برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
- قرض الحسنه
92-11-20
سوال – در مورد سنت قرض الحسنه توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – در کتاب کافي داريم که چند نفر از اصحاب خاص امام صادق(ع) خدمت ايشان رسيدند. امام فرمود :خوش آمديد، چهره هايي که ما را دوست دارند و ما آنها را دوست داريم. خدا شما را در دنيا و آخرت از ما جدا نکند. يکي از اصحاب بنام ابن عمران سوال کرد: من فردي هستم که توان مالي خوبي دارم. بلافاصله امام فرمود: خدا به زندگي تو برکت بدهد. او در ادامه گفت: بعضي از نيازمندان به من مراجعه مي کنند و از من کمک مي خواهند. من مي خواهم از زکاتم به آنها کمک کنم ولي هنور موقع دادن زکاتم نرسيده است، چکار کنم؟ حضرت فرمود: اگر وقت زکات تو نرسيده، بعنوان قرض به آنها پول بده. وقتي زمان زکاتت رسيد، آنها را بعنوان زکاتت حساب کن. مگر نمي داني که قرض هجده ثواب دارد. يعني قرض را حلال بکند و لازم نيست که بگويد که اين زکات است. در خمس هم مي توان اين کار را کرد. کسي که خمس يا زکات به گردنش است ،اگر اين کار را بکند، هم قرض داده و هم واجبات مالي اش را انجام داده است. بعد امام فرمود: به هيچ نيازمندي دست رد نزن. اگر اين کار را کردي ،اين خطاي بزرگي نزد خداست. اگر مي دانستيد که مومن پيش خدا چه منزلت و جايگاهي دارد، در برآوردن حاجات مومن سستي نمي کرديد.
پس مومن خيلي پيش خدا عزيز است. نبايد مومني را نااميد کنيم. امام فرمود: اگر حاجت يک مومن را برآوردي، ثواب هفتاد حج را مي بري و اگر دل مومني را بشکني، حج انجام داده را از دست مي دهي. امام صادق(ع) از حج بر مي گشتند که به منزلگاهي رفتند. يکي از همسرانش بنام اُم اسماعيل با يکي از خدمتکاران امام تندي کرد و او را زد. اين سفر تمام شد و سال بعد دوباره به اين مسير براي حج آمدند. وقتي به آن منزلگاه رسيدند، همسر امام سوال کرد که اسم اين منزلگاه چيست؟ حضرت فرمود: اين همان جايي است که سال گذشته حج تو را حبط و نابود کرد. بعضي مواقع انسان کارهايي مي کند که اعمالش حبط مي شود. مثل کفر .
پس اگر دل مومني را بشکني حج خودت را نابود مي کني و اگر دلش را بدست بياوري، ثواب هفتاد حج را مي بري. ما بايد اينها را باور کنيم. اگر اينها را باور کرديم حاضر هستيم که از همه چيزي که داريم بگذريم تا گرفتاري مومني را برطرف کنيم.
اگر کسي واقعا نياز ندارد پولش را براي سودگرفتن در بانک نگذارد و آنرا در راه قرض الحسنه استفاده کند يا با قرض دادن آن پول ،مشکل ازدواج يا اشتغال چند نفر را برطرف کند. اين کارهاي خير را نمي توان با سود پول مقايسه کرد. به قول امام صادق (ع) اگر شما جايگاه مومن را نزد خدا بدانيد، در برطرف کردن مشکل مومن تعلل نمي کنيد.
بعضي ها پول شان را در قرض الحسنه مسدود مي کنند و از صندوق قرض الحسنه مي خواهند که به عده اي که آنها معرفي مي کنند وام بدهد. با اين کار هم مي شود گره ي چند نفر را باز کرد.
در سوره تغابن داريم: مال و فرزندان شما وسيله ي آزمايش شماست ،مال براي خداست.
مرحوم اصفهاني سر درس آمدند و درس هاي روز پيش را تکرار کردند، باز روزهاي دوم و سوم همان درس ها را تکرار کردند. يکي از شاگردان اعتراض کرد. ايشان فرمود: سه روز است که وقتي به سر درس مي آيم، هيچ چيزي جديدي به فکرم نمي آيد.
يعني خدا مي خواهد بفهماند که فکر تو هم مال ماست. مهم است که ما باور کنيم مال، مال الله و وسيله ي آزمايش است. داريم که اين اموال از فضل خداست تا شما را بيازمايد که کدام شاکر هستيد. اگر شما مبلغي را به قرض الحسنه بسپاريد مال تان هم سالم مي ماند. در آيه ي ديگر سوره تغابن داريم :کسي که به خدا قرض مي دهد، خدا آنرا چند برابر مي کند و شما را مي آمرزد. در سوره مزمل قرض الحسنه در ريف نماز و زکات آمده است. و مي فرمايد: نماز بخوانيد ،زکات بدهيد و قرض بدهيد، هرچه شما پيش بفرستيد، خدا در قيامت به شما مي دهد. ما مطمئن هستيم که حرف هاي قرآن حساب و کتاب دارد.
مهم اين است که خدا از ما قرض مي خواهد. و يادتان باشد خدايي که از شما قرض خواسته فقير نبوده است و براي امتحان اين کار را کرده است. خدا از شما طلب ياري کرده و فقير هم نبوده است زيرا خزانه دار زمين و آسمان است و اين براي امتحان است. در سوره مائده داريم :نماز بخوانيد، زکات بدهيد، به پيامبران ايمان بياوريد و قرض نيکو بدهيد تا خدا شما را ببخشد.چند واژه در قرآن باعث آمرزش است که يکي از آنها قرض الحسنه است.
در سوره حديد داريم :در قيامت مومنين نور دارند، منافقين به مومنين مي گويند که مقداري به ما نور بدهيد. آنها مي گويند که اينجا محل کسب نور نيست به دنيا برگرديد و از آنجا نور بياوريد. آنها مي گويند: مگر ما با شما نبوديم؟ آنها مي گويند: بله، شما با ما بوديد ولي فريب خورديد، امروز و فردا کرديد(معلوم نيست که خيلي فرصت داشته باشيم، پس نبايد در کار خير تأخير کنيم)،شک کرديد و آرزوهاي زيادي کرديد.
اگر شما نگران از بين رفتن پول تان هستيد مي توانيد پول تان را در صندقي مسدود کنيد و با شرايط صندوق به ديگران وام بدهيد. خداوند اجر قرض را مضاعف مي کند. اگر ما اين وعده هاي الهي و آيات را باور کنيم بايد از پول هايي هم که لازم داريم بگذريم و قرض بدهيم چه برسد به پول هاي کنار.
در کتاب امالي حديثي از پيامبر داريم :اگر برادر مومني از شما قرض بخواهد و شما مي توانيد به او قرض بدهيد ولي اين کار را نکنيد ،خدا بوي بهشت را بر شما حرام مي کند. در روايت داريم :بو بهشت از مسير پانصد سال به مشام بهشتيان مي رسد.
کساني که مي خواهند قرض بگيرند،تا آنجا که مي توانند دنبال قرض گرفتن نروند. در کتاب تحريرالوسيله امام خميني دارد: اگر کسي نياز ندارد که قرض بگيرد و قرض بگيرد اين کار مکروه است. هر چه ضرورت کمتر باشد کراهت بيشتر است. تا مي توانيد قرض نگيريد. ما بايد روي فرهنگ قرض نگرفتن هم تبليغ کنيم. امام مي فرمايد: اگر نمي توانيد قرض تان را ادا کنيد، نبايد قرض بگيريد مگر اينکه مضطر باشيد. اگر ما قرض بگيريم درحاليکه ضرورتي ندارد که قرض بگيريم، عده اي را که نياز به قرض دارند، محروم مي کنيم.
در خصال شيخ صدوق داريم که پيامبر فرمود: پناه مي برم از کفر و بدهي. يعني پيامبر کفر و بدهي را کنار هم گذاشته است. پس تا مي توانيم خودمان را مديون نکنيم. يعني اگر ضرورت ندارد قرض نگيريم. پيامبر فرمود: بهترين شما کسي است که قرض را زود بدهد. خيلي ها هستند که قرض داده اند و در پرداخت اذيت شده اند و الان ديگر قرض نمي دهند. پس کاري نکنيم که مردم به سمت سنت قرض الحسنه نروند. اين گناه سنگيني است زيرا جامعه را از قرض الحسنه دور کرده ايم. کسي که قرضش را نمي پردازد، به سهم خودش جامعه را از قرض الحسنه دور کرده است. خيلي ها قرض دارند ولي به تزيين خانه مي پردازند يا به مسافرت هاي تفريحي مي روند، اين کار اشتباه است.
بعضي ها وقتي مي خواهد در صندوقي پول بگذارند مي گويند که ما به اين صندوق قرض الحسنه اعتماد نداريم. اين درست نيست. بايد در جامعه اعتمادها بالا برود. الان مردم به بانک ها اعتماد ندارند. بانک ها مي توانند اعتماد مردم را برگردانند. يعني قرض الحسنه در جاي خودش به فرد نيازمند ، وام را بصورت قرض الحسنه بدهد.
قرض الحسنه يعني قرضي که سريع باشد، پنهاني باشد و آنرا بزرگ جلوه ندهند. در کتاب شيخ طوسي داريم که امام صادق(ع) فرمود: اگر به کسي قرض داديد به خانه ي او براي ميهماني طولاني نرويد و حداکثر سه روز بمانيد. اگر به کسي قرض داديم احترام او را حفظ کنيم. يکي از اصحاب امام رضا(ع) هشت سال زنداني بود و صد تازيانه به او زده بودند. وقتي او از زندان آمد هيچ پولي نداشت. فردي به او گفت که تو از من طلب داشتي ،من طلب تو را مي دهم .من خانه ام را فروخته ام که طلب تو را بدهم. او گفت: من به يک درهم آن نياز دارم ولي اين پول را برنمي دارم زيرا امام فرموده: کسي را بخاطر بدهي از خانه بيرون نکن.
در خدمت يکي از مراجع بودم که سهم بزرگي در انقلاب دارند .ايشان فرمودند: در مورد بانک ها فکري بکنيد. ايشان فرمودند: ما خودمان مجبور شديم براي اين موسسه که داريم وام بگيرم ولي کارمان به جايي رسيد که گفتيم :انشاءالله هيچ کافري کارش به بانک نيفتد چه برسد مسلمان.
کساني که به زيارت حضرت معصومه مشرف مي شوند، از لحظه اي که از خانه شان بيرون مي روند به نيابت همه ي کساني باشند که آرزوي زيارت حضرت معصوم را داشته اند و دعاي حوائج را براي شفاي بيماران، خير دنيا و آخرت ،امر ازدواج و اشتغال جوانان را در نيت داشته باشند. بدانند که امام رضا(ع)، امام صادق(ع) و امام جواد(ع) بهشت را به زائران حضرت معصومه نويد داده اند.