برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين عالي
-عالم برزخ
90-07-10
من بي قرار هيچ قراري نبوده ام جز قراري که با تو داشته ام و هرگز نيامدي.
سوال – در مورد ارتباط زنده ها با اموات توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – اولين يکشنبه ي ذي القعده بايد غنيمت شمرده بشود. يک عمل پر فضيلتي براي امروز در مفاتيح وارد شده است که يک گنج پنهان است. کسي که فضيلت آنرا ببيند نمي تواند از آن بگذرد. البته يکشنبه هاي بعد هم مي توان اين اعمال را انجام داد ولي ولي اين اعمال براي يکشنبه ي ذي القعده وارد شده است.
در ذيل اين بحث ما مطرح مي کنيم که ما در خواب مي توانيم اموات را ببينيم يا ارواح را احضار بکنيم. در مقدمه ي اول بايد گفت که بعد از مرگ زندگي در عالم برزخ به شکل متکامل تري ادامه دارد و اين طور نيست که انسانها بعد از مرگ هيچ و پوچ بشوند. در قرآن بيست آيه وجود دارد که اشاره به حيات برزخي دارد. در سوره ي مومنون آيه 100 خدا مي فرمايد: (يک عده وقتي چشمشان به حقايق بعد از مرگ آگاه مي شوند و حقايقي را مي بينند، اظهار ندامت مي کنند و تقاضاي برگشت مي کنند. ) خدايا ما را برگردان شايد يک عمل صالحي از دست ما بربيايد که انجام بدهم. خدا مي فرمايد که اين امکان ندارد و اين باز حرف است. بعد از اين تا قيامت برزخ است. در اين آيه خدا از يک درخواست و گفتگو صحبت مي کند. پس اين اشاره به حيات برزخي است. در سوره مومن آيه 45 خدا مي فرمايد: از فرعونياني که غرق شدند دچار عذاب بدي شدند. فرعونيان را به آتش عرصه مي کردند و آنها جايگاه خودشان را در جهنم مي ديدند. اين عذاب بد فرعونيان اين بود. وقتي قيامت برپا مي شود آنها را وارد آتش مي کند. مرحله ي اول عرضه بر آتش است که عذاب خفيف تر است و همان عالم برزخ است ولي مرحله ي دوم وارد شدن به آتش است که قيامت است و عذاب شديدتر است. در برزخ صبح و شب آنها را بر آتش عرضه مي کنند و امام صادق (ع) فرمودند که اين صبح و شب براي عالم برزخ است. در قيامت خورشيد و ماه و فلک از بين مي رود. اين دو آيه حيات برزخي را اثبات مي کند. روايات بي شماري وجود دارد که نشان مي دهد اموات بعد از مرگ زندگي دارند. عالم برزخ جلوه اي از بهشت و جهنم قيامتي برقرار است. اميرالمومنين در نامه اي که به محمد بن ابوبکر نوشتند: بعد از مرگ براي کسي که خدا او را نيامرزيده است سخت تر از جان دادن است. از فشار تنگي و تاريکي قبر بترسيد، قبر هر روز يک پيام و ندا دارد. من خانه ي تنهايي، خاک و وحشت هستم، من جايي هستم که حشرات و حيوانات موذي در آنجا هستند. قبر يا باغي از باغهاي بهشت است يا حفره اي از جهنم است.
سوال – فلسفه ي وجودي عالم برزخ چيست ؟
پاسخ – مهمترين فلسفه ي وجودي عالم برزخ اين است که اين عالم آمادگي براي قيامت است. ما در دنيا براي بعضي از کارها مراحل مقدماتي داريم. فردي که مي خواهد در دانشگاه مدارج عاليه را طي کند بايد مراحلي را گذرانده باشد. او نمي تواند از مرحله ي ابتدايي به دانشگاه برود. مثلا کسي که مي خواهد شنا ياد بگيرد، در روز اول او را به عمق زياد نمي برند. ابتدا براي آمادگي او را در عمق هاي کم مي برند تا شنا ياد بگيرد بعد وارد عمق زياد بشود. هيچ کس تحمل عذاب هاي قيامت را ندارد. درمورد عذاب هاي قيامتدارمي که گاهي اوقات که جبرئيل نازل مي شد و از جهنم صحبت مي کرد، پيامبر رنگش عوض مي شد و بشدت گريه مي کرد. گاهي آنقدر پيامبر ناراحت مي شدند که نمي توانستند با کسي حرف بزنند. يک روز که جبرئيل نازل شد گفت: يا رسول الله، آن زنجيري که با آن جهنميان را مي کشند، اگر يک حلقه از آن زنجير به عالم دنيا بيايد عالم دنيا از حرارت ذوب مي شود زيرا عالم مُلک تحمل عالم مَلکوت را ندارد. پيامبر به قدري گريه کردند که اصحاب حضرت زهرا را مي آوردند که کمي با پيامبر حرف بزند و پيامبر وقتي حضرت زهرا مي آمدند مي فرمودند که او بوي بهشت را مي دهد. اگر يک لباس بهشتي يا يک هوري به عالم دنيا بيايد همه هلاک مي شوند. قيامت تحمل مي خواهد. خدا يک عالمي بنام برزخ گذاشته است که از جهتي شبيه به دنياست و از جهتي شبيه به قيامت است. بين اين دو تا است. حکمت ديگر برزخ اين است که درعالم برزخ بسياري از کساني که کم آوردند يک فرصت جبران به آنها داده مي شود. درعالم برزخ خود شخص نمي تواند عملي انجام بدهد و دست خودش از عالم دنيا کوتاه است. ديگران مي توانند خيرات و مبراتي بفرستند که درعالم برزخ به درد فرد بخورد يا باقيات و صالحات خود فرد به او برسد. حضرت عيسي از قبرستاني گذر مي کردند و ديدند که صاحب قبر دچار عذاب است. سال بعد از همان قبر گذر کردند و متوجه شدند که عذاب برطرف شده است. خطاب آمد که اين فرد فرزند صالحي داشته که به حد بلوغ رسيد و کارهاي خيري انجام داد و اين خيرات به اين فرد رسيد و عذاب از او برداشته شد. اگر ما بلافاصله بعد از مرگ پرونده مان بسته مي شد و ارتباط قطع مي شد، ما نمي توانستيم کمبودهاي عالم دنياي را جبران کنيم. اولين کاري که بازماندگان اموات بايد انجام بدهند اين است که اگر حق الله يا حق الناسي بر گردن اموات است آنها را بجا بياورند و اين باعث مي شود که مشکلات اموات در عالم برزخ برطرف بشود. در بعد از مرگ منزل به منزل عالم متکامل تر مي شود و ما در سير به سمت خدا هستيم و هوشيارتر مي شويم. عالم مرحله به مرحله کامل تر مي شود و اموات مرحله به مرحله هوشيارتر مي شوند. بعد از جنگ بدر که بسياري از مشرکين شدند و در چاه بدر ريخته شدند. پيامبر بر دهانه ي آن چاه آمد و با اموات صحبت کرد: شما همسايه هاي بدي براي من بوديد. شما ما را از خانه و ديارمان بيرون کرديد. چيزي که خدا به من وعده داده بود يافتم، شما چطور ؟ چيزهايي که شما به خدا گفته بود الان فهميديد که واقعيت دارد. يکي از اصحاب پيامبر گفت که الان چه فايده دارد که با اموات صحبت مي کنيد ؟ پيامبر گفت: آنها الان شنواتر از شما هستند. حضرت علي (ع) بعد از جنگ جمل در بين کشتگان حرکت کرد و به قاضي بصره رسيد که حمايلي از قرآن برداشته بود. حضرت قرآن را برداشتند که بي احترامي به قرآن نشود. و فرمود: آيا آن چيز که مي خواستي يافتي ؟ يکي ازاصحاب گفت که با مرده ها حرف مي زني ؟ امام فرمود: اينها هوشيار و شنوا هستند. درآداب قبرستان اين است که سلام بدهيد و بگوييد: السلام اهل لااله الاالله يا بگوييد که شما جلوتر از ما رفتيد، ما هم انشاءالله مي آييم.
سوال – سوره شعرا آيات 84 تا 111 را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در آيه 84 خدا دعاهايي از حضرت ابراهيم را نقل مي کند. حضرت ابراهيم يکي از پيامبراني است که بيشترين دعا را در قرآن از ايشان نقل کرده اند. اين دعاهاي ارزشمند را مي شود در قنوت ها استفاده کرد. خدايا به من يک ذکر خيري و نام نيکي در آيندگان به من بده که از من خوب ياد بکنند. هر کس بايد اين را براي خودش در نظر بگيرد. خدا براي اين دعاي حضرت ابراهيم اميرالمومنين را به او داد که از فرزندان ابراهيم است و باقيات و صالحات حضرت ابراهيم است. در آيه داريم که ما براي آنها يادگاري علياً گذاشتيم که امام صادق (ع) مي فرمايد: منظور همان علي است.
سوال – در مورد ادامه بحث فلسفه ي وجودي برزخ توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – الان خدا گوش و چشم و... ابزارهاي برزخي را به ما داد است. غير از اين حواس پنجگانه که با حيوانات مشترک هستند، ما پنج حس ديگر داريم که برتر است. پيامبر فرمود: هر انساني دو تا چشم در صورتش دارد که امور دنيا را با آن مي بيند و دو تا چشم دل هم دارد که با آن امور آخرتي و غيبي را مي بيند. اگر خدا عبدي را بخواهد آن دو تا چشم دل او را باز مي کند که بيشتر به غيب ايمان بياورد.
ابزارهاي برزخي ما هنوز فعال نيست و ما آنرا به کار نينداختيم. در اثر اشتغالات زيادي که ما در عالم دنيا داريم و توجهي که به عالم ماده داريم و تعلق زياد به عالم دنيا و غفلت از آخرت، ابزارهاي اين دنيايي ما فعال است و آن ابزارهاي هنوز بکار نيفتاده است. اگر انس با عالم دنيا و آلودگي ها کم بشود و يک انقطاع (در مناجات شعبانيه داريم ) بر انسان حاصل بشود مي تواند عالم ديگر را ببيند يا بشنود. در خواب هم انقطاعي صورت مي گيرد و توفيق اجباري است البته فردي که صلاحيت داشته باشد و روياهاي صادقه ببيند مي تواند چيزهايي را ببيند. اگر انسان زبان دل و چشم خود را آلوده نکند و دل را محل رفت و آمد هر کس نکند اين صلاحيت را پيدا مي کند. داريم که اگر چشم بر گناه بپوشيد چشم ديگر شما باز مي شود و عجايب را مي بينيد. اگردلتان اين قدر شلوغ و هرج و مرج نبود، زياده گويي در کلام تان نبويد، آنچه که من مي ديدم و مي شنيدم شما هم مي ديديد و مي شنيديد. البته ديدن و شنيدن يک صلاحيت هايي مي خواهد. اگر کسي بتواند ببيند اطمينان بيشتري پيدا مي کند همان طور که حضرت ابراهيم مي خواست ملکوت آسمانها و زمين را ببيند و بتواند احياء مردگان را ببيند و قلبش اطمينان پيدا بکند. منظور ما اين نيست که اين کار را هدف قرار بدهيم. ديدن برزخ هدف نيست بلکه هدف بندگي است ولي اين نتيجه اي است که در مراحلي که روح ارتقاءپيدا کرد خدا به او مي دهد که مي تواند چيزهايي ببيند يا بشنود. آيت الله اراکي مي فرمودند که آقا نورالدين اراکي پاي کرسي نشسته بودند. به او خبر دادند که يکي از علماي اراک که به کربلا رفته بود فوت کرده است. ايشان پيشاني شان راروي کرسي گذاشتند و گفتند که اين شايعه است. از ايشان پرسيدند که شما از کجا مطمئن هستيد ؟ ايشان فرمودند که وقتي مومني از دنيا برود هاتفي بين زمين و آسمان ندا مي کند که او از دنيا رفته و وارد برزخ شده است. بعد خبر رسيد که اين شايعه بوده است. نداشتن گوش و چشم برزخي نشانه ي نقص نيست. و نشانه ي کم ايماني نيست. لازمه ي رشد و ارتقاء روح اينها است. قرآن مي فرمايد: به ملکوت نگاه نمي کنيد؟ پس ارتباط اموات بعد از مرگ شدني است. در جنگ صفين پيرمردي به حضرت علي (ع) سلام کرد و گفت که واي بر اهل شامي که با شما مي جنگند. خوشا به اهل عراق که يار شما هستند. و بعد خدا حافظي کرد و رفت. ياران خوب حضرت به او گفتند که اوچه کسي بود؟ حضرت فرمودند که او شمعون وزير حضرت عيسي بود. خدا او را فرستاده بود که من را در اين جنگ تقويت بکند. شاگرد برادر علامه طباطبايي براحتي با اموات ارتباط برقرار مي کرد. حتي او با افلاطون ارتباط برقرار کرده بود و افلاطون به او گفته بود که قدر مسلمان بودن خودتان را بدانيد. ما محتاج يک لااله الاالله گفتن هستيم.
سوال – آيا احضار روح امکان دارد يا خير و اگر امکان دارد اشکال شرعي دارد يا خير؟
پاسخ – احضار روح هايي که ما در زمان خودمان مي بينيم واقعيت ندارد. زيرا ارتباط با اموات در عالم برزخ يک رشد روحي مي خواهد. بسياري از افرادي که احضار روح مي کنند افراد متشرعي نيستند. و بعضي از آنها مقيد به مسائل شرعي نيستند. به فرض اگر انها دروغ نگويند وارتباط با موجودات ماورائي گرفته باشند، چه بسا بيشتر ارتباط آنها با جن و شياطين است. و اخباري از آنها مي گيرند و به ما مي دهند. با يک رياضت هايي که معمولا شرعي هم نيست (رياضت شرعي همان نماز و روزه و ترک حرام است) و ارتباط با جن و شيطان پيدا مي کنند و اينها قابل اعتماد نيستند. امام در کتاب وسيله التحرير دارد که احضار و تسخير ارواح حرام است و بر آن ضررهايي مترتب مي شود. احضار به اين شکلها که ارواح را محکوم به اراده ي خود بکنيم حرام است.
سوال – کتاب هايي در مورد حيات برزخي معرفي بفرماييد.
پاسخ – حيات پس از مرگ نوشته ي آقاي محمد اسدي است. کتاب انسان در عالم برزخ نوشته ي محمد مظاهري است.
سوال – آيا ما مي توانيم طبق دستوراتي که داده شده است انبياء رادر خواب بينيم ؟
پاسخ – بله. بزرگان ما مثل شيخ طوسي و سيد طاوس و فيض کاشاني در کتابهايشان دستورالعمل هايي نقل کرده اند که ما بتوانيم خويشان يا ائمه را در خواب ببينيم. مرحوم محدث نوري در جلد سوم کتاب دارالسلام تمام دستورالعمل ها را آورده است. البته علاوه بر اي دستورالعمل ها بايد يک صلاحيتي هم باشد تا من بتوانم امام يا يکي از اقوام را در برزخ ببينم. اگر من در خواب کسي را ديدم که به من دستوراتي داد اين حجت نيست. خواب براي ما حجيت ندارد.
امام رضا(ع) فرمود: اگر کسي من را زيارت بکند من در مواقف هولناک قيامت به ديدار او مي آيم. خدايا به حق امام رضا (ع) مواقف هولناک عالم آخرت، برزخ و قيامت را بر ما آسان بگردان.