93-01-04-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد-زندگي پر بركت

برنامه سمت خدا

موضوع برنامه: زندگي پر بركت

كارشناس:حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد

تاريخ پخش: 04/01/93

بسم الله الرحمن الرحيم

و صل الله علي محمدٍ و آله الطاهرين

فروبخش شب انتظار آمدني است *** رفيق آمدني، غم گسار آمدني است

به خاك كوچه‌ي بيدار آب مي‌پاشند *** بخوان ترانه بزن، تار، يار آمدني است

ببين چگونه قناري ز شوق مي‌لرزد ***  ترسك از شب يلدا بهار آمدني است

صداي شيحه‌ي رخش ظهور مي‌آيد *** خبر دهيد به ياران سوار، آمدني است

بس است هرچه پلنگان به ماه خيره شدند *** يگانه فاتح اين كوهسار آمدني است

«السَّلَامُ عَلَى رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام‏»

آقاي شريعتي: سلام مي‌گويم به همه‌ي بيننده‌هاي خوبمان، خانم‌ها و آقايان، انشاءالله روزهاي بهاريتان پر بركت باشد. خيلي خوشحاليم كه در آغازين روزهاي سال 1393 با سمت خدا مهمان خانه‌هاي بهاري شما هستيم و خيلي خوشحال از اينكه خدمت حاج آقاي فرحزاد هستيم. آقا سلام عليكم و رحمة الله ايام مبارك و پر بركت باشد.

حاج آقاي فرحزاد: سلام عليكم و رحمة الله، بنده هم خدمت شما و همه‌ي بينندگان خوب و عزيز عرض سلام دارم و انشاءالله كه سال پر خير و بركت، پر عافيت و سلامت و وسعت رزق، براي همه‌ي عزيزان باشد و رحمت معنوي و مادي بر سرشان ببارد. و انشاءالله لحظه به لحظه ظهور و فرج آقا و ولي نعمت ما امام زمان(ع) نزديك‌تر شود و آرزوي بهترين‌ها را براي همه‌ي بينندگان عزيز دارم.

آقاي شريعتي: خيلي خوشحاليم كه خدمت شما و دوستان خوب بيننده‌ مان هستيم. دعوت مي‌كنم كه بيننده‌ي بحث بهاري امروز ما باشيد، ببينيم كه حاج آقاي فرحزاد براي امروز ما چه ارمغان آورده‌اند و عيدي ايشان براي بيننده‌هاي خوب ما چيست؟

حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم. چون بنا است در اين ايام برنامه هم يك مقدار مختصر باشد، در ابتداي صحبت دلهاي همه‌ي عزيزان را نوراني مي‌كنيم با نكته‌اي درباره‌ي صلوات بر محمد و آل محمد. (اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم)

بهترين مدرك و دليل بر ذكر صلوات آيه‌ي شريفه‌ي قرآن است كه در همه‌ جاي قرآن «يا ايها الذين آمنوا» الا آيه‌ي صلوات، اول آيه آمده است. خداي بزرگ ما را براي پيام و امر بزرگ صلوات آماده مي‌كند، «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ» (احزاب/56) خود خدا دائم كارش صلوات است. يعني دائم لطف و رحمتش را بر پيغمبر و آل او نازل مي‌كند و ملائكه هم درخواست اين كار را مي‌‌كنند. بعد از اينكه زمينه را آماده كردند كه خدا و ملائكه اين كار را مي‌كنند، خطاب مي‌رسد كه «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً» كه انشاءالله عزيزان اين آيه را كه ظاهرش امر وجوب است عنايت كنند، حداقل در شبانه روز صد بار اين ذكر بلند را به روح چهارده معصوم هديه كنند. گشايش در امور مادي و معنوي آنها خواهد بود.

چند روز پيش يك خانمي به حرم رسيد، اصرار مي‌كرد از صلوات خيلي بگوييد. گفت: من بچه‌دار نمي‌شدم. صلوات نذر كردم و الحمدلله خدا به من فرزند داد و من از صلوات خيلي خير و بركت ديدم. انشاءالله طبق رواياتي كه وعده داده است، دل و جان مان و خانه‌هاي مان و زندگي‌مان را با ذكر صلوات بر محمد و آل محمد معطر و نوراني كنيم. اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.

همانطور كه بيننده‌هاي عزيز در جريان هستند بحث ما درباره‌ي بركت در زندگي و آنچه خير و بركت و وسعت رزق مادي و معنوي براي ما و خانه‌هايمان مي‌آورد. يكي از چيزهايي كه در روايات فراوان روي آن تأكيد و پافشاري شده است، موضوع ضيافت و مهمان‌داري است. كه ما در روايت داريم كه افرادي كه مهمان داري مي‌كنند، ضيافت مي كنند و اطعام مي‌دهند، در يك روايت زيبايي داريم كه رزق و روزي براي آنهايي كه اطعام مي‌كنند سريعتر و مؤثرتر است از كاردي كه در گوشت فرو مي‌رود. يعني همانطور كه گوشت را كارد تكه تكه مي‌كند و سريع اثر دارد، بيش از اين رزق و وفور رزق، براي آنهايي كه مهمان‌داري مي‌كنند اثر دارد.

سنت مهمان‌داري، سيره‌ي همه‌ي انبياء و اولياي خدا بوده است. خضرت ابراهيم(ع) كه در قرآن هم ستايش شده «أبا اضياف» معروف بوده است به خاطر مهمان‌داري فراوان بوده است. بدون مهمان غذا نمي‌خورده است. سيره‌ي پيغمبر(ص) و همه‌ي امامان ما همينطور بوده است به حدي كه امام حسن مجتبي(ع) وضوف خانه‌ي دائمي داشتند و همه قشر افراد مي‌آمدند و از سر سفره‌ي اين بزرگوار به عنوان كريم اهل بيت بهره مي‌جستند و استفاده مي‌كردند. الآن هم اگر عزيزان خبر داشته باشند، همه‌ي مشاهد مشرفه مهمان‌خانه‌اي دارد. چه در كربلا و نجف، چه در كاظمين، چه سامرا، چه مشهد، چه قم كه اين سنت بسيار خوبي است. در طول ايام سال عده‌اي از زوار و مجاورين را مهمان مي‌كنند.

در آن طرف هم تأكيدهاي بسيار عجيبي داريم براي آن خانه‌هايي كه مهمان وارد نمي‌شود، خالي از مهمان است. داماد، عروس، فاميل‌هاي نزديك، لازم نيست مهمان غريبه و اجنبي باشد. نزديكان را دعوت كنند. روايت داريم خانه‌اي كه در آن مهمان وارد نشود، ملائكه وارد نمي‌شوند. يعني ظلمت و نكبت آن خانه را مي‌گيرد. حداقل نزديكان‌مان را مهمان كنيم. يك پذيرايي مختصري باشد. من سراغ دارم بعضي از خانم‌ها در طول سال اهل رفت و آمد نيستند و اين اصلاً خوب نيست.

روايت عجيبي است، يك روز ديدند اميرالمؤمنين(ع) محزون و غمگين است. در بعضي روايات داريم حضرت گريه كردند. سؤال كردند: يا علي چرا گريه مي‌كني و محزون هستي؟ فرمودند: چون يك هفته است به منزل ما مهمان نيامده است. اين خيلي عجيب است. يعني اميرالمؤمنين (ع) گريه مي‌كنند براي اينكه چرا ك هفته به منزل ما مهمان نيامده است. اميرالمؤمنين كه قلبش مركز مشيعت خداست، اين موضوع برايش نگران كننده است. قطعاً بدانيد طبق روايات مهمان‌هايي كه به منزل مي‌آيند، هم رزق و روزي را زياد مي‌كنند، هم بلاها و نكبت‌ها را از خانه بيرون مي‌برند و هم گناهان اهل خانه را پاك مي‌كنند.

روايت زيبايي است، «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَسْمَعُ بِهَمْسِ الضَّيْف‏» (بحارالانوار/ج72/ص460) امام صادق(ع) فرمود: هيچ مؤمني نيست كه صداي پاي مهمان را بشنود، و از آمدن مهمان خوشحال شود الا اينكه «غُفِرَتْ لَهُ خَطَايَاهُ وَ إِنْ كَانَتْ مُطْبَقَةً بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ» يعني به اندازه‌ي هفت طبقه آسمان خداوند گناهانش را مي‌‌آمرزد. از آمدن مهمان شاد شود و استقبال كند. هديه‌ي خداست.

باز روايت داريم هيچ مهماني وارد خانه نمي‌شود جز اينكه رزق او همراهش مي‌آيد، «فَإِذَا ارْتَحَلَ ارْتَحَلَ بِجَمِيعِ ذُنُوبِهِمْ» (بحارالانوار/ج72/ص461) وقتي از خانه مي‌رود، گناهان اهل منزل را مي‌بخشد و پاك مي‌كند. يعني واقعاً خير و بركتي كه در مهماني و مهمان‌داري و اطعام  سفره اندازي هست در بقيه مستحبات شايد نباشد.

روايت زيباي ديگري داريم، سه جمله است كه پيغمبر خدا يك چيز مكتوب براي حضضرت زهرا(س) گذاشته بود كه حضرت زهرا به كنيزشان فرمودند: من دوست دارم اين جمله را در خانه پيدا كنيد، به اندازه‌ي حسنين براي من ارزشمند است. سه وصيت پيغمبر خدا بود. همين‌جا عرض كنيم چون ايام نوروز بين دو فاطميه است، تشكر مي‌كنيم از عزيزاني كه حرمت نگه مي‌دارند، ديد و بازديد، صله‌ي رحم، محبت كردن خيلي خوب است ولي اينكه جلسات فاطميه هم شركت كنيم، عرض ادب به ساحت قدسي ام ابيها، حضرت زهرا (س) داريم، من واقعاً صميمانه تشكر مي‌كنم. البته بين او دو فاطميه هم يك مقدار حرمت نگه داريم، خيلي زيبا و قشنگ است كه قطعاً مورد شفاعت حضرت زهرا(ع) قرار بگيريم.

حضرت زهرا فرمودند:اين سه جمله‌اي كه پيغمبر به من سفارش كرده، براي من معادل حسنين است. آن سه جمله اين است كه پيغمبر خدا فرمودند: اگر كسي به خدا و روز قيامت ايمان دارد، همسايه‌هايش را آزار ندهد.و اگر كسي به خدا و روز قيامت ايمان دارد، «فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَه‏» (كافي/ج2/ص667) اگر واقعاً مؤمن است، مسلمان است، خدا و قيامت را قبول دارد، مهمان را احترام بگذارد و حرمت مهمان را نگه دارد. جمله‌ي سوم هم فرمودند: هركس به خدا و روز قيامت ايمان دارد، يا حرف خوب بزند، يا سكوت كند. يا حرف قشنگ و شايسته بزند يا سكوت كند. «فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ» و باز روايت داريم كه اگر كسي مهماني را اكرام كند، مثل اين است كه هفتاد پيغمبر را اطعام كرده است. پيغمبر(ص) فرمودند: «من أكرم الضيف فقد أكرم سبعين نبيا» (ارشاد القلوب/ج1/ص138) گويا هفتاد پيغمبر را اكرام كرده است. «و من أنفق على الضيف درهما فكأنما أنفق ألف ألف دينار في سبيل الله تعالى‏» فكر نكنيم براي مهمان هزينه كرديم، هدر رفته يا بي‌جا مصرف شده است. نه! پيغمبر عظيم الشأن مي‌فرمايند: كسي يك درهم، يعني نقره براي مهمان هزينه كند، مثل اين است كه يك ميليون دينار كه سكه طلا است در راه خدا انفاق كند. يعني اينها را ذخيره و اندوخته معنويت و آخرتمان كنيم.

آقاي شريعتي: اين روزها كه بازار مهماني داغ داغ است، بالاخره بعضي مهمان دارند، بعضي مهماني دارند، نكته‌اش چيست؟ اين رواياتي كه ما مي‌بينيم و آن آثار و بركات فراواني كه اين ضيافت و مهماني دارد، و حتي در ذيل بحث زندگي پر بركت شما اين را مطرح كرديد، مي‌شود گفت رمزش همان محبتي است كه قبلاً درباره‌اش صحبت كرديم؟

حاج آقاي فرحزاد: يك رمزش اين است كه ما داريم كار خدا را انجام مي‌دهيم. همانطور كه خدا رزاق است و خير و بركت به بنده‌هايش مي‌رساند، تجلي صفات خود آدم مي‌شود. يعني اينكه ما پذيرايي مي‌كنيم، اكرام مي‌كنيم، صفاتي الهي ما برجسته مي‌شود. حرمت نگه داشتن از بندگان خدا است، سخاوت، جود، كرم، لطف، عنايت، محيت، نوازش، خدمت، اينها در واقع ما را رشد مي‌دهد و در حقيقت صفات الله ما را بارور مي‌كند.

يك روايت عجيبي در اصول كافي است. ما در روايت داريم كه حتي غير مؤمن، غير مسلمان، مشرك، كافر، اگر مهمان‌داري كند اثر دارد. اين خيلي عجيب است. يك روايتي در اصول كافي از امام صادق(ع) است كه فرمودند: يك مؤمني در حكومت جباري زندگي مي‌كرد، بر اثر موضوعي آن جبار بر او خشم كرد. خواست آن مؤمن را بگيرد و اعدام كند. مؤمن هم از آن مملكت فرار كرد و در مملكت ديگري رفت. يك مشرك كافري اين مؤمن را پناه داد و از او پذيرايي كرد. با اينكه مشرك بود، كافر بود، ولي مهربان بود، دلسوز بود و از او پذيرايي كرد. آنوقت امام صادق(ع) مي‌فرمايد: بعد از مدتي آن مشرك از دنيا رفت. ملائكه‌ي جهنم و عذاب آمدند روح او را براي عذاب و عالم برزخ ببرند، به خاطر اينكه مشرك بود و كافر بود و خدا را قبول نداشت. ملائكه رحمت آمدند، گفتند: اين براي ما است. بايد او را در روح و ريحان و باغ بهشتي و براي اكرام و احترام. بينشان دعوا شد. به خدا گفتند: چه كار كنيم؟ اين هم شرك و كفر داشته و هم اينكه مؤمني را پناه داده، جانش را حفظ كرده است. پذيرايي كرده است. يعني اين كار با كفر و شرك مبارزه مي‌كند.

خطاب شد اگر من قسم نخورده بود كه بهشت جاي موحدين هست، كساني كه خدا را قبول بكنند و شرك نداشته باشند، من دستور مي‌دهم به خاطر اين كارشان به بهشت ببريد. و لكن به خاطر اين كار بزرگي كه انجام داده بنده‌اي از بندگان ما را پناه داده و در واقع كار مرا انجام داده است. او را جهنم نبريد، آتش بر او اثر نكند، و روزي‌اش هم از جايي كه قرار است براي او برسانيد. يعني اسم بهشت نيست، جهنم هم نيست. ولي هم رزق و روزي‌اش را سر وقت برسانيد و هم اينكه عذابش نكنيد. با اينكه مشرك و كافر بود، اصلاً خدا را منكر شده بود، حتي در اين روايات يك نفر از امام صادق پرسيد: روزي‌اش از كجا مي‌آيد؟ فرمودند: لازم نيست بپرسيد. روزي‌اش را خدا مي‌رساند. مي‌خواهم بگويم: ولو ميزبان كافر باشد، اين با كفرش مبارزه مي‌كند. ما نمونه‌هاي ديگر داريم كه مثلاً كافر و مشركي اسير شد، بقيه حكمشان اعدام بود، اعدام كردند ولي اين را خدا امر كرد آزاد كنيد! جبرئيل امين نازل شد گفت: اين را آزاد كنيد. گفت: من با بقيه چه فرقي دارم؟ گفتند: خداي مهربان به ما امر كرده تو به خاطر اينكه اطعام طعام مي‌كني و سخاوت داري و مهمان‌داري مي‌كني و صبر در مصيبت‌ها داري، خدا اين صفات را دوست دارد. گفت: مگر خداي شما اينها را دوست دارد؟ گفت: بله! گفت: اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمداً رسول الله! و مسلمان شد. يعني اطعام دادن و مهماني كردن باعث شد كه مسلمان شود و اين يك ضرب به بهشت برود. مي‌خواهم بگويم حتي اين طرفش هم مهم است كه ولو ميزبان كافر باشد و آن طرفش هم همينطور، كه مهمانداري خيلي خوب است، حتي به غير مسلمان! «أكرم الضيف و لو كان كافرا» (بحارالانوار/ج67/ص370) كافر، منافق، مشرك، دشمن است، نه به خاطر دشمني و صفات بدي كه دارد. به خاطر اينكه بنده خداست. چون بنده‌ي خداست، به خاطر اينكه خدا او را دوست دارد، و سيره‌ي اهلبيت اين بوده كه كسي را از در خانه‌شان رد نمي‌كردند. دشمن بود، كافر بود، ملحد بود، كسي كه نياز شرعي داشت يا آب و غذا مي‌خواست به او مي‌دادند. يعني واقعاً سيره‌ي اهلبيت بوده است.

آقاي شريعتي: فكر كنم با اين رواياتي كه خوانديد، خستگي از تن آن‌هايي كه واقعاً چند روز است دارند مهمان‌داري مي‌كنند در رفته باشد.

حاج آقاي فرحزاد: واقعاً چه بركات و چه آثار معنوي و مادي براي مهمان‌داري هست.

بخش دوم صحبتم را در مورد آداب مهمان‌داري مي‌گويم. شرايطي را ميزبان و شرايطي را مهمان بايد رعايت كنند. اين ايام هم كه بازار مهماني گرم است. خدا انشاءالله توفيق بدهد كه هم مهمان‌داري كنيم و هم مهمان شويم. يك روايت جالبي ديدم كه يك كسي از امام سؤال كرد كه آيا مهماني كه مهماني مي‌روند افضل هستند يا ميزبان‌هايي كه پذيرايي مي‌كنند؟ به ظاهر فكر مي‌كنيم كساني كه پذيرايي مي‌كنند، افضل هستند. ولي امام فرمودند: آنهايي كه مهمان مي‌شوند افضل هستند. يعني خدا به مهمان‌ها منت گذاشته و گفته ثواب شما بيشتر است. يعني شما واسطه‌ي اين خير مي‌شويد، مي‌آييد و اينكه خدا مي‌گويد: مهمان افضل است، ديگر غرور صاحبخانه را نمي‌گيرد، منت نمي‌گذارد. مي‌گويد: من كاري نكردم، من دستم خالي است. چون مهمان هديه‌ي خداست. عزيز و فرستاده‌ي خداست. ميزباني كه مي خرد و مي‌شويد و پذيرايي مي‌كند، ولي مي‌گويد: ميزبان افضل است. چون اين هديه از طرف رسول خداست. از طرف خداست. او باعث شده رزق و بركت شما زياد شود. او باعث شده كه گناهان شما پاك شود. او باعث شده كه بلاها و نكبت‌ها از اين خانه برود. يعني در واقع فرشته رحمت است.

آداب مهماني را هم در چند جمله بگويم. باز هم بيننده‌هايي كه پاي گيرنده‌ها هستند، انشاءالله فضاي خانه را با ذكر حضرت زهرا(س) معطر كنيم و به ساحت قدسي بانوي دو عالم و شفيع روز جزا صلواتي بر محمد و آل محمد هديه كنيم.

يكي اينكه ميزبان با روي باز و گشاده از مهمان استقبال كند و بداند هديه‌ي خداست. در آمدن به منزل او را خيلي كمك كند كه وسايلش را بياورد، تلفن بزند، دعوت كند، ولي در رفتن مهمان در روايت داريم كه كراهت دارد اثاث او را برداريم و در رفتن كمك كنيم. نه اينكه يكوقت بار سنگيني است كمك نكنيم ولي يك روي خوشي نشان دهيم، كه ما از رفتن تو خوشحال هستيم. طوري تفهيم نشود كه ما از رفتن شما خوشحاليم.

يكي ديگر از آداب مهمان اين است كه مهمان مطيع صاحبخانه باشد. يعني اينكه ما در روايت داريم صاحبخانه به زندگي خودش و وضع خانه آشناتر است. مي‌گويد: اينجا بخواب، اينجا بنشين، اينجا سفره بياندازيم. دم و دستگاه ميزبان را بر هم نزنيم. يعني اطاعت كنيم. يعني هرطور كه ميزبان دستور مي‌دهد، در امور مشروع و صحيح از پذيرايي و امثال اينها ديگر تابع باشيم، فعلاً حكومت دست صاحبخانه است. امر نكنيم، نهي نكنيم، نگوييم: اين كار را بكن و اين كار را نكن. هرطور خودش دوست دارد. مطيع ميزبان باشيم.

نكته‌ي ديگر اينكه خيلي مهم است اين است كه زحمات ميزبان را جبران كنيم. يعني افرادي كه از ما پذيرايي كردند هم زباناً تشكر كنيم و دعايشان كنيم.

يك بزرگواري از اساتيد ما مي‌فرمود: من از شما كارشناس‌ها خيلي گلايه دارم، شما كلي گويي مي‌كنيد و دست به جزئيات نمي‌گذاريد. گفتم: آقا مگر چه شده است؟ فرمودند: شما مرتب مي‌گوييد: صله رحم كنيد، مهماني برويد، چنين و چنان كنيد. ولي شما مهمان يك آدم مستضعف يا يك كارمند بازنشسته يا پدر بزرگ و مادربزرگي مي‌شويد كه اينها از نظر معيشت در مضيغه هستند، خوشحال مي‌شويد و مي‌گوييد: ما يك گردان مهمان خانه‌ي او رفتيم و پانزده روز مانديم. واقعاً اين بنده‌ي خدا يكوقت مي‌بيني تا شش ماه و يكسال بايد قرض و به اصطلاح وام اينهايي كه براي شما خرج كرده بدهيد. مهمان روزي را زياد مي‌كند درست است، خدا از غيب هم مي‌رساند ولي يكي از راه‌هايش همين است كه گفتند: شما كه تمكن مالي داريد، غير مستقيم، پولي، طلايي، سكه‌اي، برنجي، روغني، سوغاتي از محلي كه مي‌رويد خلاصه به ميزبان گفتند: تقاضا بدون چشم داشت بايد كند. اما مهمان هم واقعاً وظيفه دارد. يعني جبران كنيم هم زباناً و هم عملاً و هم مالاً. مخصوصاً آنهايي كه تمكن دارند. طوري نباشد كه واقعاً اسباب زحمت و دردسر براي آنها شود. ولي واقعاً جبران كنيم و به هر حيله‌اي، غير مستقيم، طوري نباشد كه طرف صدمه بخورد، براي خانواده‌اش چيزي ببريم. هدايايي ببريم، طوري كه جبران شود اين واقعاً در آداب مهماني خيلي سفارش شده است. خصوصاً خانواده‌هايي كه كم درآمد هستند حتماً عزيزان به طور غير مستقيم به آنها محبت كنند.

يكي از آداب مهم مهماني كه قابل توجه است اين است كه خودمان را براي مهماني به تكلف نياندازيم. يكي از آفات مهمي كه خيلي از مهماني‌ها را تعطيل كرده است، تشريفات، تجملات، بيش از معمول پذيرايي كردن، چند رقم غذا تهيه كردن، زيبا سازي سفره، دكور درست كردن، تشريفات، تجملات، اين باعث مي‌شود كه اصل مهماني را آدم يا كم كند، يا اصلاً پشيمان شود.

در روايات ما خيلي سفارش شده كه براي مهمان خودتان را به زحمت نياندازيد. چه زحمت مالي و چه زحمت بدني. مرحوم بهاءالديني يك بيان زيبايي داشتند، بارها ما اين نكته را سفارش كرديم. ايشان فرمودند: مهمان‌داري و مهمان شدن كار مستحبي است. اما گنارش چند گناه و حرام مرتكب نشويم. ما مي‌خواهيم يك مهماني بدهيم، با خانم‌مان بد اخلاقي كنيم. به او زور بگوييم، بايد اينها را دعوت كنيم. بايد سه رقم غذا درست كنيم. بايد چند رقم غذا درست كنيم. يا خانم به آقا بگويد: بايد اينها را بخري. ليست مفصلي بدهد كه اين آقا از مهماني و رفت و آمد پشيمان شود. گاهي اصلاً اين مهماني‌ها ترك مي‌شود. ما فراوان داشتيم دوره‌هاي خانوادگي كه بر اثر همين تكلفات خرده خرده تعطيل شده، يا در تالارها مجبور شدند بياندازند.

مهمان‌هاي عروسي، مهمان‌هاي سنگين، بحث اين جداست. ولي بركتي كه در خانه هست، پختن غذايي كه در خانه هست، آن بركات در تالارها نيست. سر ميز مي‌نشينند و همديگر هم درست نمي‌بينند و بعد هم مي‌روند. اين خوب است اگر كسي جا ندارد. ولي اگردر خانه رفت و آمد باشد، بركت و نورانيت خانه زياد مي‌شود. واقعاً تكلف نباشد، يك رقم غذا باشد. چه ايرادي دارد شب‌ها نان و پنير ساده باشد؟ مخصوصاً مهمان‌هايي كه خودي هستند. در روايت داريم كه مهماني كه خودش وارد مي‌شود، خيلي برايش زحمت نكشد. اما مهماني كه دعوت مي‌كنيد به اندازه‌ي معمول باشد. اينكه حتماً سه، چهار نوع غذا باشد، نه! اين درست نيست. نخواهيم پز بدهيم، منت بگذاريم، طوري كه طرف نتواند از پس مهماني ما بربيايد. اين آفت بزرگي است.

يعني ما طوري پذيرايي مي‌كنيم كه طرف ديگر مي‌گويد: ما نمي‌آييم. چون ديگر واقعاً نمي‌تواند از پسش بربيايد. واقعاً يك آفت بزرگ به نام تكلف و تشريفات و چشم و هم چشمي در مهماني‌ها وجود دارد. او دو رقم سالاد درست كرده بود، او دو رقم خورشت درست كرده بود، اين همه چيز را بر هم مي‌زند. كاري نكنيم اصل مهماني از بين برود و اين سنت زيبا و عالي الهي پايمال شود.

تكلفات جه در تهيه پذيرايي و چه در عمل، اينكه خود زن و بچه، خود افراد خانه خسته و كوفته شوند، ديگر راحتي و آسايش ندارند، مريض و گرفتار هستند، اينها تكلفات را در پذيرايي‌ها خيلي كم بكند.

يكي از آداب ديگر مهماني اين است كه در روايت داريم، از مهمان كار نكشيد. البته به قول بزرگي فرمودند: به ميزبان يك سفارش مي‌كنند. به مهمان يك سفارش مي‌كنند. به ما مي‌گويند: تا مي‌توانيد قرض نگيريد، ولي به طرف مقابل مي‌گويند: هروقت مؤمني آمد قرض خواست به او بدهيد و آبرومندانه و خوب بدهيد. يعني هركس يك وظيفه‌اي دارد. امامان ما فرمودند: ما خانواده‌اي هستيم كه مهمان‌هايمان را براي خدمتگزاري استخدام نمي‌كنيم. مخصوصاٌ مهمان‌هايي كه بيگانه هستند. اما مهمان خودش وظيفه دارد، وقتي مي‌بيند اين صاحبخانه تنها است، مخصوصاً آنهايي كه خودي هستند، مخصوصاً آنهايي كه دختر، پسر، عروس، داماد، نوه، اينها اصلاً جزء خانه هستند، اصلاً بلند شوند كمك كنند، پذيرايي كنند، خدمت كنند و در آن ثواب هم شريك هستند. يعني خودشان را بيگانه نبينند. ميزبان نبايد به استخدام بگيرد ولي مهمان‌ها وظيفه دارند بلند شوند كمك كنند، و هر خدمتي كه مي‌توانند انجام دهند.

يكي از نكات ديگر كه چند روز قبل هم اشاره كرده بوديم، قدرددان باشيم و نعمت خدا را كم نشماريم. در روايت داريم امام صادق (ع) مي‌فرمايد: براي ميزبان همين گناه بس است كه در پذيرايي از مهمان‌ها بگويد: اين قابل نيست. اين ارزش ندارد. قابل شما را ندارد. اين اهانت به نعمت خداست. چيزي كه براي پذيرايي آورديم، ولو نان خالي، ولو آب خالي، ول شربت خالي، بگوييم: الحمدلله! الهي شكر! من كوتاهي كردم و مقصر هستم ولي اين نعمت خداست. مهمان‌ها هم نگويند: از ما خوب پذيرايي نشد. اين گناه است، قدر نعمت را ندانستن و ناشكري كردن گناه است.

آقاي شريعتي: يكي از اتفاقات خوبي كه در مهماني‌ها مي‌افتد اين است كه خيلي‌ها مي نشينند از مشكلات هم با خبر مي‌شوند و گره‌گشايي مي‌كنند. اين هم يكي از بركات نعمت است.

حاج آقاي فرحزاد: بسيار نكته‌ي خوب است. واقعاً مهمان‌هايي كه دور هم جمع مي‌شوند، بسيار بسيار خوب است كه به داد هم برسند، مشكلات هم را حل كنند، مخصوصاً خانواده‌هايي كه متوسط هستند يا تمكن مالي دارند، اين بسيار كار پسنديده‌اي است. يعني از اصل مهماني هزارها مراتب ثواب و درجه‌اش بالاتر است كه چهار نفر بزرگتر بنشينند، كسي جهاز مي‌خواهد، كسي قرض مي‌خواهد، كسي مريضي مشكل دارد. مداوا دارد، نمي‌تواند هزينه كند و گره‌هايي را باز كنند. مورد ازدواج براي دختر يا پسري پيدا كنند. اين همياري و همكاري و همدلي در برنامه‌ي خانوادگي بسيار بسيار كار مهمي است. من فكر مي‌كنم شما گل اصل مطلب مهماني را داريد كه واقعاً اصل كار اين است كه گره‌هاي همديگر را باز كنيم و از اين فرصت استفاده كنيم. لذا در روايت داريم اگر شما از فاميل قطع كنيد، يك دست از صد دست كم شده است. ولي اگر رفت و آمد كنيد، 99 دست به شما اضافه است. در جاي جاي زندگي اينها به تو كمك مي‌كنند، دست شما را مي‌گيرند و شما را ياري مي‌كنند. انشاءالله كه خدا توفيق بدهد بهترين عرض ادب‌ها و مهمان كردن‌ها و مهمان شدن‌ها را خداي متعال به ما مرحمت كند و رزق و روزي ما را وسيع و با بركت قرار بدهد و اخلاق پسنديده هم در مهماني رعايت شود.

آقاي شريعتي: خيلي ممنون و متشكرم. امروز نكات خيلي خوبي را شنيديم. انشاءالله اين روزها، روزهاي پر خير و بركتي براي همه‌ي ما باشد. خيلي‌ها اين روزها در كربلاي معلا، در مدينه‌ي منوره هستند. خيلي‌ها عازم هستند. ما هم شايد دلمان مي‌خواهد كه كربلايي و مدينه‌اي باشيم و انشاءالله زيارت كربلاي معلي و مدينه‌ي منوره قسمت همه‌ي ما شود. سلام مي‌گوييم بر امام حسن و امام حسين(عليهم‌السلام)

حاج آقاي فرحزاد: السلام عليك يا ابا محمد يا حسن ابن علي، و السلام عليك يا ابا عبدالله! انشاءالله همه‌ي عزيزاني كه در مشاهد مشرفه هستند، دعا گوي همه‌ي عزيزان باشند و آنها را مهمان كنند.

آقاي شريعتي: انشاءالله. بهترين‌ها را براي همه‌ي شما آرزو مي‌كنم. تا فردا و سلامي دوباره همه‌ي شما را به خداوند بزرگ و مهربان مي‌سپارم. حسن ختام برنامه‌ي امروز ما سلام بر امام حسين(ع) خواهد بود. السلام عليك يا ابا عبدالله!

صفحه‌ي 39 قرآن كريم:

«حَافِظُواْ عَلىَ الصَّلَوَاتِ وَ الصَّلَوةِ الْوُسْطَى‏ وَ قُومُواْ لِلَّهِ قَنِتِينَ(238) فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالاً أَوْ رُكْبَانًا  فَإِذَا أَمِنتُمْ فَاذْكُرُواْ اللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمْ تَكُونُواْ تَعْلَمُونَ(239) وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لّأَِزْوَاجِهِم مَّتَاعًا إِلىَ الْحَوْلِ غَيرَْ إِخْرَاجٍ  فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فىِ مَا فَعَلْنَ فىِ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ  وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ(240) وَ لِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعُ  بِالْمَعْرُوفِ  حَقًّا عَلىَ الْمُتَّقِينَ(241) كَذَالِكَ يُبَينِ‏ُّ اللَّهُ لَكُمْ ءَايَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ(242) * أَ لَمْ تَرَ إِلىَ الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ  إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلىَ النَّاسِ وَ لَاكِنَّ أَكْثرََ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ(243) وَ قَتِلُواْ فىِ سَبِيلِ اللَّهِ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ سمَِيعٌ عَلِيمٌ(244) مَّن ذَا الَّذِى يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً  وَ اللَّهُ يَقْبِضُ وَ يَبْصُطُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ(245)»

ترجمه آيات:

«نمازها و نماز ميانين را پاس داريد و مطيعانه براى خدا قيام كنيد. (238) و اگر از دشمن بيمناك بوديد، پياده يا سواره نماز كنيد. و چون ايمن شديد خدا را ياد كنيد، زيرا به شما چيزهايى آموخت كه نمى‏دانستيد. (239) مردانى از شما كه مى‏ميرند و زنانى برجاى مى‏گذارند بايد كه درباره زنان خود وصيت كنند كه هزينه آنها را به مدت يك سال بدهند و از خانه اخراجشان نكنند. پس اگر خود خارج شوند، در مورد تصميمى كه به نحو شايسته‏اى براى خود مى‏گيرند گناهى بر شما نيست. و خدا غالب و حكيم است. (240) براى زنان مطلّقه بهره‏اى است شايسته، چنان كه در خور مردان پرهيزگار باشد. (241) خدا آياتش را براى شما اينچنين بيان مى‏كند، باشد كه تعقل كنيد. (242) آيا آن هزاران تن را نديده‏اى كه از بيم مرگ، از خانه‏هاى خويش بيرون رفتند؟ سپس خدا به آنها گفت: بميريد. آن گاه همه را زنده ساخت. خدا به مردم نعمت مى‏دهد ولى بيشتر مردم شكر نعمت به جاى نمى‏آورند. (243) در راه خدا جنگ كنيد و بدانيد كه خدا شنوا و داناست. (244) كيست كه به خدا قرض الحسنه دهد، تا خدا بر آن چند برابر بيفزايد؟ خدا تنگدستى دهد و توانگرى بخشد و شما به سوى او باز گردانده مى‏شويد. (245)»