91-06-15-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي- فقر

-برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي

-فقر
91-06-15

سوال – درخصوص صبر بر فقر توضيح بفرماييد.

پاسخ – يکي از وظايف فقرا صبر است و بالاتر از آن رضا است. تعبيري از اميرالمومنين (ع) در خطبه ي متقين آمده است. ايشان مي فرمايند : متقين نه تنها صابر و راضي از فقر خود هستند بلکه خوشحال هم هستند. اگر انسان بداند که خداوند اين فقر را براي او مقدر کرده، بايد صابر ، راضي و خوشحال باشد . مرحوم آيت الله اراکي در کتاب خاطره هاي خود يک داستاني دارند به اين مضمون مرحوم آيت الله شيخ عبدالله گلپايگاني يکي از علماي بزرگ نجف بودند . ايشان به حدي زبده بودند که مرحوم آيت الله بروجردي در اين خصوص فرموده بودند: وقتي ما رفتيم نجف ايشان شاگرد اول مرحوم آخوند خراساني بودند . گاهي، وقتي مي خواستند در درس سخني بگويند، مرحوم آخوند خراساني مي گفتند ببينيم اين شاگرد فاضل ما چه چيزي مي خواهد بگويد. آيت الله عبدالله گلپايگاني در چهل و دو سالگي از دنيا رفته و وادي السلام نجف به خاک سپرده شده اند . مرحوم آيت الله اراکي نقل کرده اند که بعد از فوت ، شخصي ايشان را در خواب مي بيند و مي پرسد آنجا چه خبر است؟ ايشان مي گويد که به حسابرسي ما آمدند و گفتند که چه چيزي را براي سراي آخرت آورده ايد؟ گفتم که تمام عمر خود را در نجف مشغول آموزش علوم ديني بودم . فرشتگان نپذيرفتند، ازمن اشکال گرفتند، من پاسخ دادم . چند بار اين کار را کردند اما درس و بحث ما قبول نشد . گفتند ديگر چه چيزي داري؟ گفتم واجبات زيادي دارم. نماز خواندم، روزه گرفتم ، حج بجا آوردم . باز هم اشکال گرفتند و با اينکه من جواب دادم اما باز هم مردود شد . اگر خدا بخواهد با عدالت با ما برخورد کند همينگونه مي شود . پرسيدند ديگر چه چيزي داري؟ گفتم من مستحبات زيادي را بجا آورده ام . زيارت رفتم ، توسل داشته ام ، کربلا رفته ام . از اينها نيز اشکال گرفتند و با اينکه من جواب دادم باز هم رد شد . گفتند ديگر چه چيزي داري؟ گفتم ديگر چيزي ندارم . فرشتگان گفتند : يک دُرِ گرانبهايي داري که فراموش کرده اي. خاطره اي را به اين مضمون به ياد من آوردند : يک زماني من مي خواستم براي کاري به کربلا بروم . با اينکه بين نجف تا کربلا راه زيادي نيست، من پول وسيله ي نقليه براي اين سفر را نداشتم . بنابراين مجبور شدم پياده بروم . در راه پاي من مجروح و متورم شد. به همين خاطر در مکاني نشستم و با خدا درد و دل کردم. به خدا گفتم که با اينکه تمام عمر خود را در درس و بحث بوده ام، اما اين زندگي فقيرانه را دارم و پول رفتن تا کربلا را ندارم. اما يکباره گفتم: خدايا من به اين فقر راضي هستم الحمدالله . فرشتگان به او مي گويند که اين همان دُرِ گرانبهايي است که فراموش کرده بودي. واقعاً اگر خدا بخواهد تمام اعمال ما را حسابرسي کند ممکن است همه ي آن ها از بين برود . در مورد اين عالِم هيچ چيزي به داد او نرسيده بود و فقط يک الحمدالله که در برابر فقر گفته شده بود او را کمک کرده بود . اگر ما به انتخاب خدا راضي هستيم بايد حمد و شکر بجا بياوريم و به تعبير اميرالمومنين (ع) بايد به فقر خود مسرور باشيم، انسان بايد آبروداري کند. در آيه ي 273 سوره ي بقره داريم که فقرا صورت خود را با سيلي سرخ مي کنند و دست نياز نزد کسي دراز نمي کنند. يک زماني ناصرالدين شاه مي گويد که من مي خواهم زندگي و خانه ي ملا هادي سبزواري را ببينم. مرحوم ملاهادي سبزواري صاحب کتاب منظومه هستند. واقعاً اگر کسي منظومه ي سبزواري را بفهمد افتخار مي کند. ناصرالدين شاه به خانه ي ايشان مي آيد و مي گويد من امروز مي خواهم ناهار با شما باشم. مرحوم سبزواري تعدادي نان خشک و مقداري سرکه مي آورد. ناصرالدين شاه هرکاري مي کند نمي تواند آن را بخورد. بنابراين مي گويد اجازه بدهيد من اين نان را به صورت تبرک ببرم چرا که براي من قابل خوردن نيست . سپس به ملاهادي سبزواري مي گويد که از من يک تقاضايي داشته باش. ايشان مي گويد من چيزي نمي خواهم . هرچقدر ناصرالدين شاه اصرار مي کند و از هر راهي وارد مي شود ، باز هم ايشان مي گويد من چيزي نمي خواهم . ما آبروي فقر و قناعت نمي بريم، با پادشه گوي که روزي مقرر است . ناصرالدين شاه مي گويد: پس من دستور مي دهم که ماليات را از زمين کشاورزي شما بردارند. مرحوم سبزواري در اوج فقر مي گويد که من راضي به اين کار نيستم. شاه مي پرسد: علت چيست؟ ايشان مي گويد که شهر سبزوار بايد يک حدي ماليات بپردازد، اگر مأمورين از من نگيرند از زمين هاي ديگران مي گيرند تا به حد لازم برسد. اينکه فقير، صابر، راضي ، مسرور بوده واز کسي درخواست نکند خيلي مهم است . در روايات دو عبارت آمده است يکي اينکه چه چيزهايي موجب فقر مي شود و ديگري چه چيزهايي روزي را زياد مي کند. در روايات داريم که قطع ارتباط با خويشان موجب فقر است. امام صادق (ع) فرمودند: من سراغ ندارم چيزي که موجب زيادي روزي شود ، مگر صله ي رحم . قطع ارتباط با خويشاوندان حتماً روزي را کم کرده و صله ي رحم روزي را زياد مي کند . البته اگر کسي الان گرفتار فقراست فکر نکند که حتماً چون صله ي رحم نکرده به اين مشکل مبتلا شده است . اين مسئله تنها بين خود او و خدا است و ديگران حق ندارند بگويند که حتماً عملي را مرتکب شده که به فقر گرفتار شده است . گاهي فقر امتحان ما است. در غير اين صورت يکي از اين موارد مي تواند عامل فقر باشد . در روايت داريم که اگر پدر به فرزند خود نفرين کند ، اين نفرين موجب فقر پدر مي شود. چرا که اين نفرين نوعي قطع ارتباط است . البته نفرين در زندگي اولاد تأثير مي گذارد ولي در زندگي فردي هم که نفرين کرده اثر مي گذارد . صله ي رحم تنها يک توصيه ي اخلاقي نيست و افراد فکر نکنند که آن هم مانند ديگر مستحبات است . قطع رحم بدون شک از گناهان کبيره است. در يک فتوايي از مرحوم آيت الله گلپايگاني داريم که از ايشان سوال کردند قطع رحم چيست؟A  ايشان فرمودند : اين يک موضوع عرفي است و موارد متفاوت است. سپس گفتند: اگر شخص ثروتمند به خويشاوندان فقيرخود که محتاج هستند کمک نکند، در برخي موارد قطع رحم به حساب مي آيد. صله ي رحم فقط سلام و احوالپرسي نيست. اگر فرد ثروتمندي مي بيند بستگان او دختر دم بخت دارند و با مبلغي پول که اصلاً براي او رقمي به حساب نمي آيد، مي تواند اين دختر را سرو سامان بدهد، بايد اين کار را انجام دهد . در غير اينصورت صله ي رحم بجا نياورده و قطعاً کار او گناه کبيره بوده و روزي را کم مي کند . کساني که وضع مالي خوبي دارند بايد حواس خود را جمع کنند . گاهي گره هايي در زندگي انسان ايجاد مي شود که نمي داند از کجا بوجود آمده است. برخي افراد مي گويند که ما زندگي خوبي داشته ايم اما مدتي است که به هم ريخته شده است . بايد بگرديم و علت را جستجو کنيم . مخصوصاً آقايان نسبت به همسر و فرزندان خود بايد دقت کنند . درروايتي از رسول خدا (ص) در کتاب کافي داريم که به شما خبر بدهم که بدترين مردان کساني هستند که کاري مي کنند که همسر و فرزندان آنها دست نياز نزد ديگران دراز کنند . البته در بحث ارحام، حساب پدر و مادر جدا است . پدر و مادر واجب النفقه ي ما هستند. اگر ما توانايي مالي داريم و فرزند ما نيازمند است ، بايد به او کمک کنيم و واجب النفقه ي ما است . درروايات زيادي داريم که کمک به مومنين حتي اگر خويشاوند ما نباشند، روزي را زياد مي کند. ده ها روايت داريم که صدقه، روزي را زياد مي کند. در کتاب کافي آمده است که شخصي خدمت امام صادق(ع) آمد . گفت: وضع مالي من خيلي خوب بوده ولي مدتي است که همه چيز به هم ريخته است، يک دستور العملي براي من بدهيد. حضرت فرمودند : وقتي بازگشتي به کوفه ده درهم پيدا کن . گفت : من ده درهم ندارم . امام فرمودند : بخشي از لوازم زندگي خود را به اندازه ي ده درهم بفروش. سپس فرمودند : ده مومن را به خانه ي خود دعوت کن و به آنها طعام بده . بعد از خوردن غذا در سر سفره به آنها بگو که دعا کنند خدا مشکل تو را برطرف کند . خدا دست دهنده را دوست دارد . ارحم ترحم . رحم شما شامل ديگران شود تا رحم خدا شامل حال شما شود . درروايت داريم که وقتي به کسي صدقه مي دهيد به او تلقين کنيد که براي شما دعا کند . چرا که دعاي او در حق شما مستجاب مي شود، ولي در حق خودش مستجاب نمي شود . شخصي نزد امام صادق (ع) آمد و گفت من دو بچه داشته ام که از دنيا رفته اند . فقط يک فرزند ديگر دارم . مدام نگران هستم که مبادا حادثه اي براي او پيش بيايد. حضرت فرمودند : به فرزند خود پول بده که با دست خود در راه خدا صدقه بدهد . خداوند ، صدقه ، اطعام ديگران ، محبت ، خوبي و ... را دوست دارد . امام (ع) فرمود : کسي که دست دهنده دارد ، دشمنانش با او دوست مي شوند . اگر کسي بخيل باشد در نزد اولادش دشمن مي شود. در روايات زيادي داريم که حتي کسي که فقير است بايد يک بخشي از مال خود را صدقه بدهد . مرحوم طبرسي در مجمع البيان آورده اند که وقتي که مسئله ي بت پرستي و گوساله در قوم بني اسرائيل پيش آمد، حضرت موسي تصميم گرفت که سامري را مجازات کند . اين فرد ششصد هزار نفر را بت پرست کرده بود . مجازاتي که حضرت موسي در نظر گرفت، مرگ بود . خطاب آمد که به سامري تخفيف بده . چرا که آدم سخاوتمندي است . يعني سخاوت در زندگي انسان اثر مي گذارد، حتي اگر سامري باشد. در روايت داريم که اگر کسي در راه خير انفاق نکند، خدا مال او را به طرف بدان و اشرار مي برد . خوش اخلاقي و حسن خلق باعث زيادي روزي مي شود. يک کاسبي که خوش اخلاق بوده و دست دهنده دارد، مسلماً مردم بيشتر به او مراجعه مي کنند . درروايت داريم که کساني که مرتکب عمل فحشا بشوند، سه گرفتاري در دنيا و سه گرفتاري در آخرت دارند. در دنيا عمر آنها کوتاه شده ، آبروي آنها ريخته و دچار فقرمي شوند . در روايت ديگري داريم که غناء زياد شنيدن موجب فقر مي شود . روزي امير مومنان (ع) از بازار عبور مي کردند . به جواني رسيدند که خياطي مي کرد وآواز مي خواند . حضرت فرمودند : اي جوان چرا قرآن نمي خواني؟ آن جوان گفت: من هم دوست دارم اين کار را بکنم اما قرآن بلد نيستم . حضرت فرمودند : جلو بيا . در گوش او کلمه اي را گفتند که در همان لحظه آن جوان حافظ قرآن شد. در نهج البلاغه آمده که حج عمره فقر را از بين مي برد . يکي از آثار زيارت امام حسين (ع) اين است که فقر را از بين مي برد . قرض کردن چيز خوبي نيست. اما همه ي فقها نوشته اند که مستحب است که انسان براي حج قرض کند . در خطبه ي دويست و نه نهج البلاغه آمده است که اميرالمومنين بعد از جنگ جمل به بصره آمدند . به حضرت گفتند که يکي از اصحاب شما بيمار شده است . فرمودند: به زيارت ايشان برويم . وقتي حضرت وارد شدند ديدند که خانه ي بزرگي دارد . حضرت به ايشان فرمودند : اين خانه ي بزرگ را براي چه مي خواهي؟ اگر مي خواهي به خويشاوندانت برسد ، ميهماني کني و حقوق الهي آن را پرداخت کرده اي که در واقع خانه ي آخرت تو است . در غير اين صورت خانه را به چه دليل مي خواهي؟ آن صحابه گفت که من صحبت شما را انجام مي دهم ، اما يک برادري دارم که ترک دنيا کرده است . حضرت فرمودند : به او بگوييد بيايد . حضرت به او تندي کرد و فرمود : مگر طيبات برتو حلال نيست ، چه کسي گفته که نعمت دنيا را استفاده نکني؟ چرا به زن و فرزند خود رحم نمي کني؟ آن فرد گفت: شما امام من هستيد . من به زندگي شما نگاه کرده ام . حضرت فرمودند : من مثل تو نيستم . من حاکم و امام هستم . خدا براي پيشوايان عادل واجب کرده که زندگي آنها بايد مانند ضعيف ترين افراد باشد ، تا فقر فقير براي او سخت نشود . حکومت علوي حکومتي است که اگر مردم گرفتاري و مشکلات اقتصادي دارند، تمامي وکلا، نمايندگان ، دولت ، وزرا و غيره نيز مانند آنها زندگي کنند.

سوال – درخصوص صفحه ي هفتاد و شش قرآن کريم ، آيات پاياني سوره ي آل عمران، توضيح بفرماييد.

پاسخ - چهار دستور در اين آيات است : اول- صبر کنيد. دوم- در برابر مقاومت دشمن مقاومت کنيد . سوم - مرز داري کنيد . ما بايد مرزهاي اعتقادي خود را حفظ کنيم . آنچه به عنوان شعار مکتب اهل بيت (ع) است را بايد حفظ کنيم . بيست و پنجم شوال شهادت امام صادق (ع) است . چه خوب است که ما يک هفته براي ايشان برنامه داشته باشيم.علما و مراجع به ما تأکيد کرده اند که روز شهادت ايشان را مانند عاشورا برگزار کنيم. انسان بايد دائماً مراقب مرزهاي جغرافيايي، سياسي و اعتقادي باشد. 4- تقوا پيشه کنيد .

ما بايد بر مصيبت صبر کنيم. انسان بايد در حوادث وبيماري هايي که در زندگي پيش مي آيد صبر داشته باشد. گاهي خداوند براي انسان مقدر نکرده که فرزند داشته باشد، بايد صبر کند. انسان بايد بر بداخلاقي همسران صبر کند. ما بايد باور داشته باشيم که خداوند جبار است و حتماً جبران مي کند. در روايت است که روز قيامت قبل از اينکه فقرا وارد بهشت بشوند، خداوند خطاب مي کند که فقرا کجا هستند ، وارد بهشت بشوند. مأمورين بهشت به آنها مي گويند که شما هنوز حسابرسي نشده ايد. آنها نيز مي گويند که خدا چيزي به ما نداده که نياز به حسابرسي داشته باشد . خدا از هيچ ملک مقربي غذر خواهي نمي کند ولي از فقير عذرخواهي مي کند. مي گويد اگر من به تو فقر دادم قصد توهين نداشتم. در روايت است که وقتي فقرا مي خواهند وارد بهشت شوند ، خدا به آنها خطاب مي کند که چه کساني به شما خدمتي کردند؟ دست آنها را بگيريد و به بهشت ببريد. بنابراين نه تنها فقير زودتر از افراد ديگر به بهشت مي رود بلکه حق شفاعت هم دارد . اگر خداوند بدون اينکه ما کوتاهي کرده باشيم چيزي را براي ما مقدر کرد ، بايد راضي باشيم .

اين جلساتي که من در خدمت شما و بيندگان بودم براي من افتخار بود. ابتدا از مخاطبين تشکر مي کنم که مهر و محبت آنها شامل حال من بوده است . من هرجا که باشم دعاگوي همه هستم. از مديريت شبکه سه نيز تشکر مي کنم . با اينکه اين شبکه به شبکه ي ورزش معروف است اما بيش از شبکه هاي ديگر برنامه ي مذهبي و ديني دارد. از همه ي دست اندرکاران اين برنامه ، مدير محترم معارف شبکه ي سه ، تمام افرادي که تلاش مي کنند ، تصويربرداران ، صدابرداران ، کارگردان و غيره تشکر مي کنم . از مجري خوب اين برنامه نيز تشکر مي کنم. در ضمن از تهيه کننده ي خوب اين برنامه جناب آقاي سيد مجيد رکني تشکر مي کنم. ايشان داراي سه ويژگي ممتاز هستند: اولاً بسيار براي برنامه دلسوز هستند. دوماً به مباحث اشراف کامل دارند. تمامي پيامک ها را مي بينند و دسته بنديم مي کنند . در ضمن ايشان يک کارشناس کامل هستند .

لوح تقدير:

سرور گرامي حضرت حجت الاسلام و المسلمين حسيني

سلام عليکم :

بيان معارف الهي در قالبي نو و دلپذير و مبتني بر متن آيات و روايات وظيفه اي است که عموم مبلغان عرصه ي دين بايد بدان همت گمارند . برنامه ي سمت خدا به لطف الهي و به مدد کارشناسان گرانقدرش به اندازه ي بضاعت خويش در اين عرصه قدم گذاشته است . بحث کليدي صبر که از مباحث مورد نياز جوامع انساني در هر دوره و زمانه اي است در بيان متقن حضرت عالي و با تکيه بر آيات نوراني قرآن و روايات گهر بار اهل بيت عصمت (ع) جلوه ي ديگري يافت. و بسياري از بينندگان ضمن آشنايي با ابعاد مختلف اين موضوع از نگاه دين با آگاهي ازوعده هاي الهي به صابران به آرامش دروني که مورد رضايت حق تعالي است دست يافتند . روزهاي خوب سمت خدا با حضور حضرتعالي بيانگر تصويري از رحمت و محبت بي کران الهي به بندگانش حتي در روزهاي سخت زندگيشان بود . توفيق روز افزون حضرتعالي را در عرصه ي نشر معارف بلند اسلام از درگاه احديت خواهانيم .

گروه فرهنگ و معارف اسلامي شبکه ي سه سيما

برنامه ي سمت خدا – شهريور 1391