برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: سيري در صحيفه سجاديه امام سجاد(عليه السلام)- شرح دعاي ششم
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 07-03-97
بسم الله الرحمن الرحيم و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين.
دارد دل ما راه نجاتي ديگر *** در مشهد و در قم، عتباتي ديگر
بر بانوي با کرامت قم صلوات *** بر شاه خراسان، صلواتي ديگر
شريعتي: سلام مي‌کنم به همه دوستان عزيزم، بيننده‌ها و شنونده‌هاي نازنين‌مان، طاعات و عبادات شما قبول باشد. به سمت خداي امروز خوش آمديد. خوشحاليم که امروز هم در کنار شما و همراه شما هستيم. حاج آقاي فرحزاد سلام عليکم. طاعات و عبادات شما قبول باشد. خيلي خوش آمديد.
حاج آقاي فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالي و بينندگان و شنوندگان عزيز، آرزوي قبولي طاعات براي همه عزيزان داريم. انشاءالله ماه مبارک خوبي را سپري کرده باشند و از بهترين برکات اين ماه و شب‌هاي قدر بهره‌مند شوند. جا دارد تشکر صميمانه کنم از همه سروراني که براي ايام وفات حضرت خديجه کبري، أم المؤمنين(س) برنامه‌هاي باشکوه و کارهاي خوب کردند. اجتماع بزرگي که در قم برگزار شد و مردم جمع شدند و مجالس حضرت خديجه باشکوهتر برگزار شد. اين کار قطعاً دل پيامبر و حضرت زهرا و اهل‌بيت را خيلي شاد مي‌کند. انشاءالله هر سال باشکوهتر برگزار شود. روايتي از امام حسن مجتبي(ع) ديدم که در آستانه ولادت اين بزرگوار هستيم. انشاءالله بعد از قرآن عزيزان حتماً گوش بدهند. در ذيل اين آيه «فِي أَيِ صُورَةٍ ما شاءَ رَكَّبَكَ» (انفطار/8) يکي از اسماء الله مصور است. خداوند چهره‌هاي زيبا را نقاشي مي‌کند. امام حسن مجتبي(ع) فرمودند: صورت و چهره اميرالمؤمنين خيلي شبيه پيغمبر خدا بود و صورت برادرم خيلي شبيه مادرم فاطمه زهراست «و أنا اشبه الناس بخديجه الکبري» خداوند مرا هم شبيه‌ترين افراد به مادربزرگم خديجه کبري قرار داده است. بين امام حسن مجتبي و حضرت خديجه کبري تناسبي هم هست. انشاءالله نام اين بانو هرچه باشکوهتر احياء شود.
شريعتي: انشاءالله همه ما مشمول نگاه مادرانه حضرت خديجه کبري(س) شويم. به رسم اين روزها، يک مسأله از مسائل شرعي که به آن احتياج داريم را بشنويم و بعد وارد بحث شويم.
حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. الحمدلله رب العالمين، اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
يکي از مهم‌ترين واجباتي که کمتر توجه داريم، اداي دين و اداي ديون است. چه ديون خودمان و چه ديون ديگران که گردن ما مي‌افتد. اداي دين اينقدر مهم است که اگر کسي مي‌خواهد نماز واجب را اول وقت بخواند، ولي طلبکار آمده و مي‌گويد: بايد دين مرا بدهي. اگر وقت براي اداي نماز باقي باشد، اداي دين واجب‌تر است. ديني که وقت آن رسيده است در اولين فرصت بايد ادا کرد. حتي اگر در نماز طلبکار مي‌آيد پول مي‌خواهد، مي‌تواني دست در جيب کني و بدهي. اداي دين را نبايد تأخير بياندازيم. بعضي قسط دارند اهميت نمي‌دهند، بايد اين مورد را جدي بگيرند. از نماز مهمتر بدانند.
مسأله ديگر اينکه افرادي که از دنيا مي‌روند، بعضي وصيت کردند و متوجه بودند، يا اينکه وصيت نکردند ولي فرزند از دين پدرش با خبر است. اين از همه مسائل واجب‌تر است. از نماز و روزه‌اي که پدر و مادر ما نخواندند هم واجب‌تر است. مهريه‌اي که بايد به همسرش مي‌داده يا ديون شخصي يا بانکي داشته، بايد اينها در اولويت قرار بگيرد. حتي خمس را از تاريخي که سر سال است تا وقتي ميت از دنيا رفته را بايد حساب کرد. ديون را جدي بگيرند. چون حق‌الناس خيلي مهم است.
شريعتي: انشاءالله خداوند به همه ما کمک کند بتوانيم بدهي‌هايمان را بدهيم و تسويه حساب کنيم و براي شب‌هاي قدر مهيا شويم. بحث ما با حاج آقاي فرحزاد صحيفه سجاديه بود. کلام نوراني امام سجاد(ع) در قالب دعاهاي بسيار بلند و عميق، به دعاي ششم رسيديم و مطالب امروز حاج آقاي فرحزاد را خواهيم شنيد.
حاج آقاي فرحزاد: دعاي ششم صحيفه سجاديه درباره شب و روز است و دعايي است که حضرت غروب و صبح تلاوت مي‌کردند. بعضي را مرور کرديم، بعد حضرت مي‌فرمايد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ وَفِّقْنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا وَ لَيْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِي جَمِيعِ أَيَّامِنَا لِاسْتِعْمَالِ الْخَيْرِ، وَ هِجْرَانِ الشَّرِّ» خدايا در امروزي که ما در آن هستيم و در شبي که در آن هستيم، در جميع ايام، روز و هفته و ماه و سال ما را موفق بدار، کارهاي خير زيادي انجام بدهيم. يعني اين فرصتي که خداي متعال در دنيا به ما داده لحظه‌اي و ساعتي تمام ميشود. به ما توفيق بده کار خير انجام بدهيم و از بدي‌ها فاصله بگيريم و دوري کنيم. «وَ شُكْرِ النِّعَمِ» شکرگزار نعمت‌هاي تو باشيم. «وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ» پيرو سنت‌هاي نيکو باشيم. خير رساندن و گره‌گشايي و شاد کردن دلها، سنت‌هاي خوبي که ما زياد درباره آن صحبت کرديم. «وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ» از بدعت‌ها دوري کنيم.
يکي از بدعت‌ها همين است که اين گُل را که قيمتي است و ارزش دارد، روي خاک مي‌ريزيم و از بين مي‌بريم. اسراف مي‌کنيم، ميلياردها ميلياردها پول هزينه ميشود و تاج گل در مجالس ختم تهيه ميشود. اين چه ارزشي دارد؟ اينها خلاف شرع است. بياييم اين پول را به فقير و درمانده بدهيم. مثلاً يکي از چيزهايي که خلاف سنت هست، کسي که از دنيا مي‌رود، مستحب است فاميل غذا درست کنند و براي صاحبان عزا ببرند. در رساله هم هست. الآن برعکس است. بنده به دوستان و فاميل هم عرض کردم. مرده خوري را تعطيل کنيم! اينکه رسم شود بايد حتماً براي سوم و هفتم و چهلم پذيرايي شود، خوب نيست. ما بايد سنت‌ها را احياء کنيم. بدعت‌ها و چيزهايي که عکس دين است را بايد باطل کنيم. گل گذاشتن روي خاک ميت چه اثري دارد؟
«وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ» امام سجاد عرض مي‌کند در اين شب و روزي که مي‌گذرد به من توفيق بده امر به معروف و نيکي کنم، نهي از بدي‌ها بکنم. «وَ حِيَاطَةِ الْإِسْلَامِ» اسلام و دين و مکتب خودم را حفظ کنم. «وَ انْتِقَاصِ الْبَاطِلِ» باطل را از بين ببرم. «وَ إِذْلَالِهِ» باطل را ذليل کنم. «وَ نُصْرَةِ الْحَقِّ وَ إِعْزَازِهِ» هرجا مطلب صحيح و حقي هست، حق را ياري کنم و بزرگش کنم. «وَ إِرْشَادِ الضَّالِّ» کسي که به بيراهه مي‌رود، ارشاد کنم. همينطور که از مريضي مراقبت مي‌کنيم و او را به بيمارستان مي‌رسانيم تا بهتر شود، اگر مي‌بينيم کسي به بيراهه مي‌رود، يکي از بهترين کارها ارشاد ضال است، يعني گمراهان را ارشاد کنيم. «وَ مُعَاوَنَةِ الضَّعِيفِ» آدم‌هاي ضعيف را ياري کنيم. «وَ إِدْرَاكِ اللَّهِيفِ» آدم‌هايي که گرفتار هستند و قرض دارند و مشکل دارند، به فرياد بيچاره‌ها و درمانده‌ها برسيم. دست آنها را بگيريم.
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» باز صلوات و درود مي‌فرستند. «وَ اجْعَلْهُ أَيْمَنَ يَوْمٍ عَهِدْنَاهُ» اين روز را بهترين و امن ترين روز قرار بده. «وَ أَفْضَلَ صَاحِبٍ صَحِبْنَاهُ» بهترين همراه ما را امروز قرار بده که با او هم صحبت شديم. «وَ خَيْرَ وَقْتٍ ظَلِلْنَا فِيهِ» بهترين وقتي که از عمر ما مي‌گذرد، همين امروز قرار بده. «وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ مَرَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ مِنْ جُمْلَةِ خَلْقِكَ» خدايا ما را طوري قرار بده که اين شب و روزي که بر ما مي‌گذرد از همه از ما راضي‌تر باشد. خدا از ما راضي باشد، شب و روز راضي باشد. فرشته‌ها راضي باشند. بندگان خدا راضي باشند. «أَشْكَرَهُمْ لِمَا أَوْلَيْتَ مِنْ نِعَمِكَ» خدايا اين شب و روزي که بر ما مي‌گذرد، جزء شاکرترين انسان‌ها باشيم يعني شکرگزاري و حق‌شناسي ما از همه بيشتر باشد. «وَ أَقْوَمَهُمْ بِمَا شَرَعْتَ مِنْ شرَائِعِكَ» خدايا به ما توفيق بده اين شب و روزي که بر ما مي‌گذرد جزء مستقيم‌ترين و پايدارترين افرادي باشيم که به دستور دين و شرع تو عمل کنيم. «وَ أَوْقَفَهُمْ عَمَّا حَذَّرْتَ مِنْ نَهْيِكَ» جزء کساني باشيم که از همه بيشتر متوقف شويم و وقوف کنيم در جايي که تو نهي کردي. يعني از همه بيشتر مراعات قانون خدا را داشته باشيم. جايي که خط قرمز و چراغ قرمز خدا روشن ميشود از همه بيشتر بايستيم و متوقف باشيم. ماه رمضان را خدا قرار داده براي همين که ايجاد تقوا، يعني قدرت و توانمندي و اراده ما با روزه گرفتن بالا برود و در مقابل گناه قوت ما زياد شود و محکم بايستيم و واجبات و تکاليفي که روي دوش ما آمده را انجام دهيم.
هفته گذشته در مورد شب و روز اين دعا صحبت کردم و در مورد فضيلت شب گفتم. امام عسکري(ع) فرمودند: انسان بايد بار آخرتش را با شب ببندد. سفري که انسان به سوي خدا مي‌رود، مرکب‌اش شب است. اما فضايل روز را هم بگوييم. خداوند هم شب و هم روز را براي بندگي و امتحان ما واجب کرده است. در اين دعا دارد که خدا روز را هم قرار داده «نيل العاجل من دنياهم، و درك الآجل في اءخريهم» يعني به معاش و روزي روز برسند و در عين حال زاد و توشه آخرتشان را تهيه کنند. روز را خدا روشن و با نشاط قرار داده و شب آرام و با استراحت است. روز را قرار داده تا ما از خواب غفلت بيدار شويم و دنبال کار صحيح برويم. توليد داشته باشيم و کارهاي خدماتي بکنيم. در واقع سرمايه‌هايي که در شب با مناجات با خدا و با استراحت کسب کرديم، در روز خرج کنيم. شب ما بدن را استراحت مي‌دهيم، قوايي که جمع ميشود و معنويتي که کسب مي‌کنيم، روز در مسير صحيح مصرف کنيم.
شريعتي: يکي از رزمنده‌هاي دفاع مقدس مکرر مي‌گفت: شهدا و رزمنده‌هاي ما در دوران هشت سال دفاع مقدس شبها دخل مي‌کردند و روزها خرج مي‌کردند.
حاج آقاي فرحزاد: در مورد ياران امام زمان(ع) داريم که «رهبانٌ بالليل و اسدٌ بالنهار» يعني در شب راهب هستند و عبادت مي‌کنند و روز را مثل شير بيشه شجاعت مي‌جنگند. يعني آن شجاعت در ارتباط با خدا به دست مي‌آيد. کساني که مي‌خواهند رزق و روزي وسيعي داشته باشند، بايد در شب در خانه خدا از خدا برکت بخواهند. حرکت ما در روز است. چند نکته در مورد کسب و کار بگويم. يکي از بالاترين عبادت‌ها دنبال کسب حلال رفتن است. همه ما بايد دغدغه داشته باشيم. يکي از بزرگترين معضلات در جامعه ما بيکاري است. هرکس هر کاري مي‌تواند براي کسب حلال داشته باشد. به اميد دولت نباشيم، دولت هم بايد حداکثر تلاش را بکند. ولي اگر نکرد يا نتوانست هرکس هرطور مي‌تواند. يک کارخانه‌داري مي‌گفت: يک نفر در اثر بيکاري دست به جنايت زده بود، مي‌خواستند اعدامش کنند. گفت: من در گناهان او مقصر هستم. چون مي‌توانستم ايشان را به کار بکشم، نکشيدم. همه خودمان را مسئول بدانيم.
بيکاري خيلي بد است. بعضي تا ظهر مي‌خوابند. در روايات خيلي نهي شده است. داريم که پيغمبر خدا بعضي جوان‌ها را مي‌ديدند و خيلي خوششان مي‌آمد. ميِ‌ديدند استعداد دارد، انرژي و هوش دارد، بعد مي‌پرسيدند: شغل شما چيست؟ مي‌گفت: بيکار هستم. مي‌فرمود: از چشم من افتادي. يعني خدا به تو نظر ندارد. در روايت داريم «ان الله يبغض شاب الفارغ» کسي که هشتاد ساله است، نود ساله است هم نبايد بيکار باشد. نمي‌گوييم: برود کارهاي سنگين بکند. کارهاي خدماتي، هنري، عبادي اگر مي‌تواند انجام دهد. بيکاري چيز بدي است. در بحث وسواس و نشاط و شادي يکي از چيزهايي که افسردگي مي‌آورد، بيکاري است. افرادي که بازنشسته شدند، کنار بازنشستگي بروند يک کار فرهنگي بکنند. به کاري مشغول باشند. حتي کاري که کم منفعت است. پيغمبر خدا از جايي عبور مي‌کردند به کسي سلام نکردند با اينکه حتي به بچه‌ها هم سلام مي‌کردند. وقتي برگشتند و به او سلام کردند. اصحاب پرسيدند: چطور موقع رفتن سلام نکرديد؟ فرمود: چون موقع رفتن بيکار نشسته بود و هيچ کاري نمي‌کرد. در تعطيلي شيطان به طرف مي‌افتد و به گناه کشيده ميشود. ولي وقتي برمي‌گشت ديدم با انگشتش يک نقشه‌اي مي‌کشيد. به همين اندازه راضي شدم که مشغول است. «ان الله يبغض شاب الفارغ» خدا آدم بيکار را دوست ندارد. محبوب خدا نيست. پيغمبر فرمود: «سقط من عيني» از چشم من افتاد!
جواني که بيکار است و دائم خوابيده است، تعبير هست «مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَى كَلَّهُ عَلَى النَّاسِ» (كافى، ج 5، ص72) لعنت شده کسي که بارش بر ديگران است. هوش دارد، استعداد دارد، مدرک دارد و مي‌تواند کارآفريني بکند، اما دنبال نمي‌کند. من يکبار خيلي متأسف شدم، گفتم: همه پيغمبرهاي ما کار مي‌کردند. چوپان بودند، کشاورز بودند، خياط بودند. حضرت نوح نجار بود و بعضي بنا بودند. من گفتم: الآن يکسري به دنبال توليد مرغ و گوسفند بروند، به آنها چوپان بگويند. گفتند: به ما برمي‌خورد! چرا کلمه چوپان را استفاده کرديد؟ در شأن شما نيست. پيغمبران ما چوپان بودند. چرا فرهنگ ما اينقدر غلط شده است؟ چوپاني بهترين توليد است. فقط مدرک و پشت ميز نشستن را پست ندانيم. در روايات اهل سنت هست که پيامبر دست کارگر را بوسيدند. در روايات ما هست که دست فاطمه زهرا را بوسيدند. در روايات ما آمده که اين دستي است که بر آتش جهنم حرام است. ملعون است کسي که سربار ديگران باشد و دستش جلوي ديگران دراز باشد.
يکي از چيزهايي که در فرهنگ ما جا نيفتاده است اين است که کسب حلال را به عنوان عبادت حساب نمي‌کنيم. عبادت فقط قرآن خواندن و نماز خواندن و سجاده پهن کردن نيست. مي‌فرمايد: عبادت ده جزء دارد، نه جزء آن کسب حلال است. نود درصد عبادت کسب حلال است. کسي که مي‌رود کاري را درست انجام مي‌دهد، نان حلال درمي‌آورد و به خانواده مي‌دهد، نود درصد عبادت را انجام مي‌دهد. ما دو تعبير براي کاسب‌ها داريم. حبيب الله لقب پيغمبر ما هست. خليل يعني دوست خدا، حبيب الله دو طرفه است، يعني هم خدا پيغمبرش را دوست دارد و هم پيغمبر او را دوست دارد. اين لقب پيغمبر براي کاسب حلال خور آمده است. يعني کسي که صبح زود دنبال کسب حلال مي‌رود، زحمت مي‌کشد، لقب پيغمبر براي او آمده است «الکاسب حبيب الله» آن کسي که مي‌رود رشوه مي‌گيرد و رشوه‌خواري مي‌کند و خيانت مي‌کند، پول دزدي مي‌گيرد. حلال و حرام را مخلوط مي‌کند، ربا و نزول مي‌دهد و مي‌گيرد، تعبير داريم که سگ اهل کتاب از کاسب حرام خور بهتر است! يعني از حيوان درنده هم بدتر است. کسي که دنبال کسب حرام است. مال حرام را چپاول کند. بعضي هستند جنس‌هاي خراب تحويل مي‌دهند. اين حرام است. جنس خوب و بد را قاطي مي‌کنند. اينکه انسان کسب حلال داشته باشد خيلي مهم است. مورد دوم اينکه قصد انسان واقعاً خدمت رساني باشد. بعضي هستند کسبشان حلال است. توليد درست دارند ولي نيت‌شان فقط کسب درآمد است. اين هم خوب نيست. کسب حلال له قصد خدمت رساني، به قصد خير رساندن به ديگران، مفيد باشيم و منفعت داشته باشيم. جمع کردن براي انفاق کردن، «وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُون» (بقره/3) قرآن هدايت متقين است. متقين چه کساني هستند؟ متقين کساني هستند که «وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُون» که فقط مالي نيست. علم و هنر و فهم هم شامل ميشود. اينکه کسي را ارشاد کنيم و تعليم دهيم هم رزق حلال است!
خدا مرحوم دولابي را رحمت کند. مرحوم آيت الله حائري برادر بزرگ آقاي حائري، امام جمعه شيراز بودند. ساليان سال ايشان نماينده مراجع حضرت امام در شيراز بودند. شخصيت برجسته‌اي بودند و از شاگردان مرحوم انصاري همداني بودند. نماز ميت را ايشان بر آقاي دولابي خواندند. ما براي عرض تسليت خدمت ايشان رفتيم، ايشان گفتند: آقاي دولابي انسان فوق العاده‌اي بود. مثل ايشان مثل لقمان حکيم بود، خداوند حکمت‌هايي بدون درس خواندن بر اثر توسل و ايثار به ايشان داده بود. ايشان مدتي در دولاب کشاورز بودند. پدر ايشان ملک داشتند، الآن دولاب جزء تهران شده است. ايشان اواخر کوره آجرپزي درست کرده بودند. آقاي حائري فرمودند: زماني چند نفر آمدند با ايشان شريک شوند، که بياييد با هم سرمايه بگذاريم و چند کوره آجر پزي بزنيم. ايشان فرمودند: منظور شما از اين کار چيست؟ گفتند: الآن آجر در بورس است و بنايي هست و مردم زياد مي‌خرند. اگر اين کوره‌ها را تأسيس کنيم، يک تومان ما دو تومان ميشود. ايشان فرمودند: نه! من قبول نمي‌کنم. اگر شما با اين کوره آجر پزي بتوانيد صد نفر را جذب کار کنيد، پنجاه خانوار را اداره کنيد، من هستم. نيت خيلي مهم است. الآن کسي که مغازه‌اي باز مي‌کند، قصدش اين نباشد که جيب مشتري را خالي کند. قصدش راضي کردن مشتري باشد. حلال خور باشد.
آقاي قناد که شيريني مي‌کشد، من جعبه شيريني ديدم که 200 گرم بود. شيريني کيلويي 20 هزار تومان است، اگر قرار باشد 200 گرم آن هم وزن جعبه باشد، اين حلال نيست! کاسبان قديم اگر چنين چيزي پيش مي‌آمد يک مقوا هم آن طرف ترازو مي‌گذاشت که کسر شود. بزرگي مي‌فرمود: در مغازه‌اي رفتيم، شال گردن در بازار قم آويزان کرده بود. به او گفتم: اين شال گردن چند است؟ گفت: زده دارد دو تومان مي‌دهم. اول عيبش را گفت. من نگاه کردم ديدم زده ندارد و بافتش سالم است. گفتم: زده ندارد. گفت: من مي‌دانم که زده دارد! اين کسب حلال است. اينکه آدم حواسش به حرام و حلال باشد. انسان نبايد بازار مسلمان‌ها را خراب کند. کسب حلال و خدمت رساندن به ديگران بسيار مهم است. اين کاسب، حبيب الله ميشود.
شريعتي: انشاءالله روزها و شب‌هاي ما يک بستري شود که در مسير طاعت و بندگي خداي متعال به کار مي‌گيريم و کسب ما هم جزئي از همان عبادت و بندگي محسوب شود. امروز فرازهايي از دعاي ششم صحيفه سجاديه را شنيديم. امام سجاد مي‌فرمايند: اگر همه مردمي که بين شرق و غرب عالم حضور دارند از بين بروند و کسي نباشد و من تنها باشم، چنانچه اين قرآن با من باشد، هرگز احساس تنهايي نمي‌کنم. انشاءالله خداوند متعال به يمن توجه به قرآن کريم گرد غربت را از ساحت کلام خودش بردارد. امروز صفحه 333 قرآن کريم آيات 6 تا 15 سوره مبارکه حج در سمت خدا تلاوت خواهد شد.
«ذلِكَ بِأَنَ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّهُ يُحْيِ الْمَوْتى وَ أَنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ «6» وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لا رَيْبَ فِيها وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ «7» وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنِيرٍ «8» ثانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ نُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَذابَ الْحَرِيقِ «9» ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ يَداكَ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ «10» وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى حَرْفٍ فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبِينُ «11» يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَضُرُّهُ وَ ما لا يَنْفَعُهُ ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِيدُ «12» يَدْعُوا لَمَنْ ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلى وَ لَبِئْسَ الْعَشِيرُ «13» إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يُرِيدُ «14» مَنْ كانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّماءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ ما يَغِيظُ «15»
ترجمه: اين (مراحل مختلف خلقت انسان و گياه) به خاطر آن است كه خداوند حقّ است و اوست كه مردگان را زنده مىكند و بر هر چيزى تواناست. و (آفرينش انسان از خاك و رويش گياهان از زمين خشك، نشانه آن است كه) همانا قيامت آمدنى است و شكى در آن نيست، و خداوند تمام كسانى را كه در قبرها آرميدهاند زنده خواهد كرد. و از (ميان) مردم كسى است كه دربارهى خدا بدون هيچ دانش و هدايت و كتاب روشنى مجادله مىكند. (و) با تكبر و نخوت، مىخواهد مردم را از راه خدا گمراه كند، براى او در دنيا رسوايى است و در قيامت، عذاب سوزان به او مىچشانيم. (در قيامت به او گفته مىشود: اين عذاب سوزان،) به خاطر چيزى است كه دستهايت از پيش فرستاده است، و قطعاً خدا به بندگانش ظلم نمىكند. و از (ميان) مردم، كسى است كه خداوند را تنها با زبان مىپرستد، (ايمان او در حاشيه و در مرز كفر است و با حادثهاى كوچك مىلغزد) پس اگر خيرى به او برسد، به آن اطمينان يابد، و اگر مصيبت و آزمايشى به او رسد، دگرگون شود (و به سوى كفر رود، چنين كسى) در دنيا و آخرت زيانكار است، اين همان زيان آشكار است. او غير از خداوند چيزى را مىخواند كه نه زيانى به او مىرساند و نه سودى، اين است همان انحراف دور و عميق. بلكه كسى را مىخواند كه ضررش از نفعش بيشتر است، چه مولا و سرپرست بدى و چه همدم زشتى. همانا خداوند اهل ايمان و عمل صالح را در باغهايى (از بهشت) وارد مىكند كه نهرها زير درختانش جارى است، (آرى) خداوند هرچه اراده كند، انجام مىدهد. هر كس گمان مىكند كه خداوند او (پيامبرش) را در دنيا و آخرت يارى نمىكند، (و در پى مكر و حيله است، بگو تا) طنابى به آسمان بياويزد (و خود را حلق آويز كند) سپس (آن را) قطع كند، آن گاه بنگرد كه آيا نيرنگش خشم او را فرو مىنشاند؟!
شريعتي: انشاءالله خداوند متعال در اين ماه ضيافت بهترين برکاتش را که به بندگان صالح عطا مي‌کند نصيب همه ما بکند. از فضيلت ذکر بلند صلوات بفرمايند و اشاره قرآني را بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: يکي از خاصيت‌هاي مهم ذکر صلوات نه تنها ثواب و حسنه براي انسان ايجاد مي‌کند، گناهان و ظلمت‌ها را از بين مي‌برد. اميرالمؤمنين(ع) فرمودند: «اَلصَّلاَةُ عَلَى اَلنَّبِيِّ وَ آلِهِ أَمْحَقُ لِلْخَطَايَا مِنَ اَلْمَاءِ لِلنَّارِ» چگونه آب آتش را خاموش مي‌کند. فرمود: بيش از تأثير آب بر آتش براي از بين بردن گناهان تأثير صلوات بر محمد و آل محمد است.
در اين صفحه 333 آيه 11 خداي مهربان مي‌فرمايد: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى حَرْفٍ فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى وَجْهِهِ» مؤمنين چند رقم هستند، يک عده قرص و محکم هستند، در همه شرايط با خدا هستند. در همه شرايط استقامت دارند. ولي بعضي هستند نان را به نرخ روز مي‌خورند. خدا را پرستش مي‌کند اما با زبان خالي، حَرف يعني خدا کنار است. اگر پولي به او برسد و خدا همه دعاهايش را مستجاب کند، محکم مي‌ايستد. ولي اگر خدا يک جايي او را امتحان کند و کم بگذارد، کسب حلال کرد اما درآمدش خيلي بالا نرفت، خدا مي‌خواهد امتحان کند. قطعاً خير و برکت هست و خدا به همان کم هم برکت مي‌دهد. اما بعضي جاها هم خدا پيچ را شل مي‌کند و مي‌خواهد امتحان کند. بعضي که ضعيف الايمان هستند، اگر در اين امتحان‌ها قرار گرفتند، مي‌گويد: به درد من نمي‌خورد. آدم بايد ثابت باشد. جزء کساني نباشد که فقط با حرف و شعار خدا را پرستش مي‌کند. مي‌فرمايد: آنهايي که با زبان خالي و شعار پرستش مي‌کنند، هم دنيايشان را از دست مي‌دهند و هم آخرتشان را و اين خسران و ضرر آشکار است. انشاءالله جزء کساني نباشيم که فقط شعار بدهيم!
شريعتي: يک نکته در مورد پلاک‌هاي طلا مزين به نام خديجه کبري عرض کنيم، همانطور که هفته گذشته حاج آقاي فرحزاد اشاره کردند، متولدين سال 1397، دخترخانم‌هايي که همنام حضرت خديجه هستند مي‌توانند در سايت ما ثبت کنند. همينطور دخترخانم‌هايي که نامشان خديجه است و امسال اولين سالي است که روزه مي‌گيرند و به سن تکليف رسيدند، آنها هم جزء همين دسته خواهند بود. انشاءالله اين هدايا تقديم آنها هم خواهد شد. متولدين سال 1396 که نامشان همنام حضرت خديجه کبري(س) هست هم مي‌توانند به سايت ما مراجعه کنند و ثبت نام کنند و اين هدايا برايشان ارسال خواهد شد، انشاءالله. نکات حاج آقاي فرحزاد را بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: متولدين سال 96، آن دسته از عزيزاني که سال گذشته هديه نگرفتند. يک نکته اين است که امسال عزيزان در مسجد مقدس جمکران ابتکار خوبي کردند، دهه آخر ماه مبارک رمضان برنامه اعتکاف دارند. عزيزان مي‌توانند به سايت مسجد مقدس جمکران مراجعه کنند، مدت اعتکاف هم مي‌توانند ده روز بمانند. افطار و سحري مهمان امام زمان هستند. آنهايي که در شهر قم هستند و نزديک هستند مي‌توانند سه روز هم بمانند و بروند. در مشهد هم سه روز برگزار مي‌کنند. چون افضل ايام اعتکاف دهه آخر ماه مبارک رمضان است، پيغمبر ما هر سال ده روز دهه آخر معتکف مي‌شدند. يک سال هم که جنگ بدر اتفاق افتاد و نتوانستند، سال بعد بيست روز معتکف شدند. در سايت برنامه سمت خدا مراجعه کنيد، ثبت نام کنيد، انشاءالله در مسجد مقدس جمکران، رايگان مهمان امام زمان(ع) خواهند شد.
نکته دوم اينکه ما هر سال نرم افزار مبين موبايل را معرفي کرديم که بسياري هم دانلود کردند و استفاده مي‌کنند. عزيزان اگر به پايگاه مبين موبايل مراجعه کنند، هم قرآن با ترجمه و تفسير هست، نهج‌البلاغه با شرح، صحيفه سجاديه با شرح آقاي انصاريان و مفاتيح همراه با صوت در آن قرار دارد. انشاءالله اين را فراگير کنند که اين نرم افزارها هميشه همراه ما باشد.
موضوع ديگر اينکه چون در آستانه ولادت امام حسن مجتبي(ع) هستيم، نام امام حسن مجتبي هم همچون حضرت خديجه در يک غربت و مظلوميتي هست. چند شبانه روز قبل از پانزده رمضان مجالس براي امام حسن مجتبي(ع) برگزار شود. امام حسن مجتبي مي‌فرمايند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضَانَ مِضْمَاراً لِخَلْقِهِ يَسْتَبِقُونَ فِيهِ بِطَاعَتِهِ إِلَي رِضْوَانِه» خدا ماه رمضان را ميدان مسابقه قرار داده است. هرکسي مي‌آيد آنجا زور آزمايي مي‌کند و مدال اول و دوم را مي‌گيرد. ماه رمضان ميدان مسابقه در خيرات، در بندگي، در خير رساندن به ديگران است. ماه مبارک رمضان منتسب به سه شخصيت برجسته است. يکي مولا اميرالمؤمنين(ع) که نوزدهم و بيست و يکم و بيست و سوم ايام شهادت ايشان است. يکي ولادت امام مجتبي(ع) و يکي حضرت خديجه کبري(س). هر سه اين بزرگوار اهتمام ويژه‌اي براي کمک به ضعفاء، رسيدگي به فقرا، ايثار مال، جان، مهماني، سفره داري، خدمت کردن به ديگران داشتند. ما مي‌خواهيم اين يک جريان شود که واقعاً چون در ماه رمضان دلها نرم ميشود، خيلي‌ها در ماه رمضان خمس حساب مي‌کنند. چون دلها آماده ميشود آماده براي سفره‌داري مي‌شوند. حضرت مي‌فرمايد: «مَنْ نَفَّسَ عَنْ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ كُرْبَهً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللَّهُ عَنْهُ سَبْعِينَ كُرْبَهً مِنْ كُرَبِ الْآخِرَهِ» (بحارالانوار/ج71/ص312) کسي که گره از يک مؤمني باز کند، مشکلي را حل کند، خداوند همه گره‌هاي دنيايي و آخرتي او را باز مي‌کند. بياييم نيت کنيم به نيت اميرالمؤمنين، به نيت امام حسن مجتبي کريم اهل‌بيت، به نيت حضرت خديجه، اين قالب نذر مي‌تواند مهماني باشد، سفره اطعام باشد.
خيلي‌ها هستند هنوز کدورت‌هايي در خانواده‌هايشان هست، برادر، خواهر، عمه، خاله، وقت خوبي است در سفره‌هاي افطاري با هم آشتي کنيم. قبل از احياء اگر آشتي نکني، امام هشتم فرمودند: شب قدر دو مؤمن که با هم قهر هستند، نه گناهانشان آمرزيده ميشود و نه ثواب‌هايشان قبول ميشود. بياييم به احترام گل روي امام حسن، مولا اميرالمؤمنين(ع) سفره بياندازيم و اطعام بدهيم. خيلي از عزيزان هستند که در خيريه‌ها بسته‌هاي کالاي حمايتي، مي‌توانيد در فضاي مجازي، در گروه‌هايي که هستيد جمع شويد يک مبلغي بگذاريد. وقتي يک سبد کالا مثل برنج و روغن و گوشت و حبوبات مي‌دهيم، در واقع اينها دو هفته تا آخر ماه رمضان هر شب مهمان ما هستند. واقعاً بعضي هستند در طول سال نمي‌توانند گوشت بخرند، بعضي جاها متأسفانه حتي نان هم نمي‌توانند تهيه کنند! انشاءالله اين خير و برکت در همه خانه‌ها فراگير شود. به نام کريم اهل‌بيت امام حسن مجتبي قدم خيري برداريم. اگر مي‌توانيم زنداني آزاد کنيم، زندانياني هستند که با يک مبلغ کمي آزاد مي‌شوند. الحمدلله طرح اکرام ايتام در اين ايام رونق دارد. ماهيانه کمک کنيم، پيغمبر ما فرمودند: من و کسي که تکفل يتيم مي‌کند، انگشتانشان را به هم چسباندند و فرمودند: کنار من با من محشور ميشود! بخدا قسم وقتي از دنيا برويم، تمام اموال ما مي‌رود و فقط يک کفن داريم. مگر کارهاي خيري که خدا توفيق داده، انشاءالله انجام بدهيم.
شريعتي: اين هفته قرار شد از مرحوم فلسفي، خطيب شهير ياد کنيم که صاحب کتاب‌هاي گفتار فلسفي، کتاب آيت الکرسي و کودک هستند، شرح دعاي مکارم الاخلاق صحيفه را دارند. حسن ختام برنامه امروز ما نکات شما باشد در مورد اين شخصيت وارسته که جاي ايشان به شدت خالي است.
حاج آقاي فرحزاد: مرحوم آيت الله فلسفي از شخصيت‌هاي بي نظير و کم نظير بودند. در زمان خودش انسان برجسته و فرهيخته‌اي بود که در ميان خطبا شايد نداشته باشيم چنين خطيبي که خيلي موزون و درست و با مطالعه سخنراني کند. قبل از انقلاب ايشان به گرگان آمدند، من آنجا بودم. هيچ حسينيه‌اي از کثرت جمعيت جا نشد. در ورزشگاه بزرگي که فوتبال بازي مي‌کردند، آنجا جمع شدند. هر شهري مي‌رفتند، شهر به تعطيلي کشيده مي‌شد. از همه قشرها شرکت مي‌کردند. من زماني در بحث تربيت کودک عرض کردم، يادآوري‌اش خوب است. تشويق خيلي اثر دارد و شبيه يک معجزه است. آقاي فلسفي کتاب زيبايي به نام «خاطرات فلسفي» دارد. مي‌گويد: بچه که بودم حدود چهار پنج سال داشتم. به يک بنده خدايي که روضه خوان بود، پولي دادم براي من روضه بنويسد، در مسجدي که پدرم بود آمدم و منبر رفتم. آن شب يک عالم برجسته‌اي به مسجد آمد و از اينکه من با اين سن کم به منبر رفتم خيلي خوشش آمد و مرا خيلي تشويق کرد. مي‌گويد: تشويق او مرا فلسفي کرد. بچه‌اي که دنبال کار خير است، دنبال قرآن است، تشويق کنيم. سرزنش نکنيم.
خدايا را قسم مي‌دهيم به حق محمد و آل محمد، به حق امام حسن مجتبي به همه ما توفيق خدمت رساني به بندگانت مرحمت بفرما. خدايا قلب امام زمان از ما راضي و فرجش را نزديک بگردان. به حق محمد و آل محمد رفع هم و غم و گرفتاري از همه گرفتارها بفرما. قرض قرضمندان را ادا بگردان، آنهايي که شغل ندارند، مسکن ندارند، فرزند ندارند، خدايا به حق محمد و آل محمد به آنها مرحمت بفرما. همه مريض‌ها شفا عنايت بفرما. همه ما را از بهترين برکات شب قدر بهره‌مند بفرما. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
شريعتي:
اگرچه مست و خرابم تو نيز لطفي کن *** نظر بر اين دل سرگشته خراب انداز
تا اولين شب قدر فقط شش روز فرصت باقي است.
«والحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمدٍ و آله الطاهرين»