت است. شما به ظاهر برادرتان نگاه نکنيد. دين داري و نداري ملاک وضع خوب و بد نيست. خدا همه چيز را از ايوب پيامبر گرفت ولي آيا مگر پيامبر بد بود؟ مگر يعقوب معصيت کار بود که يوسف را از او دور کرد؟ شما نمي توانيد يک قاعده ي کلي در مورد پولداري بدست بياوريد.
نکته ي صله ي رحم اين است که ما قاطع رحم نباشيم، اگر فرد قطع ارتباط کرد ما قطع ارتباط نکنيم يعني وقتي ما براي ديدن او رفته ايم به ما بي اعتنايي کرده است ولي اگر اين فرد بيمار بشود ما براي عيادت او مي روييم يا اگر اين فرد به حج برود به ديدنش مي روييم يا اگر فوت کند در تشييع جنازه اش شرکت مي کنيم. معمولا در مراسم فوت قطع رحم وجود ندارد. ما نمي توانيم با پدر يا مادرمان قطع ارتباط کنيم. پس خود را کنار کشيدن با قطع رابطه فرق مي کند. وظيفه ي ما وصل بودن است ولي اگر ما را تحويل نگرفتند خودمان را کنار بکشيم ولي قطع رحم نکنيم.
سوال – من مدت پنج سال است که بيمار هستم و اين بيماري من دوا ندارد. آيا تحمل بيماري ثواب هم دارد؟
پاسخ – توصيه شده براي اينکه بيمار کمتر احساس درد بکند، بيماران بدتر از خودش را ببيند و اين باعث آلام و آرامش فرد است. فردي نابينا بود و خدمت امام صادق (ع) آمد. امام فرمود که اگر مي خواهي من مي توانم تو را شفا بدهم ولي در اين نابينايي تو اجر زيادي وجود دارد. نابينا گفت: نه، من نمي خواهم بينا بشوم. هر بيماري سختي دارد. ديگر اينکه بيمار بايد به اجر بيماري توجه کند تا آرامش پيدا کند. داريم وقتي که بيمار از بستر بيماري بلند مي شود مثل روزي است که از مادر متولد شده است. در ضمن اطرافيان بيمار مي توانند در کم شدن آلام بيمار اثر داشته باشند.عيادت بيمار و روحيه دادن خيلي مهم است و اجر زيادي دارد. مرحوم علامه فرمودند که من حاضر هستم که عبادت هاي يک شبانه روز را با پرستاري از يک بيمارعوض کنم. براي اين بيمار عزيز آرزوي شفا داريم. يک حمد بر اي شفاي تمام بيماران بخوانيد.
سوال – صفحه ي 65 قرآن را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در اين صفحه اشاره به صفت افراد بدطينت و منافق دارد. خدا مي فرمايد: اي پيامبر، اگر به تو خوبي برسد اينها ناراحت مي شوند و اگر به تو شکستي برسد خوشحال مي شوند. اگر شما از قتل مسلمانان در خارج از کشور ناراحت مي شويد، اجر مي بريد. اگر شما از کار خيري خوشحال بشويد، ثواب مي بريد. فردي به اميرالمومنين گفت که برادري دارم که دوست داشت در جنگ کنار شما باشد و امام فرمود: برادر تو و تمام کساني که دلشان با ما است، در ثواب ما شريک هستند. هميشه از کار خير خوشحال بشويم و از گناه ناراحت بشويم و اگر برعکس هستيم بايد در خودمان تجديدنظر بکنيم. اگر ما از ناراحتي ديگران ناراحت و از خوشحالي ديگران خوشحال بشويم اين نشان دهنده اين است که ما انسان خوبي هستيم. در ادامه آيه مي فرمايد: شما صبر کنيد و تقوا داشته باشيد، کيد آنها به شما اثر نمي کند.
سوال – چرا خداوند در ماه رمضان عده اي از هموطنان ما را دچار عذاب و بلا کرد ( زلزله ي آذربايجان شرقي ) و خانواده هاي زيادي داغدار شدند؟
پاسخ – عمر دست خداست. اميرالمومنين در اين ماه به شهادت رسيدند و خانواده شان داغدار شدند. ما نمي توانيم اين سوال را بکنيم که چرا خانواده ي اميرالمومنين داغدار شدند؟ عده اي در اين ماه از دنيا مي روند و اين منافاتي با رحمت خدا ندارد. حضرت ايوب بعد از نجات از بيماري و فقر فرمود که هيچ چيزي به اندازه ي زخم زبان (مردم به ايوب مي گفتند که تو چکار کردي که بيمار شده اي) بر من سخت نگذشت. آقايي تصادف شديدي کرده بود و فردي رد شد و گفت که ببين چه گناهي کرده اي که گرفتار شده اي. اين حرف اشتباهي است و ما نبايد حوادث را به يکديگر گره بزنيم. در روايات داريم که وقتي گناه زياد مي شود زلزله رخ مي دهد. اما اينها کلي نيست بلکه يکي از عوامل قحطي عدم زکات است ولي هر قحطي بخاطر عدم زکات نيست. پس هر کجا که زلزله اتفاق افتاد در اثر معصيت نيست. ممکن است که قرار بوده که اين زلزله در شب اتفاق بيفتد يا تلفات بيشتري داشته باشد ولي رحمت خدا باعث شده که اين اتفاق نيفتد. حوادث که در عالم رخ مي دهد گاهي بخاطر گناه و گاهي بخاطر امتحان کردن است. در قرآن داريم که ما شما را آزمايش مي کنيم با نقص مال. روزي حضرت علي (ع) از چشم درد ناله مي کرد، آيا اين بخاطر گناه بوده است؟ خير،اين باعث بالا رفتن رتبه ي حضرت مي شده است. رحمت ماه رمضان در اين نيست که همه جا آرام باشد. ممکن است که حادثه يا مرگي رحمت باشد. ما نبايد نگاه غطلي به حوادث داشته باشيم. کساني که در اين ماه جان شان را در زلزله از دست داده اند با زبان روزه ميهمان خدا شدند.
سوال – من دختري پانزده ساله و اهل نماز و روزه هستم ولي احساس مي کنم که ايمان من خيلي ضعيف است و در عباداتم ترديد دارم. راهنمايي بفرماييد.
پاسخ – اين احساسات زيباست تا جايي که اين احساسات به وسواس منجر نشود. يعني من خود بين و مغرور نباشم و دچار عجب نشوم. به امام سجاد(ع) گفتند که شما چقدر عبادت مي کنيد؟ امام فرمود: عبادت من کجا و عبادت پدرم علي کجا. اگر انسان وسواس داشته باشد که آمرزيده نمي شود يا به بن بست رسيده يا زندگي را ترک کند اينها خطرناک است. انسان هميشه بايد در خوف و رجاء باشد. در روايت داريم که اگر عبادت ثقلين را داريد مغرورنشويد و اگر گناه ثقلين را هم داريد مايوس نشويد. اگر ما احساس کنيم که اين چه نماز و روزه اي است و استغفار کنيم، اين احساس خوب است و خطري ندارد. ما بايد سعي کنيم امروزمان بهتر از ديرور باشد و خودمان را تقويت کنيم. خدا جوان عابد و تائب را دوست دارد. شما به اقتضاي سني خودتان، شاخه هاي ايمان را تقويت کنيد. کنترل قواي غريزي باعث تقويت ايمان است، تکريم بزرگتر و ديگران باعث تقويت ايمان مي شود، اهميت به نماز اول وقت و اهميت به حجاب و ارتباطات باعث تقويت ايمان يک جوان مي شود. دغدغه ي ايشان زيباست.
انشاءالله ما هميشه به سمت خدا باشيم.