برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي
-خطاب هاي قرآني
91-04-17
کي مي شود بيايي و نيلوفر آوري، گل هاي رنگ رنگ به هر دفتر آوري، باران شوي بهار شوي غنچه غنچه گل، لب وا کني گلاب خوش قمصر آوري.
سوال – در مورد انتظارات خداوند( يا ايهاالناس هاي قرآن ) از انسانها توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – در مفاتيح داريم که در باقيمانده ي ماه شعبان اين دعا را زياد بخوانيد: اللهم ان لم تکن غفرت لنا فيما مضي من شعبان فغفر لنا فيما بقيه منه يعني خدايا اگر تا امروز مرا نيامرزيدي در اين باقيمانده شعبان من را بيامرز. خوب است که ما خودمان را براي ورود به ماه رمضان آماده کنيم.
در قرآن داريم: يا ايها الناس اعبدوا ربکم. يکي از انتظارات خداوند از ما عبادت کردن است. خدا خالق ما است و به ما حيات و روزي داده است و انتظار دارد که ما از خدا تشکر کنيم. آيات 168و 169 سوره بقره داريم که يا ايهاالناس.... ( در خطاب ايهاالناس يعني همه مردم حتي غير مسلمان ) لقمه حلال و پاکيزه بخوريد و از قدمهاي شيطان پيروي نکنيد. حالا چرا ما نبايد از گام هاي شيطان پيروي نکنيم؟ زيرا شيطان ما را به سه کار فرمان مي دهد: بدي، کارهاي زشت و نسبت دادن چيزي به خدا که نمي دانيد. مثل حلال خدا را حرام کردن يا برعکس. پرهيز از حرام يکي از مباحث مهم قرآني و تربيتي است. در آيات قرآن بيش از 15 بار فرموده است که حلال و پاکيزه بخوريد. روايات زيادي هم در اين مورد داريم. پيامبر فرمود که من بعد از خودم از دو چيز نگران هستم: کسب هاي حرام و شهوت مخفي. حرمت لقمه يکي حرمت ذاتي و يکي حرمت عَرَضي است. بعضي چيزها ذاتا حرام است. مثلا خريد وفروش صليب در اسلام حرام است زيرا صليب تبليغ مسيحيت است و تبليغ ديني است که منسوخ است. کلاس اسلام بالاتر است. مثلا خريد و فروش بُت حرام است. AA خريد و فروش ضال يا سي دي هاي متبذل حرام است زيرا باعث انحراف مي شود. درقديم کتاب هاي گمراه کننده بود ولي الان سي دي و فيلم ها گمراه کننده هستند و حرام مي باشند. آنچه که باعث انحراف جوانان مي شود. مثل فروش مواد مخدر. کساني که کارهاي لغو را در جامعه گسترش مي دهد مثل موسيقي و سِحر يا فروش ( درآمد) انگشتر طلا براي مرد، اينها حرمت ذاتي دارد. در حرمت ذاتي معامله به خودي خود حرام نيست. مثل مارخريدن يا گوشت خريدن حرام نيست ولي کم فروشي در اين کارها حرام است. نفس معامله حرام نيست ولي گرانفروشي حرام است. سوره هود و مطففين در مورد کم فروشي است. معامله اي که در آن ربا يا رشوه باشد حرام است. پس منظور از نخوردن حرام يعني آن چيز نه حرام ذاتي باشد و نه حرام عرضي. در جلد 103 بحارالانوار بيش از 80 روايت در مور حلال خوردن داريم.
پيامبرمي فرمايد: يک فرشته در آسمان هر شب ندا مي کند که هرکس لقمه ي حرام بخورد نه واجباتش قبول است و نه مستحباتش. منظور از اين حديث اين است که ما بايد لقمه حرام را کنار بگذاريم. ريشه ي لقمه ي حرام چيست و چرا مردم لقمه ي حرام مي خورند ؟ اگر ما هر مشکلي را ريشه يابي کنيم مي توانيم آن را حل کنيم. يکي از ريشه ها جهل است يعني بعضي از افراد حرام مصرف مي کنند ولي از آن بي خبر هستند. بعضي از مردم براي منزل شان از برق عمومي استفاده مي کنند، بعضي ها مراسم نيمه شعبان جشن مي گيرند و از برق دولتي استفاده مي کند. بعضي ها به آينه ماشين ديگري مي زنند و آنرا مي شکنند يا خطي روي آن مي زنند و رد مي شوند و توجهي ندارد زيرا اينها مسئوليت شرعي دارد. صفوان شتردار بود و شترهايش را براي رفتن به حج، به هارون الرشيد کرايه مي داد. امام کاظم (ع) فرمودند: آيا تو مي خواهي که هارون سالم برگردد تا کرايه ات را بگيري؟ او گفت: آيا تو راضي هستي که هارون سالم برگردد تا پول تو را بدهد. او گفت: بله. امام فرمود: اين حرام است. خيلي از مردم کشور ما فکر مي کنند که چون به دولت اسلامي ماليات مي دهند ديگر لازم نيست که خمس بدهند. و آنرا پاي خمس مي گذارند. امام صادق (ع) مي فرمايد که خدا فرمود: اي پيامبر، مطففين کساني هستند که خمس شان را نمي پردازند و نقص در خمس ايجاد مي کنند. پيامبر فرمود: سه گروه دزد هستند، يکي کساني که مانع زکات هستند، يکي کساني که مهر زنان را بر خودشان حلال مي کنند و قصد دادن آنرا ندارد و کساني که قرض مي گيرد و قصد عدم پرداخت را دارند. حالا ما بايد با جهل مبارزه کنيم و راهش اين است که مسائل را در منبر و صدا و سيما بيان کنيم. ريشه ي بعدي حرص است. بعضي ها مي گويند که با مال حلال نمي شود ماشين و ويلا خريد. اين بدبيني و سوء ظن به خداست. سعدبن انصاري فقير بود و بعد وضعش خوب شد ولي زکات نمي داد. ريشه ي بعدي جاذبه ي حرام است. بعضي مواقع درآمد حرام، خيلي راحت بدست مي آيد و اين درآمد با درآمد يک کارگر زحمت کش فرق مي کند. آيا فرزند اين فرد زحمت کش با فرزند کسي که با يک کار کم، ميليون ها پول در مي آورد يکي است ؟ بعضي مواقع جاذبه ي حرام، فرد را به طرف درآمد حرام مي کشد. ريشه بعدي بدبين و سوء ظن به خدا است و ريشه ي ديگر، توجيه است. بعضي ها ندادن خمس را توجيه مي کنند. در قرآن داريم که هر چه در زمين است بخوريد ولي حلال و پاکيزه باشد. مثلا سيگار حرام نيست( به فرموده ي اکثر فقها) ولي کشيدن آن ضرر دارد و ريه انسان را از بين مي برد.
سوال – اگر کسي غذايي براي ما مي آورد نيازي به تفحص دارد که ببينيم آن حلال است ياحرام ؟ اگر پدر نان آورد باشد وظيفه ي اهل خانه چيست ؟
پاسخ – ما وظيفه ي تفحص نداريم و در حدي که طرف را مي شناسيم کافي است. من از يکي از علما پرسيدم که من آشنايي دارم که يقين دارم اهل خمس نيست ولي بعضي مواقع ناهار ميهمان او هستيم. ايشان پرسيدند که شما مطمئن هستيد که آن غذا از درآمد سال گذشته اش است ؟ من گفتم: يقين ندارم شايد غذايي را که مي خوريم از درآمد سالش باشد و خمس نداشته باشد. اگر کسي دغدغه ي اثر وضعي غذايي که خورده است را دارد، مي تواند صدقه يا در مظالم بدهد. اگر ما يقين داريم که طرف قاچاقچي است و لقمه ي حرام به خانه مي آورد نبايد به خانه ي او برويم و غذايش را بخوريم. مثلا اگر ما يقين داريم که طرف کم فروشي مي کند احتياط مي کنيم ولي لازم به تفحص نيست.
پسر طلبه اي گفت که پدر من اهل خمس نيست و خيلي احتياط نمي کند، در اينجا بايد به پدر تذکر داد و نبايد در خوردن غذا يا گرفتن پول افراط کرد. اگر فرد مي تواند خودش درآمد بدست بياورد ولي اگر اين طور نيست براي اهل خانه تکليفي نيست.
سوال – صفحه ي شانزده قرآن را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در اين صفحه در مورد سِحر است. در اين آيات مي فرمايد: ما هاروت و ماروت را در بابل فرستاديم تا در آنجا ابطال سحر را به مردم ياد بدهند. پس اشکالي ندارد که کسي بتواند سحر را باطل کند. اگر کسي فکر مي کند که او را سحر کرده اند بايد تعويذات را بخواند و يا قرباني کند.
سوال – آيا توصيه به مسئولين براي رعايت حال افراد در مورد گراني مسئله ي ديني نيست ؟ آيا گراني موجب زيادشدن کسب هاي حرام نمي شود؟
پاسخ – حديث داريم: فقر مي تواند زمينه ساز گناه بشود. حديث داريم: اگر نان نبود مردم نماز نمي خواندند. يکي از کمک هاي تقوا و دينداري، مال است.شهوت و غضب هم صفت خوبي است ولي بايد در حد اعتدال باشد. ما به مسئولين توصيه مي کنيم که بايد گراني ريشه کن بشود. ما مي دانيم که بخشي از اين گراني بخاطر حوادث جهاني است ولي بخشي از اين گراني بخاطر ضعف مديريت، ضعف نظارت و کنترل است. مسئولين بايد رو راست باشند و حقيقت را به مردم بگويند. يکي از وظيفه ي پولدارها اين است که به فقرا کمک کنند.
کساني که دچار فقرهستند مجوزي براي حرام ندارند. پيامبر سه سال در شعب ابيطالب در فقر زندگي مي کردند و از گرسنگي سنگ بر شکم شان مي بستند. در گذشته فقر بوده است، الان هم هست و در آينده هم خواهد بود. مسئولين بايدجلوي فسادهاي اقتصادي را بگيرند. در کتاب خصال مرحوم صدوق داريم که قوام دين به چهار چيز است: عالم بياموزد، جاهل ياد بگيرد، غني کمک کند و فقير صبوري کند.
پيامبر فرمود: کسي که چهار صفت داشته باشد روزي اش زياد مي شود و عمرش هم طولاني مي شود و هنگام جان دادن مومن از دنيا مي رود: راست باشد، منصف باشد، به والدين شان برسد و صله ي رحم کند.
خدا مي فرمايد که از خطوات شيطان پيروي نکنيد. يکي از مفسرين مي فرمايد که شيطان براي انحراف شش تا گام دارد: کفر و شرک ( اولين گام شيطان اين است که بتواند فردي را کافر کند )، بدعت( در زمان موسي بجاي خدا گوساله مي پرستيدند )،کبائر( دروغ، غيبت، زنا، ربا و...)، صغائر( مثلا نگاه کردن به نامحرم نسبت به زنا، گناه صغيره است، حرف لغو و بيهوده نسبت به دروغ، گناه صغيره است)، اشتغال به مباحات بجاي واجبات ( مثلا فرد بجاي اينکه نماز را اول وقت بخواند، اول فيلم تماشا مي کند و کارهاي ديگر انجام مي دهد )، عبادات سبک نسبت به عبادات سنگين( مثلا نماز در مسجد با جماعت در اول وقت نسبت به نماز در خانه وفرادا و در آخر وقت ).
ما بايد گام به گام جوانان را با دين آشنا کنيم.