برنامه سمت خدا
-خانم نيلچي زاده
-راههاي ترک دروغگويي
88-08-11
راه حل ترك صفت رذيله دروغ گفتن و به سوي راست گويي رفتن چيست ؟
دروغ گفتن گاهي به صورت رفتار و گاهي به صورت عادت است. ديد گروهي از افراد اين است كه اگر دروغ نگوييم كسي ما را تحويل نخواهد گرفت. براي ترك اين عادت ناپسند اولين مرحله خود آگاهي است يعني به اين باور رسيم كه دروغ رهايي موقت و حل كننده مشكلات در زمان كوتاه است كه نهايتاً در بلند مدت مشكل ساز خواهد بود. اين عالم هستي داراي ناخدايي است که اگر انسان به اين باور برسد زندگي دنيايي خود را شكل ديگري تنظيم مي كند، براي دستيابي به اين مقوله بايد به دنبال آسان ترين راه بود كه عبارتند از: 1) انسان مبتلا به دروغ گويي هر روز، يك دروغ كمتر بگويد كه در انتهاي هفته مشاهده مي كند ديگر هيچ دروغي بر زبان جاري نساخته است. گاهي راستگويي موجب بد نام كردن ديگران مي شود كه در اينجا صفت ممدوح راستگويي ارزشمند نيست، همه ارزش يك اسكناس به نخ آن است، اگر فاقد اين نخ باشد بي ارزش و تقلبي مي شود. ارزش راستگويي انسان زماني خواهد بود كه براي رضاي پروردگار باشد نه خوب جلوه دادن خود در اذهان مردم كه در اين صورت عيار و ارزش آن از بين مي رود. در راز و نياز با معبود بر زبان جاري كنيم كه دروغ نمي گويم به خاطر رضاي تو. آدمي براي ترك عادات خود نياز به عمل تدريجي دارد پس مهارت اول شروع از حداقل است. 2)مهارت دوم اين است كه مديريت خويشتن كنيم كه براي اين كار نياز به محاسبه خود داريم. محاسبه كردن يعني مراقب رفتار و كردار خود بودن كه در اصل معناي تقوا هم همين است، خود كنترلي براساس مديريت خويشتن، امام صادق (ع) مي فرمايند: اگر كسي به طور روزانه خود را محاسبه نكند از ما نيست. اين از ما نيست جمله بسيار وحشتناكي است چرا كه نمي توان گفت من ارتباط با اهل بيت، با آسمان و ملكوت دارم ولي دچار روزمره زندگي شدم يعني دروغ مي گويم، غيبت مي كنم. پيشنهاد ما به دوستان عزيز در مهارت آموزي اين است كه در آخر شب وقتي مسواك مي زنيد در مقابل آيينه مرور امروز زندگي خود را كنيد و ببينيد چه غلط ديكته هايي داشته ايد. خوبي اين زمان اين است كه ديگر با ديگران حرف نمي زنيم زيرا گاهي صحبت با ديگران مانع تمركز بر خود مي شود. 3)مهارت سوم استفاده از روش تنبيه و تشويق است. بابت هر دروغي كه بر زبان آوردم يك تنبيه معين كنم. ما انسان ها گاهي نفس اماره خود را با دل آسمان مان اشتباه مي گيريم اين هم از شيطان رجيم است كه با رنگين كمان گناهان كاري مي كند. اين دو مقوله را با هم اشتباه مي گيريم زيرا همه هنر شيطان در شعبده بازي اوست. ما چون خود نفس اماره را محاسبه مي كنيم مانند يك شئي دوست داشتني دست محبت بر سرش مي كشيم و مانع ناراحت شدنش مي شويم كه در اصل نفس ما به انجام اين امور مي پردازد. انسان بابت هر اشتباه بايد خود را جريمه كند. ما براي دوستان عزيز از شاه كليد صحبت كرديم گفتيم يك مهارت معنوي است كه مانند شاه كليد عمل مي كند يعني فقط يك قفل را باز نمي كند كه يكي از آن شاه كليدها، استغفار است. حالا مي پرسند که شما استغفار را روش تنبيهي مي دانيد ؟ دقيقاً يعني وقتي فردي نا خواسته دروغي مي گويد كه بعداً متوجه اشتباه خود مي شود، در همان لحظه استغفار كند و بر زبان آورد که خدايا اشتباه كردم و به جبران خطاي خود 6 مرحله استغفار كه امير المومنين (ع) براي استغفار بيان فرموده اند را انجام دهيد. استغفر الله نبايد به شكل زباني بيان شود بلكه بايد واقعاً دل آدمي بسوزد. حالا 6 مرحله استغفار: اولين مرحله، توبه، وجدان درد گرفتن، غصه دار شدن است يعني در درون خود اين حس به وجود آيد كه با گناه خود موجب ناراحتي خداي بزرگ شدم. قطعاً خوبان عالم هم از گناه ديگران با خبر شوند ناراحت و متعذي مي شوند. پس من خوبان عالم اهل بيت را هم ناراضي كردم اين عوامل باعث آن مي شود كه به قول حافظ شيرازي آن آتش مقدس در درون من به وجود آيد تا اين آتش هوا شكل نگيرد، چيزي از بين نمي رود.AA گاهي انسان بايد داغ بعضي چيزهاي خوب را بر دلش گذارد. روش تنبيهي بعدي جبران دروغگويي است. گروهي اظهار داشتند دروغ گفتم، اگر توبه كنم برطرف مي شود ؟ بله به شرطي كه اين مراحل را طي كنيد يعني اگر بابت دورغ شما كسي متضرر شده، بايد اعتراف كنيد هر چند كار مشكلي است ولي خيلي راحت مي توان انجام داد. زيرا دفاع خداوند تبارك و تعالي فعال شده زيرا شما پناه به او برده ايد. به زبان آوريد، خدايا فقط به خاطر تو اعترافAA AA AA مي كنم، آبرويم مي ريزد حال فقط تو مي تواني به دادم برسي. گروهي بيان كردند اگر راست بگوييم بايد به زندان برويم، زندگي مان دچار مشكل مي شود، اگر آثار و نتايج دروغ ما باقي است موظف هستيم آن را از بين ببريم يعني درصدد جبران آن برآييم. بدون جبران توبه واقعي رخ نداده است. مرحله بعدي تصميم جدي گرفتن مبني بر اينكه تكرار گناه نكنم. در بحث سلامت رواني داريم كه گناه همانند تب نشانه ي بيماري است. وقتي مبتلا به دروغ، غيبت مي شويم نشان مي دهد كه يك نابساماني در روح و روان ما به وجود آمده. اگر فقط به ترك تدريجي دروغ بپردازيم ولي درمان قطعي نكنيم، بعد از مدتي مجدداً همانند فنر بر مي گردد، عزم جدي براي ترك آن بگيريم و ديگر تكرار نكنيم. حال در بحث تنبيه براي جبران خطاي خود بايد امر مستحبي را انجام دهيم. زمان رياست جمهوري شهيد رجايي، روزي براي ايشان ناهار مي آورند. در همان لحظه صداي اذان به گوش ايشان رسيد. گفتند که بايد نماز بخوانم. ميگويند: آقا غذا سرد مي شود. پاسخ مي دهند اگر غذا را بخورم فردا بايد روزه بگيرم. مي پرسند چرا ؟ پاسخ مي دهند زيرا با خود عهد كرده ام، اگر نماز اول وقت را ترك كنم به جبران عمل خود جريمه بپردازم و جريمه آن هم روزه مستحبي است. اين عمل ايشان در اصل همان تنبيه است. يعني انجام يك كار مستحبي كه باعث مي شود خود را تنبيه كنيم. محور بعدي تشويق است.وقتي با دروغ مي توانستيم كار خود را پيش ببريم ولي نگفتيم قطعاً در درون خود موج مثبتي احساس مي كنيم كه اين موج مثبت همان احساس رضايت خود و خداي متعال است. وقتي انسان خود را در مدار خاص پروردگار قرار دهد به يك آرامش حقيقي مي رسد زيرا زماني كه مي خواستيم دروغ را بر زبان جاري سازيم ياد خدا افتاديم و از عمل ناپسند خود جلوگيري كرديم. اينجاست كه فرد بايد خود را تشويق كند. يكي از مشكلات انسان ها اين است كه منتظر آن هستند كه ديگران تشويق شان كنند به همين دليل فضاي ريا ايجاد مي شود. با انجام عمل راستگويي تشويق نامه اي با آرم الهي از جانب خدا دريافت خواهيم كرد. دقيقاً ما در حقيقت زماني كه وارد فضاي گناه شديم دل مان سوخت. آموختيم كه چگونه پشيمان شويم، پشيماني از گناه، عزم به ترك گناه، جبران گناه و از بين بردن آثار ظاهراً مثبت آن. مثلاً فرد از راه حرام مالي به دست آورده است. براي جبران بايد آن قدر رياضت هاي شرعي بكشد تا آن گوشت و پوستي كه از اين طريق ايجاد كرده از بين برود و گرنه نمي توان با لقمه ناپاك به سوي نور حركت كرد. مرحله نهايي توفيق خواستن از خداست. خدايا من حقي را زير پا گذاشتم از تو مي خواهم مرا ببخشي و توفيق ترك دائمي
به من عطا كني. اين ها مراحل اصلي استغفار است. مهارت بعدي آيه استعينوا بالصبر و الصلاة است. استفاده از نماز و روزه كه دو روش ويژه براي بالا بردن سلامت معنوي است. چون خيلي وقت ها كننده كار، آن كسي كه قصد دارد عليه كننده كار فعاليت كند و تكرار دوباره گناه توسط خود ماست، در اين حالت نياز به يك ذخيره معنوي است تا كمك كند بر خود پيروز شوم. همان آيه شريفه كَفا بِنَفْسِكَ اليومَ عليك حسيبا در روز قيامت خدا پرونده هر كس را دست خودش مي دهد و مي فرمايد: خودت حكم بده، متهم، شاكي، قاضي خودت هستي. هر چه خودت بگويي من قبول مي كنم. اگر انسان در دنيا حساب خود را كرده باشد در آخرت راحت خواهد بود حاسبوا قبل ان تحاسبوا. خواندن نماز، علي الخصوص اول وقت راه مناسبي براي سلامت معنوي است. امام رضا (ع) مي فرمايند: هرگز نماز اول وقت را به تاخير نيندازيد. يعني نماز اول وقت به انسان نيرو و قوتAA AA AA AA AA AA مي دهد كه بر گناه مسلط شود. در روايات آمده است كسي كه از نماز اول وقتش مراقبت كند شيطان بر او تسلط پيدا نخواهد كرد يعني دژ محكم در برابر وسوسه هاي شيطان خواهد بود. حال كنار نمازهاي واجب، نوافل است يعني نمازهاي مستحبي. دو ركعت نماز بخواند و بيان كند که خدايا جز تو پناهي ندارم، كمك كن تا دروغ نگويم، دست از گناه بردارم و سمت طاعت حركت كنم. تو با محبت خود مرا از خواب غفلت بيدار كن. پس انسان براي منتقل شدن از عادت هاي منفي به طور جدي بايد به سمت محبت خدا برود.
نماز وسيع ترين، زيباترين، عالي ترين پاسخ به مهم ترين نياز روح انسان است. نماز مستحبي باعث آن مي شود كه تمام ملكوت شروع به كمك كردن به فرد كنند پس نوعي امداد غيبي است. انسان علاوه بر عالم شهود با علم غيب هم ارتباط دارد، يومنون بالغيب يعني باور كنيم ملائكه در كنار ما هستند و در راس همه آنها وجود عزيز خداوند متعال است. اما مهارت بعدي صبر است كه مدار آن روزه داري مي باشد. تحقيقات علمي نشان داده، كساني كه با يك هدف متعاليAA مانع خوردن، آشاميدن خود مي شوند داراي اراده فوق العاده قوي هستند. يكي از راه هاي ترك دروغ اين است كه يك روز در ميان روزه گيرد ابتدا كار مشكلي است ولي نهايتاً عادت مي شود. شخص روزه دار كمتر و حتي کلا ً به سمت و سوي گناه نمي رود. پس روش مناسبي براي ترك گناه است. حالا مي پرسند که آيا مهارت ديگري هم وجود دارد؟ دروغ در عالم هستي با هيچ چيز هم خواني ندارد زيرا عالم هستي، عالم حقيقت و واقعيت است. انسان اگر بداند با دروغ گويي چه بلايي سر خود مي آورد و چه آثار و نتايجي به همراه دارد قطعاً راحت تر مي تواند آن را كنار گذارد. پيشنهاد ما اين است كه كتاب داستان هاي شگفت آيت الله دستغيب را مطالعه كنند. شهيد دستغيب به عنوان يك عالم فرهيخته و كسي كه سير الي الله را به شكل عملي نشان دادند و پاداش آن را به عنوان شهادت از خداوند متعال دريافت كردند، راستي هايي را از زندگي انسان ها به تصوير كشيدند و در اختيار ما قرار دادند. در دنيايي كه دروغ هاي فراواني مي شنويم خيلي وقت ها لازم است راست درماني كنيم. كتاب دومي كه پيشنهاد مي شود عزيزان مجدد به آن مراجعه كنند كتاب داستان راستان شهيد مطهري است، اين كتاب ويژگي هاي منحصر به فردي دارد كه ايشان بابت تحرير اين كتاب جايزه يونسكو دريافت كردند در حالي كه وقتي شهيد مطهري اقدام به نوشتن اين كتاب كردند خيلي از افراد با ايشان مخالفت نمودند و گفتند که شما به عنوان كسي كه فلسفه غرب اين درس خشك را تدريس مي كنيد حال اقدام به نوشتن قصه مي كنيد ؟ آن هم كتابي كه بچه ها مخاطب آن هستند ؟ استدلال زيباي ايشان اين بود كه اگر ما مي خواهيم خود و جامعه را اصلاح كنيم بايد به اين باور برسيم كه حقايق گمشده اي در تاريخ وجود دارد كه بايد آنها را پيش چشم خود بگذاريم و زماني كه در زندگي ما قرار گيرد قطعاً زندگي شكل ديگري پيدا مي كند. در دنياي امروز متاسفانه خبر هاي مختلفي از ركوردهاي گينس گرفته تا انواع ماجراهاي عجيب، كارناوال ها و جشن هاي فاقد معنا و هويتي كه در همه جاي دنيا رسم است به گوش مي رسد، دنياي امروز دنياي سرگرمي است به نقل از قرآن لهو و لعب مي باشد. قرآن مي فرمايد: در ميان اين ماجراها خود را پيدا كن و زندگي ات را با شيريني ارتباطات معنوي زيبا تر كن، كه كتاب داستان راستان در اين زمينه بسيار مناسب است.
230 - خيلي دروغ مي گفتم. حال مدت يك هفته است كه سعي كردم دروغ نگويم. آيا خدا مرا مي بخشد ؟
قطعاً، به اين دوست عزيز و همه كساني كه سعي در رفع اين معظل كرده اند تبريك عرض مي نمايم و دو مهارت تكميلي هم به اين دوستان ياد مي دهيم، يكي اينكه، براي آن كه ما بتوانيم ترك گناهان را در خود نهادينه كنيم و قانون تدريجي بودن را فراموش نكنيم بر روي نفس اماره و شيطان يعني دشمن دروني و بيروني كه دائماً ما را به سمت بدي ها سوق مي دهند مسلط شويم. در روايت آمده كه قلب مومن بين دو انگشت خداست كه عبارت است از خوف و رجاء يعني اميد و ترس كه به يك اندازه متناسب هستند حال هر يك بيشتر از حدّ تعادل باشد، دچار عدم تعادل شخصيتي خواهيم شد. كار شيطان وسوسه كردن بنده است. انساني گناهي مرتكب شده همان گناهاني كه پاي آدمي مي لغزد و در قرآن آمده يعني زماني خود را در يك اشتباه مي بينيم در اينجا به ما هشدار داده شده بلافاصله توبه كنيد.AA در روايت آمده خداوند به ملائك امر مي كند كه تا هفت ساعت گناه بنده را ننويسيد شايد توبه كند. به طور مثال فرض كنيد قطره چاي روي لباس ريخته، اگر بلافاصله اقدام به پاك كردن آن كنيد قطره از بين مي رود ولي اگر بگذاريد ساعاتي بگذرد و اقدام به پاك كردن آن كنيد قطعاً بايد زحمت بيشتري بكشيد گناه هم حكم اين قطره را دارد اگر فوراً توبه كنيد خدا خواهد بخشيد. به همين دليل توبه واج و فوري است. حال توبه كردم ولي مجدد آن اشتباه را انجام دادم، باز هم نااميد نشويد كه اين نااميدي كار شيطان است. البته اين به معناي خوب جلوه دادن كار بد و مدام توبه كردن نيست بلكه غرض نااميد نشدن از لطف و مرحمت پروردگار است. در عالم هستي همه چيز داراي حساب است مثلاً ترس از خطاي خود در دل نداشتم شيطان هم بيان مي كند خدا ارحم الراحمين است حال دروغ بگو تا مشكلت حل شود بعد توبه مي كني انشاء الله مشكلي پيش نمي آيد. جالب است كه شيطان واژه انشاء الله را به كار مي برد زيرا 6 هزار سال عبادت خدا را كرده. شيطان با هر انساني با فرهنگ زبان خود همراه مي شود. شخصي بيان مي كرد دين خدا سخت نيست آن را سخت نكنيد آري دين سخت نيست بلكه جدا شدن از بدي ها سخت است.AA شيطان انسان را نا اميد مي كند. مي گويد: اين همه توبه كردي باز به كار خودت پرداختي، قبل از گناه به رحمت خدا اميدوارت مي كند و بعد از گناه انسان را مي ترساند. خداوند مي فرمايد: چشم هاي تانAA را شستشو دهيدAA و دوباره نگاه كنيد. قبل از گناه از من بترسيد و بعد از گناه به آغوش رحمت من بياييد كه اين همان مصداق توبه است. توبه يعني قبل از گناه با خوف پروردگار پيشگيري از انجام آن كنيد ولي اگر ناخواسته انجام داديد با رحمت خدا به شستشو بپردازيد.
231 - قبلاً دروغگو بودم ولي حال اين عمل را كنار گذاشتم، اطرافيان مرا باور ندارند؟
بر طبق اين ضرب المثل كه مي گويند: درد خروار خروار مي آيد اما ذره ذرهAA AA AA مي رود. گناه و بيماري هم همين طور است. با گفتن مداوم دروغ آبرو، احترام و اعتماد خود را از دست مي دهم حال قصد دارم به دستش آورم كار مشكل و زمان بري خواهد بود كه نياز به فرصت دارد. امير المومنين (ع) مي فرمايند: درد، تو در تو است و تو از آن بي خبري، درمان تو در تو است و باز هم از آن نا آگاهي يعني درون انسان مقام روح الهي وجود دارد اگر بتوان آن را فعال كرد با كمك اهل بيت و قرآن توفيقات فراواني حاصل خواهد شد و خداوند براي انسان آبرو ايجاد خواهد كرد.
232 - در جايي كار مي كنم كه رئيس دروغ مي گويد ولي من حقيقت را مي گويم اما چون او دروغ مي گويد، من هم مجبور به اين كار مي شوم ؟
در مبحث روان شناسي بحثي با نام فرافكني وجود دارد به اين معني كه هر كسي كه دچار مشكلي است ديگران هم با همان ويژگي مي بيند يعني انساني كه اهل غيبت است وقتي دو نفر در حال مكالمه با هم هستند مي گويد آنها غيبتAA AA مي كنند در اصل ويژگي منفي خود را به ديگران عموميت مي دهد. مرحله اول در حل مشكل اين دوست عزيزAA اين است كه اعلام كنيد من راست خواهم گفت و مي دانم كه شما راستي را دوست داريد در اصل به او تلقين مثبت دهيد. اين كار وقتي چندين بار تكرار شود به شكل عادت مي شود و در بين شما جا مي افتد. مهارت دوم به قول افلاطون كه مي گويد عادت كرده ايم كه شوخي ها را جدي تر از جدي بگيريم، در اينجا مهارتي است كه در ايراني ها به فراواني يافت مي شود و آن روحيه طنز گويي است. اگر طرف مقابل طنز گويي و اغراق شما را به عنوان واقعيت بپذيرد، در اين حالت شما مرتكب دروغ گويي شده ايد ولي اگر بداند كه شما قصد بزرگ نما جلوه دادن آن كار را داريد اغراق شما ايرادي ندارد. پس مهارت دوم استفاده از روحيه طنز گويي است.
233- اگر در مورد گذشته خود راست بگويم زندگي ام از هم پاشيده مي شود. آيا مي توانم دروغ بگويم ؟
اگر اشتباهاتي در گذشته انجام داده ايد و توبه كرده ايد و ديگر به سمت آن بازAA AA نگشته ايد هرگز حقّ به زبان آوردن آن را نداريد يعني با گذشته اي كه با گذشتن از آن پايان يافته بازگويي مجدد آن خشم خدا هم بر مي افروزد زيرا در روايات آمده كه گناهي را پنهان كرده و آشكارنساخته، به آمرزش الهي نزديك است. اما با آشكار شدن آن چند كار صورت مي گيرد. اول آنكه قبح گناه مي ريزد. ثانياً خدا كه بخشيده بود تو چه حقي داشتي كه آبروي خود را از بين بردي ؟ آبروي مومن دست خودش نيست بلكه دست خداوند است، آنجا كه بيان مي كند راست بگوييد به اين خاطر است كه آبروي بنده در دست خودش است.
234 - براي حفظ آبروي دختري مجبور به دروغ هستم تا خواستگارش او را رد نكند. راهنمايي بفرماييد.
در اين باره بسيار سوال شده كه ما در اين قبيل شرايط مجاز به دروغ گويي هستيم يا خير ؟ در پاسخ بايد گفت كه اگر اطمينان داريد آن قبيل كارها كه از آن با خبريد ديگر تكرار نخواهد شد مانعي ندارد ولي اگر مطمئن نيستيد شرعاً و قانوناً موظف به راست گويي هستيد حتي اگر به ضرر او تمام شود زيرا در مشورت حقّ خيانت نداريم. مومن داراي چند ويژگي است كه يكي از آنها خيانت يعني دروغ است. اين ها قطعاً در مومن راه پيدا نمي كند كه اگر كند، ايمان از بين خواهد رفت. جستجو كردن در عيوب ديگران عملي است كه قرآن آن را نهي كرده حتي گفته شده اگر از كنار خانه اي رد مي شويد در خانه باز باشد و نگاهي به داخل اندازيد عمل شما حرام است. اما اگر سفارش شد از چيزي يا كسي مراقبت كنيم و ما بيان كنيم كه من دخالت نمي كنم از اشتباهات بزرگي است كه مرتكب شديم. روايت است كه اگر شما عيوب ديگران را جستجو كرديد و آن را آشكار كرديد، بدانيد از دنيا نخواهيد رفت مگر آنكه ديگران به مانند شما عيب تان را سرزنش كنند. همان چيزي كه مولانا بيان مي دارد كه عالم هستي همانند كوه است و رفتار ما صدايي است كه در كوه مي كنيم كه قطعاً بازگشت آن به خود ماست. تا به اينجا مهارت هاي عمومي كه براي همه عادات منفي گناهان بود عرض كرديم اما در مورد خود دروغ مهارت ويژه اي هست كه بتوان به وسيله آن كنترل كرد. سال 2003 دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه انسان هايي كه دروغ مي گويند در ناحيه پيشاني خود دقيقاً قسمتي كه مهر بر آن مي گذاريم شروع به فعاليت مي كند يعني خون به طور سريع حركت مي كندAA كه در سوره علق آيه 9 تا 19 هم آمده است. راه حلي كه براي كنترل دروغ وجود دارد سجده كردن در پيشگاه خداوند باري تعالي است.
AA آيه آخر سوره علق مي فرمايد: سجده كنيد و به خدا نزديك شويد. در اين حالت بنده به بالاترين درجات مي رسد. در روايت آمده است كهAA مومن وقتي براي عبادت سر بر سجده قرار مي دهد شيطان شروع به زجه زدن مي كند كه خدايا من سجده كردم و رانده شدم او سجده مي كند و به تو نزديك مي شود و اين چيزي است كه ما را از شيطان با آن انرژي هاي منفي كه بنده را به سوي گناه مي كشاند دور مي كند. براي مبارزه با دروغ سجده هاي مستحب و شكر يكي از بهترين مهارت هاي سلامت معنوي است. در سايتAA AA دايرة المعارف، اعجاز علمي در قرآن و حديث در مورد كشفيات 2003 دانشمندان توضيح داده شده كه دوستان مي توانند به آن مراجعه نمايند. سوره هود آيه 56 از زبان حضرت هود (ع) كه از جمله پيامبراني است كه فوق العاده تكذيب مي شدند مي فرمايد: اني توكلت علي الله، من به خدا توكل مي كنم، آدمي كه راستگويي و از اين بابت مي ترسي، آدمي كه مجبور به دروغ مي شوي از اين آيه شريفه مدد بگبر. 1) به خدا توكل كنيد، كسي كه با خدا و فرمول هاي الهي حركت كند قطعاً پروردگار او را رها نخواهد كرد. حضرت هود (ع) مي فرمايد: هيچ جنبنده اي در كره خاكي نيست مگر اينكه خدا پيشاني او را در اختيار گيرد. خدا موهاي جلوي پيشاني او را خواهد گرفت. اگر انسان دروغ گويد بخش نرم افزاري وجودش يعني پيشاني اش در روز قيامت آشكارش مي كند.