-برنامه سمت خدا
حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
-صبر
90-07-30
ما غريبيم و تو از ما آشناتر با خدايي پرده پوش آبروي گريه هاي بي صدايي، ضامن چشمان آهوي گريزان از خجالت حاجتي دلهاي مشتاقان از دنيا جدايي، قبله ي طاعات محروم مان بي نام و نشاني سفره ي حاجات مظلومان بي نام و نوايي، بهر بي آغاز لطفي قسمت خويش و غريبي گنج بي پايان عشقي روزي شاه و گدايي، بي پناهم قسمت کن تا به پابوس تو آيم گرچه تو خود اينجا غريبي با غريبان آشنايي.
سوال – روايت داريم: کساني که در مصيبت از دست دادن فرزندشان صبر مي کنند اگر يک فرزند را در دنيا از دست بدهند خداوند پاداشي برابر هفتاد فرزندي را که در رکاب حضرت حجت تقديم کرده باشند به آنها مي دهد يا اگر مادر و پدر داغ فرزند ببينند آن فرزند دم در بهشت مي ايستد تا پدر و مادرش وارد بهشت بشوند. آيا اين مضامين مبالغه نيست ؟ آيا اين متن ها برداشت شهيد ثاني است يا متن روايت است؟
پاسخ – من به متن چند حديث ديگر اشاره مي کنم تا بينندگان بدانند که احاديث بالا هم از متن روايت است و در کتاب کافي مرحوم کليني يا در کتاب من لا يحذرالفقيه شيخ صدوق آمده است: پيامبر خدا مي فرمايد: وقتي که پدر و مادري در داغ فرزندي مي نشيند خداوند به فرشتگان خطاب مي کند که شما فرزند اين بنده ي من را از او گرفتيد ؟ فرشتگان مي گويند: بله. دوباره خطاب مي شود: ميوه ي قلب پدر و مادر را از او گرفتيد ؟ قرشتگان مي گويند: بله. خطاب مي شود: اين پدر و مادر داغ ديده در اين مصيبت چه گفت ؟ فرشتگان مي گويند: آنها گفتند که انالله وانااليه راجعون. خطاب مي شود که براي اين پدر و مادر فرزند خانه اي بسازيد که نام آن خانه ي حمد و سپاس باشد. يعني پاداش مصيبت ديده اي که با يک انااليه وانااليه راجعون و يک حمد در برابر مصيبت قرار مي گيرد، خانه اي بنام بيت الحمد در بهشت است. در روايت ديگري داريم که پيامبر فرمود: اگر در مصيبت صبر کنيد پيش من محبوب تر است از اينکه کسي عمل همه ي انسانها را در پرونده اش داشته باشد. در حديثي داريم که همه ي ايمان در صبر خلاصه شده است. اين همه پاداش بخاطر اين است که در مصيبت هاست که ايمان انسانها محک زده مي شود. ما که ادعاي مومني مي کنيم بايد آزموني بدهيم که واقعا در عمل مشخص بشود که ما مومن هستيم. روايت ديگري داريم که پيامبر فرمود: انساني که وارد قبر مي شود اگر مي خواهد گرفتار عذاب الهي بشود، در قبر فرشته ي عذاب از بالاي سر مي آيد ولي فرد بخاطر قرآن هايي که خوانده است فرشته عذاب نمي تواند از بالاي سر بيايد، فرشته ي عذاب مي خواهد از بغل وارد بشود ولي بخاطر دستي که صدقه داده است اين عذاب هم رد مي شود. وقتي آنها مي خواهند از پايين پا وارد بشوند، رفتن به مسجد مانع اين عذاب است. در تعبير ديگري زکات، نماز و خوبي که در حق ديگران انجام داده است سپر عذاب فرد مي شود. صبر در گوشه اي ايستاده است و به اين اعمال مي گويد که اگر شما نتوانستيد اين عذاب را از فرد دور کنيد آنگاه من به کمک شما مي آيم و من کفايت مي کنم. يعني صدقه دادن، قرآن خواندن، کارهاي خوب انجام دادن، به مسجد رفتن و زکات يک طرف است و اگر اينها نتوانند کاري بکنند صبر وارد مي شود. يعني همه ي آنها يک طرف و صبر هم يک طرف است. صبر نشانه ي ايمان است و بايد خودش را در تمام مظاهر زندگي نشان بدهد. در تفسير دُرالمنصور داريم که پيامبر فرمود: براي مصيبت زده ترازوي عمل برقرار نمي شود زيرا در سوره زمر مي فرمايد: کسي که قرار است به او پاداش بي حساب داده بشود هرچه هم خطا داشته باشد در کنار آن پاداش بي حساب پاک مي شود. کفه ي ترازو با صبر سنگين مي شود. در کتاب حديث کنزالعُمال داريم که پيامبر مي فرمايد: خدا مي فرمايد که اگر من مصيبتي براي بنده ي خودم رساندم و بنده ي من صبر جميل کرد يعني صبري که در آن شکايت نباشد، من حيا مي کنم که در قيامت دوباره ترازوي حساب و کتاب برپا کنم. از رسول خدا سوال کردند که چرا شهيد سوال اول قبر ندارد ؟ حضرت فرمود: شهيد زير برق شمشيرها جانش را از دست داده است. او امتحانش را پس داده است. زندگي بدون حادثه نيست. هميشه زندگي بر وفق مراد ما نيست. بادها در درياها برخلاف ميل ناخداها حرکت مي کنند.
سوال – نامه اي که امام صادق (ع) به يکي از بستگان شان نوشته بودند را توضيح بدهيد.
پاسخ – در مسکن الفواد شهيدثاني اين حديث آورده شده است. يکي از عموزادگان ا مام صادق (ع) مصبتي ديدند. در نامه فقط به آيات قرآن تاکيد شده است. در آغاز نامه حضرت مي فرمايد: همان مصيبتي که تو ديدي من هم ديده ام و در غم تو شريک هستم. من هم اين مصيبت را ديدم و به سراغ قرآن رفتم. ( ما 103 آيه در قرآن با واژه ي صبر داريم. امام به دوازده آيه که بيشتر در مورد مصيبت است اشاره مي کند ). من اين آيات را ديدم. پيامبر صبر کن ما تو را مي بينيم. هيچ چيزي از چشم خدا مخفي نيست. سخت ترين مصيبت شهادت طفل شش ماهه امام حسين (ع) است. وقتي امام حسين (ع) اين مصيبت را ديدي گفت: اين مصيبت بر من آسان است. زيرا خدا مي بيند. انسان بايد باور کند که اگر مصيبتي مي بيند خدا ناظر بر مصيبت ماست و آنرا جبران مي کند. دنيا حساب و کتاب دارد. اين آيات بر کليه ي مصيبت ها دلالت دارد. سوره بقره آيات 155 تا 157 مي فرمايد: مصيبت بر اموال، جان، فرزند، شوهر يا زن است. هر کدام از اينها يک امتحان است. امام صادق (ع) اين آيه را در نامه آورده اند که به صابران بشارت مي دهد. يعني کساني که وقتي مصيبتي به آنها مي رسد مي گويند: انالله وانا اليه راجعون. سوره ي زمر آيه دهم مي فرمايد: خداوند بدون حساب به صابران پاداش مي دهد. بسياري از خوبي ها در قرآن در کنار صبر است. در سوره ي رعد آيه 24 مي فرمايد: وقتي بهشتيان وارد بهشت مي شوند، فرشتگان به اينها سلام مي کنند بخاطر صبر آنها. در سوره ي مومنون مي فرمايد: چون صبر کردند امروز پاداش آنها بهشت است. در سوره فرقان، انسان، نحل آيه 96 و سوره لقمان هم آمده است. اگر انسان پاداش اخروي و پاداش دنيايي مي خواهد بايد صبر کند و صبر انسان را به پيشوايي مي رساند و مصيبت را بر ما آسان مي کند. اميرالمومنين مي فرمايند که اگر صبري پيش بيايد اگر صبر نکني خودت را گرفتار مي کني و اگر صبر کني اجر و پاداشي هم داري. درکتاب کافي داريم که اميرالمومنين ديدند که شخصي در مسجد نشسته است و خيلي ناراحت است. او در حادثه اي پدر و مادر و برادرش را از دست داده بود و مي ترسيد که دق کند. امام فرمود که اگر توصبر کني خدا به تو اجر و پاداش مي دهد و اگر صبر نکني مصبت را چند برابر مي کني. بعضي ها وقتي به آنها مصيبتي مي رسد دچار بيماريهاي روحي مي شوند. در داستاني داريم که يکي از اصحاب امام کاظم (ع) خيلي ناراحت بود. امام از او سوال کرد که چرا ناراحت هستي. او گفت که من تمام اموال خودم را از دست داده ام و خانه نشين شده ام. امام فرمود: چرا امسال به حج نرفته اي؟ گفت که مالي ندارم. امام به او گفت که اگر صبر کني مورد غبطه ي ديگران قرار مي گيري. او توانست دوباره خودش را در زندگي جمع بکند.
سوال – سوره قصص آيات 44تا 50 را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در آيات قبل مي فرمايد که خدا پيامبراني مي فرستد تا مردم نگويند که چرا پيامبري براي ما نيامد. حالا که ما پيامبر را فرستاديم شروع به بهانه گيري مي کنند و مي گويند که چرا معجزه شما با معجره ي موسي فرق مي کند. قرآن مي فرمايد: مگر وقتي موسي با آن معجزات آمد مخالف نداشت. چرا انسانها بهانه‌گير مي شوند؟ قرآن در ادامه آيه مي فرمايد که اگر شما قبول نداريد يک معجزه بياوريد. هوا پرستي با حق پرستي قابل جمع نيست. پس هوا پرستي، لجاجت، تعصب و آلوده شدن به گناه نمي گذارد که انسان حق را بپذيرد.
سوال – در ادامه روايات صبر بر داغ فرزند توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – کسي که داغ يک فرزند را ببيند ثوابش از داشتن هفتاد فرزندي که در رکاب امام زمان (عج) حضور داشته باشند بيشتر است. حضرت به فردي که در خانه نشين شده بود و فرزندش را از دست داده بود فرمود: از هر دري بخواهي وارد بهشت بشوي فرزند تو آنجا نشسته است و دامن تو را مي گيرد و مي گويد که بايد با هم وارد بهشت بشويم. اگر کساني که هنوز فرزندشان بدنيا نيامده است و دچار مشکل صدق جنين مي شود به حديث بعدي توجه کنند. اين حديث در کافي است. پيامبر فرمود: اين فرزند سقطي در کنار در بهشت منتظر است و وارد نمي شود. او مي گويد: تا پدر و مادرم نيايند من وارد بهشت نمي شوم. اين وعده هاي الهي به صابران را باور کنيم.
سوال – دحوالارض چه روزي است و در مورد آداب آن توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – 25 ذي القعده روز گسترش زمين از زير کعبه است و دحوالارض نام دارد. اين روز جزو چهار روزي است که روزه گرفتن در آن ممتاز است. در 25 ذي القعده گرفتن روزه معادل هفتادسال است. البته اگر کسي روزه ي قضا دارند نمي تواند روزه ي مستحبي بگيرد. پس همان روزه ي قضا را نيت بکنند انشاء الله ثواب اين روز را هم مي برند. در روايتي داريم که روزه گرفتن در اين روز کفاره ي گناهان هفتاد ساله ي انسان است. در اين روز دو رکعت نماز دارد. بعد از سوره حمد، پنج مرتبه سوره ي و الشمس و الضحي خوانده مي شود. و دعايي هم دارد که در مفاتيح آمده است. نماز روز يکشنبه ذي القعده هم در مفاتيح آمده است. پيامبر فرمود: کسي که اين نماز را بخواند به او مي گويند که بخشيده شده اي از نو شروع کن. غروب روز عرفه فرشتگان به حجاج مي گويند: از نو شروع کنيد. دو تا نماز دو رکعتي است. بعد از حمد سه مرتبه توحيد و يک مرتبه سوره ناس و يک مرتبه سوره ي فلق خوانده مي شود و بعد از اتمام نماز هفتاد مرتبه استغفرالله گفته مي شود. مرحوم ميرداماد مي فرمايد: بالاترين عمل روز دحوالارض، زيارت امام رضا (ع ) است.