برنامه سمت خدا
حجت الاسلام والمسلمين حيدري کاشاني
-شيطان شناسي
91-07-05
سوال – در مورد بحث راهزن شناسي ديني توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ- در معارف اسلامي حوزه راهزن شناسي زير شاخه ي دشمن شناسي است. دشمن اصلي شيطان است. اگر ما بخواهيم شب را به خوبي بشناسيم بايد عدم نور يا ظلمت را بشناسيم. يکي از بهترين راههاي شناخت هر چيز شناخت ضد آن چيز است. درعرصه ي امام شناسي، اگر ما درک صحيحي از دشمنان راه ولايت و امامت نداشته باشيم نمي توانيم بصيرت، تيزبيني و استقامت لازم را داشته باشيم. پس اين شناخت بسيار ضرورري است. پس اگر مي خواهد امام شناسي ما قوي باشد، بايد دشمن شناسي ما هم قوي باشد. در اين بحث ما به راه، راهرو، رهبر و رهزان اشاره مي کنيم که بايد راه شناسي ما قوي باشد که راه همان صراط مستقيم است، راهرو شناسي يعني شناس کساني که خدا به آنها نعمت داده است که همان اولياء هستند، رهبر شناسي يعني شناخت امام و راهزن شناسي يعني شناخت دشمن که همان شيطان است. آيات 11 تا 30 سوره اعراف در مورد شيطان شناسي است. اين سوره، دانشگاه شيطان شناسي است. اگر ما با هدف الهي شيطان را بشناسيم که با آن مبارزه کنيم، اين کار سرتاسر نور است. آيات شيطان شناسي در قرآن زياد است. کلمه ي ابليس يازده مرتبه و کلمه ي شيطان بطور مفرد هشتاد و هشت مرتبه در قرآن آمده است. تعداد رذايل اخلاقي انسان نود ونه تا است. علماي اخلاق مي فرمايند که شايد اين تعداد نام اشاره اي به اخلاق رذيله باشد يعني هر رذيله اي شيطاني دارد، برانگيخته حسد در انسان شيطاني دارد، برانگيختن غرور، بخل و. .. شيطان ويژهاي دارد.
شيطان کبر کرد و عبادت شش هراز سال خودش را ديد و استکبار ورزيد و رانده شد. شيطان در مقابل کبريايي خدا کبر ورزيد. در آيه 13 سوره اعراف مي فرمايد: خارج شو از کبر، تو در اين مقام نيستي، تو از خارج شدگان هستي. در آيه بعد ابليس مي گويد که تو مرا از مقام اصلي ام دور کردي و مرا راندي.(اشتباه ابليس اين بود که اشتباه خودش را به خدا نسبت داد) در مقابل اين من بر سر راه شان (صراط مستقيم)به کمين مي نشينم (تا شيطان از غفلت راهروها استفاده کند و آنها را گمراه کند. درآيه هفدهم به حمله ي چهار جانبه اشاره مي کند. مي فرمايد: آنها را مورد حمله قرار مي دهم، از پشت سر، از راست، از سمت چپ و از روبرو. اکثريت اين راهرو را شاکر خودت نمي يابي.( نشانه ي يک قلبي که از چهار جهت مورد حمله شيطان قرار گرفته است، اين است که کفران نعمت مي کند و شکر نعمت نمي کند. و نعمت ها را در راه غير خدا بکار مي برد.)کشوري در شب بطور ناگهاني از چهار طرف مورد حمله هوايي و زميني قرار مي گيرند، اگر مردم اين کشور بعد از حمله دوباره بخوابند، همه عقلاء به آنها مي خندند. ما در مقابل شيطان اين طور هستيم که او بي امان از چهار طرف به قلب ما حمله مي کند و ما در خواب غفلت هستيم. روايت داريم: مردم در خواب غفلت هستند و در زمان مرگ از خواب بيدار مي شوند. وقتي هنگام مرگ مومني مي رسد مي بيند که صدها شيطان از دور قلبش پراکنده مي شود.
قلب همه ي انسانها مورد حمله شيطان هاي جن و انس است. ما انسانها مي توانيم در مقابل دشمن واحد که شيطان است متحد بشويم. اين چهار جهت، جهت هاي جغرافيايي نيستند و هر کدام معنايي فراتري دارد. در تفسير قمي روايتي از امام باقر (ع)داريم که حمله از جلو يعني ايجادغفلت و حجاب است نسبت به غفلتي که انسان از روبرو دارد. ما آخرت را در روبرو داريم. شيطان نسبت به مرگ و دنياي آخرتي که ما در پيش داريم براي ما ايجاد غفلت مي کند، گويي که همه چيز در اين دنيا خلاصه شده است. پس شيطان نسبت به آخرت، حساب و کتاب قيامت ما را مورد غفلت قرار مي دهد تا ما آنها را فراموش کنيم و حب دنيا را در دل مان داشته باشيم. اگر ما بخواهيم راهروي حقيقي امامت باشيم بايد معاد را بخوبي بشناسيم. در قرآن بيش از 1200 آيه در مورد جهان پس مرگ آمده است يعني يک پنج قرآن در مورد قيامت و حيات پس از مرگ است، پس اگر شيطان موفق بشود که بين ما و قيامت حجاب بيندازد، در واقع بيش از يک پنج نقشه ي راه که قرآن است را از کار انداخته است و آنرا از ما ربوده است. و ما بدون اين قسمت از نقشه دچار راهزن هاي راه خواهيم شد. در هر صفحه اي از قرآن، خدا گريزي به مرگ و جهان آخرت زده است. اين کتاب يادآوري است و نقشه ي راه است و غفلت زدايي مي کند.
سوال – صفحه 97 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – آيات اين صفحه در مورد شيطان شناسي است. مي فرمايد: کساني که دچار شرک و کفران نعمت مي شوند، بدانند که به سوي شيطان رو کرده اند و بدانند که در راه او حرکت مي کنند. خدا شيطان را از خودش دور کرده است، او سوگند ياد کرده است که از بندگان تو بهره معيني خواهم داشت.
امام صادق(ع)A مي فرمايد: ابليس در مقابل حضرت يحيي متصور شد در حاليکه طناب ها و زنجيره هاي زيادي همراهش بود. حضرت يحيي سوال کردند که اين طناب ها و زنجيرها چيست ؟ابليس گفت که اين طناب ها و زنجيرهايي است که به دست و پاي انسانها مي بندم و آنها را به خودم مي کشانم. حضرت يحيي مي پرسد که آيا در من هم بهره اي براي تو داده شده است، گفت: بله، درجايي که تو موقع خوردن سير مي شوي (حضرت يحيي دائما در روزه بودند.) در اين هنگام من و سپاهيانم اميدوار مي شويم که تو را از ياد خدا غافل کنيم. (بعضي از انسانها بدانند که با پرخوري حالي براي عبادت وجود ندارد) حضرت يحيي فرمود: براي خداست برعهده ي من تا ابد که شکمم را سير نکنم. ابليس گفت: من هم عهد مي بندم با خدا که ديگر تا ابد هيچ مسلماني را نصيحت نکنم.يعني در اينجا دست شيطان رو شد و يکي از راههاي نفوذش را نشان داد. امام معصوم زمان، فردي است که شيطان هيچ راه نفوذي بر او ندارد. امام تجلي عبد مخلص الهي است. امام رضا(ع) به ياران ويژه شان مي فرمايند که با اين دعا براي مهدي ما دعا کنيد.اين دعا بعد از دعاي عهد و قبل از زيارت جامعه کبيره در مفاتيح آمده است و عنوان آن دعا براي امام عصر مي باشد: او همان عبد و بنده اي است که او را براي خودت خالص کرده اي. و در انتها مي فرمايد: خدايا با دست هدايت مهدي، ما را در راه هدايت خودت سلوک بده. اين دعايي است که رابطه ي قلبي ما را با امام برقرار مي کند.
.امام رضا (ع) در مقابل شعر دعبل، پيراهني به او هديه کردند و گفتند که قدراين پيراهن را بدان که من هزار شب با اين پيراهن نماز خواندم و هر شب هزار رکعت و در اين پيراهن هزار مرتبه هم ختم قرآن داشته ام.
سوال – در مورد جهاتي که شيطان انسان را مورد حمله قرار مي دهد توضيح بفرماييد.
پاسخ – حمله پيش از روي شيطان همان غفلت از آخرت است، حمله از پشت سر در حقيقيت ايجادغفلت است از آنچه که ما پشت سر خودمان مي گذاريم و مي رويمA يعني نسبت به مال و ثروت دنيا ايجاد غفلت مي کند. شيطان ما را نسبت به چيزي که ما بايد آنرا پشت سر بگذاريم و برويم، دلبسته مي کند، حمله از دست راست يعني ايجاد شبهه و شعبه در دين حقيقي. حمله از دست چپ يعني ايجاد شهوت و شيطان، انسان را به سمت شهوت گرايي سوق مي دهد. اصحاب شِمال کساني هستند که پيرو شهوت از راه حرام بوده اند. از بالا و پايين راه شيطان بسته خواهد بود. وقتي انسان به بالا بنگرد، بالا راه نزول خيرات و مغفرت الهي است و وقتي انسان به پايين بنگرد و در برابر خدا خضوع کند، راه شيطان در اين پايين بسته است.