برنامه سمت خدا
کارشناس : حجت الاسلام والمسلمين عالي
موضوع : قيامت
زمان پخش : 05-07-97 (بازپخش 13-09-90)
در مشک تشنه جرعه ي آبي هنوز هست اما به خيمه ها برسد با کدام دست ؟ برخاست با تلاوت خون بانگ يا اخاه وقتي در کنار درک تو کوه از کمر شکست، تيري زدند و ساقي مستان ز دست رفت سنگي زدند و کوزه ي لب تشنگان شکست، شد شعله هاي العطش تشنگان بلند باران تيري روي چشمها نشست، ناگاه بانگ ساقي اول بلند شد پيمانه پر کنيد هلا عاشقان مست، باران مي گرفت و سبوح ها که پر شدند در موج تشنگي چه صدف ها که دُر شدند.
سوال – در مورد حوادثي که بعد از نفخ صور اتفاق مي افتد توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – دوتا نفخ صور توسط حضرت اسرافيل دميده مي شود که نفخ اول نفخ مرگ است. يا اين نفس رحماني تمام کساني که در اين عالم هستند و همه ي موجودات اعم از ملائکه و جن مي ميرند. اولين حادثه اي که بعد از نفخ صور اتفاق مي افتد همان هراس و ترسي است که درموجودات ايجاد مي شود. جز ده گروه که از فزع و ترس قيامت در امان هستند ولي بقيه باوحشتي مي ميرند البته کساني هم که از فزع قيامت در امان هستند هم مي ميرند. حادثه ي بعدي بعد از نفخ اول اين است که نظام کائنات و عالم ماده بهم مي خورد. وقتي کرات و سيارات ازمدار خارج مي شوند، برخوردهاي شديدي بين آنها رخ مي دهد و بر کل عالم لرزه اي مي افتد. هنگامي که خورشيد تاريک مي شود، ستاره ها مي ريزند يعني اجرام آسماني از بين مي روند. زمين بشدت کوبيده مي شود بصورتي که کوههاي از جا در مي آيند و به حرکت در مي آيند و در اثر کوبيده شدن کوهها مثل پنبه حلاجي شده مي شوند. به اين شکل نظام دنيا برچيده مي شود. در صيحه ي آسماني همه انسانها مي ميرند و به برزخ مي روند. بعد نفخ صور اول شروع مي شود. در اين نفخ همه ي موجودات عالم مي ميرند. منظور از مُردن جن و ملائک چيست ؟ آيا آنها معدوم مي شوند ؟ به تعبير علامه طباطبايي حقيقت مطلب خيلي براي ما روشن نيست. چيزي که از قرآن و روايات برمي آيد اين است که در نفخ اول که همه مي ميرند يعني وجه ي ظاهري موجودات که وجه استقلال و بي ربط بودن با خداست فاني مي شود. تمام موجوداتي که اطراف ما هستند، با اينکه همه مخلوق خدا هستند و با خدا ارتباط دارند و هستي و کمالاتي که دارند را از خدا مي گيرند، وجود و خاصيت هايي دارند. آتش وجودي دارد و خاصيت آن سوزاندن است. غذا وجودي دارد و خاصيت آن سيرکنندگي است. ما مي بينيم که آب رفع عطش مي کند و دوا است که شفا مي دهد ولي در واقع اين طور نيست. ما مي بينيم که ديوار يک تکيه گاه است و اين ديورا پشت ما را گرفته است که به آن تکيه مي دهيم يعني تمام موجودات اين طور نشان مي دهند که مستقل هستند و متکي به خودشان هستند. حقيقت اين است که تمام عالم فقر محض است و از خودش چيزي ندارد، لا حول ولاقوة الا بالله. هيچ چيز کمال وزيبايي و اثر و وجودش براي خودش نيست اما اينها ظهور ندارد و چيزي که الان در موجودات ظهور دارد. قرآن مي فرمايد: شما فقير هستيد و چيزي از خودتان نداريد. خدا صمد است. مرحوم ميرداماد استاد مرحوم ملاصدرا نقل مي کند که در جمعه اي نشسته بودم و ذکر يا غني ( اي بي نياز ) و يا مغني ( اي بي نياز کننده ) مي گفتم. يک مرتبه ديدم تمام عالم وجود مي گويند يا غني نو يا مغني. اين براي فردي که صاحب چشم بود لحظه اي نمود پيدا کرد. پس در نفخ اول وجه ظاهري از بين مي رود. در نفخ دوم چهره ي ديگر موجودات نمود پيدا مي کند. نفخ دوم احيا موجودات بصورت چهره ي واقعي شان است. چيزي که الان ظهور ندارد ظهور پيدا مي کند. پس نفخ دوم همان حيات اول نيست و باطن موجودات است. زمين و آسمان جور ديگري مي شود و خدا نما بودن همه موجودات نشان داده مي شود. بعد شما مي بينيد که زمين و آسمان و درخت و. .. همه ذکر مي گويند. الان شما ذکر موجودات را نمي شنويد ولي در آن موقع که باطن موجودات ظاهر بشود شما مي بينيد که همه خدانما هستند و ذکر مي گويند. البته الان هم اين طور هستند ولي چشم مي خواهد که بتواند اينها را ببيند. آيت الله کاشي که استاد آيت الله بروجردي و آيت الله قوچاني بود. يکي از طلبه هايي که در محضر آيت الله کاشي بود گفت که شبي از کنار اتاق استادم رد شدم و يک لحظه متوجه شدم که ايشان در سجده ذکر مي گويد و يک مرتبه ديدم که تمام عالم ذکر مي گويد. چون اولين بار بود که گوشم اين را شنيده بود وحشتي به من دست داد ولي لذتي هم به من دست داد. فردا صبح به آيت الله کاشي گفتم که من شنيدم که همه ي عالم ذکرمي گفتند. ايشان فرمودند: ذکر گفتن عالم که تعجب ندارد، تعجب اين است که گوش شما باز شده است. پس در نفخ دوم موجودات با باطن به محضر قيامت مي آيند و اولين اثر نفخ دوم اين است که همه با چهره خدانما به عرصه ي محشر مي آيند. در قيامت که همه جمع مي شوند و روز جمع است و در آن روز همه احساس غبن مي کنند و آن روز، روز تغابن است اما نظام قيامت فردي است. نظام برزخ و قيامت فردي است. داريم که همه شما تنها مي آييد. در قيامت همه جمع مي شوند ولي کسي به کسي کمک نمي کند و زندگي اجتماعي نيست. در آنجا هر کس ميهمان اعمال و اخلاق خودش است. از اين جهت نظام آخرت فردي است حتي اگر با جمع هم همراه باشيم اما کسي به کسي کمک نمي دهد و کاري ندارد. فرد يک حشري با امام، رهبر و کساني که در دنيا از آنها تبعيت مي کرد دارد زيرا از نظر سرنوشت با هم شريک هستند و با هم محشور مي شوند. تيپ ها و گروهها در کنار هم قرار مي گيرند. کساني که در دنيا طرفدار امام حق يا باطل بودند با آنها محشور مي شوند. مولوي مي گويد: ذره ذره کاندر اين ارض و سماست/ جنس خود را همچو کاه و کهرباست/ نوريان مر نوريان را جاذبند/ ناريان مر ناريان را طالبند.
پس هر کسي به سمت هم سنخ خودش مي رود. زيرا کسي که از رهبري تبعيت کرده است يک سنخيتي بين محب و محبوب برقرار شده است که باعث شده اينها يک تيپ را تشکيل بدهند. در واقع آن پيشوا و محبوب، جزئي از هويت ما مي شود. شخصي وقت ظهر نزد پيامبر آمد و پرسيد قيامت چه وقت برپا مي شود. پيامبر نماز را خواندند. بعد پيامبر به آن فرد فرمودند: تو براي قيامت چه چيزي آماده کرده اي ؟ او گفت که من خيلي اعمال ندارم و اهل مستحبات نيستم ولي خدا و رسول را دوست دارم. پيامبر فرمود: هر کسي با محبوبش همراه است. کسي که دل من را برده است کم کم جزئي از وجود من مي شود. فرهنگ، اخلاق و رفتار محبوب جزئي از هويت محب مي شود. امام رضا (ع) فرمود: اگر کسي هر چيزي را دوست داشته باشد با او محشور مي شود حتي اگر سنگي باشد. يکي از دوستان رجبعلي خياط مي گويد که ما منزل را عوض کرديم و ميزي در اين منزل جديد جا نشد. در هنگام نماز، اين ميز در ذهن من بود که آنرا جايي جاي بدهم. بعد از نماز رجبعلي خياط به او گفت که اين چيست که من در گوشه ي دلت مي بينم. من گفتم: ميزي در اتاق جا نشدم و من آنرا در دلم جاي دادم. اينها هستم که تعلقات قلبي انسان را مي سازند. گاهي انسان به انگشتر که سنگي بيش نيست چنان دل مي بندد که سليمان به ملکش دل نمي بندد. پس لازم نيست که ما براي دل بستن يک ثروت انبوه داشته باشيم. گاهي انسان به تسبيح خودش دل مي بندد. محشور شدن هر فردي با امام و محبوبش است. هزار سال از شهادت اباعبدالله مي گذرد ولي اين سوز در مومنين هنوز از بين نرفته است و ما بايد خدا را شکر بکنيم. پيامبر فرمود: سوزي از شهادت حسين در قلب مومن است که خنک نمي شود. کسي که اين سوز را دارد نشانه ي ايمان او است. ائمه اول محرم غمناک مي شدند. امام رضا (ع) مي فرمود: از اول محرم غم بر پدرم غالب مي شد تا روز عاشورا. امام زمان (عج) در مرم چنان عزادار است که در زيارت ناحيه مي فرمايد: صبح و شب بر تو گريه مي کنم. اگر اشک چشم من خشک شدن خون گريه مي کنم. پس هر کس سوز بيشتري دارد شباهت بيشتري با امام خودش دارد و طبيعي است که اين پيوندها باعث محشور شدن با هم مي شوند.
سوال – آيات آخر سوره سبأ و اول سوره ي فاطر را توضيح بفرماييد.
پاسخ – آيه دوم سوره فاطر مي فرمايد: اگر خدا در رحمتي را به سوي فردي باز کند، ديگر کسي نمي تواند آنرا ببندد و اگر دري بسته بشود کسي نمي تواند آنرا باز بکند. دادن يا محروميت تحت دو تا اسم است. يکي اينکه خدا عزيز است و کسي نمي تواند بر آن غالب بشود و ديگر اينکه کار خدا حکيمانه است. اين حکيمانه بودن بدون ارتباط با اعمال ما نيست. يعني ما هستيم که ظرفي فراهم مي کنيم که خدا به ما مي دهد. و ما خودمان هستيم که مي توانيم خودمان را محروم کنيم. وقتي کسي لياقت را ازخودش سلب کرد رحمت از او گرفته مي شود و اين حکيمانه است. پس دادن يا پس گرفتن خدا مستبدانه نيست زيرا او حکيم است.
سوال – در ادامه اتفاقاتي که بعد از نفخ صور مي افتد توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – پيامبر فرمود: يکي از چشمهايي که در آخرت خندان است چشمي است که بر حسين گريه کند. او خوشحال و مسرور است. پس دراين شبها بايد بگرييم. مرحوم ملکي تبريزي در کتاب المراقبات مي گويد: من فرزند خردسالي داشتم که در ايام محرم خودبخود محزون مي شد و حتي غذاي او کم مي شد. مومنين در روز عاشورا مي توانند سنخيت خودشان را دريابند. کسي که مي خواهد در عزاداري و مراسم عاشورا باشد سنخيت دارد ولي اين سنخيت درجاتي دارد. امام صادق (ع) به يکي از اصحابشان فرمود: جدم اباعبدالله حسين را زيارت مي کني ؟ گفت: من خيلي نمي توانم زيرا خطرناک است. امام فرمود: مصيبت هاي جدم را ياد مي کني ؟ گفت: بله. گاهي بخاطر مصيبت هاي آن حضرت کاملا بهم مي ريزم و اهل و عيال هم متوجه ي اين مطلب مي شوند. اما فرمود: تو از شيعيان ما هستي. تو از کساني هستي که آنجايي که ما در امنيت هستيم تو هم در امنيت هستي و آنجايي که ما خوف داريم تو هم خوف داري. وقتي در قيامت ائمه امنيت دارند شيعيان و کساني که با آنها سنخيت دارند در امنيت هستند. شخصي از انصار نزد پيامبر آمد و گفت که من بقدري شما را دوست دارم که وفتي شما را نمي بينم دل تنگ مي شوم و دوست دارم که يک جوري شما را ببينم و ناراحتي من از اين است که وقتي شما را در اعلي عليين مي برند من را به آنجا نمي برند و من شما را نمي بينم. پيامبر فرمود: اگر کسي تابع خدا و رسول باشد روز قيامت با اينکه او از دسته ي آل الله نيست ولي او را به انبياء، صديقين، شهدا و صالحين ملحق مي کنند.
سوال – در مورد کساني که در روز قيامت از هول و ترس در امان هستند توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – کساني که صحنه ي شهوت و حرامي برايشان پيش مي آيد و از آن دست مي کشند از کساني هستند که از هول و ترس قيامت در امان هستند. دسته ي دوم کساني هستند که آتش خشم خودشان را مهار مي کنند. دسته ي سوم کساني هستند که به سالخورده ها تکريم و احترام مي کنند. دسته ي چهارم کساني که گره گشا و خدمت رسان به مومنين باشند. دسته پنجم کساني که در نمازهايشان سوره ي والعصر يا دخان را مي خوانند و کساني که سوره ي يوسف را در شب مي خوانند. دسته ي ششم کساني هستند که سر قبر مومنين هفت مرتبه انا انزلناه را مي خوانند. دسته ي هفتم کساني هستند که شبي در راه خدا بيدار بمانند يا اشکي براي حسين بريزند.
سوال – در مورد علي اکبر امام حسين (ع) توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – در زيارت ناحيه داريم که سلام بر اولين کشته و شهيد از نسل اهل بيت. وقتي همه ي افراد امام حسين (ع) به ميدان رفتند، اولين فردي که از خاندان امام به ميدان رفتند حضرت علي اکبر بود. امام حضرت علي اکبر را بسيار دوست داشت ولي تا ايشان اجازه ي ميدان گرفتند امام به او اجازه داد. عاطفه هاي اهل بيت به فرزندانشان بيشتر از افراد عادي است ولي اين تعلق ايجاد نمي کند که باعث مانع بشود. وقتي حضرت علي اکبر به ميدان رفت امام بلند بلند پشت سر ايشان گريه کرد. فرمود: خدا قطع بکند نسل تو را که نسل من را قطع کردي. ما کسي را فرستاديم که شبيه پيامبر بود و هر وقت ما دلمان براي پيامبر تنگ مي شد به اونگاه مي کرديم هم چهره و اخلاقش شبيه پيامبر بود. شيخ جعفر شوشتري فرمود: امام حسين (ع) در روز عاشورا هم مسموم شد، هم شهيد شد و هم مُرد. مسموم شدن ايشان وقتي بود که تير سمي هرمله به سينه ي امام نشست. شهيد شدن امام وقتي بود که از اسب به زير افتاد. امام وقتي مُرد که صورتش را بر صورت خوني علي اکبر گذاشت. امام فرمود: خاک بر دنيايي که تو در آن نباشي.