برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
-ماه رمضان
92-04-30
گرچه چون موج مرا شوق زخود رستن بود موج موج دل من تشنه ي پيوستن بود، يک دم آرام نديدم دل خود را همه عمر بس که هر لحظه به صد حادثه آبستن بود، خواستم از تو به غير تو نخواهم اما خواستن ها همه موقوف توانستن بود ،کاش از روز ازل هيچ نمي دانستم که هبوط ابدم از پي دانستن بود، چشم تا باز کنم فرصت ديدار گذشت همه ي طول سفر به چمدان بستن.
سوال – درمورد روزه گرفتن در ماه رمضان توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – حضرت علي(ع) مي فرمايد که من از دنيا ي شما سه چيز را برگزيدم: روزه در تابستان، احترام و پذيرايي از ميهمان و جهاد در راه خدا.
قطعا اجر و پاداش روزه گرفتن در تابستان بيشتر است. در بعضي از کشورها روزه داري حدود بيست تا بيست و دوساعت است .البته آنجا هوا خوب است ولي طول روزه داري شان خيلي زياد است. آنجا مسلمانان محکمي دارد. يکي از جوانان اسکانديناوي مي گفت که من سه ماه رجب ،شعبان و رمضان را روزه مي گيرم. افطاري دادن در ماه رمضان خوب است ولي نبايد خانواده مان را اذيت کنيم. ما از کارفرماها تقاضا مي کنيم که ساعات کاري را در ماه رمضان کم کنند ولي حقوق را کم نکنند و يقين داشته باشند که خداوند آنرا جبران مي کند.
سوال – در مورد اسامي قيامت توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – به آيت الله ملکي تبريزي اعتراض کرده بودند که شما خيلي انذاري صحبت مي کنيد، بشارت هم بدهيد. ايشان فرموده بودند که من هنوز انذاري صحبت نکرده ام، فردا شب بياييد تا انذاري صحبت کنم. آن شبي که ايشان با صحبت هاي انذاري به منبر رفتند، چند نفر بيهوش از مجلس بيرون آمدند. ما هم به انذار و هم به بشارت نياز داريم.
يکي از اسامي روز قيامت روز تغابن است. سوره تغابن آيه 9 مي فرمايد: روز قيامت روز زيانکاري است و عده اي مغبون مي شوند. در روز قيامت هم خوب ها وهم بدها احساس زيان و حسرت مي کنند. کساني که روزه گرفته اند،حسرت مي خورند که اي کاش بيشتر روزه مي گرفتند و کساني که روزه نگرفته اند، حسرت مي خورند که چرا روزه نگرفتند. پس ندامت براي همه است. در تفسير ابوالفتوح رازي مفسر قرن هفتم از پيامبر نقل شده است که در قيامت هم خوب ها وهم بدها مغبون مي شوند. علامه طباطبايي فرمود که معيار سنجش دنيا و آخرت متفاوت است، هم در کارهاي خوب وهم در کارهاي بد.
افراد خوب وقتي مي فهمند که براي يک آيه قرآن آنقدر پاداش در نظر گرفته شده است احساس زيانکاري مي کنند. در سوره زمر آيه 47 داريم: وقتي اهل عذاب، عذاب قيامت را مي بينند باور نمي کنند و فکر آنرا هم نمي کردند. در آخرت آنقدر پاداش ها و عذاب ها سنگين است که با پاداش ها وعذاب هاي دنيايي قابل سنجش نيست. وقتي مي خواهند آتش قيامت و دنيا را مقايسه کنند مي گويند:( در روايت داريم)آتش قيامت آنقدر گرم است که وقتي کساني که در آتش قيامت هستند را در تنور آتش دنيا بگذارند، خواب شان مي برد از بس که آرام مي شوند. اينها متن آيه است و انذار است.
بعد از آيه انذار، آيه بشارت آمده است: کسي که عمل صالح داشته باشد خداوند گناهان او را مي آمرزد و او را وارد بهشت مي کند. اين پيام ها براي اين است که ما مواظب باشيم و خواب مان نبرد. سيدرضي در نهج البلاغه دارد که اميرالمومنين در طول پنج سال حکومت شان هر شب سه بار بدون استثنا به مردم مي فرمودند: به دنيا نچسبيد و اسير دنيا نباشيد. کسي که به خدا ايمان داشته باشد وارد بهشت مي شود.
در قرآن داريم :ثروت و اولاد وسيله آزمايش و فتنه ي دنياست. ما بايد از ثروت و اولاد طوري استفاده کنيم که در آخرت مغبون نشويم. گاهي محبت زياد به اولاد ما را به اختلاف وادار مي کند. بعضي از انسانها در آزمون نماز، روزه و .. موفق هستند ولي در آزمون محبت به اولاد کم مي آورند، دچار گناه مي شوند و از مواضع شان پايين مي آيند. قرآن مي فرمايد: اي مومنين، بعضي از فرزندان و اموال دشمن شما هستند، از آنها برحذر باشيد.
اگر خانواده ما را به گناه وادار مي کنند دشمن ما هستند. بعضي مي گويند که نمي شود دل خانم يا فرزند را شکست که اين اشتباه است. پس در روز قيامت هم خوب ها و هم بدها مغبون مي شوند زيرا معيار سنجش ها متفاوت است.
ماه رمضان اوج رحمت و اوج انتظار است. تمام رحمت الهي در ماه رمضان آمده است ولي خدا اوج انتظار هم از ما دارد. در ماه رمضان تمام کارهاي ما حتي خوابيدن و نفس کشيدن هم عبادت است. از وفات مرحوم ملازين العابدين گلپايگاني صدسال مي گذرد و مزارش در گلپايگان است .بعد از مرگ ميرزاي شيرازي مي خواستند ايشان را به نجف بياورند که مرجعيت را بپذيرد ولي ايشان نپذيرفتند. ايشان در کتاب المعارف الهيه دارد: هر کاري که خدا بخواهد به آن پاداش بدهد شرطش اين است که در آن کار نيت باشد. حتي براي نماز و روزه هم نياز به نيت و قصد قربت است. کارهايي وجود دارد که اگر در آن نيت و قصد قربت هم نداشته باشيد خدا به شما پاداش مي دهد. روايت داريم که اگر کسي شراب خواري را کنار بگذار نه براي خدا، فرداي قيامت خداوند از نوشيدني هاي بهشتي به او مي دهد. اين را از امام سوال کردند و امام فرمود : زيرا کار او صيانت از نفس است و خدا به او پاداش مي دهد.
کسي که در ماه رمضان مي خوابد نيت ندارد زيرا خواب اوج غفلت است ولي خداوند به او ثواب مي دهد. حتي کسي که نفس مي کشد نيت ندارد ولي نفس کشيدن هم ثواب دارد. پس اين ماه اوج رحمت است، پس اوج انتظار هم هست. اگر ما در اين ماه انتظار را برآورده نکرديم ،يوم التغابن پيش مي آيد. خداوند همه چيز را در ماه رمضان آورده است و اين ماه اوج رحمت است. در اين ماه خداوند انتظار دارد که ما دست خالي نرويم. خداوند به عبادت و بندگي ما نيازي ندارد و اينها براي خودماست. علامه طباطبايي در تفسير دارد که روزه براي خداست. خداوند نفرموده است که حج براي من است ولي فرموده که الصوم لي. تنها عبادتي که هيچ بروز و ظهوري ندارد روزه گرفتن است. وقتي شما مي خواهيد نماز بخوانيد يا به حج برويد همه خبر دار مي شوند ولي در روزه گرفتن اين طور نيست. ما خبر نداريم که چه کسي روزه است يا نيست. زيرا روزه امساک محض است و بخاطر همين روزه براي خداست. اگر ما نتوانيم در ماه رمضان کاري بکنيم زيانکار خواهيم بود.
امام خميني مي فرمود: اگر مي خواهيد ببينيد که روزه تان قبول شده است ببيند که رمضان در شما تحول ايجاد کرده است يا خير. اگر کسي بعد از ماه رمضان با ما تند خويي کرد، آياعکس العمل ما همان عکس العملي است که در قبل از رمضان بوده يا با نزديک شدن به خدا آرام شده ايم. بعد از رمضان شب زنده داري ما چطور شده است؟ روايت داريم :مغبون کسي است که از شب زنده داري محروم باشد مخصوصا در ماه رمضان. بعيد است که در ماه رمضان کسي سحر بيدار بشود و نماز شب نخواند. يازده رکعت نماز شب وقت آنچناني نمي برد. اگر در اخلاق و رفتار ما تحولي ايجاد بشود يعني روزه ما مورد قبول قرار گرفته است.
استادي مي فرمود که مثلا ما در مشهد زيارت جامعه کبيره مي خوانيم :باَبي انتم و امي و .... شما را شاهد مي گيرم که پدرم ،مادرم و فرزندانم فداي شما باد. چرا شما به امام دروغ مي گوييد زيرا شما حاضر نيستيد که خمس مال تان را هم بدهيد ؟بعد مي گوييد که تمام مال من فداي شما باد. بعضي مي گويند که خمس به ما تعلق نمي گيرد اين مهم نيست ،مهم اين است که ما آمادگي پرداخت خمس را داشته باشيم. ما بايد حساب و کتاب داشته باشيم . به فرض اگر خمس به گردن ما باشد، ما را زنداني نمي کنند زيرا شما با قصد قربت مي خواهيد خمس را بپردازيد . مهم اين است که ما آماده باشيم تا مال مان را پاک کنيم حتي اگر مبلغ آن کم باشد.
بعضي مي گويند که اگر توبه نکنيم بهتر است زيرا سي سال نماز نخوانده ايم، حالا بايد قضاي آنرا بخوانيم و اين خيلي سخت است. امام خميني مي فرمايد که اين طور نيست .شما بايد تصميم بگيريد که از اين به بعد نماز هاي تان را بخوانيد و نماز قضاها را هم بخوانيد. مهم تصميم و اراده است. اگر عمر شما کفاف نداد که تمام نمازها را قضا کنيد، خداوند از حقش مي گذرد. مهم حالات بازگشت و تصميم ماست. حتي در حق الناس هم همين طور است. شما تصميم و عزم جدي بگيريد که حق الناس را ادا کنيد و مواظب زندگي تان باشيد و به حداقل زندگي اکتفا کنيد تا حق مردم را ادا کنيد. اگر عمر شما کفاف نداد خداوند در قيامت طلبکاران را راضي مي کند. در آخر اگر شما مالي داريد مي توانيد آنرا وصيت کنيد تا بعد از شما به طلبکاران تان بدهند و دِين شما را ادا کنند.
در مورد روزه داري، ما بايد شرايط را براي روزه اولي ها آماده کنيم تا راحت تر روزه بگيرند، ضعف مجوزي براي خوردن روزه نيست. بالاخره روزه گرفتن ضعف دارد. پس فرزند شما روزه را بگيرد و اگر نتوانست بر ضعفش غلبه کند، آنرا بخورد.
آيا گفتار ما در ماه رمضان تغيير کرده است؟ ما بايد تحول ايجاد کنيم تا روزه ما مورد قبول واقع شود.
سوال – صفحه 395 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در اين صفحه داستان قارون است. قارون از قوم حضرت موسي بود و نسبت فاميلي با موسي داشت. او اطلاعات ديني زيادي از تورات داشته است. و جزو متدينين شاخص بوده است. خدا مي فرمايد: او راهش را از حضرت موسي جدا کرد بخاطر داشتن ثروت ،ما آنقدر به او گنج داديم که صندوق جواهرات را چند نفر قوي هيکل مي بردند. وقتي حضرت موسي به قارون گفت که زکات مالت را بده ،قارون گفت: اين از علم و زحمت خودم بوده است قرآن مي فرمايد: انسان هايي از شما قوي تر بوده است که نابود شده اند. زمين قارون را با تمام ثروتش فرو برد.
اين تفکر قاروني بود که مي گفت: اين اموال را با علم خودم جمع کرده ام ولي تفکر الهي مي گويد که ما به قارون گنج داديم. سليمان تفکرش الهي بود زيرا مي گفت : هذا من فضل ربي .ما نبايد يادمان برود که خدا به ما نعمت داده است. ما بايد همه چيز را از خدا بدانيم.
جابربن انصاري از ياران پيامبر بود. پيامبر به او فرمود که هر کس در ماه رمضان اين کارها را انجام بدهد، بعد از تمام شدن ماه رمضان مثل فردي است که از مادرش متولد شده است، البته شرايط آن سخت است: روزه بگيرد، بخشي از شب را زنده داري کند، چشم و دامن را حفظ کند.
انشاء الله خداوند دعاي ببيندگان را به اجابت برساند و همه ي ما را دست پر از ماه رمضان بيرون ببرد.