برنامه سمت خدا
حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
-ماه رمضان
91-05-25
چقدر پنجره را بي بهار بگذاري و يا نيايي و چشم انتظار بگذاري، مگر قرار نشد شيشه اي از آن ني ناب براي روز مبادا کنار بگذاري بيا که روز مباداي ما رسيد از راه که گفته است که ما را خمار بگذاري، گمان کنم تو اي گل بدت نمي آيد هميشه سر به سر روزگار بگذاري نيايي و همه ي سررسيدهاي مان را مدام چشم به راه بهار بگذاري، به پاي بوس تو خون ناله مي کنيم و رواست که نام ديگر ما را انار بگذاري، گمان کنم وسط کوچه ي دوازدهم قرار بود که با ما قرار بگذاري.
سوال – در مورد فضيلت ماه رمضان توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – پايان ماه رمضان همراه به يک نگراني است و مي توان ساعت هاي پاياني ماه مبارک رمضان را شمارش کرد. زيرا فرصت دارد تمام مي شود. در دهه ي آخر ماه رمضان دعاي مخصوصي مي خوانيم: اعوذ بجلال وجک الکريم... اين دعا در مفاتيح نوشته است و مي فرمايد که خدايا به جلال کريم تو پناه مي برم، نکند اين ماه تمام بشود يا امشب ما به صبح برسد و ما هنوز در پرونده مان گناهي داشته باشيم. اين نشان دهنده ي جاي نگراني است.انسان بايد نگران باشد که نکند در روزهاي پاياني ماه رمضان هنوز مشمول رحمت الهي نشده باشد. پيامبر فرمود: اگر کسي در ماه مبارک رمضان آمرزيده نشود تا ماه رمضان سال آينده آمرزيده نمي شود مگر اينکه به عرفه برود. البته نبايد فکر کرد که پذيرش خداوند فقط محدود به ماه مبارک رمضان است. پيام اين حديث اين است که اگر انسان نتواند رحمت هاي الهي را در ماه رمضان جذب کند، آمرزيده شدن بعد از اين ماه خيلي سخت است. در روايت داريم که خدا در هر روز ماه رمضان عده اي را مي آمرزد و اگر کسي نتواند مورد آمرزش قرار بگيرد کارش خيلي سخت مي شود.
در صحيفه ي سجاديه، دعاي 44 در مورد استقبال ماه رمضان و دعاي 45 در مورد وداع با ماه رمضان است. ما بايد از اين جهت نگران باشيم که آيا ما مطابق دعاي ورود به ماه رمضان،وارد اين ماه شده ايم؟ امام سجاد(ع)مي فرمايد: خدايا به ما عظمت ماه رمضان را الهام کن که آن را درک کنيم. امام ده تا تقاضا و دعا دارد: خدايا به ما کمک کن که روزه بگيريم، روزه اي که اعضاي و جوارج ما گناه نداشته باشد، سخن بيهوده نشويم، نگاه حرام نداشته باشيم، مال غير حلال مصرف نکنيم و... آيا ما اين طور وارد اين ضيافت رمضان شده ايم ؟ اگر جواب منفي است فرصت کمي داريم.امام مي فرمايد: خدايا در ماه رمضان رسيدگي به خويشاوند داشته باشيم. آيا ما اين طور رفتار کرده ايم و به اقوام سر زده ايم ؟ شأن نزول آيه 60 سوره عنکبوت اين است که عده اي از مسلمانان حاضر نبودند از مکه به مدينه هجرت کنند و مي گفتند که زندگي ما چه مي شود؟ آيه نازل شد: اي مسلمانان، نترسيد خدا به هر جنبده اي روزي مي دهد حتي به جنبده اي که نمي تواند روزي اش را ذخيره کند. فقط انسانها و بعضي از حيوانات روزي شان را ذخيره مي کنند. ما گاهي نگران هستيم که اگر کمک و انفاق بکنيم براي خودمان چه اتفاقي مي افتد؟ در نهج البلاغه داريم: با صدقه روزي را زياد کنيد. حضرت مي فرمايد: اگر فقير و تنگدست شديد صدقه بدهيد. در کلمات 126 قصار حضرت امير داريم: من از کساني که در راه خدا بخيل هستند تعجب مي کنم، در دنيا مثل فقير زندگي مي کنند ولي در آخرت مثل يک فرد غني به حساب آنها رسيدگي مي شود. ما در اين چند روزباقي مانده ازماه رمضان مي توانيم اينها را جبران کنيم.
عرب بيابانگردي نزد اميرالمومنين آمد و تقاضاي کمک کردند. حضرت قسم خوردند که الان چيزي در دست ندارند. اين نيازمند جمله اي گفت که فرداي قيامت جواب خدا را چه مي دهي ؟ حضرت گريه کرد و به او گفت که بار ديگر جمله ات را تکرار کن. حضرت زره اش را به او داد و فرمود که در روز قيامت نمي خواهم چنين سوالي را جواب بدهم.
در دعاي چهارم مي فرمايد: خدايا به ما توفيق بده که به همسايگان برسيم، در دعاي پنجم مي فرمايد: خدايا به ما توفيق بده اموال مان را پاکسازي کنيم.
در غروب پولي به بيت المال رسيد که بايد بين مسلمانان تقسيم مي شد. حضرت امير فرموند: همين الان بايد اين کار انجام بشود. آيا ضمانت مي کنيد که من تا فردا زنده باشم ؟ در دعاي ششم مي فرمايد: خدايا در ماه رمضان به ما توفيق بده که زکات مان را بدهيم و در دعاي هفتم مي فرمايد: خدايا توفيق بده، کسي که با من قهر کرده با او ارتباط برقرار کنيم. در دعاي هشتم مي فرمايد: خدايا کسي که به من ظلم کرده است من با عدل با او رفتار کنم.در دعاي نهم مي فرمايد: خدايا به ما توفيق بده کساني که به ما بدي کرده اند با آنها به خوبي برخورد کنيم و در دعاي دهم مي فرمايد: به ما توفيق بده که در ماه رمضان کارهايي بکنيم که کفاره ي گناهان ما باشد. ما بايد کاري بکنيم که شايسته ي رحمت الهي باشيم. در حکمت 24 داريم: کفاره ي گناهان بزرگ برطرف کردن غم و اندوه ديگران است. کفاره ي گناهان ما فقط دعا خواندن نيست. حضرت امام سجاد (ع) مي فرمايد: خدايا در بقيه ي ماهها مثل ماه رمضان باشم. خيلي ها در ماه رمضان مراقبت هايي خوبي دارند ولي بعد از ماه رمضان آنرا کنار مي گذارند. اگر ما اين ده دستور را انجام داده ايم خوب است ولي اگر انجام نداده ايم بايد نگران باشيم.
در دعاي 45 که دعاي وداع با ماه رمضان است، 56 فراز دارد و امام بيست بار با ماه رمضان خداحافظي کرده است. ما بايد دو نوبت وداع را بخوانيم: يکي آخرين جمعه ي ماه رمضان(جابر نزد پيامبر رفت و پيامبر به او گفت که امروز جمعه آخر ماه رمضان است با رمضان وداع کن) و يکي آخرين شب ماه رمضان. اگر ما نمي دانيم که ماه رمضان بيست و نه روز است يا سي روز، بايد دو شب با ماه رمضان وداع کنيم. گاهي ما دعا را براي ثواب مي خوانيم. سيد بن طاوس مي فرمود که با حال و اشک با ماه رمضان وداع کن. اين وداع بايد واقعي باشد نه دروغي.در اين دعا امام مي فرمايد: خدايا من با ماه رمضان وداع مي کنم، وداعي که با آن دشوار است و از جدايي ماه رمضان به وحشت افتاده ام و غم به دلم افتاده است. آيا ما مي توانيم اين جملات را بگوييم ؟ حضرت مي فرمايد: خداحافظ اي ماه بزرگ خدا، اي ماه عيد اولياء، اي ماهي که در آن دلها نرم شد و اشک ها جاري شد و گناهان کم شد، اي ماهي که خيلي ها در آن آزاد شدند، اي ماهي که ما را ياري کرد که بر شيطان غلبه پيدا کنيم، هيچ روزهايي قابل رقابت با اين ماه نيست، (ماهي که در آن نفس ثواب ذکر دارد)، ماهي که ما از روزه ي آن خسته نشديم. از مستحبات ماه شوال اين است که انسان شش روز را روزه بگيرد. يعني ما بايد ماه رمضان را بدرقه کنيم. حضرت مي فرمايد: خدايا به ما مصيبتي مي رسد که اين ماه دارد از دست ما مي رود، خدايا اين مصيبت را جبران کن.
سوال – صفحه ي 55 قرآن را توضيح بفرماييد.
پاسخ – داستان اين صفحه در مورد دو خواهر است که هر دو فرزند نداشتند: يکي مادر مريم و يکي همسر زکريا. وقتي مادر مريم در سن بالا فرزند دار شد، زکريا دعا کرد خدايا به من فرزندي پاک عطا کن، خدا دعاي ما را مي شنود. ملائکه به او خطاب کردند که خدا به همسر تو يحيي را عطا خواهد کرد.
سوال – جمع بندي در مورد ماه رمضان بفرماييد.
پاسخ – ما براي تمام شدن ماه رمضان بايد نگران باشيم که مبادا از آن خوب استفاده نکرده باشيم. در کتاب المراقبات ميرزا ملکي تبريزي داستاني را از امام سجاد(ع) نقل کرده است: يکي از برنامه هاي امام اين بود که بردگاني را مي خريدند و مدتي آنها را در خانه شان تربيت مي کردند و بعد آنها را آزاد مي کردند و مبلغي به آنها مي داند که در زندگي بي نياز باشند. امام در شرايطي قرار داشتند که نمي توانستند کلاسي داشته باشند بنابراين اين بردگان را تربيت مي کردند و در سال دو بار يکي در روز عرفه و يک در پايان ماه رمضان آنها را آزاد مي کردند. در روز آخرماه رمضان، حضرت اينها را جمع مي کرد و به آنها مي فرمود: شما خطاهايي کرده ايد ولي من از آنها گذشتم. داريم که امام در ميان آنها اشک مي ريخت و نوحه مي کردند و به آنها مي فرمودند که شما دعا کنيد که خدا من را ببخشد و از من بگذرد و بگوييد که خدايا او را از آتش جهنم نجات بده همانطور که او ما را از بردگي نجات داد. ما نبايد دعاي هيچ کس را کوچک بشماريم. وقتي امام صادق (ع) غصه دار مي شدند، اعضاي خانه و بچه ها را جمع مي کردند و دعا مي کردند و آنها آمين مي گفتند.
در اين ساعات پايان ماه رمضان خوب است که اگر ما به کسي ظلم کرده ايم طلب عفو بکنيم و اگر کسي به ما ظلم کرده، او را ببخشيم و بگوييم که براي ما دعا کند.
ما بايد به مصيبت زدگان کمک کنيم تا غصه هايشان کمتر بشود. خدايا به همه ي مصيبت زدگان صبر عنايت بفرما و ما هم را موفق به انجام وظيفه مان بگردان.