-برنامه سمت خدا
حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
- امامت
92-07-14
سوال – در مورد تعريف امامت از نظر شيعه توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ- تعريف امامت در نگاه عامه و اهل سنت با تعريفي که در نگاه اهل بيت است متفاوت است. در آن تعريف امامت را در حد حکومت و جانشيني پيامبر و رهبري جامعه ي اسلامي مي دانند. اهل سنت تعريف مشهوري دارند که امامت را اين طور تعريف مي کنند: جانشيني پيامبر رياستي است در امور ديني و دنيايي مردم و با انتخاب مردم است. يعني مردم اجتماع مي کنند و فردي را جانشين پيامبر مي کنند که کار اين جانشين رهبري حکومت اسلامي است. در همه ي دنيا اداره جامعه نياز به يک رئيسي دارد و در حکومت اسلامي هم يک رهبري براي اداره جامعه ي اسلامي لازم است که مردم بايد او را انتخاب کنند. اين رهبر نياز به عصمت و علم غيب و علم خاصي ندارد. مثلا رئيس جمهور نبايد حتما عصمت و علم غيب داشته باشد .
کتاب تمهديد نوشته ي باقِلاني است و چاپ بيروت است. نويسنده ي اين کتاب هزار سال پيش زندگي مي کرده است. در اين کتاب داريم :اين رهبر لازم نيست معصوم باشد و علم غيبت داشته باشد و لازم نيست که شجاع ترين مردم باشد. دليلش اين است :کساني که بعد از پيامبر جانشين بودند گفتند که ما عصمت نداريم و لازم نيست که در علم سرآمد باشيم.( خليفه دوم بارها مي گفت که اگر اميرالمومنان در مسائل علمي به فرياد من نمي رسيد،من از بين مي رفت)رهبر اسلامي درعلم و دانش هيچ تفاوتي با مردم ندارد. فقط بايد تدبير حکومتي را بداند. (علامه اميني در کتاب الغدير در جلد هفتم هم اين مطلب را کامل نقل کرده است) اين امامي که ما معرفي مي کنيم برکنار نمي شود به فساد و ظلم و در صورت فساد و ظلم بايد او را موعظه کرد.
الان در همه ي خطبه هاي نمازجمعه ي مدينه و مکه دعا مي کنند که خدايا امام ما را حفظ کن. آنها امروز به ملک عبدالله امام مي گويند و ديروز به ملک فهد امام مي گفتند و فردا به ...
تعريف امام در مکتب اهل بيت اين است که جانشين پيامبر فقط رهبري يک جامعه ي اسلامي را بعهده ندارد .و مردم او را انتخاب نمي کنند. آنها يک مقام بالاتر براي امام قائل هستند و مي گويند که امام يک مرجعيت ديني دارد. پيامبر در آن 23 سال فرصت پيدا نکردند که تمام جزئيات و احکام ديني را بيان کنند .پيامبر در 13 سالي که در مکه بودند در اوج فشارها واذيت ها بودند که کل مسلمانان 400 نفر بوده اند و عده اي از آنها به حبشه مهاجرت کرده بودند. در ده سال مکه پيامبر مشغول جنگ بودند که آنها بر پيامبر تحميل مي کردند.
شهيد مطهري مي نويسد: اگر پيامبر در اين 23 سال مشکلاتي هم نداشتند و مثل يک معلم هر روز احکام ديني را بيان مي کردند، باز هم فرصت گفتن تمام احکام را نداشتنند. با توسعه ي حکومت اسلامي و پيدا شدن مسائل جديد بعد از پيامبر چه بايد کرد؟
در نگاه اهل بيت فقط حکومت در دست امام نيست بلکه مرجعيت ديني دست امام است. اما بايد کسي باشد که بتواند به همه ي سوالات مردم پاسخ بدهد. اهل سنت وقتي جواب حکمي را ندارند و در بيان پيامبر هم نبوده است سراغ قياس مي روند. يعني اگر پيامبر چيزي را گفته حلال است آنرا مسئله را با گفتگوي پيامبر قياس مي کنند. پيامبر فرمود :من بعد از خودم دو چيز گرانبها در ميان شما به امانت مي گذارم، کتاب خدا و عترتم را .قرآن معصوم است و کلامش حق است. پس اگر قرآن معصوم است، اهل بيت هم معصوم هستند و کلام شان حق است. پس از ديد اهل بيت مرجعيت ديني با امام است.
اميرالمومينن فرمودند: پيامبر قبل از مرگ شان هزار باب علم به من ياد دادند که از هر باب آن هزار باب باز مي شد. ما اميرالمومنان را معصوم مي دانيم. يک رئيس جمهور نيازي به معصوميت ندارد اگر فقط بخواهد رهبري حکومت را داشته باشد. ولي نياز ديني مردم چه مي شود ؟پس مرجعيت ديني مردم با امام و جانشين پيامبر است.
در قرآن داريم که امروز دين را بر شما کامل کرديم ،نعمت را بر شما تمام کرديم و دين اسلام به شما داده شد و کفار نااميد شدند. چه روزي است که اين ويژگي ها را داشته باشد؟ آن روز جز غدير چه روزي مي تواند باشد؟ آيا روزي که پيامبر مکه را فتح کرد يا مهاجرت کرد مي تواند اين روز باشد؟ خير.
شئوني که ما در زيارت جامعه ي کبيره مي خوانيم براي امامي است که عصمت دارد و داراي مرجعيت ديني مردم است. مسائل جديد جامعه ي ديني را بايد امامي جواب بدهد که داراي عصمت باشد. امام کسي است که بتواند همه ي مسائل و مشکلات را براي ما بيان کند.
وقتي ما به زيارت امام مي رويم مي گوييم: شما صداي ما را مي شنوي، کلام ما را پاسخ مي دهد، جايگاه ما را مي داني و از درون ما خبر داري و اعمال ما بر امام عرضه مي شود.
در کتاب کافي و در کتاب هاي شيخ صدوق داريم :امام رضا(ع) تازه به مرو آمده بودند، فردي به امام گفت: وقتي ما در مسجد جامعه بوديم ،مردم در مورد امامت مي گفتند که جانشيني پيامبر در حد يک رياست است و مردم بايد امام را انتخاب بکنند. امام رضا(ع) هفتاد ويژگي براي امام مطرح کردند. حضرت امير مي فرمود که از من بپرسيد قبل از اينکه من از ميان شما بروم. خلفاي ديگر ادعاي معصوميت نداشتند زيرا خودشان را حاکم مي دانستند ولي خودشان را اعلم از ديگران نمي دانستند.
مهمترين شأن امام پاسخگويي به نيازهاي علمي است البته حکومت ديني و رهبري ديني هم با امام است .در زمان پيامبر کسي را بعنوان رهبر جامعه انتخاب نمي کردند و نمي گفتند که پيامبر فقط نيازهاي علمي ما را پاسخ بدهد. با مقام عصمت پيامبر اين حرف ها مطرح نبود. اگر امام معصوم است،اعلم ترين و با تقواترين مردم است و همان شئون پيامبر(به جز وحي) را دارد، پس بايد حکومت و مرجعيت ديني مردم را بعهده داشته باشد.
آيت الله بروجردي کتاب ها و رساله هاي فراواني نوشته اند که اين حديث ثقلين در آن نوشته شده است. همان طور که کسي در مورد قرآن بحثي ندارد در مورد عترت هم نبايد بحثي داشته باشد زيرا اين قرآن وعترت درحديث ثقلين در رديف يکديگر آورده شده است. در زيارت جامعه ي کبيره بيش از دويست ويژگي براي امام آمده است .
امام رضا(ع) در جواب آن فرد فرمود :امامت بالاتر از اين است که مردم با عقل خودشان انتخاب کنند.( در قرآن داريم: ابراهيم مقام خليل الرحماني و پيامبري را داشته بعد امام مردم شده است.و مي گويد که امامت به ظالمين نمي رسد) امامت جانشيني پيامبر و ادامه ي کار پيامبراست. مقام عصمت دارد و علم وافر دارد. و خداوند اين علم را به آنها داده است .انبياء و پيامبران به مکتب نرفته اند .امام رضا (ع) به چند آيه در قرآن اشاره کردند:
سوره يونس آيه 25 مي فرمايد :چه کسي براي امامت مي تواند بهتر باشد؟ آيا کسي که مي تواند دست ديگران را بگيرد، يا کسي که نياز به هدايت ديگران دارد؟ حضرت امير يک بار از کسي سوالي نکرده است. و همه نيازمند علم ايشان بوده اند.
سوره بقره آيه 269 مي فرمايد : و من يعطي ا لحکمه ... خدا اين حکمت را عطا مي کند.
سوره بقره آيه 249 مي فرمايد: ان الله الصطفاکم عليکم... خداوند طالوت را انتخاب کرد زيرا او در علم و قدرت A برتر بود.
سوال – در مورد امامت امام جواد(ع) توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ - در تعريفي که ما از امامت داريم: خدا امامت را تعيين مي کند، آنها مقام عصمت دارند، علم و دانش بي پايان دارند و اين علم را از پيامبر گرفته اند، پس ديگر سن دخالتي در امامت ندارد. اگر امامي در هفت سالگي به امامت رسيد ديگر اشکالي ندارد؟ زيرا امام نمي خواهد به مکتب برود و درس بخواند يا دوره ببيند تا رشد پيدا کند. آيا پيامبر،حضرت موسي و حضرت عيسي دوره ديده بودند؟ ما امامت را ادامه ي پيامبري مي دانيم. پس فرق مهم تعريف امامت ما با اهل سنت اين است که سن در آن دخالتي ندارد.
شخصي بنام علي بن اثبات مي گويد :ديدم مردم دارند دور کسي مي گردند و او را بعنوان امام مي شناسند. تيزبينانه نگاه کردم که ببينم چطور با اين سن کم ،مردم به او امام مي گويند. تا اين فکر به ذهن من آمد ،امام جواد(ع) فرمود :امامت با نبوت چه فرقي دارد ؟ يکي از شئونات امام اين است که ضمائر ما را مي داند و جواب ما را مي دهد و صداي ما را مي شناسد. پايين تر شأن يک امام رهبري جامعه ي اسلامي است و بالاترين آن داشتن مرجعيت ديني است. مگر حضرت عيسي در گهواره صحبت نکرد و حضرت يحيي در کودکي به مقام پيامبر نرسيد.
قاسم بن عبدالرحمن مي گويد که من امامت امام جواد(ع) را قبول نداشتم. و زيدي مذهب بودم. در بغداد ديدم که مردم فردي را احترام مي کنند و برايش راه باز مي کنند و دستش را مي بوسند. ديدم که او امام جواد(ع) است در سن خيلي کم .پيش خودم گفتم :خدا لعنت کند آنها را که معتقد به امامت اين آقا هستند. به محض اينکه اين فکر در ذهن من آمد، امام اين آيه 24 سوره قمر را فرمودند که در مورد مشرکين است که به پيامبر مي گفتند که ما يک بشري را مثل خودمان پيدا مي کنيم. چرا او پيامبر ما باشد؟ من تعجب کردم و فکر کردم که اين آقا ساحر است. بعد حضرت آيه بعدي را خواندند :به پيامبر نسبت سِحر مي دادند.
فردي گفت: وقتي من امام را در بغداد ديدم، گفتم :امام عجب زندگي خوبي دارد و ديگر به مدينه بر نمي گردد. به محض اينکه اين به ذهن من آمد امام سرش را پايين انداختند و بعد فرمودند: اشتباه مي کنيد. اگر مي گذاشتند من در حرم پيامبر باشم با يک نان جو و نمک براي من بهتر بود.
شخصي دوسال در مدينه اقامت داشت فقط براي اينکه رواياتي را که از علي بن جعفر(برادر امام هفتم و فرزند امام ششم) ياد بگيرد. در ميان فرزندان ائمه ،مقام علي بن جعفر بسيار بالاست. علي بن جعفر بالاي صد سال سن داشت و تا زمان امام جواد(ع) زندگي مي کرد. علي بن جعفر مي گويد: يک روز که در جلسه ي علي بن جعفر نشسته بوديم که روايت ياد بگيريم امام جواد(ع) از در مسجد نبي وارد شد. امام حداکثر بيست سال داشتند. من تا امام را ديدم از جا پريدم و در محضر امام دويدم، دست امام را بوسيدم و احترام کردم. امام فرمود: عموجان، بنشينيد، رحمت خدا بر شما باد. او گفت تا شما ننشينيد من نمي نشينم.( امام جواد(ع) هرروز به مسجد النبي مي آمدند و در خانه ي حضرت زهرا(س) دو رکعت نماز مي خواندند و برمي گشتند). من ايستادم تا امام نمازش را خواند و وقتي امام رفت درس را شروع کردم. شاگردان گفتند که تو عموي پدر ايشان هستي و صد سال سن داري ،چرا اين کارها را مي کني؟ من گفت: اگر خدا مرا شايسته ي امامت ندانست و او را شايسته ي امامت دانست ،من منکر فضيلت او باشم ؟ پس بايد به او احترام بگذارم. من خادم امام جواد(ع)هستم. اين افراد مي دانستند که جانشين پيامبر فقط امامت نيست بلکه مرجعيت علمي و ديني هم هست بود.
سوال – در مورد اعمال ماه ذيقعده توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ - امروز آخر ماه ذيقعده است و مي توانيد نماز يکشنبه ي ماه ذيقعده را هم بخوانيد. از امشب هم کساني که مي خواهند در ثواب حاجيان شريک باشند، در تمام شب هاي اين دهه، دو رکعت نماز در بين نماز مغرب وعشا بخوانند. بعد از حمد و يک مرتبه توحيد آيه وَ واعدنا موسي ثلاثين ليلة و اَتمَمناها بعَشر فَتَمّ ميقاتُ رَبه اربعينَ ليلةً و قال موسي لاخيه هارونَ اخلُفني في قومي و اَصلَح و لا تَتَّبع سبيلَ المُفسدين را بخوانند. اين نماز معروف به نماز واعدنا است. فردا اول ماه ذيحجه است. دراول ماه ذيحجه نماز توبه اميرالمومنين را بخوانيد.
خدايا به حق امام جواد(ع) همه جوان هاي ما را در پناه امام زمان(عج) حفظ بفرما و مشکلات شان را برطرف و دل شان را شاد کن.