برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: وصاياي پيامبر اکرم(ص) به حضرت اميرالمؤمنين(ع)- راه‌هاي رفع حزن و اندوه
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 20-10-95
بسم الله الرحمن الرحيم و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين
آري همين امروز و فردا باز مي‌گرديم *** ما اهل آنجاييم از اينجا باز مي‌گرديم
با پاي خود سر در نياورديم از اين اطراف *** با پاي خود يک روز اما باز مي‌گرديم
چون ابرها صحرا به صحرا برد ما را باد *** چون دودها صحرا به صحرا باز مي‌گرديم
اين زندگي مکثي است ما بين دو تا سجده *** استغفراللهي بگو ما باز مي‌گرديم
بين جماعت هم نماز ما فرادي بود *** عمري است تنهاييم و تنها باز مي‌گرديم
ما عاقبت انا اليه راجعون بر لب *** از کوچه بن بست دنيا باز مي‌گرديم
شريعتي: سلام مي‌کنم به همه شما بيننده‌هاي عزيز و شنونده‌هاي خوب و نازنين‌مان. انشاءالله هرکجا که هستيد در پناه خداوند متعال باشيد. سالروز وفات کريمه‌ي اهل‌بيت حضرت فاطمه معصومه را به همه شما تسليت مي‌گويم. ارتحال مجاهد نستوه حضرت آيت الله هاشمي رفسنجاني را که براي همه ما ناباورانه بود، يار ديرين مقام معظم رهبري و انقلاب را تسليت مي‌گويم. دعا مي‌کنم که انشاءالله سر سفره‌ي کريمانه‌ي حضرت معصومه(س) متنعم باشند. حاج آقاي فرحزاد سلام عليکم. خيلي خوش آمديد.
حاج آقاي فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالي و بينندگان و شنوندگان عزيز. ايام سالگرد وفات جانگداز کريمه‌ي اهل‌بيت حضرت فاطمه معصومه، ولي نعمت‌مان را خدمت همه سروران تسليت مي‌گويم. رحلت عالم فرهيخته و مجاهد نستوه جناب آقاي هاشمي رفسنجاني را که يار امام و انقلاب بودند، به همه تسليت مي‌گوييم. انشاءالله خداي متعال ايشان را با اهل‌بيت محشور بگرداند و به همه‌ي دوستداران اهل‌بيت صبر و اجر مرحمت کند. مخصوصاً خانواده ايشان که انشاءالله مأجور باشند. ما هم در غم آنها شريک هستيم.
شريعتي: بحث ما در ذيل وصاياي نبي مکرم اسلام به اميرالمؤمنين، شادي و نشاط بود. اگر نکته‌اي باقي مانده بفرماييد، امروز برنامه ما رنگ و بوي حضرت معصومه هم خواهد داشت.
حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
هفته گذشته خدمت عزيزان عرض کرديم که چند جلسه عواملي که نشاط آور و شادي آور است و غم و غصه‌ها و کدورت‌ها را مي‌برد، عرض مي‌کنيم. گفتيم يک عامل مهم توبه و استغفار است. توبه و استغفار هم واجب فوري است. يعني اگر سمي وارد بدن شد، يا گناهي مرتکب شد، اورژانسي بايد رسيدگي شود. ديشب اخبار را ديدم با آقاي محسن رضايي صحبت مي‌کردند. چند ساعت قبل از رحلت ايشان با ايشان بودند. مي‌گفتند: ديروز ظهر ايشان سر حال و با نشاط بودند و شوخي مي‌کردند. از روزهاي ديگر هم سرحال‌تر بودند. نه خود ايشان و نه هيچکس ديگر فکر نمي‌کرد که چند ساعت ديگر در سردخانه هستند. اين واقعاً براي همه ما تلنگر است. مرگ ناگهاني در آخرالزمان زياد است. حديث داريم براي مؤمن مرگ ناگهاني راحتي است. تأثرش زياد است ولي اينکه آدم يک عمري زمين‌گير شود، نياز به ديگران پيدا کند، دچار دکتر و دوا شود، خوب نيست.
حضرت امير(ع) در نهج‌البلاغه فرمود: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِي أَوَّلَ کَرِيمَةٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِي» دعا مي‌کند که خدايا اگر بنا شد روزي از دنيا بروم، اول چيزي که مي‌گيري جان من باشد. آدم از دست و پا و چشم و زبان بيافتد، سخت است و اين نعمت است. لذا انسان اگر بداند واقعاً رفتني است و زمانش هم معلوم نيست، در يک لحظه ممکن است پرواز کند و برود، تا مي‌شود دلي را نشکند. اگر شکست جبران کند و توبه و استغفار کند. توبه و استغفار واجب فوري است. يعني نمي‌شود بگذاريم بعداً، شب قدر بيايد، محرم بيايد، شب جمعه بيايد، آنهايي که مي‌خواهند هميشه سبک بال و سبک روح باشند، استغفار کنند. پيغمبر و امامان ما از همه بيشتر استغفار مي‌کردند. گاهي چند هزار استغفار مي‌کردند. «وَ مَنْ كَثُرَتْ هُمُومُهُ فَعَلَيْهِ بِالِاسْتِغْفَارِ» (كافي، ج 8، ص93) کسي که هم و غم زياد به او فشار مي‌آورد، زياد استغفار کند.
روايت زيبايي است. گناه و معصيت بوي تعفن عجيبي دارد. منتهي کساني که اهل دل و اهل غيب و باطل هستند، درک مي‌کنند. حديث داريم کسي دروغ بگويد، بوي تعفني از او به آسمان‌ها مي‌رود، بوي تعفن دروغ او آسمان‌ها را مي‌گيرد و هفتاد هزار فرشته او را لعنت مي‌کنند. لذا امام هشتم(ع) فرمودند: «تَعَطَّرُوا بِالِاسْتِغْفَارِ لَا تَفْضَحَنَّكُمْ رَوَائِحُ الذُّنُوبِ» (أمالي طوسي، ص372) از بوي تعفن گناه جدا شويم. يک عطر ظاهري از گلاب و عطر و ادکلن داريم، يک عطرهايي هم هست که روح و جان ما را صيقل مي‌دهد و پاک و خوشبو مي‌کند. فرمود: با استغفار و توبه در خانه خدا و خلق خدا خودتان را معطر کنيد که بوي تعفن گناه شما را مفتضح نکند.
بعضي‌ها خدمت امام و پيغمبر مي‌آمدند، حضرت ناراحت مي‌شدند. حتي بعضي‌ها جنب بودند، حضرت با آنها دست نمي‌دادند. مي‌فرمودند: چرا غسل نکردي؟ برو غسل کن. مگر نمي‌داني اينجا «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُه» (نور/36) اين را حس مي‌کنند. همينطور که بوي آلودگي حال انسان را بد مي‌کند، گناه به مراتب بوي تعفنش بدتر از اين است.توبه و استغفار عطرپاشي است و باعث زدودن بوهاي متعفن مي‌شود. ميکروب زدايي و غم زدايي است. همه بدي‌ها را دور مي‌کند. «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِين» (بقره/222) آنهايي که توبه کردند محبوب مي‌شوند. دوستشان دارند و خوششان مي‌آيد. انشاءالله خودمان را به استغفار معطر کنيم.
در روايت داريم «ان الله اشدُ فرحاً بتوبة عبد من الوالد العقيم و الضال الواجد» خداي متعال چه وقت خيلي خشنود مي‌شود؟ پيغمبر خدا مثال زد. اگر خانواده‌اي فرزند ندارند، چند سال است ازدواج کردند، فرزند ندارند. خدا را همين‌جا به حق حضرت معصومه(س) قسم مي‌دهيم، همه کساني که فرزند ندارند، خدا به آنها فرزنداني سالم و صالح عطا کند. کسي بعد از بيست سال خدا به آنها فرزند مي‌دهد. چقدر خوشحال مي‌شوند. پيغمبر فرمود: پدر عقيم يا مادري که بچه‌دار نمي‌شده است، خدا بيش از او از توبه بنده‌اش خوشحال مي‌شود. اين فرح به دل آدم تائب برمي‌گردد. وقتي انسان تميز و پاک شد، خدا و چهارده معصوم او را دوست دارند. بيش از کسي که بعد از ساليان سال انتظار فرزند مي‌کشد، چه موج شادي در خانواده ايجاد مي‌شود، بيش از اين خدا بنده‌اي که توبه مي‌کند، بداخلاقي و دروغ را کنار مي‌گذارد، از آتش جهنم بيرون مي‌آيد. خدا بيشتر از آن خانواده بدون بچه، از توبه بنده‌اش خشنود مي‌شود. «الضال الواجد» سابق يا پياده يا با حيوان مسافرت مي‌رفتند. مثل الآن نبود که هواپيما و ريل قطار باشد. بيابان برهوت بود. نشانه‌اي نبود. گاهي کسي از قافله عقب مي‌ماند. يا با مرکب نمي‌توانست برود. يا خودش از پا مي‌افتاد. لحظاتي مجبور بودند او را تحمل کنند ولي بعد مي‌گذاشتند مي‌رفتند. يا برف مي‌آمد، راه در بيابان گم مي‌شد. کسي که در بيابان گم شده تن به نااميدي داده و نه آذوقه دارد و نه راهنما دارد، حالا يک دليل و راهنمايي بيايد او را نجات بدهد. ضال يعني گمشده. مال و ثروت و شهر و مکان را گم کرده است. يا کسي که دختر و پسرش گم شده است. چقدر سخت است کسي فرزندش را گم کرده باشد. يا فرزندش مفقودالاثر باشد. همه خوشحال مي‌شوند و خودش خوشحال مي‌شود. بيش از اين خدا از توبه عبدش خوشحال مي‌شود. اگر مي‌خواهيم ريشه غم را از بين ببريم، گناه نکنيم. اگر هم گناه کرديم، توبه کنيم، استغفار کنيم. چاله را پر کنيم.
روايت داريم توبه و استغفار فقط لفظ نيست. لفظ هست و ندامت و پشيماني و عذرخواهي واقعي، پيغمبر خدا فرمود: «وَ الِاسْتِغْفَارُ يَقْطَعُ وَتِينَه الشيطان» توبه و استغفار رگ قلب شيطان را مي‌زند. چيزي مثل توبه و استغفار شيطان را ناراحت نمي‌کند، و چيزي مثل گناه و اصرار بر گناه شيطان را خوشحال نمي‌کند. ما در بحث نشاط و شادي گفتيم: يک نفر به امام صادق گفت: بعضي مواقع دچار بحران غم مي‌شوم و بعضي مواقع ناخودآگاه دچار فرح مي‌شوم. فرمودند: شادي و سرور براي نزديک شدن فرشته‌هاست. غم و غصه براي نزديک شدن شيطان است. شيطان کارش منفي بافي است. چه کنيم رگ شيطان را قطع کنيم؟ فرمود: توبه و استغفار رگ شيطان را مي‌زند. نابودش مي‌کند. اينقدر خدا خشنود مي‌شود که دشمن خدا متأثر مي‌شود و فرار مي‌کند. اين هم که گفتم: توبه واجب فوري است، نکته مهمي است. افرادي که قهر هستند، افرادي که مشکل دارند، مال و آبروي مردم است، زود درست کنند.
وقتي آيات توبه نازل شد، ابليس خيلي ناراحت شد. شياطين و نوچه‌هايش را جمع کرد. فرياد زد، جمع شدند و گفتند: چه شده سيد و مولاي ما!؟ گفت: ما يک عمري زحمت مي‌کشيم طرف را در گناه مي‌اندازيم، توبه و استغفار مي‌کند و پاک مي‌شود و بهشت مي‌رود. زحمت‌هاي ما هدر مي‌رود. چه کنيم؟ يکي از مشاوره‌هاي شيطان گفت: با شهوت جنسي و هوا و هوس! گفت: باز توبه مي‌کند. يکي ديگر گفت: از راه پول، خيلي‌ها با پول زمين مي‌خورند. شبهه‌ناک، حرام، ربا و نزول، رشوه، يکي ديگر گفت: از راه تکبر و رياست، گفت: همه اينها با توبه رفع مي‌شود. يکي ديگر که خيلي خبيث بود، گفت: جناب ابليس! من يک راه حل دارم. من نمي‌گذارم توبه کنند. اين راه حلي که خدا و پيغمبر آوردند، اگر باب توبه نباشد همه جهنم مي‌روند. الا معصومين! گفت:مي‌گوييم: جوان هستي، باشد بعد توبه مي‌کني. باشد شب قدر، هروقت زيارت کربلا رفتي توبه مي‌کني، حلاليت بطلب. هي امروز و فردا مي‌کنم تا مرگش فرا مي‌رسد. موفق به توبه نمي‌شود. گفت: درست است، در مجلس شوراي شياطين اين لايحه تصويب شد. فردا فردا مي‌کنند و آقا بدون توبه از دنيا مي‌رود. مرگش ناگهان مي‌رسد. انسان‌هايي که حق خدا و حق مردم به گردنشان است، يک بار سنگين روي دوششان است. گير کردند و راهبندان کردند. بيايند اين را باز کنند. امروز و فردا هم نکنند. گاهي از ما سؤال مي‌کنند که آقا به بحران و مشکلات خورديم چه کنيم؟ توبه و استغفار درمان و دواي تمام دردهاست. يک زمان يک معضل مهم اجتماعي پيش آمده بود، عده‌اي از طلبه‌ها خدمت آقاي بهجت(ره) آمدند. گفتند: فلان معضل خيلي جامعه را نگران کرده است. ايشان اين حديث را خواندند. از احاديث کليدي و کاربردي است. فرمودند: به اين حديث عمل کنيد همه مشکلات حل مي‌شود. پيغمبر خدا فرمودند: «أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِدَائِكُمْ مِنْ دَوَائِكُمْ» (مستدركالوسائل، ج 11، ص 333) سرچشمه‌ي همه کدورت‌ها، همه ناراحتي‌ها و دردها و همه مشکلات اقتصادي و سياسي و خانوادگي و فردي و اجتماعي چيست؟ چه چيزي در بدن ما مي‌آيد که سر و دست و پاي ما درد مي‌گيرد؟ يکي از اساتيد ما شوخي مي‌کرد مي‌فرمود: من مدتي سردرد داشتم، دعا کردم خوب شد، کمر درد گرفتم. کمر درد خوب شد، پا درد گرفتم. جاي دردها عوض مي‌شد. درماني باشد که همه دردها برود. اول شخصيت عالم که قرآن بر قلبش نازل شده است، در قرآن هم داريم تا مادامي که پيغمبر هست اماني است و بلا نازل نمي‌شود، «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» (انفال/33) بعد از پيغمبر تا مادامي که مردم استغفار مي‌کنند، خدا بلاي عمومي نمي‌دهد.
«أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِدَائِكُمْ مِنْ دَوَائِكُمْ» مي‌خواهيد ريشه‌ي تمام دردها و راه تمام درمان‌ها را بگويم؟ گفتند: بفرماييد يا رسول الله! فرمود: «دَاوكُمُ الذُّنُوبُ وَ دَوَاوكُمُ الِاسْتِغْفَارُ» يعني هرچه صدمه مي‌خوريم، هرکسي از اولين و آخرين زمين خورده و مشکل پيدا کرده، به فقر و مريضي گرفتار شده است، چرا در زمان امام زمان اينطور نيست؟ فقر و مريضي مي‌رود. تمام ناهنجاري‌ها رفع مي‌شود. چون گناه و ظلم و فساد و رشوه نيست. امام هشتم فرمودند: کسي گناه جديد کشف و اختراع کند خدا بلا و مرض جديد مي‌فرستد. اين دستاورد گناهان انسان است. و الا خدا نمي‌خواهد به کسي آزار و اذيت برساند. پيامبر فرمود: درد شما گناه است و داروي شما استغفار است. مادامي که استغفار مي‌کنيد خدا بلا نازل نمي‌کند. رنج و بلا را مي‌برد. اولياي خدا امتحان‌هايي دارند. يک موقع مريضي، مشکلات امتحان الهي است. ممکن است باشد و براي اولياي خدا هم بوده است. ولي خيلي از اينها دستاورد اعمال ماست. «وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ» (شوري/30) اين بخش را بايد با توبه و استغفار راهش را ببنديم و پاک کنيم. اگر کسي زمين خورد و مشکلي پيدا کرد توبه و استغفار کند.
گاهي زياد سؤال مي‌کنند مشکل اقتصادي داريم و دست به هر کاري مي‌زنيم کار ما پيش نمي‌رود. غم و غصه ما را گرفته و کارهاي ما گره خورده است. اين روايت نوراني هم خيلي زيباست. پيامبر خدا فرمودند: «مَنْ أَكْثَرَ الِاسْتِغْفَارَ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجاً وَ مِنْ كُلِّ ضِيقٍ مَخْرَجاً» کثرت، يعني دائم التوبه باشد، آقا ببخشيد غلط کردم. اشتباه کردم. به خدا بگويد، به خلق بگويد. جبران کند، اگر هم زمين خورد عيب ندارد. تواب يعني هي زمين مي‌خورد. ولي غافل نباشد. کسي که هر روز استغفار کند، مثل صلوات که مي‌فرستيم، از زبان و دل ما نيافتد. «مَنْ أَكْثَرَ الِاسْتِغْفَارَ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجاً وَ مِنْ كُلِّ ضِيقٍ مَخْرَجاً وَ رَزَقَهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِب» (اعلام الدين/ص294) تقوا هم يعني گناه نکند، گناه کرد توبه کند. «إِنَ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِين» (دخان/51) آدم‌هاي متقي وظيفه‌اش را انجام داده و گناه هم نکرده است. عالم را آب ببرد اين راحت است. خوش و سرحال است. «الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ» (انعام/82) آنهايي که ايمان آوردند، در زندگي ظلم نکنند. به خودش و ديگران ظلم نکنند. هم به مقام آرامش مي‌رسد و هم به نشاط و شادي مي‌رسد. هم هدايت کامل پيدا کرده است. مهتدي غير از مهدي است. اهتدي بالاتر از هدايت است. يعني هدايت خيلي در او مستقر شده است. راه را پيدا کرده است.
همسرت، رفيقت اشتباه کرده است. ببخش! اگر طرف نبخشد، پيغمبر فرمود: شفاعت من به او نمي‌رسد. همانطور که ما ميليون ميليون گناه مي‌کنيم و خدا مي‌بخشد. ما هم ببخشيم. کسي که زياد توبه و استغفار کند، از هر غمي و غصه‌اي و بن بستي پيغمبر وعده کرده که خدا راه برون رفت براي او قرار مي‌دهد. حتي کسي مصيبتي ديده و داغ سنگين ديده است، بگويد: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَة» (بقره/156 و157) گاهي مصيبت‌هاي سنگين اول يک هيجان عجيبي است. ولي وقتي استغفار مي‌کند، به خدا تحويل مي‌دهد و مي‌گويد: خدا مالک من است، من به سوي خدا برمي‌گردم. يکباره مي‌بيني يک موج آرام و آرامشي مي‌آيد. توبه و استغفار يا تسليم و رضا به قضا و قدر الهي آرامش مي‌آورد. «جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجاً» ما از غم و غصه بيرون آمديم، چاله‌ها پر شد اما رزق و روزي هم مي‌خواهيم. رزق و روزي هم فقط مادي نيست. معنوي هم هست. خدا به آدم‌هايي که زياد توبه و استغفار مي‌کنند، هم چاله‌هايشان را پر مي‌کند، هم غصه‌ها را ريشه‌کن مي‌کند. غم و غصه‌ها را ريشه‌کن مي‌کند. غم و غصه‌ها دستاورد اعمال ماست. ادا نکردن حقوق ديگران، کجا پياله شکستي و کسي را افسرده کردي. خدا رزق و روزي را از راه‌هايي که گمان ندارد برايش مي‌رساند.
شريعتي: امروز صفحه 455 قرآن کريم، آيات 27 تا 42 سوره مبارکه صاد در سمت خداي امروز تلاوت مي‌شود. چقدر خوب است ثواب تلاوت اين آيات را در سالروز وفات حضرت فاطمه معصومه(س) به روح بلند و آسماني آن حضرت و همه محبين آن حضرت علي الخصوص مرحوم آيت الله هاشمي رفسنجاني هديه کنيم که انشاءالله سر سفره‌ي قرآن کريم و اهل‌بيت متنعم باشند.
«وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلًا ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ «27» أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ «28» كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ «29» وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ «30» إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِناتُ الْجِيادُ «31» فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ «32» رُدُّوها عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ «33» وَ لَقَدْ فَتَنَّا سُلَيْمانَ وَ أَلْقَيْنا عَلى كُرْسِيِّهِ جَسَداً ثُمَّ أَنابَ «34» قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ هَبْ لِي مُلْكاً لا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ «35» فَسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخاءً حَيْثُ أَصابَ «36» وَ الشَّياطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ «37» وَ آخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفادِ «38» هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ «39» وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ «40» وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ «41» ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هذا مُغْتَسَلٌ بارِدٌ وَ شَرابٌ «42»
ترجمه: و ما آسمان و زمين و آن چه را ميان آنهاست بيهوده نيافريديم، اين، پندار كسانى است كه كفر ورزيدند، پس واى از آتش (دوزخ) بر كسانى كه كافر شدند! آيا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند همانند فسادگران در زمين قرار مىدهيم، يا اهل تقوا را مانند فاجران قرار مىدهيم؟ (اين) كتاب مباركى است كه به سوى تو فرو فرستاديم تا در آيات آن تدبّر كنند و خردمندان پند گيرند. و ما به داود سليمان را بخشيديم، او بندهى خوبى بود، زيرا كه بسيار به درگاه ما روى مىآورد. آن گاه كه عصرگاهان اسبان چابك تندرو بر سليمان عرضه شد (و او مشغول سان ديدن بود). پس سليمان گفت: من اين اسبان را به خاطر پروردگارم (و براى جهاد با كفّار) دوست دارم. (سان ديدن ادامه داشت) تا آنكه اسبان از ديدگان او پنهان شدند. (پس دستور داد) اسبان را نزد من بازگردانيد (تا بار ديگر آنها را ببينم) پس شروع كرد (به نوازش كردن اسبان و) تا ساقها و گردنهاى اسبان را دست مىكشيد. و به راستى ما سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدى افكنديم پس به درگاه خدا انابه و توبه كرد. و گفت: پروردگارا! مرا بيامرز و به من فرمانروايى و ملكى عطا كن كه پس از من سزاوار هيچ كس نباشد، همانا تو بسيار بخشندهاى. پس ما باد را مسخّر او ساختيم كه به فرمان او هر كجا مىخواهد به نرمى و آرامى حركت كند. و جنهاى سركش را (مسخّر او ساختيم) هر بنّا و غوّاصى از آنها را. و گروه ديگرى از جنها كه در غل و زنجير (و تحت سلطهى او) بودند. (گفتيم:) اين بخشش بىحساب ماست، به هر كس مىخواهى ببخش يا امساك كن. و براى او نزد ما مقامى شايسته و سرانجامى نيك است. و بندهى ما ايّوب را ياد كن، آن گاه كه پروردگارش را ندا داد كه: شيطان مرا به رنج و عذاب افكنده است. (به او گفتيم:) پاى خود را بر زمين بزن (تا از زير پاى تو چشمهاى جارى كنيم) اين چشمهى آبى خنك براى شستشو و نوشيدن است.
شريعتي: به حضرت فاطمه معصومه عرض مي‌کنيم: «يا فاطمه اشفعي لي في الجنه فان لک عند الله شأنا من الشأن» انشاءالله همه مشمول شفاعت و دستگيري آن حضرت شويم. انشاءالله زيارت شهر مقدس قم و زيارت حضرت معصومه نصيب همه شما شود. از فضيلت ذکر صلوات مي‌شنويم.
حاج آقاي فرحزاد: در روايات متعدد داريم هيچ دعايي به اجابت نمي‌رسد مگر اينکه همراه دعا ذکر شريف صلوات باشد. حتي اهل سنت هم اين را نقل کردند. پيغمبر خدا فرمود: «الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّي يُصَلَّي عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» (بحارالانوار/ج90/ص316) دعاي مستجاب است.
شريعتي: از حضرت معصومه(س) براي ما بگوييد.
حاج آقاي فرحزاد: بحمدالله از اسفند سال 94 يک مؤسسه‌اي به نام حضرت خديجه(س) در قم احيا و ثبت کردند که کار اين مؤسسه اين است که زوار اولي‌هايي که در مملکت ما هستند، از راه‌هاي دور و نزديک براي اسکان و پذيرايي مجاني در قم اعلام آمادگي کردند. از پارسال تا الآن نزديک نه هزار نفر را آوردند. بحمدالله بعضي از خيرين کمک کردند، يک خيري ششصد ميليون خانه‌اي را براي اين کار وقف کرد و اخيراً دو هزار متر محل مسکوني که البته تجهيزاتش احتياج به کمک دارد. عزيزان خيري که مي‌توانند باني شوند و لوازمي که نياز هست براي اين مؤسسه و محل سکونت را تهيه کنند و يا نقدي کمک کنند. ما ماهانه گاهي افرادي که پنج هزار تومان يا ده هزار تومان مي‌دهند، ولي اينها جمع که مي‌شود، خيلي کاربرد دارد. عزيزان بيايند کار خير کنند، مثل کميته امداد يا عتبات، روزانه و ماهانه يا هرطور که در توانشان هست کمک کنند. گاهي افراد مسن مي‌آيند که هفتاد سال است آرزو داشته جمکران را ببيند. حرم حضرت معصومه را ببيند. عجيب است گاهي ما اين افراد را آورديم، در راه پياده شدند دستشويي رفتند برگشتند. گفتيم: چرا برگشتيد؟ مي‌گويد: صد تومان پول مي‌خواستند نداشتم بدهم. افرادي که با جيب خالي آمدند. اين مؤسسه خيريه فقط اسکان و پذيرايي را تقبل مي‌کند. اولاً گروهي بيايند و پيام بدهند. گروهي يعني بيست نفر ثبت نام کنند. امام جماعت و افراد مطمئن تأييد کنند که اينها زائر اولي هستند و امکان آمدن برايشان نيست. کرايه‌شان را تأمين کنند، فقط در قم اسکان و پذيرايي با اين مؤسسه خيريه است. اينها خيلي خوشحال مي‌شوند و قطعاً دعايشان مستجاب است. اين کار را ما دوست داريم براي مشهد و عتبات عاليات هم ادامه پيدا کند. با نابودي آل سعود حتي آنهايي که عمره نرفتند، بسيار کار خوبي است. اين هم کار فرهنگي است و کار مذهبي است و هم کمک مالي است. افرادي که از نزديک حرم را نديدند. اين خيلي شاد مي‌شود.
من دو تا محرم در دانمارک بودم. جوان شيرازي گفت: حاج آقا من يکبار در عمرم توفيق پيدا کردم جمکران بيايم، در شهر مقدس قم هنوز آن نورانيت و تلالؤ در دل من هست. آرزو دارم يکبار ديگر جمکران بيايم. امام زمان(ع) فرمودند: کسي که در اينجا نماز بخواند، مثل کسي است که در خانه کعبه نماز خوانده است. بسياري از مراجع و بزرگان ما در مشکلاتشان به جمکران مي‌آيند. اين دو حرم بزرگي که در قم خداي متعال قرار داده است، خاک قم مقدس است. قم حرم ما اهل‌بيت است. قم آشيانه ما اهل‌بيت است. امام صادق(ع) فرمودند: «قم بلدنا و بلد شيعتنا» ، «اللَّهُمَّ اعْصِمْهُمْ مِنْ كُلِّ فِتْنَة» (بحارالانوار/ج57/ص218) فرمود: قم شهر ماست، حرم ماست. شهر ما اهل‌بيت است. شهر دوستان و شيعيان ماست. هم وجود محدثين و علما و بزرگاني که از زمان امام صادق(ع) تا زمان ظهور خواهد بود، هم خاک و سرزمين قم فرمود: تربت مقدسي است که ولايت ما را پذيرفته است. خدا اين نعمت را بر مردم ايران تکميل کرده است. يعني مشهد خيلي مهم است. ولي چون از نظر جغرافيايي گوشه‌ي شمال شرقي ايران است، مقداري دسترسي از مملکت ما دور است. ولي قم در شاهراه است. مرکزيت دارد. دسترسي به آن نزديک‌تر است. من واقعاً از مسئوليني که صداي ما را مي‌شنوند و خيريني که مي‌توانند کاري کنند، امثال اين مؤسسه‌ها را تقويت کنند، يک قطب فرهنگي قم و مذهبي است. امام صادق مي‌فرمودند: اگر قميين نبودند دين مندرس مي‌شد. از قم معارف و علوم ما به همه دنيا انتشار پيدا مي‌کند. ما بيش از صد کشور طلبه و دانشجو داريم که در قم تحصيل مي‌کنند. علوم و معارف را مي‌گيرند و تبليغ مي‌کنند. تا زمان ظهور امام زمان مرکز ثقل اهل‌بيت قم است. نگين اين مرکز حضرت فاطمه معصومه(س) هستند که همه برکات از اين بانوي بزرگوار است. امامزاده خيلي داريم. امامزاده‌هاي با واسطه يا بي‌واسطه، با واسطه که فرزند امام باشد محدود است. امامزاده‌اي که بي‌واسطه باشد و از امام معصوم درباره‌ي او مدح و تعريف فوق العاده شود، زيارت مخصوص براي سه نفر داريم. حضرت علي اکبر، حضرت ابالفضل، و حضرت معصومه(س). بقيه‌ي امامزاده‌ها از امام معصوم نداريم. امامزاده‌اي که تعريف فوق العاده درباره‌اش شده باشد. امام صادق وقتي فرمودند: بهشت هشت در دارد. سه در از قم باز مي‌شود چرا؟ چون در قم از زمان اهل‌بيت تا زمان ظهور امام زمان که ياور حضرت خواهند بود، شما اصول کافي را باز کني شايد روايتي نباشد که در آن قمي‌ها نباشند. شيخ صدوق پدرش قمي هستند. ابن بابويه قمي است. قم چه الآن چه قبل مبلغ و مروج اسلام ناب و تشيع ناب بوده است.
خدا حرمي در مکه دارد، پيغمبر در مدينه حرم دارد. اميرالمؤمنين در کوفه، از اينجا راه به بهشت باز مي‌شود. همين برنامه‌ي سمت خدا پر بيننده‌ترين برنامه رسانه است. اين به برکت حضرت معصومه است. امام صادق فرمودند: بهشت هشت در دارد. سه در به قم باز مي‌شود. «تُقْبَضُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَي وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِم» (بحارالانوار، ج 57، ص 228) فرمود: در اين سرزمين مقدس، خاک قم فرزندي از فرزندان من از دنيا خواهد رفت و در اين سرزمين دفن خواهد شد. راوي مي‌گويد: آقا امام صادق وقتي اين بيان را مي‌فرمودند هنوز امام هفتم هم متولد نشده بود. يعني پدر حضرت رضا و حضرت معصومه متولد نشده بود. فرمود: اين فرزندم در قم دفن خواهد شد. «وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِم» همه شيعيان عالم در طول قرون، خيلي مهم است. يک مقام بلندي که حضرت معصومه دارد مقام شفاعت است. اولاً خيلي‌ها خودشان اهل بهشت هستند و نمي‌توانند شفاعت کنند. ميليون نفر، ولي بعضي‌ها اندازه ندارد، «يا فاطمه اشفعي لي في الجنه فان لک عند الله شأنا من الشأن» حضرت معصومه(س) تنها فرزند امام هفتم است که با مادر با امام رضا يکي است. مادرشان نجمه خاتون(س) است. ايشان به عشق برادر حرکت کردند، در ساوه مريض شدند و به قم آمدند و هفده روز بيشتر در قم نماندند، در سن 28 سالگي از دنيا رفتند. امام هشتم هنوز زنده بودند. به سعد اشعري فرمودند: در نزد شما قبري از ما هست. قبر خواهرم فاطمه معصومه(س) است. لقب معصومه را ايشان فرمودند که هرکس خواهرم معصومه را در قم زيارت کند، مرا زيارت کرده است. کساني که نمي‌توانند مشهد بروند، اينجا زيارت امام رضا هم هست. چون اين خانم ذوب در برادر بزرگوارش است.
کمالاتي که خدا به اين بانو داده است، ما نمي‌دانيم چه اسراري دارد؟ «فان لک عندالله شأنا من الشأن» يعني اين از شئونات ولايت است. شئونات عصمت است. مقام شفاعت است. بالاترين مقامات رضاي خداست و «رضوان من الله اکبر» يکي هم بهشت است. ما در اين زيارتنامه مي‌گوييم: «اللهم و رضات و دار الآخره» بالاترين مقام‌ها را مي‌خواهيم، رضاي خدا و بهشت جاودانه مهمان خدا باشيم. حضرت صادق(ع) فرمودند: به شفاعت اين بانو تمام شيعيان من به اجمعين وارد بهشت مي‌شوند. من خواهش مي‌کنم عزيزاني که به قم نيامدند، از مسجد مقدس جمکران غافل هستند، از حرم اين خانم غافل هستند، مرحوم دولابي عاشق دلباخته‌ي حضرت معصومه بود. از پنجاه سال قبل در قم خانه خريده بود که زياد بيايد. به طرف تهران که راه مي‌افتاد، فرزند ايشان مي‌گفت. ايشان مي‌فرمودند: چه وقت به قم برمي‌گرديم؟ مي‌شود دو سه روز ديگر بياييم؟ مي‌فرمودند: من دلم رو به قم است؟ فرمودند: اينکه امام رضا فرموده: «يا بنت رسول الله، بنت فاطمه و خديجه، بنت اميرالمؤمنين، بنت الحسن و الحسين، بنت ولي الله» چرا سلام مي‌دهيم؟ چرا اين نسبت‌ها را يادآوري مي‌کنيم؟ ايشان مي‌فرمودند: يعني اين خانم از همه طرف به اهل‌بيت وصل است. زيارت اين خانم زيارت همه اهل‌بيت است. وصل است، باب الرضا است. باب پدر است و باب امام جواد است. بزرگي مي‌فرمود: من در قم که هستم، گاهي غفلت مي‌کنم، نذر کردم که بر من واجب شود و رفتن به حرم را فراموش نکنم. چرا ما از اين رحمت غافل شويم؟ اينجا اگر وصل نباشيم، بهشت هم وصل نيستيم. شفاعت از همين‌جا شروع مي‌شود.
مرحوم دولابي مي‌فرمودند: ما قبل از انقلاب مکه و مدينه مي‌رفتيم و چند ماه مي‌مانديم. در کربلا چند ماه مي‌مانديم. من بعد از مدتي که به اين مشاهد مشرفه رفتم، اشباع شدم. يعني حالت سيري پيدا کردم. تنها جايي که سير نشدم قم بود. اينجا حرم ما اهل‌بيت است. سير شدني نيست. استراحتگاه مؤمنين است. چقدر در اين زيارت نکته‌ها هست. از ديرباز علما و مراجع بزرگوار ما، ملاصدرا که صدر المتألهين در فلسلفه است، شايد بي‌نظير باشد. وقتي در کهک قم تبعيد بودند شيخ عباس قمي نوشته که هروقت مشکل حادي پيدا مي‌کردند، چهل کيلومتر مي‌آمدند تا به قم برسند، توسل پيدا مي‌کردند و مشکلشان حل مي‌شد. اين رحمت گسترده‌اي که از آن غافل هستيم. قطعاً حضرت معصومه از کساني که غافل هستند دستگيري مي‌کند و به آنها مي‌رسد.
امامان ما بي‌خود يک بياني را نمي‌گويند. يکوقت يادم هست متولي سابق آيت الله مسعودي مي‌فرمودند: من بعضي روايات زيارت حضرت معصومه را خدمت آيت الله وحيد گفتم. ايشان فرمودند: بعضي از اين حديث‌ها سندش صحيحه‌ي اعلايي است. يعني اينقدر سندش محکم است اگر براي بعضي از امور حکمي و فقهي بود مي‌شد فتوا بدهي. سه امام از جمله امام هشتم(ع) فرمودند: زيارت اين بانو بهشت را واجب مي‌کند. معادل بهشت است. ثوابش بهشت است. وقتي بيايي و وصل شوي، يعني يک مقدار آن ولايت اينها را قبول کني، در آن فضاي نوراني قرار مي‌گيريد. قطعاً مورد لطف و عنايت قرار مي‌گيرند. همه چاله‌ها را پر مي‌کنند و دست ما را مي‌گيرند. آنهايي که به حضرت معصومه متوسل مي‌شوند راه بهشت براي آنها باز مي‌شود. اينقدر افرادي که مي‌گويند: ما مشکلات روحي و رواني داشتيم به برکت حضرت معصومه حل شده است.
اخيراً يکي از بزرگان نقل مي‌کرد. فرمودند: يکي از مراجع قم به من فرمودند: مدتي قبل يکي از بستگان ما از شهرستان زنگ زد و گفت: دختر فلاني مفقود شده است. چند روزي است، پيدا نيست و او را ربودند! به ايشان متوسل شد. اين مرجع بزرگوار فرمودند: من ديدم کسي که مي‌تواند مشکل را حل کند حضرت معصومه است. کسي که مي‌تواند ما را به رضوان خدا برساند و بهشت را واجب کند، نمي‌تواند مشکل ما را حل کند؟ من وضو گرفتم و حرکت کردم و آمدم حرم حضرت معصومه، واقعاً زيارت کردم و نماز خواندم و توسل کردم. خيلي‌ها حرم حضرت معصومه مي‌آيند زيارتنامه نمي‌خوانند. نماز نمي‌خوانند. يا اينکه مي‌آيند عبور مي‌کنند و مي‌روند. البته سلام هم بدهند غنيمت است. کم بهره مي‌برند.
ايشان متوسل شدند و فرمودند: از حرم بيرون آمدم، آماده شدم منزل بروم. يکي از محافظ‌ها به راننده ايشان زنگ زدند. يک ردپايي از اين خانم پيدا شده است. رفتند خانم را پيدا کردند. به محض اينکه ايشان توسل پيدا کرد يک جرقه‌اي زد و يک ردپايي پيدا شد. اين واقعيتي است. خيلي از بزرگان، مرحوم بروجردي زيارت مي‌رفتند عقب عقب مي‌آمدند. آيت الله بهاءالديني(ره) مي‌فرمودند: حضرت امام وقتي قم بودند فيلسوف و حکيم بودند، مرجع بودند و مقلد داشتند، مدرس بودند. آنقدر حرم مي‌رفتند و توسل مي‌گرفتند، معمولاً بعد از درس مي‌رفتند. بعضي‌ها اعتراض مي‌کردند: شما چقدر زيارت مي‌رويد و متوسل مي‌شويد. فرمودند: شما چه مي‌دانيد اين بانو چه شخصيتي است؟ چه عظمتي دارد؟ حضرت معصومه خيلي مقام عجيبي دارد. انشاءالله سعي کنيم هم خودمان و هم خيريه‌اي که راه افتاده، هرکس هرچقدر مي‌تواند در اين خير شريک شود. چه آنهايي که زيارت اولي هستند و چه آنهايي که مي‌خواهند باني شوند. انشاءالله خداي متعال توفيق بدهد ما خدمتگزار زوار اولي‌ها باشيم.
شريعتي: از مرحوم مطهري خاطره‌اي مي‌خواندم، مي‌گفتند: من فيلسوف و مفسر زياد ديدم ولي علت اينکه من با مرحوم علامه طباطبايي گره خوردم، اين بود که ايشان در ماه مبارک رمضان با بوسه‌اي بر ضريح حضرت معصومه روزه‌ي خودشان را افطار مي‌کردند و اين براي من خيلي جالب بود. انشاءالله همه ما توفيق زيارت حضرت معصومه را داشته باشيم. اگر نکته‌اي باقي مانده مي‌شنويم.
حاج آقاي فرحزاد: هرچقدر مي‌توانيم ارتباط خودمان را با اهل‌بيت بيشتر کنيم. در زيارت جامعه کبيره هست: «بِمُوَالاتِكُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعَالِمَ دِينِنَا وَ أَصْلَحَ مَا كَانَ فَسَدَ مِنْ دُنْيَانَا» چه کار کنيم هم همه‌ي علوم و معارف و گمشده‌هاي ما پيدا شود؟ علومي که به درد ما مي‌خورد و راه ماست و به سوي سعادت مي‌رويم و تمام ناهنجاري‌ها و فسادهاي دنيايي ما اصلاح مي‌شود. امام هادي(ع) به ما ياد دادند اگر ما پيوند ولايت درونمان محکم شود، با چهارده معصوم و حضرت معصومه محکم شويم، ارتباط و اتصال برقرار کنيم، پيروي کنيم و موالات داشته باشيم، خدا معلم ما مي‌شود. مرحوم دولابي مي‌فرمودند: کساني که مي‌آيند و به اهل‌بيت سر مي‌سپرند، معلم سر خانه پيدا مي‌کنند. يعني کوچه و بازار هرجا هست، اميرالمؤمنين بالاي سرش است. حضرت معصومه بالاي سرش است.
آقاي دولابي عاشق حضرت معصومه بودند و وقتي فوت کردند، مقام معظم رهبري امر فرمودند و ايشان در بقعه‌هاي حرم دفن شدند. مقام معظم رهبري براي ايشان پيام هم دادند. آقاي دولابي(ره) چندين سال به قم تشريف مي‌آوردند، منزل ما افتخار داشتيم خدمتشان باشيم. بعضي شب‌ها از من مي‌پرسيدند: جهت حرم کدام طرف است؟ من ديدم ايشان مقيد هستند که يکوقت پايشان به طرف حرم نباشد. پشت به حرم نباشند. آن زمان حرم خلوت بود، شايد بيست سال پيش بود. ايشان دوازده سال است فوت کردند. ايشان را صبح جمعه حرم بردم. سحرها معمولاً به حرم مي‌رفتند. دعاي ندبه مي‌خواندند و زوار به طرف ضريح نشسته بودند و استفاده مي‌کردند. ايشان به من فرمودند: من نگاه کردم پرده کنار رفت، ديدم کنار هر زائري حضرت معصومه(س) نشستند و به او لطف و نظر دارند. در روايت داريم «اسمائکم في الاسماء و اجسادکم في الاجساد» در زيارت جامعه هست. يکي از اولياي خدا به امام رضا توسل کرد که در يک لحظه هزارها نفر سلام مي‌دهند و هزارها نفر حاجت مي‌خواهند. هزارها نفر توجه مي‌خواهند. شما چطور جواب مي‌دهيد؟ شب آمد خانه خوابيد. خواب ديد امام رضا کنار هر زائري نشسته است. يعني اگر معرفت داشته باشيم امام را اينطور بشناسيم همه مشکلات حل مي‌شود. تمام فسادهاي دنيايي ما اصلاح مي‌شود.
خدا را به حق محمد و آل محمد قسم مي‌دهيم که همه ما را جزء بهترين ياران اهل‌بيت قرار بدهد. رفع هم و غم و گرفتاري‌ها از همه گرفتارها بفرمايد. قلب امام زمان از ما راضي، فرجش را نزديک و خير دنيا و آخرت را به همه عزيزان عنايت بفرما. روح همه درگذشتگان، امام و شهدا، مخصوصاً مرحوم حضرت آقاي هاشمي رفسنجاني را با اهل‌بيت محشور بگردان. ايشان را سر سفره‌ي اهل‌بيت مهمان بگردان.
شريعتي: فرازي از زيارتنامه‌ي حضرت معصومه حسن ختام برنامه امروز ماست.