سمت خدا
-حجت الاسلام والمسملين حسيني قمي
-صبر
90-07-16
در دلم انداخته حال رجا و بيم را، جذبه ي ذي القعده آتش مي زند تقويم را/ دارد امشب از شمال شرق احسان مي وزد، مي شناسد اين گدا سلطان آن اقليم را/ مي شود آقا بدان زائر سرا راهم دهد؟ مي نشينم تا محقق سازد اين تصميم را/ يا رضا اذن دخول ماست نام مادرت، مرحمت کن رخصت پابوسي و تعظيم را. بيدق سبزرضا قصد هلاکم داشت حيف، کاش بالا برده بودم پرچم تسليم را.
سوال – درخصوص وعده ي الهي براي پاداش دادن به صابران توضيح بفرماييد. آيا واقعا ً صبر در مصائبي که خود ما بوجود آورنده ي آنها نيستيم به چشم خداوند مي آيد ؟
پاسخ – در ابتدا ولادت امام رضا(ع) را تبريک مي گويم. ماه ذي القعده ماه امام رضا(ع) است. يازدهم اين ماه ولادت امام رضا(ع) و اول اين ماه ولادت حضرت معصومه (س) خواهر گرانقدر ايشان است. بيست و سوم اين ماه روز شهادت امام رضا(ع) بنا بر روايتي است. اين روز هم روز شهادت ايشان و هم روز زيارتي ايشان است. بيست و پنجم اين ماه روزي است که در سال ممتاز است. روزه در اين روز معادل هفتاد سال است. چهار روز در سال اين امتياز را دارد. مرحوم ميرداماد مي فرمايد: با وجودي که روزه ي اين روز معادل هفتاد سال است، اما افضل اعمال آن زيارت امام رضا(ع) است. آخر اين ماه هم شهادت امام جواد (ع) است. به همه توصيه مي کنم که از زيارت اين امام رئوف، امام رضا(ع) در هر فرصتي غفلت نکنند. در اين اقيانوس پاک به برکت امام رضا(ع) همه شستشو مي شوند. آيت الله نخودکي عالم بزرگي بودند که در نجف زندگي مي کردند. به زيارت امام رضا(ع) آمدند يک کاشفه اي پيش آمد که مقيم مشهد شدند. ايشان مي گويد که من ديدم امام به همه ي زائران خود توجه دارد. با اينکه همه ي زائران چهره هاي خوبي نداشتند ولي امام رضا(ع) جدا نمي کردند.
گاهي برخي از واژه هاي مذهبي ما مظلوم واقع مي شوند. يکي از واژه هايي که خيلي زياد در قرآن کريم آمده، واژه ي صبر است. اين کلمه صدو سه بار درقرآن تکرار شده است. تنها به پيامبر خدا فرمان صبر بيست بار گفته شده است. برخي از واژه ها است که نياز به توضيح دارند. يکي از اين واژه ها انتظار است. آيا انتظار يعني اينکه ما کاري انجام ندهيم تا امام زمان (عج) ظهور کنند. چهار واژه ي صبر، تسليم، توکل و رضا از واژه هايي هستند که نياز به توضيح دارند و خوب براي افراد جا نيفتاده است. زماني دو نفر که با يکديگر دعوا داشتند به پيامبر(ص) مراجعه کردند و ايشان را به عنوان قاضي قرار دادند. زماني که دعوا مطرح شد يکي از اين دونفر خوب حرف هاي خود را مطرح نکرده و دفاع نمي کرد. بنابراين طبق قوانين قضاوت، حق به ديگري داده شد. رسول خدا قضاوت کرده و حق را به آن طرف دادند. آن کسي که محکوم شد گفت اشکالي ندارد اجر ما با خدا باشد. حضرت ناراحت شده و سه بار دست مبارک خود را تکان داده و فرمودند: اطلب حقک، حق خود را بگير. کساني که دين را افيون جامعه مي دانند به سراغ واژه هايي مانند صبر مي روند. به اين علت که شايد تفسير آن به خوبي براي مردم روشن نشده است. اين واقعيت است که گاهي مصيبت هايي پيش مي آيد که ما دخالتي در آنها نداشته ايم. يک تعبير کوتاهي در نهج البلاغه در اين خصوص است که بسيار زيبا است. حضرت مي فرمايند: صبر شجاعت است. ولي اينکه انسان خود را به ناتواني بزند آفت است. وقتي که فرد کار و وظايف خود را انجام داده ولي بازهم يک گرفتاري هايي براي او پيش آمده است، در اين صورت صبر شجاعت است. يک شعري است که مضمون آن اين است: اين واقعيت زندگي است که آنطور نيست که ما به آنچه آرزو داريم برسيم. آيا واقعاً کسي است که بگويد من در زندگي خود هيچ مشکلي نداشته ام ؟ همه در طول زندگي خود مشکلاتي داشته اند. اين مسئله طبيعي است، اگر يک داغ و مصيبتي براي انسان پيش بيايد که خود فرد در بوجود آمدن آن هيچ تقصيري نداشته است. در اين خصوص بايد صبر کرد. ما با باورهاي ديني زنده هستيم و گاهي يک باور خيلي به ما کمک مي کند. يک زماني حضرت موسي (ع) از خداوند خواست که عابدترين و محبوترين افراد نزد خود را به او نشان دهد. خداوند يک آدرسي را به حضرت موسي (ع) دادند که به کنار دريا بروند و آن فرد را ببينند. حضرت موسي به آن مکان رفتند و هرچه گشتند کسي را با ويژگي هاي افراد عابد و زاهد پيدا نکردند. تنها يک نفر را پيدا کردند که فرد زمين گيري بود و بيماري هاي سختي داشت و به يک ذکري هم مشغول بود. ازخداوند سوال کرد پس آن فردي که ما به دنبال او هستيم کجا است ؟ جبرائيل گفت همين فرد است. گفتند ما از اين فرد که چيزي نديديم. نه عبادتي، نه سجاده اي و نه پيشاني پينه بسته اي. خطاب آمد که مي خواهيد يک امتحان همينجا از اين فرد بکنيم. اين پيرمرد با اينکه چند بيماري داشت درهمانجا بينايي او هم از او گرفته شد. انتظار مي رفت که فرياد اين پيرمرد بالا برود که خدايا من که مشکلات عديده اي داشتم چرا بينايي را هم از من گرفتي ؟ اين پيرمرد مناجاتي به اين مضمون کرد که خدايا تا آن وقتي که خواستي بينايي را به من دادي، امروز هم از من گرفتي اشکالي ندارد. من هنوز خيلي به تو اميد دارم و هنوز از اميد من به خاطر رفتن اين بينايي کم نشده است. در آخر هم گفت اي خدايي که خيلي به ما لطف داشته و نسبت به ما مهربان هستي. خطاب به حضرت موسي (ع) آمد که عابدترين و محبوب ترين فرد همين است. گاهي ما نماز مي خوانيم، نماز شب هم مي خوانيم اما در حين نماز شب به گونه اي الحمدالله مي گوييم که از صد بدگويي بدتر است. يعني به گونه اي حمد مي کنيم که تماماً شکايت است. حضرت موسي (ع) به آن پيرمرد گفت من مستجاب الدعوه هستم آيا مي خواهي دعا کنم که تمام بيماري هاي تو از بين برود؟ گفت آن چيزي که خدا براي من بپسندد براي من محبوب تر ازآن چيزي است که خودم بخواهم. من راضي هستم. حضرت موسي از او پرسيد خدا چه چيزي به تو داده که اينقدر شاکر هستي؟ گفت در اين منطقه تنها خداشناس من هستم و بقيه هيچکدام مومن نيستند. آيا اين مسئله جاي شکر ندارد. يکي از اسوه هاي صبر حضرت ايوب است. يک زماني همسر ايشان به حضرت گفت: دعا کن گرفتاري هاي ما برطرف شود. گفت ما هفتاد سال سر سفره ي نعمت خدا بوده ايم، حالا گرفتار شده ايم. اجازه بده هفتاد سال از اين گرفتاري ما بگذرد، بعد شکايت يا دعا کنيم. بايد در باورهاي ديني خود آنچه را خدا به ما داده ببينيم و باورکنيم که خدا ناظر بر ما است.
سوال – به چه اميدي ما بايد صبر کرده و منتظر چه روزنه اي باشيم؟
پاسخ – يکي از آموزه هاي ديني ما اين است که مي گويند نيت مومن از عمل اومهمتر است. جابر وقتي که اربعين به کربلا آمد و در سلامي که به شهداي کربلا داد گفت ما در ثواب شما شريک بوديم. اين جمله براي عطيه که خود او هم مفسر قرآن است سخت بود. گفت چگونه ما در ثواب اين افراد شريک هستيم. مي داني که اينها چه سختي هايي کشيده اند؟ جابر گفت خودم از رسول خدا شنيدم که اگر کسي، امت و ملتي را دوست داشته باشد با آن قوم محشور مي شود. کار يک امتي را دوست داشته باشد در ثواب آنها شريک است. جابر قسم خورد و گفت به خدا قسم اگر من در کربلا بودم در رکاب سيدالشهدا شهيد مي شدم. يعني اگر کسي از ته قلب بگويد اگر من داشتم اين کارها را مي کردم. اگر واقعاً با نيت خالص بگويد مطمئن باشد در اين کارها شريک خواهد بود. البته نبايد شکوه و ناله کند. بايد بگويد که من مثلاً بيست سال است در بستر بيماري هستم، نماز اول وقت و روزه ي درست ندارم، اما اگر سالم بودم جاي من هميشه در صف اول نماز جماعت بود. جابر گفت به خدا ما شريک ثواب اين شهدا هستيم. وقتي که خدا مي خواست به پيامبر دلداري بدهد، گفت تو در مقابل ديدگان ما هستي. اگر انسان باور کند که صبر او مقابل ديدگان خدا است براي او آسان مي شود. زماني که حادثه ي کربلا خيلي سنگين مي شد، امام حسين (ع) مي فرمودند: خدايا صبر مي کنم چون در مقابل ديدگان تو است.
سوال - درخصوص آيات يکم تا سيزدهم سوره ي نمل توضيح بفرماييد.
پاسخ – حضرت موسي (ع) گرفتاريهاي زيادي را تحمل کرد. بيشترين داستاني که در قرآن آمده درخصوص حضرت موسي (ع) است. اين آيه درخصوص زماني است که ايشان به همراه همسر خود فرار کردند و گرفتار انواع سختي ها شدند. در تفاسير است که همسر ايشان در آستانه ي زايمان در بيابان بود و هيچ امکاناتي هم نداشت. نگاه حضرت به يک آتشي افتاد. به همراهان خود گفت از اين آتش مشخص است که بايد کسي در آن مکان باشد. ببينم مي توانم از او کمک بگيرم. اميرالمومنين (ع) مي فرمايد که حضرت موسي رفت آتش بياورد، پيامبر بازگشت. داستان وحي به حضرت موسي و شروع پيامبري او از همينجا است. ايشان در اوج سختي و گرفتاري اميد خود را از دست نداد. شايد سخت ترين بخش زندگي حضرت موسي (ع) همان شب باشد. آغاز پيامبري او از اوج سختي ها بود. درخصوص حضرت ايوب نيز به همين گونه بود. به محض اينکه به همسر خود گفت صبر کن، همه ي گرفتاري ها برطرف شد.چرا که او امتحان خود را داده بود.
سوال – کسي که با تمام سختي ها صبر مي کند بايد منتظر چه اتفاقي در دنيا يا آخرت باشد و خداوند چه چيزي براي او آماده کرده است؟
پاسخ – قرآن در خصوص صابرين مي فرمايد: کساني هستند که وقتي به آنها مصيبتي وارد مي شود مي گويند ما از خدا هستيم و به سوي خدا باز مي گرديم. کمتر تعبيري در قرآن به اين صورت است. تقريباً پاداش همه ي اعمال مشخص است. پاداش نماز، روزه، حج و غيره مشخص است. اما تنها در خصوص صابرين گفته شده که به آنها اجري بدون حساب داده مي شود. در قرآن ميزان پاداش اين افراد گفته نشده است. امام رضا(ع) حديثي را به جد بزرگوار خود رسول الله نسبت مي دهند. اين حديث قدسي است. خداي متعال مي فرمايد: وقتي که من براي بنده ي خود به هر دليلي يک گرفتاري پيش آوردم، اين مصيبت ممکن است در مال، در جسم و در فرزند او باشد. اگر بنده ي من در مقابل مصبت صبر جميل کرد، (صبر جميل صبري است که در آن شکايت نباشد)، من حيا مي کنم در روز قيامت به حساب او برسم و ميزان و نامه ي عملي براي او در نظر بگيرم.
ازخدا مي خواهيم که به برکت ولادت امام رضا (ع) ما را بيشتر با معارف اهل بيت آشنا کرده و توفيق عمل عنايت بفرمايد.