برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: راه‌هاي شكرگزاري و آثار آن
كارشناس:حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 19/03/93
بسم الله الرحمن الرحيم
و صل الله علي محمدٍ و آله الطاهرين
مي‌ايستم امروز خدا را به تماشا *** اي محو شكوه تو خداوند سراپا
اي جان جوانمرد به دامان تو دستم *** من نيز جوانم و بيافتاده‌ام از پا
با آمدنت قاعده‌ي عشق به هم خورد *** ليلاي تو مجنون شد و مجنون تو ليلا
عالم همه مبهوت تماشاي حسين است *** هرچند حسين است تو را محو تماشا
چون چشم تو دل مي‌برد از گوشه نشينان *** شد گوشه‌ي شش گوشه براي تو محيا
از گوشه‌ش شش گوشه دلم با تو سفر كرد *** نا گاه درآورد سر از گنبد خضرا
مجنون علي شد، همه شهر ولي من *** مجنون علي اكبر ليلا به مولا
آقاي شريعتي: سلام مي‌گويم به همه‌ي بيننده‌هاي خوبمان، خانم‌ها و آقايان. عيد ميلاد حضرت علي اكبر بر شما مبارك باشد. تبريك ويژه و مخصوصي هم به همه جوانان عزيز مي‌گويم كه امروز روز جوان هم نامگذاري شده است. انشاءالله در همه مراحل زندگي موفق و مؤيد و منصور باشيد. حاج آقاي فرحزاد سلام عليكم خيلي خوش آمديد. امروز بر شما هم مبارك باشد.
حاج آقاي فرحزاد: عليكم السلام و رحمة الله، خدمت شما و همه‌ي بينندگان عزيز عرض سلام و ادب و احترام داريم. دهه مهدويت را تبريك مي‌گوييم. امروز هم روز ولادت فرزند بزرگ امام حسين(ع) است. «السلام علي الحسين، و علي علي بن الحسين» منظور علي اكبر(ع) است كه سر مباركش را زير پاي پدر بزرگوارش گذاشته و به همين مناسبت قبر امام حسين شش گوشه شده است. روز جوان را خدمت همه جوانان و نوجوانان عزيز تبريك عرض مي‌كنيم. اميدواريم در امتحانات و كنكور موفق و مؤيد باشند و سعادت دنيا و آخرت را براي همه جوانان و نوجوانان آرزو مي‌كنيم. انشاءالله اين روز بر همه دوستداران اهل‌بيت فرخنده و مبارك باشد.
آقاي شريعتي: بحث ما در ذيل بحث خير و بركت در زندگي بحث شكر بود. به شيوه‌هاي شكرگزاري رسيديم. وعده داده بودند كه از سجده شكر براي ما بگويند. از شيوه‌هاي ديگر كه حمد خداي متعال را به جاي بياوريم، «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُم» (ابراهيم/7) خدمت شما هستيم و بحث امروز شما را مي‌شنويم.
حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
راه‌هاي شكرگزاري را خدمت عزيزان عرض مي‌كرديم. عرض كرديم يكي از آن راه‌ها، عبادت و در اوج آن نماز است. نماز تجلي خداي متعال است كه در مقابله‌ي اين همه الطافي كه به ما مرحمت كرده ما وضو بگيريم و دو ركعت نماز شكر در هر حالي مخصوصاً در شبانه روز يكبار دو ركعت نماز شكرگزاري از خداي متعال فراموش نشود.
يكي ديگر از راه‌هاي شكرگزاري، شكرگزاري زباني است. چه از بندگان خدا كه اگر كسي شكر بندگان خدا را برجاي نياورد، شكر خداي بزرگ را برجاي نياورده، و شكر از خود خداي متعال است. خود اين زبان و لب هم خيلي مهم است. خود اين كه من زبان هستم تشكر مي‌كنم. از كسي يا از خداي بزرگ، خدا خشنور مي‌شود. شخص تشويق مي‌شود به آنكه آن كار را بيشتر انجام بدهد و باز هم اضافه كند. لب مهم است، الحمدلله! بايد آدم از صميم قلب بگويد: الحمدلله!
در يك روايتي امام صادق(ع) فرمود: «شُكْرُ كُلِّ نِعْمَةٍ وَ إِنْ عَظُمَتْ أَنْ تَحْمَدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهَا» (كافي/ج2/ص95) شكر هر نعمتي ولو اينكه بزرگ هم باشد، گفتن الحمدلله كافي است و خيلي به‌جا است كه در شبانه‌روز آدم صد بار اين ذكر را بگويد. البته در تسبيحات حضرت زهرا اين ذكر را مي‌گوييم. ولي مستقلاً در شبانه‌روز هنگام خوابيدن و اول صبح، هر وقت بيكار بود و در راه، صد بار با تسبيح بگويد: الحمدلله! اين الحمدلله نعمت‌ها را زياد مي‌كند.
باز از جملاتي كه براي شكرگزاري آمده است، «شكر لله» است. حالا سه بار يا صد بار، «شكراً» تنها هم در روايات آمده است. عرب‌ها تشكر كه مي‌كنند، مي‌گويند: شكراً! حالا ما هم نسبت به خداي متعال بگوييم: شكراً. يا در سجده يا غير سجده، شكراً بگوييم.
يكي ديگر از جملات كه براي حمد خداي متعال آمده است، در روايت داريم «وَ تَمَامُ الشُّكْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» اين شايد بالاتر از آن هست. «الحمدلله رب العالمين» خدايي كه پروردگار و مربي و مالك تمام عالمين است. ما از او تشكر مي‌كنيم و ستايش مي‌كنيم. «و آخر دعوانا الحمد لله رب العالمين» آخرين دعاي ما و ستايش ما الحمدلله رب العالمين است.
يكبار ديگر خدمت بينندگان عزيز عرض كرديم. در روايت داريم اگر كسي هر روز صبح چهار بار الحمدلله رب العالمين بگويد، شكر آن شب را به جا آورده است، و در شب بگويد، شكر آن روز را به جا آورده است. هر صبح و شام چهار بار «الحمدلله رب العالمين» بگويد. از جملات ديگري كه براي شكرگزاري براي روايات ما سفارش شده است، «الحمدلله علي كل نعمة» است. يعني براي همه نعمت‌ها و داده‌هاي خدا شكر!
اميرالمؤمنين فرمود: ديدم كه كسي دعاي طولاني مي‌خواند، فرمودند: همه دعاها در چهار جمله است. «الحمدلله علي كل نعمة و اسئل الله من كل خير و اعوذ بالله من كل شر و استغفرالله من كل ذنب» خدايا از هر گناهي توبه مي‌كنيم. از هر بدي به خدا پناه مي‌بريم. از هر خيري از خدا درخواست مي‌كنيم. «و الحمدلله علي كل نعمة» اين هم جمله‌ي جامع و كاملي است. خدايا بر همه نعمت‌ها ستايش تو را مي‌كنم. اينها جملاتي است كه عزيزان ياد بگيرند.
در روايت داريم پيغمبر(ص) هروقت يك امري كه مسرور مي‌شدند و مطابق ميلشان بود، اتفاق مي‌افتاد. مي‌فرمودند: «الحمدلله علي كل نعمة». اگر يك امري مكروه بود، بلا و مريضي و گرفتاري بود، مي‌فرمودند: «الحمدلله علي كل حال» (كافي/ج2/ص97) اولي مي‌گويد: «أَمْرٌ يَسُرُّه» چيزي كه پيغمبر را خوشحال مي‌كرد. نعمتي كه مطابق مزاج ما است. مي‌فرمودند: «الحمدلله علي كل نعمة». اگر يك امري مكروه بود و ناپسند بود، آنجا هم باز حمد مي‌كردند، مي‌فرمودند: «الحمدلله علي كل حال». يعني ما در بلا و سختي و گرفتاري و شرور هم باز مي‌گوييم: «الحمدلله علي كل حال».
يكي ديگر از جملاتي كه در كتاب عدة الداعي اين روايت زيبا هست، در بحار هم هست. انشاءالله عزيزاني كه مي‌خواهند حمد خدا را كنند، اين جمله خيلي جامع و كامل است. «الْحَمْدُ لِلَّهِ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ» (كافي/ج2/ص529) يعني خدا را حمد مي‌كنم، آنطور كه خدا اهل حمد است. يعني من ناتوان هستم.
در روايت امام صادق(ع) فرمود: اگر كسي با اين جمله خدا را حمد و ستايش كند، يعني ملائكه آسمان مشغول نوشتن ثواب اين جمله مي‌شوند، هرچه مي‌نويسند مي‌بينند، نمي‌توانند. يعني از پس آن برنمي‌آيند. «شَغَلَ كُتَّابَ السَّمَاء» (وسايل‌الشيعه/ج7/ص173) نويسنده‌هاي آسمان كه ميليون ميليون هستند، مشغول نوشتن مي‌شوند، نمي‌توانند. آنوقت به خدا مي‌گويند: خدايا ما عاجز هستيم. چه كنيم؟ ما هرچه مي‌نويسيم مي‌بينيم باز هم حقش ادا نشده است.چون ما حمد را مطابق اهليت خدا ارائه مي‌دهيم. ثوابش هم بي‌نهايت مي‌شود. خداي متعال مي‌فرمايد: «اكْتُبُوهَا كَمَا قَالَهَا عَبْدِي وَ عَلَيَّ ثَوَابُهَا» شما نمي‌تواني ثواب اين جمله را بنويسيد، عين همين جمله را در پرونده عمل او بنويسيد، ثوابش با من است. اگر كسي اينگونه خدا را ستايش و حمد كند، مثل ثواب جماعت كه نمي‌توانند بنويسند، اين هم اينگونه است.
يكي ديگر از جملاتي كه در دعاي ما زياد است، «الْحَمْدُ لِلَّهِ بِجَمِيعِ مَحَامِدِهِ كُلِّهَا عَلَى جَمِيعِ نِعَمِهِ كُلِّهَا» (تهذيب/ج3/ص108) اين ديگر اول و آخر است و همه را جمع كرده است. يعني من حمد مي‌كنم خدا را به همه‌ي انواع حمدها و ستايش‌ها بر جميع نعمت‌ها از اول و آخر. اين ديگر حمد كاملي است. در دعاي افتتاح نمونه‌هاي زيادي دارد. اين يك مورد است. «الْحَمْدُ لِلَّهِ بِجَمِيعِ مَحَامِدِهِ كُلِّهَا عَلَى جَمِيعِ نِعَمِهِ كُلِّهَا»
يكي ديگر از حمدهايي كه در اين ايام هم مناسب است، در مناجات شعبانيه است. ما كم داريم مناجات يا دعايي كه همه اهل‌بيت مي‌خواندند و اصل آن از وجود نازنين مولا اميرالمؤمنين است. همه نوبت م‌شود اين دعا را خواند ولي افضل آن در ماه شعبان است. «إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ أَبَداً أَبَداً دَائِماً سَرْمَداً يَزِيدُ وَ لَا يَبِيدُ كَمَا تُحِبُّ فَتَرْضَى» (بحارالانوار/ج91/ص98) يكي از جملات كامل حمد در مناجات شعبانيه است. يعني خدايا من تو را حمد مي‌كنم، براي هميشه و ابديت، كه انتهايي نداشته باشد و تمام نشود. خدايا تو خوب هستي و همه خوبي‌ها براي توست. ستايش تو را مي‌كنم. اين ستايش‌ها اثر وضعي دارد. خداي بزرگ و غني مطلق قطعاً احتياجي به حمد و ستايش ندارد. ما بارها عرض كرديم. الله اكبر ما را بزرگ مي‌كند. خدا بزرگ نمي‌شود. الحمدلله نعمت‌هاي ما را زياد مي‌كند. عقل و فهم و درك ما را بالا مي‌برد. سبحان الله ما خدا را پاك نمي‌كند، ما را پاك مي‌كند.
دو چيز رحمت خدا را خيلي جلب مي‌كند. يكي حمد و ستايش است. بلاتشبيه اگر يك بچه‌اي به پدرش مي‌گويد: بابا جون تو چقدر خوب و مهربان هستي. چقدر با سخاوت هستي، هرچه باشد در پدر اثر مي‌گذارد و اگر جدي بگويد، اين اثرش بيشتر است. تملقش اثر دارد، چه برسد جدي بگويد. يكي حمد و يكي صلوات، رحمت خدا را جلب مي‌كند. لذا دعاهاي ما معمولاً با حمد شروع مي‌شود.
مناجات شعبانيه روح اميد به آدم مي‌دهد. به معنايش دقت كنيد. «إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ أَبَداً أَبَداً دَائِماً سَرْمَداً يَزِيدُ وَ لَا يَبِيدُ كَمَا تُحِبُّ فَتَرْضَى إِلَهِي إِنْ أَخَذْتَنِي بِجُرْمِي أَخَذْتُكَ بِعَفْوِكَ وَ إِنْ أَخَذْتَنِي بِذُنُوبِي أَخَذْتُكَ بِمَغْفِرَتِكَ» خدايا اگر من مستحق هستم، اگر مرا به جرم من مي‌گيري، من هم تو را به عفو مي‌گيرم. اگر مرا به گناهانم مؤاخذه مي‌كني، پس آمرزش تو كجاست؟ «وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِي النَّارَ أَعْلَمْتُ أَهْلَهَا أَنِّي أُحِبُّكَ» من خواهش مي‌كنم تنها معني اين مناجات را نگاه كنيد. با معني هم آدم به خدا خيلي نزديك مي‌شود. اينكه بفهمند چه مي‌گويند. خدايا اگر مرا به آتش جهنم وارد كني، در آتش جهنم داد مي‌زنم، خدايا دوستت دارم! گفتم كه ياد اهل‌بيت و ياد و محبت خدا آتش‌ها را خاموش مي‌كند. ما پيوند محبتمان از خدا قطع نمي‌شود. هرچه بلا هم به ما بفرستد، آن گره عشق و محبت ما كم نمي‌شود. خدايا من در جهنم هم داد مي‌زنم خدايا دوستت دارم! يعني آن پيوند عشق و محبت قطع نمي‌شود. «إِلَهِي مَا أَظُنُّكَ تَرُدُّنِي فِي حَاجَةٍ قَدْ أَفْنَيْتُ عُمُرِي فِي طَلَبِهَا مِنْكَ» (بحارالانوار/ج91/ص98) يعني خدايا من به تو گمان ندارم. چيزي كه يك عمر در خانه تو را زدم و التماس كردم، رد بكني و اجابت نكني.
بزرگي فرمودند: دعاهايي كه اهل‌بيت(ع) به ما دادند به مانند قرآن راه را به سوي ما باز كردند. همه راه و نشانه است. همه علامت است. در مناجات ظهر شعبانيه مي‌گوييم: « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اعْمُرْ قَلْبِي بِطَاعَتِكَ وَ لَا تُخْزِنِي بِمَعْصِيَتِكَ» بعد از درود به پيغمبر و آل او، مي‌گوييم: خدايا قلب ما را با بندگي و طاعت خودت آباد كن. معلوم مي‌شود حرف خدا را كه گوش مي‌دهيم آباد مي‌شود. زنده مي‌شويم. طروات پيدا مي‌كنيم. «وَ لَا تُخْزِنِي بِمَعْصِيَتِكَ» خدايا با گناه مرا پست و ذليل و خوار نكن. يعني طاعت خدا ما را احيا مي‌كند. معصيت خدا ما را خوار مي‌كند. در عين اينكه ما از خدا چيز مي‌خواهيم، راه را هم نشان ما مي‌دهد. «وَ ارْزُقْنِي مُوَاسَاةَ» خدايا اگر به من رزق زياد بدهي، توفيق بده اين رزق زياد هم به ديگران منتقل كنم.
روايت زيبايي ديدم كه از امام(ع) سؤال كردند، افضل اعمال ماه شعبان چيست؟ اعمال خيلي دارد ولي افضلش كدام است؟ صدقه و استغفار. در ماه شعبان سعي كنيم گره‌اي را باز كنيم. فقيري، دردمندي، قرض دارد، حاجت و گرفتاري دارد، زنداني بي‌گناه است. ما خيلي در مملكت‌مان ثروتمندهايي داريم كه واقعاً سرمايه‌هاي هنگفتي دارند. ولي امان از اينكه يك كار خير كنند. چه گره‌هايي را با مبالغ ناچيز مي‌توانند باز كنند. صدقه دادن جزء مهم‌ترين برنامه‌هاي يك مؤمن و شيعه بايد باشد. لذا هم اعمال ماه رجب، هم اعمال ماه شعبان، هم اعمال ماه رمضان، صدقه دادن است. آنها كه ندارند، ولو نصف نان، يك ليوان آب بدهند. ولي غافل نشوند. صدقه حتي به نيمي از خرما، بين شما و آتش جهنم حائل مي‌شود. افضل اعمال ماه شعبان، صدقه و توبه و استغفار است. يعني خودمان را پاكيزه كنيم. از گناهان بيرون بياييم، استغفار واقعي كنيم. احسان و خير به ديگران هم برسانيم. پس يكي از جملاتي كه براي شكرگزاري هست، همين جمله است: «إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ أَبَداً أَبَداً دَائِماً سَرْمَداً يَزِيدُ وَ لَا يَبِيدُ كَمَا تُحِبُّ فَتَرْضَى»
اين يك بخش آداب شكرگزاري است. بخش مهم شكرگزاري هم سجده شكر است. از مهم‌ترين آداب ديني ما سجده و سجده شكر است. خود سجده در روايات ما خيلي سفارش شده است. يعني ما نمازي كه اقامه مي‌كنيم، اوج نماز و برترين وضعيتي كه در نماز پيدا مي‌كنيم، سجده است. «أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ إِذَا كَانَ سَاجِداً» (بحارالانوار/ج82/ص161) چه وقت انسان در طول روز از همه وقت به خدا نزديك‌تر است. امام صادق(ع) مي‌فرمايد: آن وقتي كه بنده‌اي در سجده قرار مي‌گيرد، آن اوج قرب به خداي متعال است. يعني خودش را با پيشاني روي خاك مي‌اندازد، دستش و زانو و پايش، با بهترين جوارحش روي خاك مي‌افتد. در اديان ديگر شايد اين عبادت نباشد. سجده اين چنيني فقط مخصوص خداي متعال است. براي احدي جايز نيست. فرمود: نزديك‌ترين حالات بنده نزد پروردگار وقتي است كه با صورت روي زمين مي‌افتد و سجده بر جاي مي‌آورد و اگر در اين حالت اشكش هم جاري شود، آنجا دعا زود مستجاب مي‌شود.
در روايت ديگري داريم اگر گرسنه هم باشد، روزه يا شكم خالي باشد، در اين حال سجده كند و گريه هم كند، آنجا وقت اجابت دعاست. يعني حواست باشد دعاي تو زود مستجاب مي‌شود. «وَ السُّجُودُ مُنْتَهَى الْعِبَادَةِ مِنِ ابْنِ آدَمَ» (فقيه/ج1/ص312) در روايت داريم كه سجده كردن حد اعلاي عبادت از بني آدم (ع) است. چيزي مثل سجده خدا را خشنود نمي‌كند و چيزي مثل سجده شيطان را ناراحت و غمگين و پژمرده و دور نمي‌كند. ما در روايت داريم بنده‌اي اگر به خاطر خدا سجده مي‌كند. شيطان مي‌گويد: واي بر من! من سجده نكردم و دور شدم و او سجده مي‌كند و به خدا نزديك مي‌شود. شيطان از سجده كردن بني آدم خيلي خيلي ناراحت مي‌شود. خداي مهربان خيلي خشنود مي‌شود. ما چندين روايت متعدد داريم كه بسيار پيش آمد عده‌اي مظهر پيغمبر خدا مي‌آمدند. يا مقدمه‌اي پيش مي‌آمد خودشان اقدام مي‌كردند و سؤال مطرح مي‌كردند. يا قبلاً خدمتي به پيغمبر خدا كرده بودند، پيغمبر خدا مي‌فرمودند: شما حاجتي داريد به من بگوييد. من حاجت شما را برآورده كنم.
ربيعة بن كعب خدمتگزار پيغمبر خدا بود. هفت سال شب و روز خادم بود، در محضر پيغمبر خدمت مي‌كرد. خادم خوب و مؤدبي بود. يكبار پيغمبر عظيم‌الشأن(ص) به او فرمودند: حاجتي و كاري داري؟ حضرت خوشش آمد. درخواستي از من بكن، هرچه بخواهي من به تو مي‌دهم. آدم فهيم و زرنگي بود. به حضرت گفت: صبر كن، من بروم فكركنم ببينم چه مي‌خواهم. شب فكر كرد، پيغمبر در خزانه را باز كرده است. هرچه بخواهم پيغمبر مي‌دهد. فردا خدمت حضرت آمد و عرض كرد: من يك آرزو بيشتر ندارم. آرزويم اين است كه در بهشت برين و اعلي درجه بهشت در خدمت شما باشم. من فكر نمي‌كنم چيز بالاتر از اين باشد. برجسته‌ترين بنده خدا پيغمبر ما است و مشهور شدن با او هم بالاترين امتياز است. اين است كه خدمت حضرت رفتند و اين را درخواست كردند. حضرت فرمودند: به تو قول دادم و عمل مي‌كنم. ولي يك شرط دارد. «أَعِنِّي بِكَثْرَةِ السُّجُودِ» (فقيه/ج1/ص210) يعني مرا ياري كن با سجده زياد. ما روايت متعددي به اين مضمون داريم كه دوست دارند با پيغمبر خدا مشهور شوند، زياد سجده كنند.
آقاي شريعتي: قرار روزانه‌ي امروز ما صفحه 107 قرآن كريم خواهد بود. آيات 2 تا 5 سوره مباركه مائده در سمت خداي امروز تلاوت مي‌شود. چقدر خوب است كه ثواب تلاوت اين آيات را به روح بلند و آسماني حضرت علي اكبر(ع) هديه كنيم. باز مي‌گرديم به بركت صلوات بر محمد و آل محمد.
«يَأَيهَُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تحُِلُّواْ شَعَئرَِ اللَّهِ وَ لَا الشهَّْرَ الحَْرَامَ وَ لَا الهَْدْىَ وَ لَا الْقَلَئدَ وَ لَا ءَامِّينَ الْبَيْتَ الحَْرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّن رَّبهِِّمْ وَ رِضْوَانًا وَ إِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ وَ لَا يجَْرِمَنَّكُمْ شَنََانُ قَوْمٍ أَن صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الحَْرَامِ أَن تَعْتَدُواْ وَ تَعَاوَنُواْ عَلىَ الْبرِِّ وَ التَّقْوَى وَ لَا تَعَاوَنُواْ عَلىَ الْاثْمِ وَ الْعُدْوَانِ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ(2) حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لحَْمُ الخِْنزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَيرِْ اللَّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُترََدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ مَا أَكلََ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلىَ النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالْأَزْلَامِ ذَالِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلَا تخَْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمَْمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فىِ مخَْمَصَةٍ غَيرَْ مُتَجَانِفٍ لّاِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ(3) يَسَْلُونَكَ مَا ذَا أُحِلَّ لهَُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَ مَا عَلَّمْتُم مِّنَ الجَْوَارِحِ مُكلَِّبِينَ تُعَلِّمُونهَُنَّ ممَِّا عَلَّمَكُمُ اللَّهُ فَكلُُواْ ممَِّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَ اذْكُرُواْ اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سرَِيعُ الحِْسَابِ(4) الْيَوْمَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَ طَعَامُ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ حِلٌّ لَّكمُْ وَ طَعَامُكُمْ حِلٌّ لهَُّمْ وَ المُْحْصَنَاتُ مِنَ المُْؤْمِنَاتِ وَ المُْحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ إِذَا ءَاتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ محُْصِنِينَ غَيرَْ مُسَافِحِينَ وَ لَا مُتَّخِذِى أَخْدَانٍ وَ مَن يَكْفُرْ بِالْايمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فىِ الاَْخِرَةِ مِنَ الخَْاسِرِينَ(5)»
ترجمه آيات:
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، شعاير خدا و ماه حرام و قربانى را چه بدون قلاده و چه با قلاده حرمت مشكنيد و آزار آنان را كه به طلب روزى و خشنودى پروردگارشان آهنگ بيت الحرام كردهاند، روا مداريد. و چون از احرام به در آمديد صيد كنيد و دشمنى با قومى كه شما را از مسجد الحرام بازداشتند وادارتان نسازد كه از حد خويش تجاوز كنيد، و در نيكوكارى و پرهيز همكارى كنيد نه در گناه و تجاوز. و از خداى بترسيد كه او به سختى عقوبت مىكند. (2) حرام شد بر شما مردار و خون و گوشت خوك و هر حيوانى كه به هنگام كشتنش نام ديگرى جز اللّه را بر او بگويند، و آنچه خفه شده باشد يا به سنگ زده باشند يا از بالا درافتاده باشد يا به شاخ حيوانى ديگر بميرد يا درندگان از آن خورده باشند، مگر آنكه ذبحش كنيد. و نيز هر چه بر آستان بتان ذبح شود و آنچه به وسيله تيرهاى قمار قسمت كنيد كه اين كار خود نافرمانى است. امروز كافران از بازگشت شما از دين خويش نوميد شدهاند. از آنان مترسيد از من بترسيد. امروز دين شما را به كمال رسانيدم و نعمت خود بر شما تمام كردم و اسلام را دين شما برگزيدم. پس هر كه در گرسنگى بىچاره ماند بى آنكه قصد گناه داشته باشد، بداند كه خدا آمرزنده و مهربان است. (3) از تو مىپرسند كه چه چيزهايى بر آنها حلال شده است. بگو: چيزهاى پاكيزه بر شما حلال شده و نيز خوردن صيد آن حيوان كه به آن صيدكردن آموختهايد، چون پرندگان شكارى و سگان شكارى، هر گاه آنها را بدان سان كه خدايتان آموخته است تعليم داده باشيد. از آن صيد كه برايتان مىگيرند و نگه مىدارند بخوريد و نام خدا را بر آن بخوانيد و از خدا بترسيد كه او سريع الحساب است. (4) امروز چيزهاى پاكيزه بر شما حلال شده است. طعام اهل كتاب بر شما حلال است و طعام شما نيز بر آنها حلال است. و نيز زنان پارساى مؤمنه و زنان پارساى اهل كتاب، هر گاه مهرشان را بپردازيد، به طور زناشويى نه زناكارى و دوستگيرى، بر شما حلالند. و هر كس كه به اسلام كافر شود عملش ناچيز شود و در آخرت از زيانكاران خواهد بود. (5)»
آقاي شريعتي: اي خدا ما را در سنت ذبح عزيزان پيش پاي محبوب، شيعه حسين قرار بده. انشاءالله زندگي همه ما منور به نور قرآن باشد. حاج آقاي فرحزاد نكته صلوات و اشاره قرآني امروز را بفرمايند.
حاج آقاي فرحزاد: آيه‌ي سوم سوره‌ي مباركه مائده در اواسط اين آيه، آيه‌اي است كه در روز عيد غدير نازل شده است، كه خداي بزرگ بعد از ابلاغ رسالت، ابلاغ ولايت مولا اميرالمؤمنين(ع) به وسيله پيغمبر عظيم‌الشأن، خداي متعال مي‌فرمايد: «الْيَوْمَ يَئسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلَا تخَْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ» يعني بعد از اينكه اميرالمؤمنين روز غدير خم به جانشيني پيغمبر نصب شد، امروز ديني است كه كفار از شما ناراحت شدند و نمي‌توانند كاري انجام بدهند. كسي كه سكان‌دار و ناخداي امت هست، جاي پيغمبر نصب شده است. خداي متعال مي‌فرمايد: از من بترسيد، از ديگران نترسيد. حالا كه اميرالمؤمنين جاي پيغمبر نصب شده است، «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» دين را براي شما كامل كردم. «وَ أَتمَْمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ» و نعمت را بر شما به اتمام رساندم. يك درخت وقتي به ميوه مي‌رسد، كامل است. وقتي همه ميوه‌هايش استفاده مي‌شود، اتمام است. يعني در ولايت اميرالمؤمنين كه ابلاغ شده هم دين كامل شده و هم همه حقايق دين ديگر براي مردم بازگو و بيان شده و ديگر چيزي باقي نمانده است. «وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ دِينًا» حالا كه اميرالمؤمنين جاي پيغمبر نصب ده است، خداي متعال مي‌فرمايد: امروز، الآن با اين شرايط من راضي شدم كه اسلام دين شما باشد. يعني منهاي اميرالمؤمنين راضي به اين دين و اسلام نيستم. اميدواريم كه انشاءالله اين آيه در اعماق وجود ما اثر كند و پيرو ولايت اميرالمؤمنين(ع) باشيم.
از اعمال اين ماه زياد صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد است. يك روايت زيبايي در رابطه با همين شكرگزاري هم هست. ما روايت داريم كه پيامبر عظيم‌الشأن(ص) هروقت ياد نعمت‌ها مي‌افتادند، سجده شكر به جا مي‌آوردند. و سجده شكر اينقدر برايشان مهم بود. ما حتي در رواياتي داريم كه پيغمبر عظيم‌الشأن حتي در سفر، مسافرت مي رفتند. وسط سفر از مركب پياده مي‌شدند، سجده شكر به جا مي‌آوردند، دوباره سوار مي‌شدند. حتي در بعضي روايت هست كه يكبار پيغمبر در يك سفر پنج بار از مركب پياده شدند، به زمين افتادند، سجده شكر به جا آوردند، دوباره سوار شدند. به حضرت عرض كردند:آقا چرا شما پنج بار پياده شديد، فرمودند: جبرئيل بر من نازل شد، بشارت‌هايي به من درباره‌ي اميرالمؤمنين داد، در هر باري كه جبرئيل آمد و بشارت آورد، «لِكُلِّ بُشْرَى سَجْدَةً» (كافي/ج2/ص98) يعني براي هر بشارتي من زمين افتادم و سجده را بر جاي آوردم. سجده شكر در زماني كه آدم ياد نعمت خدا مي‌افتد، يا بلايي دفع مي‌شود واجب است.
الآن كار زيبايي كه دارد باب مي‌شود، عزيزاني كه در ورزش موفقيت‌هايي كسب مي‌كنند، وسط ميدان ورزش و هركجا مي‌نشينند، زمين مي‌افتند و سجده شكر مي‌كنند. از خدا تشكر مي‌كنند. در هر پيروزي و موفقيت و دفع بلايي سجده كنيم.
روايت داريم كه امام سجاد(ع) را به اين دليل سجاد مي‌گفتند، يعني خيلي سجده كننده، يا سيد الساجدين، سرور سجده كننده‌ها مي‌ناميدند. در حالات حضرت نوشتند كه هروقت حضرت ياد نعمت خدا مي‌افتادند، سجده مي‌كردند. هروقت قرآن تلاوت مي‌كردند، ما در قرآن 15 مورد آيه سجده داريم. كه يازده مورد سجده مستحبي و چهار مورد واجب است. خانم‌هايي كه عذر دارند، آن سوره‌ها را نمي‌توانند بخوانند. چون سجده واجب دارد، نمي‌شود آن آيات را در نماز خواند. حضرت به سجده مي‌رسيدند، سجده مي‌كردند. بين دو نفر اصلاح مي‌كردند و امر خيري مي‌شد، سجده مي‌كردند. اينقدر حضرت سجده مي‌كردند كه به سجاد مشهور شدند.
پيغمبر خدا هم هرگاه ياد نعمت خدا مي‌افتادند سجده شكر برجاي مي‌آوردند. حتي در روايت داريم كه گاهي انسان در يك مسيري هست كه نمي‌تواند پياده شود. حالا زمين گل آلود است. يا در بازار و محل رفت و آمد است. نمي‌تواند از مركب پياده شود و در سر راه مردم است. حضرت اينجا بر زين مركب خم مي‌شدند، و بر آن زين سجده مي‌كردند. سجده را رها نمي‌كردند.
وقتي آدم مي‌بيند كسي سر تا پا مشكل دارد، معلوليت دارد، ما وقتي به يك نعمتي توجه مي‌كنيم، خدا را خيلي شكر كنيم. وقتي فضيلت هنگامي است كه ما درك مي‌كنيم. اگر شرايط سجده را نداريم، مثلاً در ماشين در حركت هستيم، در همان حالت سجده شكر را برجا آوريم. حتي داريم اگر روي زين و مركب نتوانست، كف دستش را بگذارد، گونه راست صورتش را بگذارد، بگويد: شكر لله! الحمدلله بگويد. همين اندازه از خدا تشكر كنيم.
در روايت داريم يكبار پيغمبر عظيم‌الشأن(ص) بدون مقدمه افتادند و سجده شكر به جا آوردند. عرض كردند: يا رسول الله! چرا الآن سجده شكر به جا آورديد؟ فرمودند: جبرئيل بر من نازل شد و اين بشارت بزرگ را داد. كه اي پيغمبر! اي حبيب من! خدا متعال مي‌فرمايد: هروقت كسي بر تو يكبار صلوات بفرستد، من خدا بر او ده بار درود و صلوات مي‌فرستم. اين صلوات‌ها نورانيتي به قلب‌ها و دل‌ها و منزل‌ها مي‌دهد، خلاصه ارتباط ما را با پيغمبر برقرار مي‌كند.
اگر يادتان باشد شخصي كه مبتلا به گناه چشم بود، خيلي آلوده بود و مي‌گفت: طوري بودم كه ديگر نمي‌توانستم گناه نكنم. ولي نيت كردم و چند هزار صلوات نذر كردم، با خدا عهد بستم. خدايا اين چيزها را كه از دل و جان بيرون نمي‌رود، بيرون كن. بعد از گفتن اين صلوات‌ها چيزهايي كه به من وابسته بود از بين بردم و همه اينها به بركت نورانيت صلوات بود كه از من جدا شد. صلوات كار خدا و ملائكه و پيغمبران خداست.
حضرت فرمودند: اين بشارت را به من داد كه اگر كسي يكبار صلوات بفرستد، خدا ده بار بر او درود مي‌فرستد و بشارت دوم جبرئيل به من از طرف خداي متعال پيغام آورد كه اگر يكبار به تو سلام بدهد، من ده بار به او سلام مي‌دهم. يكبار بگويد: السلام عليك يا رسول الله! خدا ده بار مي‌گويد: درود و سلام بر تو اي بنده من! بهتر اين است كه ما صلوات‌هايمان را همينطور كه در آيه قرآن اشاره شده «صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً» (احزاب/56) البته «سلموا» را به معناي تسليم هم گرفتند، ولي خيلي‌ها هم به معني سلام گرفتند. يعني بگوييم: «اللهم صل و سلم علي محمد و آل محمد» يعني صلوات را با سلام كامل كنيم. اميدواريم كه با اين سلام‌ها و صلوات‌ها لطف و عنايت خدا بر همه سرازير شود.
چون امروز روز تولد حضرت علي اكبر(ع)، فرزند بزرگ آقا ابا عبدالله(ع) است، روز جوان هم هست. انشاءالله خدا همه جوان‌ها را حفظ كند و در امتحان‌ها موفق باشند، مي‌دانيم دغدغه‌ي مردم و پدر و مادرها بيشتر روي جوان‌ها است. افراد مسن ديگر راه خودشان را رفتند. امام صادق(ع) به كسي فرمود: بر شما باد كه به جوان‌ها و نوجوان‌ها بپردازيد. چون اينها منشأ خوبي‌ها هستند. فرمود: اگر جواني دو ركعت نماز در سن جواني مي‌خواند. هفتاد برابر نماز يك آدم مسن و پير مي‌خواند. يعني خدا به جوان يك عنايت ويژه دارد. اينقدر امام حسين(ع)، حضرت علي اكبر(ع) را دوست داشتند، كه فرمودند: خدا هرچه فرزند به من بدهد، نام او را علي مي‌گذارم. علي اكبر، علي اوسط، علي اصغر، اين اسم علي را عليرغم اينكه دشمن‌ها مثل معاويه‌ها كاري كردند كه نام اميرالمؤمنين برداشته شود، لعن مي‌كردند و صبر مي‌كردند، ما اسم اميرالمؤمنين را بايد رواج بدهيم. الآن آنهايي كه عاشق امام حسين هستند، امام حسين مي‌گويد: من عاشق پدرم هستم. اسم‌هاي دو قسمتي بگذاريم. مثل محمد علي، علي اكبر! امام حسن و امام حسين نام دخترانشان فاطمه بوده است. يعني هردو بزرگوار اسم مادرانشان را بر دخترانشان گذاشتند. اين تعبيري كه امام معصوم(ع) براي علي اكبر(ع) فرمودند، بي‌بديل و بي‌نظير است. يعني مي‌توان ادعا كرد با اين كلام نوراني بعد از مقام چهارده معصوم مقام علي اكبر(ع) خيلي بالا است. با توجه به اينكه امام معصوم مبالغه در كارش نيست. روي محبت پدر و فرزندي چيزي را اضافه نمي‌گويد. وقتي حضرت علي اكبر به ميدان رفتند، حضرت محاسن مباركشان را به دست مبارك گرفتند و به طرف آسمان عرض كردند: خدايا تو شاهد باش، « اللهم اشهد فقد برز إليهم غلام أشبه الناس خلقا و خلقا و منطقا برسولك ص و كنا إذا اشتقنا إلى نبيك نظرنا إليه» (لهوف/ص112) اين تعبير امام معصوم است و خيلي تعبير مهمي است. خدايا تو شاهد باش فرزندي به ميدان مي‌رود كه از همه جهات شبيه‌ترين افراد به پيغمبر تو است. خدا درباره‌ي پيغمبر ما فرموده: «وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظيمٍ» (قلم/4) يعني اگر كسي مي‌خواهد خلق‌خو و عظمت علي اكبر را درك كند، بايد كتاب‌هايي كه در مورد پيغمبر نوشته شده را بررسي كند. فرمودند: كسي به ميدان مي‌رود كه هم از نظر خلقت، يعني شباهت‌هاي ظاهري، در تاريخ داريم كه بعضي به مدينه مي‌آمدند، زمان پيغمبر، پيغمبر را درك كردند. تا نگاهشان به پيغمبر مي‌افتاد، مي‌گفتند: اين آقا شبيه پيغمبر است. يا افرادي در خواب پيغمبر را ديده بودند، در بيداري كه علي اكبر را مي‌ديدند، مي‌گفتند: پيغمبري كه در خواب ديدم، شبيه اين آقا است. خيلي از امامان ما شبيه پيغمبر بودند ولي «اشبه الناس» يعني از همه بيشتر شبيه پيغمبر بودند. خلق و خو هم مشابه پيامبر بود. سخاوت و ايثار و فداكاري و شجاعتش، مانند پيغمبر بود. اول كسي كه در ميان بني هاشم جانش را فدا كرد، آقا علي اكبر(ع) بود. از نظر منطق و گفتار يعني وقتي حضرت سخن مي‌گفتند، شبيه پيغمبر خدا بود. لذا امام حسين(ع) مؤذني به اسم حجاج داشتند. صبح عاشورا به او فرمودند: شما اذان نگو. علي اكبر اذان بگويد كه صداي دلرباي پيغمبر اين فضاي كربلا را بگيرد. ما در زيارت عاشورا بعد از «السلام علي الحسين» مي‌گوييم: «و علي علي بن الحسين». در ضريح آقا هم پايين پاي ايشان علي اكبر هستند. اميدواريم كه اين فيض بزرگ الهي كه ولادت ايشان است و دل امام حسين شاد شده، دل ما هم شاد شود و انشاءالله با ظهور آقا امام زمان رفع گرفتاري و مشكلات شود.
خدا به ذاتش قسم خورده است كه من در شب نيمه شعبان سائلي را از در خانه‌ام نا اميد برنمي‌گردانم. خدا را به حق علي بن الحسين و پدر بزرگوارش قسم مي‌دهيم كه به همه ما ايمان و مرحمت كامل عنايت كند. روز دوشنبه متعلق به اين دو بزرگوار است. «السلام عليك يا ابا محمد، يا حسن بن علي و السلام عليك يا ابا عبدالله»
آقاي شريعتي: بهترين‌ها را براي شما آرزو مي‌كنم. الحمدلله رب العالمين و صل الله علي سيدنا محمدٍ و آله الطاهرين.