حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد – فضايل امام حسن مجتبي(عليه‌السلام)
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: فضايل امام حسن مجتبي(عليه‌السلام)
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 17-08-95
بسم الله الرحمن الرحيم و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين
مست از غم تو ام، غم تو فرق مي‌کند *** محو تو ام، که عالم تو فرق مي‌کند
با يک نگاه مي‌کشي و زنده مي‌کني *** مثل مسيح نه، دَم تو فرق مي‌کند
يک دَم نگاه کن که مرا زير و رو کني *** بايد عوض شد، آدم تو فرق مي‌کند
تنها کمي به من نظر لطف مي‌کني *** آقاي مهربان کم تو فرق مي‌کند
زخمي است در دلم که علاجي نداشته است *** جز مرهمت، که مرهم تو فرق مي‌کند
اشک غمت براي من احلي من العسل *** گفتم براي من غم تو فرق مي‌کند
صلح تو روضه است، حماسه است، غربت است *** ماهي تو و محرم تو فرق مي‌کند
بايد خيال کرد، تجسم نمود نه *** گنبد تو، پرچم تو فرق مي‌کند
لختي بخند و قافيه‌ام را به هم بريز *** آقاي من تبسم تو فرق مي‌کند
شريعتي: سلام به امام حسن مجتبي. سلام مي‌کنم به همه شما دوستان عزيزم. بيننده‌ها و شنونده‌هاي خوبمان. عزاداري‌هاي شما قبول باشد. سالروز شهادت امام مجتبي(ع) را به همه شما تسليت مي‌گويم. حاج آقاي فرحزاد سلام عليکم. خيلي خوش آمديد.
حاج آقاي فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالي و بينندگان و شنوندگان عزيز. ايام شهادت جانگداز سبط اکبر، کريم اهل بيت، غريب مدينه، آقا امام حسن مجتبي را تسليت مي‌گويم. طبق تحقيق مراجع بزرگ ما قول معتبر هفتم صفر شهادت حضرت هست. در همه کشورهاي اسلامي هم امروز را براي امام حسن مراسم مفصل مي‌گيرند. من از همه کساني که امروز را به نام امام حسن مجتبي احياء کردند، تشکر مي‌کنم. روز 28 صفر هم قول ضعيفي هست ولي محوريت از پيغمبر خداست. عزيزان سعي کنند نذوراتشان را به اين روز بياندازند. يک دهه به نام اين حضرت باشد. اطعام را جدي بگيرند. بسيار از افرادي که نذر امام حسن کردند و سفره انداختند حاجت روا شدند. چون امام حسن(ع) غربت فوق العاده‌اي دارد. انشاءالله همه مملکت ما زير سايه امام حسن بروند و اين موجي که ايجاد شده براي امام حسن برقرار باشد و تا حدي از غربت بيرون بيايد.
شريعتي: چه خوب گفت:
نام حسن يعني تمام حُسن دنيا *** حالا من و دست کريم آل طاها
انشاءالله امام حسن مجتبي دستگيري ما را بکند و گوشه چشمي به ما بکند. حاج آقاي فرحزاد از امام حسن مجتبي براي ما خواهند گفت.
حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. اللهم صلي علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
چون امروز روز شهادت جانگداز امام حسن مجتبي(ع) است، يک مقداري درباره عظمت اين امام و کارهاي فوق العاده و اخلاق و صفات برجسته ايشان مي‌گوييم. تعبيري پيامبر خدا دارند که مي‌فرمايند: «الحسن هديه من رب العالمين» يعني امام حسن مجتبي(ع) هديه‌اي از طرف پروردگار عالمين است که به ما امت و اهل‌بيت مرحمت شده است. اولين فرزند جايگاه خاصي دارد. اولين سبط و نوه پيغمبر امام حسن مجتبي(ع) است. عنايت ويژه‌اي به او هست. امام حسين(ع) يک احترام ويژه‌اي به ايشان داشتند. در تعبيرات هست که هيچوقت امام حسين که همه عالم مريد و عاشق او هستند، جلوي امام حسن حرکت نمي‌کردند و پيش روي امام حسن حرف نمي‌زدند. با وجود او سخنراني نمي‌کردند و خطبه نمي‌خواندند. دفاع جانانه از برادر بزرگوار داشتند.
بعضي از منافقين و دشمنان گاهي خدمت امام حسين مي‌آمدند و مي‌خواستند حرفي در مورد امام حسن بزنند، حضرت مي‌فرمودند: امام حسن امام من است و دفاع از او بر من واجب است. مواظب باشيد! نزد من حرف و حديث و جسارتي براي امام حسن نباشد. امام هشتم(ع) فرمودند: برادر بزرگتر به منزله‌ي پدر است. بعد از پدر احترام برادر بزرگتر مثل پدر واجب است. ده سال امامِ امام حسين(ع) بود. همه کارهاي حضرت زير نظر برادر بزرگوارشان بود. شب عاشورا که حضرت زينب بي‌تاب بودند و مي‌دانستند فراق اتفاق مي‌افتد. فرمودند: خواهرم، اهل آسمان و اهل زمين مي‌ميرند. مرگ و رفتن از اين عالم حتمي است. فرمودند: جد من از دنيا رفت. پدرم حضرت علي از دنيا رفت. مادرم از دنيا رفت. برادرم امام حسن از دنيا رفت. فرمودند: برادر من بهتر از من بود! البته شکي نيست که چهارده معصوم نور واحد هستند. ولي اگر اينها را کنار هم بگذاريم، قطعاً بعد از پيغمبر نور حضرت علي افضل از بقيه هست. نور حضرت زهرا افضل است. بعد نور امام حسن و بعد نور امام حسين افضل است. بعد نور امام زمان افضل است. اينها همه در روايات است. در روايات داريم که «و الحسن افضل من الحسين» يعني امام حسن افضل از امام حسين است. پيغمبر ما بارها مي‌فرمودند: خدايا من حسن را دوست دارم و دوست دارم هرکس که حسن من را دوست بدارد. اين مهم است که ما محبوب پيغمبر باشيم.
همينطور که محبت امام حسين در دلها خيلي نفوذ کرده، اين محبت امام حسن را هم زياد کنيم. اينکه ما کاري براي امام حسن بکنيم دل پيغمبر و اميرالمؤمنين و حضرت زهرا شاد مي‌شود. يک دهه عزاداري کنيم. يک روز مراسم بگيريم. تعطيل کنيم. سياه پوش کنيم. حضرت زهرا به خواب خيلي از بزرگان آمدند و گلايه کردند که در ماه رمضان يک ماه روضه خواني کردي و يکبار از امام حسن روضه نخواندي. مگر امام حسن فرزند من نيست. مگر امام حسن غريب نيست. همه عالم براي غربت اباعبدالله اشک مي‌ريزند ولي خود امام حسين براي غربت برادرش اشک مي‌ريخت و گريه مي‌کرد. امام حسين (ع) فرمودند: بعد از رفتن و فراق تو اگر من از دنيا نروم، ولي مشتاق مرگ هستم که جاي خالي برادر را نبينم.
الآن در آستانه اربعين چقدر زوار دارند آماده سفر مي‌شوند. از همين‌جا از همه کساني که به زوار ابي عبدالله خدمت مي‌کنند تشکر مي‌کنم. مرحوم دولابي مي‌فرمودند: افرادي که با اهل‌بيت ارتباط دارند دو گروه هستند. يک عده مهمان هستند. به عنوان زائر و به عنوان مهمان مجلس روضه مي‌روند. يک عده صاحبخانه هستند. آنهايي که خدمت به زوار و عزادارها مي‌کنند، صاحبخانه هستند. قطعاً بدانند مقامشان و ثوابشان از اصل زيارت بالاتر است. اينها دست امام حسين و امام حسن هستند. دستگاه امام حسين يک کشتي بزرگي است که در حرکت است. هرکس خدمتي بکند و قدمي بردارد پاسخ مي‌دهند. هرکس ضربه‌اي بزند و کوتاهي کند، ضربه مي‌خورد. هرکس هر تسهيلاتي مي‌تواند انجام بدهد. الآن خيلي‌ها در دانشگاه، اداره‌ها و مدرسه‌ها مي‌خواهد عازم سفر شود، من خواهش مي‌کنم اين چند روز را براي دانشجوها و دانش آموزها غيبت نزنند. کلاس امام حسين کمتر از دانشگاه نيست. بياييم کمک کنيم. يک مرخصي و امکاناتي بدهيم. يک عده مهمان امام حسين هستند و يک عده دست امام حسين هستند.
يک زمان يکي از بزرگان محضر يک مرجع تقليدي روضه خواند. مجلس خيلي گريه کردند. مرجع تقليد روضه خوان را صدا زد. گفت: مي‌شود من با شما يک معامله کنم. شما ثواب روضه‌اي که خواندي به من بده و من ثواب رساله و کتاب‌هايم را به شما مي‌دهم. روضه خوان گفت: نه! گفت: چرا؟ گفت: روضه خوان‌ها و نوکرهاي اباعبدالله در رده‌ي نوکري جلوي امام حسين هستند. تمام شخصيت‌هاي عالم وقتي از پذيرايي مهمان فارغ شدند، خودي‌ها و خدمتگزارانشان را سر سفره‌ي خودشان مي‌آورند. در روايت داريم که وقتي امام هشتم(ع) خلوت مي‌کردند، خدمتگزارها و حتي کسي که حيوانات را تيمار مي‌کرد، نگهبان و دژبان بود، همه را سر سفره خود جمع مي‌کردند، با آنها هم غذا مي‌شدند. عرب‌ها در مهمان‌داري فوق العاده کار مي‌کنند. خدا همه اين عزيزان را حفظ کند.
در روايت داريم شخصي به امام صادق(ع) عرض کرد: ما در جمعي بوديم زيارت خانه خدا رفتيم. يک کسي بود که دائم در حال عبادت بود و ذکر مي‌گفت. فرمودند: کارهايش را چه کسي مي‌کرد؟ گفتند: ما مي‌کرديم. فرمودند: کل شما بهتر از او هستيد. يعني کساني که به حجاج و زوار خدمت مي‌کنند، افضل هستند.
امام حسين(ع) چقدر زوار و نوکر دارد. ولي يک نگاهي به قبرستان بقيع بکنيد. قبر امام مجتبي نه زائري دارد. نه سايباني دارد. نه شمع و چراغي در شب دارد. تاريک ترين جاي مدينه همان قبرستان بقيع است که يک چراغ هم روشن نيست. غربت از در و ديوار مدينه مي‌بارد. پيغمبري ما فرمود: چشمي که براي حسن من اشک بريزد، کور وارد محشر نمي‌شود. دلي که براي حسن من غمگين شود، روز قيامت شاد و مسرور خواهد بود. انشاءالله با نابودي آل سعود به زودي راه مدينه باز شود. پيامبر فرمود: قدم‌هايي که به زيارت حسنم برود، بر پل صراط نمي‌لرزد.
امام حسن(ع) يک جايگاه ويژه‌اي داشتند. فکر نکنيم صلح امام حسن کمتر از قيام امام حسين(ع) بود. زمينه قيام امام حسين را آقا امام حسن فراهم کردند. پيغمبر فرمود: صلحي که فرزندم امام حسن انجام خواهد داد، براي امت از آنچه که خورشيد مي‌تابد برتر و بالاتر است. با بدترين خلق خدا بخاطر خدا مدارا کند، معاويه نقشه‌هاي عجيبي داشت و در مکر و حيله با عمروعاص خيلي خباثت داشتند. يکي از بالاترين گناهان معاويه نصب يزيد به جاي خودش است. همه فجايع را او ايجاد کرد و چقدر شيعه حضرت علي را کشت. هجده ما با حضرت علي جنگيد. دل امام مجتبي را خون کرد.
آقا أبا عبدالله ياران باوفايي داشت. يکي از يکي بهتر بودند. امام حسين(ع) شب عاشورا فرمودند: من اصحابي بهتر و باوفاتر از شما سراغ ندارم. حبيب‌ها، زهيرها، بُرير، جون، تا وقتي زنده بودند نگذاشتند يک خدشه به بني هاشم وارد شود. خودشان را سپر و بلا گردان قرار دادند. ولي معاويه اصحاب امام حسن مجتبي را خريد. به معاويه نامه نوشتند که هر وقت دستور بدهي امام حسن را دست بسته تحويل مي‌دهيم. معاويه نقشه داشت که دوستان اهل بيت و شيعه‌ها را به عنوان عبد و کنيز اسير کند و در بازار خريد و فروش کند. صلح امام حسن همه را خنثي کرد. کاري کرد که دهها سال روي منبرها حضرت علي را لعن مي‌کردند.
يکي از دانشمندان خارج گفته بود: ما بايد مجسمه معاويه را در همه ميادين بگذاريم. کسي که توانست جلوي حضرت علي و امام حسن بايستد. با کلک و حقه بازي‌هايش جلوي نفوذ علي بن أبي طالب و امام حسن و فرزندانش و اسلام واقعي را گرفت. امام حسن آنقدر مظلوم بودند که در ميان ياران و اصحابشان زره مي‌پوشيدند. در عين حال حمله کردند و خنجر به ران حضرت زدند و حضرت مدت‌ها مداوا مي‌کردند تا خوب شوند. عده‌اي بعد از صلح مي‌آمدند جسارت مي‌کردند. مي‌گفتند: شما مؤمنين را خوار و ذليل کرديد. امر خدا مستقيم به حضرت مي‌رسيد. اينجا صلح کن و اينجا قيام کن. بعد از امام حسن، امام حسين ده سال دوران معاويه بودند. پيامبر فرمود: امام حسن و امام حسين چه قيام کنند و چه صلح کنند، هر دو در هر زماني امام هستند. امام حسن اول قيام کردند ولي ديدند ياور ندارند، مجبور به صلح شدند و خانه نشين شدند.
امام حسين همسراني داشتند يکي از يکي بهتر. حضرت رباب، حضرت ليلا، مادر امام سجاد(ع). ولي امام حسن با قاتل خودش زير يک سقف زندگي بکند و قاتلش را هم معرفي نکند. پاي منبر خطيب شامي بنشينند، خطيب شامي روي منبر به اميرالمؤمنين جسارت کنند و امام حسن صبر و تحمل کنند. لذا مروان وقتي در تشييع جنازه شرکت کرد، گفتند: تو دشمن هستي. گفت: من در تشييع کسي شرکت مي‌کنم که حلم و صبر او با کوه‌ها برابر است. با تمام دشمن‌ها مدارا کرد که اين مکتب پيش برود و دين جدش محفوظ بماند. مظلوميت امام حسن خيلي فوق العاده است. کساني که مي‌خواهند دل حضرت زهرا و اهل‌بيت را شاد کنند، مراسم امام حسن و احياي مکتب امام حسن، سفره امام حسن را داير کنيد. امام حسن مهمان‌خانه داشتند، در طول سال و غريبه و خودي مي‌آمدند و سر سفره امام حسن و استفاده مي‌کردند. يک کسي از امام حسن سؤال کرد: معني کرم چيست؟ آدم با کرامت چه کسي است؟ لئيم آن کسي است که بخل مي‌ورزد. به فکر خودش است. کريم کسي است که به فکر ديگران است. «لذه اللئيم في الطعام و لذه الکريم في الاطعام» آدم لئيم مي‌گويد: خودم. لذت لئيم در جمع کردن و لذت کريم در خوراندن است.
از امام حسن مجتبي سؤال کردند: معني کرم چيست؟ فرمود: «الجود قبل السؤال و الاعطي عند القطع» سعي کنيم افرادي که گرفتار و نيازمند هستند، يا نزديکان ما که واجب النفقه هستند، قبل از اينکه بگويند به آنها بدهيم. پدر و مادر پيري داريم، نگذاريم درخواست کنند. قبل از درخواست بدهيم.
در طول سال ما اينقدر پيامک داريم از خانواده‌هايي که مي‌گويند: ما آذوقه ضروري خودمان را بايد ناله کنيم تا پدر ما به ما بدهد. با اينکه مي‌دانيم دارد. چرا بايد اينطور باشد؟ قبل از اينکه همسرت بگويد کمک کن. کرامت و کريم بودن اين است که قبل از اينکه بگويد در جيبش بگذاريم. کرامت اين است که در زماني که قحطي است بدهيم. در زمان کمبودها کسي کرامت به خرج بدهد، اين کريم واقعي است.
انشاءالله پرتويي از کرم امام حسن، خير رساندن و گره گشايي در ما باشد. امام مجتبي(ع) فرمودند: اگر کسي گره از کار مؤمني باز کند، خدا گره‌هاي دنيا و آخرت او را باز مي‌کند.
شريعتي: امروز صفحه 392 قرآن کريم، آيات 51 تا 59 سوره مبارکه قصص براي شما تلاوت مي‌شود. چقدر خوب است ثواب تلاوت آيات را به روح امام حسن مجتبي هديه کنيم.
«وَ لَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ «51» الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ يُؤْمِنُونَ «52» وَ إِذا يُتْلى عَلَيْهِمْ قالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّنا إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ «53» أُولئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِما صَبَرُوا وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ «54» وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قالُوا لَنا أَعْمالُنا وَ لَكُمْ أَعْمالُكُمْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ لا نَبْتَغِي الْجاهِلِينَ «55» إِنَّكَ لا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ «56» وَ قالُوا إِنْ نَتَّبِعِ الْهُدى مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنا أَ وَ لَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ حَرَماً آمِناً يُجْبى إِلَيْهِ ثَمَراتُ كُلِّ شَيْءٍ رِزْقاً مِنْ لَدُنَّا وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ «57» وَ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَها فَتِلْكَ مَساكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا وَ كُنَّا نَحْنُ الْوارِثِينَ «58» وَ ما كانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى حَتَّى يَبْعَثَ فِي أُمِّها رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِنا وَ ما كُنَّا مُهْلِكِي الْقُرى إِلَّا وَ أَهْلُها ظالِمُونَ «59»
ترجمه: و ما پيوسته براى آنان سخن گفتيم (و آيات قرآن را برايشان نازل كرديم) شايد كه پندگيرند ومتذكّر شوند. (برخى از) آنان كه پيش از اين (قرآن) كتابشان داديم، همانها به آن (قرآن) ايمان مىآورند. و زمانى كه (قرآن) بر آنان تلاوت شود، گويند: ما به آن ايمان آورديم، همانا آن، حقّى است از طرف پروردگار ما (و) ما پيش از اين (نيز) اهلتسليم بودهايم.آنان به خاطر صبرشان، دو برابر پاداش داده مىشوند. و (آنانند كه) بدىها را با نيكى دفع مىكنند و از آنچه روزى آنان كردهايم (به ديگران) انفاق مىنمايند. و هرگاه (سخن) لَغوى را بشنوند، از آن روى برگردانند و گويند: اعمال ما براى ما و كارهاى شما براى شما باشد، سلام (وِداعِ ما) بر شماباد، ما به سراغ جاهلان نمىرويم. (اى پيامبر!) همانا تو نمىتوانى هر كه را دوست دارى هدايت كنى (و به مقصد برسانى)، بلكه اين خداوند است كه هر كس را بخواهد هدايت مىكند و او به رهيافتگان آگاهتر است. و (كفّار مكّه) گفتند: اگر ما با (قبول برنامههاى) تو، هدايت را بپذيريم، (بزودى) از سرزمينمان آواره خواهيم شد. (بگو:) آيا ما آنان را در حرم أمنى قرار نداديم كه بهرههاى هر چيزى به عنوان روزى از جانب ما به سوى آن سرازير مىشود؟ ولى بيشتر آنان نمىدانند! و چه بسيار مناطقى كه ما (آنها را) به خاطر طغيان در زندگى، هلاك كرديم، اين خانههاى آنهاست كه بعد از آنان جز اندكى (از انسانها در آن) سكونت نكردند و ما وارث آنان هستيم. و پروردگارت قريهها (و شهرها) را نابود نمىكند، مگر اينكه در ميان آنان پيامبرى برانگيزد، كه آيات ما را بر آنان تلاوت كند. و ما هيچ آبادى را هلاك نكرديم مگر آنكه اهل آن ظالم بودند.
شريعتي: حاج آقاي فرحزاد از فضيلت ذکر صلوات بر محمد و آل محمد براي ما بگويند و اشاره قرآني را بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: در روايت ما خيلي مذمت شده از کساني که نسبت به صلوات بي‌اعتنا هستند. اين ذهنيتي که نعوذ بالله صلوات کار عوام است. کار پيرمردها و پيرزن‌ها است. مواظب باشند که چوب محکمي دارد. در روايت هست اگر کسي در پرونده‌اش همه حسنات باشد و صلوات نباشد امضاء نمي‌شود. مثل اينکه کسي در تشهد نمازش صلوات نفرستد. واجب است و بايد گفته شود. در اعمال ما بايد صلوات باشد. صلوات چاشني همه اعمال است. امام صادق فرمودند: «مَنْ لَمْ يَرْغَبْ فِي هَذَا (صلوات) فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ» (كافي، ج 2، ص492) کسي که به صلوات اهميت ندهد. مشتاق نباشد. در شبانه روز حداقل صد بار صلوات بفرستيم. اينقدر پيام داريم که فرمودند: حاجت‌هاي مهمي داشتيم که با ختم صلوات گرفتيم. آيت الله بهاء الديني مي‌فرمودند: چهارده هزار صلوات و حديث کساء براي رفع گرفتاري‌ها بخوانيد. بُرنده ترين دعاهاست. امام صادق فرمود: کسي که ميل و رغبت به صلوات نشان ندهد گول خورده است. خدا از او بيزار است. اهل بيت بيزار هستند از کساني که نسبت به صلوات بر محمد و آل محمد بي‌اعتنا هستند.
آيه 55 اين صفحه نکته زيبايي دارد. «وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَ قالُوا لَنا أَعْمالُنا وَ لَكُمْ أَعْمالُكُمْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ لا نَبْتَغِي الْجاهِلِينَ» يک علامت مؤمن اين است که دنبال لغو و لعب و کارهاي بيهوده نيست. لغو يک امر بيهوده است. نه به درد دنيا و نه به درد آخرت مي‌خورد. دانستن يک سري اطلاعات عمومي که هيچ مشکلي را حل نمي‌کند. اسم مادر حضرت موسي چه بود؟ زن شيطان کيست؟ چيزهايي که به هيچ دردي نمي‌خورد. هميشه دنبال علم نافع باشيم. «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ، الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ، وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ» (مؤمنون/1-3) ما بسياري از عمرمان را صرف کارهاي لغو و لعب و بيهوده مي‌کنيم. چه فايده دارد به مجالس بيهوده بروم؟ «لا نَبْتَغِي الْجاهِلِينَ» انسان‌هاي جاهل ارزش براي عمر و وقتشان قائل نيستند. نمي‌گويد: با جاهل درگير شويد. مي‌گويد: اعراض مي‌کنند و زير چشمي رد مي‌کنند و مي‌روند. عمل ما براي ما و عمل شما براي شما! هيچوقت با جاهل درگير نشويم. سلام و عليک و احوالپرسي و رد شويم. بزرگوارانه عبور کنيم و رفتار کنيم.
شريعتي: حسن ختام فرمايشات شما را بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: کار امام حسن همه گره گشايي بود. آقا امام حسن مجتبي(ع) اعتکاف بودند. اعتکاف شبيه حج است. خيلي چيزها حرام مي‌شود. در حج خريد و فروش مي‌شود انجام داد ولي در اعتکاف حق خريد يک ريال را نداري. همسر بر شما حرام است. در اعتکاف يک نفر آمد به امام حسن مجتبي گفت: من قرض بالا آوردم و اگر دينم را ندهم من را زنداني مي‌کنند. آبرويم در خطر است. آقا فوري کفش پوشيدند و حرکت کردند. يک نفر به حضرت گفت: شما معتکف هستي. نبايد بيرون بروي. حضرت فرمودند: از جدم پيغمبر(ص) شنيدم که فرمود: برآوردن حاجت يک مؤمن از هزار ماه عبادت افضل و بالاتر است.
شريعتي: روز شهادت امام حسن مجتبي(ع) دعا بفرماييد و همه آمين بگوييم.
حاج آقاي فرحزاد: خدايا تو را قسم مي‌دهيم به خشنودي دل فاطمه زهرا که نام امام حسن دل ايشان را شاد مي‌کند، به حق کريم اهل بيت امام حسن مجتبي رفع گرفتاري از همه گرفتارها بفرما. به حق امام مجتبي قرض قرض‌مندان را ادا، کساني که همسر ندارند، همسر شايسته، فرزند ندارند، فرزند صالح، آنهايي که شغل ندارند به همه آنچه حاجت دارند، برآورده به خير بگردان. قلب امام زمان را از ما راضي و فرجش را نزديک و همه زوار را در پناه امام زمان از خطرها حفظ بفرما. به ما توفيق و عرض ادب به ساحت قدس اهل‌بيت و زوار أبا عبدالله مرحمت بفرما. همه مريض‌ها را شفاي عاجل عنايت بفرما.
شريعتي: بهترين‌ها را براي شما آرزو مي‌کنم.