برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
-نوروز
90-12-27
آري هوا خوش است و غزل خيز در بهار باريده است خنده ي يک ريز در بهار، از باد نوبهار حديث است تن مپوش بايد دريد جامه ي پرهيز در بهار، اما خدا نياورد آن روز را که آه گيرد دلي بهانه ي پاييز در بهار، بي ديد و بازديد تو تبريک عيد چيست؟ چندين دروغ مصلحت آميز در بهار، با ديدنم پُر از عرق شرم مي شوند گلهاي شادکام دل انگيز در بهار.
سوال – آيا مي شود نوروز بهانه اي براي رفتن به سمت خدا باشد ؟
پاسخ – بله، نوروز فرصت خوبي براي رفتن به سمت خدا هست. انتخاب کردن اين فصل براي عيد نوروز نشانه ي هوش و ذکاوت ايرانيان است. در فصلي که سرما شکسته شده است و گرما نيامده است، زمان خوبي براي استفاده از طبيعت است. نوروز پيام هاي ارزشمندي دارد: بحث ديد و بازديد، مسافرت، صله ي ارحام، هديه دادن و خانه تکاني. در کتاب تهذيب شيخ طوسي داريم که زمان نوروز بود و براي پيامبر فالوده شيريني آوردند، براي عربها اين شيريني رسم نبود. پيامبر مناسبت اين شيريني را پرسيدند و ايرانيان گفتند (به نقلي آن فرد سلمان فارسي بوده است) که اين شيريني نوروز ماست. پيامبر فرمودند: اگر مي توانيد هر روز ما را، نوروز قرار بدهيد. نوروز جشن است و ما بايد آنرا به عيد تبديل بکنيم. واژه ي عيد از بازگشت است يعني الان بازگشت طبيعت است. ما چه بخواهيم و چه نخواهيم طبيعت عيد گرفته است. آيا ما هم عيد داريم يا فقط مراسم جشن داريم ؟ طبيعت بازگشت دارد و ما هم بايد اين بازگشت را در زندگي مان داشته باشيم، ما در هنگام سال تحويل مي خوانيم: حول حالنا الي احسن الحال. اگر اين حال در ما تحويل شد، ما هم عيد داريم.اگر ما اخلاق هاي خوب را در زندگي مان شکوفا کنيم و مثل طبيعت، اخلاق هاي خوب را احيا کنيم، ما هم عيد داريم. پس ما جشن که همان مراسم است را داريم ولي اگر بخواهيم عيد داشته باشيم بايد بازگشت داشته باشيم. حتي در اعياد مذهبي مثل عيد قربان و غدير هم بايد اين نگاه را داشته باشيم. عيد صرفا به غذا و پوشاک نيست، اينها جشن و شادي است ولي بازگشت نيست. اميرالمومنين بعد از نماز عيد فطر، مشغول خوردن غذاي ساده اي بودند. فردي امام را ديد، تعجب کرد و گفت: امروز هم که عيد است شما اين غذاي ساده را مي خوريد؟ حضرت در نهج البلاغه حکمت 428 فرمود: اگر کسي روزه اش قبول شده باشد و تلاش او در ماه رمضان مورد قبول خدا باشد، آن فرد عيد دارد. هر روزي که انسان گناه نکند آن روز عيد است.
در روايت داريم: فردي نزد اميرالمومنين آمد و ديد که حضرت غذايش را پنهان کرد. فرد تعجب کرد و گفت که مگر شما بخيل هستيد؟ حضرت فرمود: دوست ندارم غذايي را مصرف کنم که مسيرش را نمي دانم. منظور غذاي حلال است. (البته خوردن غذاهاي متنوع در جشن عيد خوب است.) در آخر سال همه حساب و کتاب مالي دارند ما هم بايد براي اعمال خودمان حساب و کتاب بکنيم و به اصل خودمان برگرديم. در مفاتيح در اعمال اول ماه محرم يعني اول ماه قمري که سال قمري عوض مي شود از پيامبر دعايي داريم. امام رضا (ع) مي فرمودند: در روز اول سال پيامبر دو رکعت نماز مي خواند و اين دعا را مي خواندند: خدايا سال نو مي شود ولي تو ابدي و ازلي هستي، من سه تا تقاضا داريم: از شر شيطان محفوظ بمانم، از شر نفس اماره محفوظ بمانم و تصميم بگيريم مشغول چيزهايي بشوم که به تو نزديک بشوم. خوب است که انسان هنگام تحويل سال با اين نگاه شروع بکند. اگر انسان اين نگاه را به زندگي داشته باشد، هر روز نوروز است و زندگي زيباتر مي شود. در کتاب کافي داريم که امام صادق (ع) فرمودند: هر روزي که بر انسان مي گذرد، آن روز با انسان سخن مي گويد و به انسان مي گويد: من نوروز( يک روز نو) هستم و من از گواهان تو هستم، بنا بگذار از اين روز نو کار خوب انجام بدهي.
در نوروز همه ي نگاهها اين است که سال 90 تمام شد و سال 91 شروع مي شود. کسي کمتر مي گويد که سال 90 تمام شد و ما يک سال را از دست داديم يا يک سال از عمر ما
گذشت. همه منتظر آمدن سال هستند ولي ما بايد بگوييم که يک سال قبل گذشت. امام حسن مجتبي (ع) مي فرمايد: اي انسان، تو از روزي که بدنيا آمدي هر روز دارد از عمرت کم مي شود. شما به از دست دادن عمر توجه بکنيد و ببيند که تابحال چه کرده ايد. وقتي يک سال جديد مي رسد، يکسال از عمر ما کم مي شود. فردي نزد امام صادق (ع) آمد و سوال کرد که معناي آيه: ما حساب هاي نفس هاي شما را داريم چيست ؟ امام فرمود: نظر شما در مورد اين آيه چيست ؟ او گفت: من فکر مي کنم که منظور حساب سال و روز عمر ماست. حضرت فرمود: خدا حساب نفس هاي ما را دارد. حالا چکار کنيم که ما عيد و بازگشت در زندگي داشته باشيم ؟ خداي نوروز با خداي شبهاي قدر يکي است. ما نبايد فکر بکنيم که چون نوروز است ما آزادي هايي داريم. خداي مکه و مدينه با خداي شهرهاي ديگري يکي است. امام صادق (ع) از لقمان حکيم آداب سفر را نقل مي کند، در سفر با همسفرانت خوش اخلاق باش، با هسمفرانت هماهنگ باش مگر در گناه (پس در سفر حدود را رعايت کنيم ). انسان بايد مواظب گناه کردن باشد. بعضي از مراجع بزرگوار به خانمها مي گفتند که چادر شما از عباي ما مقدس تر است. خانمي مي گفتند که من خيلي معتقد و مومن هستم ولي با مردهاي اقوام دست مي دهم و هيچ قصدي ندارم. احتمالا ما در گفتن احکام کوتاهي کرده ايم. ما روايت داريم: اگر کسي با نامحرم دست بدهد خشم الهي را براي خودش خريده است و در قياما اين دست در غل و زنجير است. گاهي مي گويند که خيلي سخت نگيريد. خوب است شما به حوادث رجوع کنيد و ببيند که سرمنشا خيلي از گناهان همين کارهاي کوچک است. امام مي فرمايد: در سه مسئله جلوتر از همسفرانت باشد، يکي در سکوت طولاني (البته مزاح خوب است ولي نبايد کسي را اذيت کنيم يا کسي را مسخره کنيم يا غيبت کسي را بکنيم. غيبت يعني اينکه شما در مورد برادر مومن خودت حرفي بزنيد که او ناراحت بشود)، ديگري در نماز و ديگري بخشش. آداب بعدي سفر قرآن و ذکرخواندن است. ما در عيد نوروز سه هفته ي تعطيلي داريم و مي توانيم استفاده هاي مفيدي از اين ايام بکنيم. شما مي توانيد نذر بکنيد که در اين ايام روزي دو ساعت مطالعه بکنيد. کتاب بخوانيم و تلاوت قرآن انجام بدهيم. سريال و سرگمي هم حدي دارد. ما نمي توانيم تمام وقت، خودمان را سرگرم کنيم. چقدر سرگرمي لازم است؟ کاري کنيم که خنده بر دل ديگران بيايد نه بر لب ديگران. در روايات داريم که ادخال سرور بايد در قلب مومن باشد. امام صادق (ع)مي فرمايد: اگر کسي به بازار برود و براي خانواده اش هديه بخرد اين مثل صدقه است. اميرالمومنين فرمودند: من هديه دادن را بيشتر از صدقه دادن دوست دارم و صدقه دادن را بيشتر از هديه دادن دوست دارم. يک گروه که عذاب قبر از آنها برداشته مي شود زناني هستند که به تنگدستي شوهرشان صبر مي کنند و آنها با فاطمه ي زهرا محشور خواهند شد. آقايان تا آنجا که در توان شان است هديه بدهند و خانواده را به مسافرت ببرند و خانم ها هم به همسران شان فشار نياورند اگر مرد خانه توانايي ندارد.
سوال – سوره حديد آيات 4 تا 11 را توضيح بفرماييد.
پاسخ – شما حتما تفسير سوره حديد را مطالعه کنيد. سوره حديد يکي از سوره هايي است که با سبح شروع مي شود و به آن مسبحات مي گويند. سوره ي حشر، صف، جمعه و تغابن هم جزو سوره مسبحات است. در اين سوره ي مسبحات آيه اي است که پيامبرمي فرمايد: ثواب آن از هزار آيه بالاتر است که ممکن است آن آيه آخر سوره ي حشر باشد. فردي اميرالمومنين را قسم داد که بهترين هديه اي که پيامبر به شما داده است را به ما بدهيد. حضرت فرمودند: شش آيه اول سوره ي حديد و چهار آيه آخر سوره ي حشر را بخوان که نام اعظم خدا در اين آيات هست. بعد اين دعا را بخوانيد: اي خدايي که اين اوصاف تو هست و بر محمد صلوات بفرست و بعد حاجت خود را بخواه. بيست اوصاف خداوند در اين آيات آمده است. امام سجاد (ع) فرمود: خداوند مي دانست که در آخر الزمان مردماني ژرف انديش مي آيند، بنابراين سوره ي توحيد و آيات اول سوره حديد را نازل کرده است. بعد از اينکه خدا به بيست وصف معرفي مي کند در آخر آيات خدا از مردم تقاضايي دارد. در آيه 11 خدا به مردم مي گويد: شما جانشين من در روي زمين هستيد. به من قرض بدهيد. در روايت داريم: اگر کسي بتواند به برادر مومنش قرض بدهد و اين کار را نکند، بوي بهشت بر او حرام مي شود. در خطبه ي 183 حضرت به اين آيات اشاره کرده است و مي فرمايد: نه اينکه خدا از سر کمبود تقاضاي وام کرده است بلکه مي خواسته شما را امتحان بکند. اگر در بين اقوام کسي باشد که نياز به کمک داشته باشد، او در اولويت است.
هر کس که به سفر زيارتي مي رود دست اندرکاران برنامه ي سمت خدا را دعا بکند.