-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي
- حقوق خانواده
90-03-21
سوال – درباره ي حقوقي که خانم ها بايد در مورد آقايان رعايت کنند توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – اين هفته حقوقي است که بايد خانم گوش کند تا مرد آزاري نکند. ما حقوق را نبايد فداي يکديگر بکنيم. من تکليف و حقوق خودم را رعايت مي کنم. و به طرف مقابل خودم کاري ندارم که حقوق من را رعايت مي کند يا خير. من بايد وظيفه ي خودم را انجام بدهم. غالب مشکلات ما در برنامه هاي خانوادگي نگاه يک سويه است. طرف مقابل مي گويد که بايد حقوق من را رعايت بکني و طرف ديگر هم مي گويد که بايد حقوق من را رعايت بکني و گاهي خود همين باعث تنش مي شود. ما مي گوييم هر کس تکليف خودش را انجام بدهد. من در مورد آقايان هفت مورد را ذکر کردم که مورد آزار خانم ها مي شود. اين هفته به عکس قضيه وارد مي شويم. اسلام به هر دوي اينها توجه کرده است. عدم رعايت آن باعث ضرر است. بطور کلي زني که شوهرش را آزار بدهد گناه مي کند. رسول خدا فرمود : کسي که زني دارد که او را آزار مي دهد، خدا نماز و حسنات زن را قبول نمي کند مگر اينکه شوهرش را راضي کند. حتي اگر تمام روزها را روزه بگيرد.
امام صادق (ع) بر خانمي درود فرستادند و به يک خانمي لعن فرستاند. لعنت خدا لعنت خدا بر زني که شوهرش را آزار بدهد و او را غمگين کند، خوشبخت خوشبخت زني است که همسرش را تکريم کند و او را آزار ندهد. ما به مواردي که باعث آزار مرد مي شود مي پردازيم. يکي از اين موارد به خشم در آوردن مرد است. رسول خدا فرمود : واي بر زني که شوهرش را عصباني مي کند. گاهي عصبانيت مرد با گير دادن به او است. مثلا بي توجهي به خانواده ي مرد باعث عصبانيت او بشود. چرا به خانواده ات سر زده اي؟ مثلا مرد دلش نمي خواست که شما با آرايش بيرون بروي يا دلش نمي خواست که ميهمان بدون هماهنگي او دعوت بکني. البته اشکالي ندارد ولي خوب آقا با برادر خانم با هم کدورتي دارند يا اختلافي دارند که نمي خواست برادر شما در آن ميهماني باشد. شما برادرتان را به ميهماني دعوت مي کنيد و او عصباني مي شود. اميرالمومنين در مورد حضرت زهرا مي فرمايند : به خدا قسم يک بارهم من را ناراحت و عصباني نکرد. از نظر روانشناسي آقايان سعي دارند که خودشان مشکلات شان را حل کنند و از دخالت ديگران در حل مشکلات شان ناراحت مي شوند. از به رخ کشيدن ديگران در حل کردن مشکلات شان ناراحت مي شوند. برعکس خانمها وقتي مشکلي دارند ضمن اينکه دوست دارند کمک بگيرند، دوست دارند که آنرا پردازش کنند. مثلا وقتي مي خواهد اتفاقي را تعريف کند همه را کامل مي گويد و حرف زدن را دوست دارد وحرف زدن او را تخليه مي کند. شما نبايد توي ذوق خانم بزنيد و بايد به حرفهاي او گوش بدهيد. مثلا آقا پولي در بانکي گذاشته و آن بانک ورشکست شده است. خودش اين را مطرح مي کند. خانم مي گويد که برادر من تدبيرش از تو بهتر است زيرا پول را در بانک ديگري گذاشت و سه برابر سود برد، تو پول را از بين بردي. اين حرفها مرد را آتش مي زند. مثلا برادر من سه سال است که در اين اداره است و الان مدير شده است ولي تو هنوز کارمند هستي، اين مرد را خيلي آزار مي دهد. يکي ازموارد به غضب درآوردن مرد اين است که شما بگوييد به برادرم زنگ بزنم که مشکل ما را حل کند. مرد از اين کار ناراحت مي شود. در اين مواقع بگذاريد که مرد خودش مشکل را ببيند و بررسي کند و بعد خودش کم کم جلو مي آيد و مي گويد که خانم مي شود از برادر شما کمک بگيريم؟ آقايان زود نمي گويند که به من کمک کنيد بر عکس خانم ها. يکي ديگر از موارد به خشم در آوردن آقايان کفران نعمت است. شما هميشه دوست داريد که خدا به شما توجه بکند. داريم که در روز قيامت همه ي نظرها رو به خداست.
رسول خدا فرمود: خداوند زني را که از همسرش حس تقدير نداشته باشد نمي بخشد. مثلا يک کار کوچک مادر يا برادرش را خيلي بزرگ مي کند. اين يک نوع عدم سپاس است. داريم که پيامبر از جايي رد مي شدند و عده اي خانم دور هم نشسته بودند. پيامبر اشاره کرد و به جمع خانمها سلام کرد. بپرهيزيد از اين که نعمت ها را ناسپاسي کنيد. به ذهن انسان مي رسد که منظور کفران نعمت هاي خداست. يکي از خانم ها گفت : پناه مي بريم به خدا ما کفران نعمت هاي خدا را انجام نمي دهيم. پيامبر فرمود: بله. يکي از شما مدتي بي شوهر مي ماند، در خانه ماندنش به درازا مي کشد سپس خدا شوهري نصيب او مي کند، خدا به آنها اولادي مي دهد و بعد زن کاري مي کند که مرد غضب مي کند. گاهي به مرد مي گويد که ما در خانه ي تو يک روز خير نديديم، اين کفران نعمت مي شود. کساني که قدر شوهرشان را نمي دانند کفران نعمت کرده اند. دومين آسيبي که باعث لطمه زدن به زندگي آنها مي شود کفران نعمت است. سومين آسيب منت گذاشتن بر همسر است. گاهي خانم دکتر است و شوهر ليسانس يا کاسب است، اين در زندگي مشکلي پيش نمي آورد. رسول کرم فرمود : زني که بخاطر مالش بر مرد منت بگذارد و به او بگويد که تو داري از مال من مي خوري، اگر اين خانم کل مال را صدقه بدهد خدا از او قبول نمي کند. ممکن است بعضي از خانم ها خيلي پول داشته باشند ولي مرد دوست دارد که زن از او پول بگيرد. زن نگويد که من نيازي به پول تو ندارم. اين حرف مرد را خُرد و ناراحت مي کند. اگر شما بيرون مي روييد بگذاريد که مرد خرج کند واگر پول به آقا مي دهد با حساب و کتاب بدهد ولي منت نگذارد. اين به شخصيت مردها لطمه مي زند. البته اينها عموميت دارد. ممکن است که مردي از منت گذاشتن همسرش خوشش بيايد که اين استثنا است. آسيب چهارمي که مرد را آسيب مي دهد اين است که زن خودش را براي غير شوهر تزيين کند.
رسول اکرم فرمود: اگر زن با آرايش و عطر از خانه بيرون برود اگر مرد راضي باشد، هر قدمي که اين خانم برمي دارد خانه اي از آتش براي مرد در جهنم درست مي کنند. بعد از مراسم عروسي آقايي مي دويد تا خانمش را ببيند و مي گفت که الان که عروسي تمام بشود خانم من قيافه اش هم عوض مي شود. حالا صحبت ما روي اين است که خانم آرايش مي کند در جايي که همه خانم هستند، اما براي مرد اين کار را انجام نمي دهد. گاهي آقايان چيزي را بروز نمي دهند و نمي گويند ولي آن چيز برايشان ناراحتي ايجاد مي کند. من سخنراني داشتم براي کساني که در خارج رفت و آمد زيادي داشتند مثل خلبان ها و ميهمان دارها. آنها در خارج همه جور افراد مي بينند. اکثر آنها حرف شان اين بود که ما صحنه هاي آنچناني در آنجا مي بينيم و مي خواهيم که همسران ما خودشان را با آن شرايط آنجا وفق بدهند. و حداقل همسرم را در خانه آن طوري ببينم که در آنجا خانم ها را در خيابان مي بينم تا نگاه من به آن زن نيفتد. پس چهارمين آزار يکي اين است که خودش را براي غير همسر آرايش کند. در اينجا به مرد ظلم مي شود. متاسفانه الان اين خيلي زياد شده است. در بعضي مواقع ما مي بينيم خانم هايي آرايش هايي مي کنند که مثل اين است که مي خواهند عروسي بروند. زني پيش رسول خدا آمد و پيامبر به او گفت که زينت خودت را براي جزء شوهرش آشکار نساز و جايز نيست براي هيچ زني که جز مچ و پاي خويش را براي شوهرش آشکار سازد. اگر زني اين کار را بکند خدا او را لعن و نفرين مي کند. خدا و فرشته ها او را لعن مي کنند. پس يک تزيين براي غير همسر نکنيد و ديگر اين که همسران تان را دريابيد. بعضي ها مي گويند که ما پسر و دختر بزرگ داريم و خسته هستيم. بالاخره يک فضاهايي وجود دارد که شما به همسرتان برسيد و او را راضي نگه داريد. آسيب پنجمي که موجب آزار همسر مي شود عدم حقوق مرد در امور همسرداري است. خانواده ها به دلايل مختلفي اين را ناديده مي گيرد. مي گويند که وقتي شوهر شما احساس نياز مي کند شما بايد نماز را طول ندهيد. اگر زني اين چنين باشد تا صبح مورد لعن الهي واقع مي شود. سفارش شده که دوستي و محبت را اعلام کنيد. آقايي از همسرش گله مي کرد که اظهار محبت به من نمي کند و محبت من را جواب نمي دهد. البته آقا هم اشتباهي مي کرده زيرا جلوي خواهر و برادر خانم به او اظهار محبت مي کرده است و اين درست نيست. در خارج اظهار محبت را در خيابان هم انجام مي دهند. در اسلام تاکيد شده که فرزندان بدون اذن وارد اتاق پدر و مادر نشوند. کسي بدون اذن وارد اتاق مادرش شد و پيامبر به او فرمود : چرا اين کار را مي کني نمي ترسي مبادا مادرت در حال عوض کردن و شستشوي لباسهايش باشد. اگر محبت کلي بين ديگران است اشکالي ندارد. نکته ي ديگر اين بود که آقا مي گفت که اين خانم چند ماهي است که پدرش را از دست داده است و بطور کلي خانواده را فراموش کرده است و فکر مي کند که ما پدرش را کشته ايم. خانم نبايد اين را سر مردش خالي کند البته مرد هم بايد ملاحظه بکند ولي زندگي نبايد دچار استيصال بشود. خانمي مي گفت که پدر من فوت شده و من با شوهرم عقد بسته هستم ولي گفته ام تا سال پدرم نشود عروسي نمي کنم. اين اشتباه است. حضرت علي (ع) به توصيه ي حضرت فاطمه چند روز بعد از شهادت ايشان ازدواج کردند. آسيب ششم اين است که مرد را مکلف به کاري بکنيد که در توانش نيست. مثلا آقا با خانمي ازدواج مي کند و درآمد محدودي دارد. بعضي ها آنها را به ميهماني دعوت مي کنند و خانم هم مي گويد که ما هم آنها را دعوت کنيم و آقا مي گويد که من نمي توانم اين کار را بکنم. خانم مي گويد من ديگر ميهماني نمي روم تا آنها را دعوت کنيم. مثلا مي گويند که فلاني ماشين خودش را عوض کرده ما هم اين کار را بکنيم ولي مرد مي گويد که من نمي توانم اين کار را بکنم.
رسول اکرم مي فرمايد : کسي که همسري دارد که بر نداري مرد صبر نمي کند و خودش را با ثروت مرد وفق نمي دهد و بر او سخت مي گيرد و چيزهايي گردن مرد مي گذارد که توانش را ندارد، خدا از او حسنه قبول نمي کند تا زماني که اين فرهنگ را دارد غضب خدا شامل حال او مي شود. خانم هايي که وضع مالي شان متوسط يا پايين تر است بيشتر يه اين توجه بکنند. خانم ها چشم هم چشمي نکنند. آخرين نکته خيانت زن نسبت به مرد است. رسول اکرم فرمود : چند چيز انسان را از پاي در مي آورد. يکي از آنها زني است که به تو خيانت بکند. گاهي آقا پير شده است و خانم به دنبال مردهاي ديگر مي رود. اگر اينکار منجر به زنا بشود که زناي محصنه است و حد آن اعدام است. گناه بسيار بزرگي است. زن بايد مرد را حفظ کند. بعضي خانواده ها شوهرشان دوسال است که به زندان افتاده است يا آقا بخاطر درس خواندن به خارج از کشور رفته است، خانم بايد به مردش خيانت نکند.
سوال – سوره ي ابراهيم آيات 19 تا 24 را توضيح دهيد.
پاسخ – همه ي کساني که گناهانشان را گردن شيطان مي اندازند آيه 22 را بخوانند. يکي از سخنرانان روز قيامت شيطان است. ما تا کار اشتباهي مي کنيم مي گوييم که شيطان من را گول زد. اين آيه مي فرمايد که در روز قيامت شيطان در ميان گناهکاران مي گويد که من را ملامت نکنيد، خودتان را ملامت کنيد. خدا به شما وعده داد و من هم به شما وعده دادم. من بر هيچ کس مسلط نبودم. من هيچ کس را به زور نمي توانم به گناه بکشم. من دعوت کردم و شما هم جواب دادم. ما هيچ کدام نمي توانيم همديگر را نجات بدهيم و با هم به جهنم مي رويم. شيطان دعوت مي کند. الان شما در خيابان مي رويد و کسي شما را دعوت مي کند که مواد مخدر بخريد. شما که مي خريد مقصر هستيد هرچند که او شما را دعوت مي کند. چرا به حرف کسي که گفت به مسجد بيا، گوش نکردي؟
سوال – من بعنوان يک جوان معتقد به اسلام اين سوال برايم پيش آمده است. اينکه اسلام براي جلوگيري از گناه تنها ازدواج را پيشنهاد مي کند و تنها راه حل آن همين است، آيا اين نسانه ي ضعف دين نيست؟ چون جواني که از هفده سالگي احتياج به غرايز جنسي دارد و تا بيست و هفت سالگي هم نمي تواند ازدواج بکند، معلوم است که به گناه مي افتد. از نظراسلام چه راه حلي جز ازدواج وجود دارد؟
پاسخ – اسلام دين کاملي است و همه ي جوانب را ديده است. اينکه گفته تنها راه ارضاي غرايز ازدواج است دليلش اين است که کانون خانواده متزلزل نشود. اگر قرار باشد که هر دختري با هر پسري بدون حدود با هم ارتباط داشته باشند چه اتفاقي در جامعه مي افتد؟ به مراتب فساد بيشترمي شود، تولدهاي حرام، عدم شانس ازدواج براي دختر خانمي که بي مبالاتي کرده و.. . که قوام زندگي را بهم مي ريزد. ازدواج تنهاترين راه نيست کامل ترين و زيباترين راه است. توصيه ي اسلام ازدواج در سن کم است. در سن نوزده سالگي بايد شرايط جامعه را آماده کرده تا پسر ازدواج بکند. اسلام نمي گذارد که جوان و خانواده ها به معصيت کشيده بشوند. در اينجا راه کاري وجود دارد. بحث ازدواج موقت مطرح است ولي اين انگيزه اي براي همسردارهاي ما شده است. نمي خواهم بگويم که اين کار اشکالي دارد ولي اسلام اين بحث را براي مجردها در نظر گرفته است. در اين بحث براي پسر اشکالي وجود ندارد ولي بعضي مراجع براي دختر اذن پدر را لازم مي دانند. عقل حکم مي کند که دختر بگويد که اين بايد شرايط ازدواج ما بشود و با خانواده ها صحبت کنند. اين بيشتر براي افرادي است که زمينه ي ازدواج را ندارند يا وقت ازدواج آنها گذشته است. ما خانم هاي جواني داريم که يا طلاق گرفته اند يا شوهر از دست داده اند و پنج درصد آنها زمينه ي ازدواج دائم را دارند. اين خانم مي تواند با يک دانشجو با همه ي ضوابط و با اطلاع خانواده اش، چند سال ازدواج موقت داشته باشد. ما شرع را فداي عرف مي کنيم. چرا ما چيزي را که شرع مجاز دانسته، عرفا آنرا حرام بکنيم؟ بعضي از خانم ها حاضرند که بدون صيغه با مردي ارتباط داشته باشند در حاليکه اين گناه است. در واقع ما ترويج ربا را مي کنيم براي اينکه يک بيع شرعي انجام نشود. پس اسلام بن بست ندارد و راه کار اسلام در اين موارد ازدواج موقت است. اين راه کار براي بولهوسي مردان نيست وباري پاسخ دادن به نياز اين افراد است. بعضي ها مي گويند که اگر پدرم بفهمد ناراحت مي شود پس اين کار خلاف است. شما که با اين پسر پارک مي روي، به منزلش مي روي و همه نوع ارتباطي داري آيا اين حرام نيست؟ شهيد مطهري نظرش اين بود که اين بايد نهادينه بشود تا جوانان در هنگام تحصيل دچار اين آسيب ها نشوند. آقايي به من مي گفت که ما در غرب مشکل غرايز جنسي را حل کرده ايم و ازدواج نداريم مگر در وقتي که سن ما بالا برود. در اسلام شما راه را بسته ايد. آيا واقعا غرب با اين راه حل به نتيجه رسيده است؟ آيا مراکز فساد، فرزندهاي حرام، قتل و غارت کم شده است؟ اسلام مي فرمايد که جوان ازدواج کند و الا عفت بورزد و خودش را کنترل کند. اگر به کسي فشار مي آيد، اسلام راه کار ازدواج موقت را در نظر گرفته است. بايد کارشناسان به اين بحث در صدا و سيما بپردازند و از آن نترسند. آنرا مطرح و نهادينه کنند. زني پيش پيامبر آمد و گفت که يا رسول الله من همسر مي خواهم. حضرت فرمد : چه کسي حاضر است که با او ازداوج کند؟ فردي گفت من و مهريه اي هم براي او در نظر گرفت. ما کار را سخت کرده ايم. ما از حلال الهي دوري کرده ايم و به حرام الهي پرداخته ايم. اگر بچه ي ما دوست دختر داشته باشد هيچ اشکالي ندارد ولي اگر با فردي دو سال ازواج موقت داشته باشد که يا مقدمه ي ازدواج دائم بشود يا نشود و گناه نکند، به اين کار زشت مي گوييم. حضرت علي (ع) در نهج البلاغه مي فرمايد : زماني مي رسد که مردم بيع را گناه و ربا را خوب مي شمارند. با شبهات به گناه رنگ و لعاب مي دهند. الان در مراکز غربي به اينکار عنوان هم خانه يا شريک خانه داده اند.
سوال – من خانم متاهلي هستم که با فردي که بسيار مذهبي است ارتباط دارم. ارتباط ما در حد درد دل کردن و پيامک زدن است من به اين رابطه شديدا وابسته شده ام و نمي توانم آنرا کنار بگذارم. آيا من دارم به همسرم خيانت مي کنم؟
پاسخ – آيا اگر ايشان اين پيامک ها را به شوهرشان نشان بدهد ايشان راضي هستند؟ مسلما اينجاز نيست. اين ارتباطات خطرناک است. معمولا از پيامکهاي مذهبي شروع مي شود و به ارتباط هاي نامشروع کشيده مي شود. اين ارتباط نه تنها جايز نيست بلکه خلاف حق زوج است. اسلام مي گويد که اگر پدر شما فوت کرد بايد از همسرت اجازه بگيري و بروي، اگر مي خواهي نماز مستحبي بخواني يا نذر بکني بايد از همسرت اجازه بگيري. اين مرد شيطان است. جلوي اين رفتارها را بگيريد. اين محبت را به پاي همسرتان بريزيد. موبايل خودتان را قطع کنيد و مدتي بدون گوشي باشيد. اين يک خط شکني نسبت به همسر است و کم کم جلو مي رود و يک شکافي در زندگي زناشويي است. بين خود و خداي خودتان توبه کنيد و هيچ گاه اين را پيش همسرتان مطرح نکنيد. اين ارتباط براي خانم هاي مجرد هم خيلي مهم است. بعضي از خانمها مي گويند که ما قبل از ازدواج ارتباط داشته ايم آيا آنرا به همسرمان بگوييم؟ خير. هيچ وقت اين کار را نکنيد. در بهترين حالات گذشته ي خراب خودتان را براي مردتان تعريف نکنيد. اسلام مي خواهد که حريم ها حفظ بشود.