92/12/5
چنديست شب هايي که مهتاب است بي خوابم چندان که اين امواج بي تابم، ياران به بسم الله رد شدند از روح من ختم قرآن کردم و مغلوب گردابم، هرچند ماه آسمان بر من نمي تابد من هرگز از اين آستان رو برنمي تابم، درحسرت مويي چنين تسبيح در دستم با ياد ابرويي چنين پايبند محرابم، تنها نه چشمانم که جانم تشنه ي يار است حاشا که گرداند سرابي دور سيرابم.
سوال – در مورد عوامل برکت زا (قدر داني از نعمت هاي خدا) توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – برکت در زندگي يعني دست و لطف خدا در زندگي. اگر اين برکت نباشد تلاش ها ما به هدر خواهد رفت. يکي از عواملي که برکت زا است موضوع قدرداني و شکرگزاري از داده هاي خداست. مشکل بزرگ ما اين است که به داده ها و نعمت هايي که خدا به ما داده يا بي توجه هستيم يا اينکه قدردان نيستيم و تشکر نمي کنيم.
آيه 7 سوره ابراهيم مي فرمايد: مالک شما اين خبر را اعلام مي کند(توجه کنيد)،اگر نعمت هاي خدا را قدرداني کنيد حتما شما را زياد مي کنم و رشد مي دهم. اين وعده ي شکرگزاري است. در آيه مي گويد که ما را هم بزرگ مي کند. اين آيه فقط نعمت هاي مادي يا آخرتي را بيان نکرده است. خداوند قسمت اول آيه را محکم بيان مي کند. اگر شکرگزاري نعمت ها را بکنيد قطعا نعمت ها را زياد مي کنم. و وفور نعمت بدست مي آوريد. در ادامه آيه مي فرمايد: اگر سپاسگزاري نکرديد عذابي در انتظار شما است. در آخر آيه نياورده که قطعا عذاب مي شويد.
ما هم از خوف و هم از رجاء مي گوييم ولي اثرگذاري رجاء خيلي بيشتر است. در قرآن در مورد بشارت و اميدها صحبت کرده است. داريم که رحمت خدا بر غضب خدا غالب است. حضرت علي (ع)مي فرمايد: انسان کريم اگر وعده بدهد حتما به آن وفا مي کند ولي اگر وعيد( تهديد و جريمه) بدهد، از آن گذشت مي کند. اگر پدري به بچه اش وعده بدهد که اگر درس بخواند فلان چيز را مي خرد حتما آنرا مي خرد ولي اگر بچه را تهديد کند واجب نيست که به آن تهديد عمل کند. يعني بايد از مواضعش کوتاه بيايد.
پيامبر فرمود: اگر خدا برعملي وعده داد، حتما خدا به آن عمل مي کند. و اگر خدا برعملي وعيد داد، اختيار با خداست. در قرآن داريم: من به صابران ثواب مي دهم و مي توانم منافقين را عذاب بکنم يا نکنم.
حاج آقا دولابي مي فرمود: در اميد و رجاء، خوف هم خوابيده است. اگر در اميد حتي ذره اي خوف بيايد، انسان ناراحت مي شود. عده اي فقط با خوف حرکت مي کنند ولي تاثير اميد بيشتر است. کنار اميد واقعي خوف است که اگر فلان کار نشود چه اتفاقي مي افتد؟ در کنار تمام آيات و روايات عذاب و جهنم، امکان بخشيدن خدا آورده شده است.
يکي از آياتي که انسان را اميدوار مي کند مي فرمايد: گرفتاري هايي که براي شما پيش مي آيد بخاطر اعمال شماست. و اکثريت آنها را خدا مي بخشد. خدا اگر بخواهد به گناهان ما گير بدهد جنبده اي روي زمين نمي ماند. اين بشارت بزرگي است. قرآن اشارات و حقايقي دارد که اشارات آن براي عوام است. اگر به اشارات قرآن ايمان بياوريم خدا به ما لطف مي کند.
روايت داريم: هيچ نعمتي را خدا از بنده نمي گيرد مگر بخاطر کفران نعمت يا گناه و معصيت. پس راه زياد شدن نعمت و برکت شکرگزاري است. ما بايد شکر نعمت هاي خدا را بجا بياوريم و از آنها استفاده کنيم.
در بحارالانوار داريم که امام صادق(ع) در حال انجام مناسک حج بودند. در منا در خيمه نشسته بودند. سائلي دست نياز دراز کرد. امام داشتند انگور ميل مي کردند، مقداري از انگور را به سائل دادند. سائل داده ي حضرت را رد کرد.(اشتباه بزرگ ما اين است که در ميهماني ها مي گويند: اين غذا قابل شما را ندارد. اين کار کفران نعمت و گناه است. شما مي توانيد به ميهمان بگوييد: من حق شما راادا نکردم يا در پذيرايي کوتاهي کردم. ما نمي توانيم بگوييم که نعمت خدا بي ارزش است. پيامبر نان را مي بوسيد و احترام مي گرفت و مي فرمود: خدايا بين ما و نان جدايي نينداز).سائل کمي فکر کرد و فهميد که اشتباه کرده است، برگشت و انگور را طلب کرد ولي امام به او انگور ندادند. مدتي بعد سائل دومي آمد. و حضرت مقداري انگور به او دادند. او شکرگزاري کرد و الحمدلله گفت. حضرت از اطرافيان پولي قرض گرفتند و به سائل دادند. باز سائل الحمدلله گفت. بعد حضرت پيراهن خودشان را به او دادند. سائل از حضرت تشکرکرد و اين بار الحمدلله نگفت. حضرت کمک کردن به سائل را قطع کردند.
اميرالمومنين در نهج البلاغه مي فرمايد: چند چيز است که اگر خدا به کسي مرحمت کند دومي اش را هم مرحمت مي کند. کسي که توفيق توبه پيدا کند، از آمرزش خدا محروم نمي شود، کسي که درست دعا کند خدا اجابت را از او دريغ نمي کند، اگر کسي درست توکل کند از کفايت خدا محروم نمي شود و کسي که توفيق شکرگزاري به او داده شود خدا زيادي را از او دريغ نمي کند تا وقتي که شکرگزاري قطع نشود.
متاسفانه روحيه ي ناسپاسي در ما زياد است. شايد ما راه هاي شکرگزاري را نمي دانيم. آقاي دولابي در مسجد الحرام نشسته بودند و نگاه مي کردند زيرا نگاه کردن به کعبه خيلي زيباست و ثواب دارد. روايت داريم که خودتان را فقط مشغول به عبادت نکنيد و زائران را هم تماشا کنيد. خانمي ديد که ايشان بيکار است. در کنار ايشان نشست و گفت که من از دست اين (اشاره به کعبه) چکار کنم؟ من بچه بودم که يتيم شدم، سختي ها و بلاهاي زيادي کشيده ام. او گفت که سفر چهارمي است که به کعبه مي آيم. حاج آقا دولابي فرمود: اين قدر افراد هستند که تا بحال خانه کعبه را نديده اند. خوب است که نعمت هايي را که خدا به شما داده ببينيد. اگر انسان به داده هاي خدا توجه کند، خدا بقيه ي آنرا هم مرحمت مي کند البته در سختي ها هم نعمت هايي وجود دارد.
سوال – صفحه يازدهم قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – پيامبر در شب معارج به فرشته اي برخورد کردند که عظيم الجثه بود و انگشتان زيادي داشت. پيامبر سوال کرد که اين فرشته مامور چيست. گفتند که او ماموران شمردن قطرات باران است و حتي تعداد قطراتي که در دريا و بيابان مي ريزد را مي شمرد. پيامبر از آن ملک سوال کرد: ملکي که اين قدرحسابش دقيق است و قطرات باران را مي شمارد، آيا چيزي است که از شمردن آن عاجز باشد ؟ملک گفت: اگر عده اي از امت شما دور هم جمع باشند و صلوات بر شما بفرستند، من از شمردن ثواب صلوات آنها عاجز هستم. مثل نماز جماعت که اگر از ده نفر بيشتر باشند تمام جن و انس نمي توانند ثواب يک رکعت آنرا بشمارند.
اين صفحه در مورد داستان گاو بني اسرائيل است. جواني در قوم بني اسرائيل کشته شد و قاتل مشخص نشد. بين قبايل درگيري و نزاع درگرفت. آنها نزد حضرت موسي رفتند تا از خدا بخواهد که قاتل را مشخص کند. حضرت موسي از خدا درخواست کرد و خدا فرمود: گاويي را ذبح کنند و مقداري از گوشت آن گاو را به بدن مقتول بمالند، مقتول زنده مي شود و نام قاتلش را مي گويد. آنها براي پيدا کردن گاو به تکاپو افتادند. در روايت داريم که اگر آنها هر گاويي را ذبح مي کردند همان خاصيت را داشت ولي بني اسرائيل آنقدردر مورد گاو سوال کردند که گاو منحصر به يک گاو شد.( روايت داريم که زياد سوال نکنيد و يک سوال را از چند نفر نکنيد. تکرار سوال در يک مورد نهي شده است. خوارج بخاطر زياد سوال کردن به خودشان سخت گرفتند و به ضيق افتادند. پيامبر مشغول اعمال حج بودند که فردي سوال کرد: چند بار به حج برويم؟ پيامبر ناراحت شدند و فرمودند که چقدر سوال مي کنيد اگر مي خواستم به شما مي گفتم. اگر چند بار بگويم همان تعداد بر شما واجب مي شود) اين گاو براي جواني بود که قيمت سنگيني روي گاو گذاشته بود. آنها قيمت گاو را پرداختند، آنرا ذبح کردند و قاتل مشخص شد.
جواني که صاحب گاو بود، پدري داشت. روزي جنس هاي داخل انبار را فروخت و وقتي مي خواست کليد انبار را به خريدار تحويل بدهد، ديد که کليد زير سر پدرش است که خوابيده. بنابراين گفت که کليد را بعدا تحويل مي دهم زيرا پدرم خواب است. ولي آنها معامله را فسخ کردند. بخاطر همين احترام به پدر، خداوند ثروت کلاني به او عطا کرد( يعني همان مبلغي که بني اسرائيل براي خريد گاو پرداختند). امام صادق(ع) مي فرمايد: يک خدمت به پدر و مادر اين قدر مال و ثروت براي شخص مي آورد.
راه زياد شدن نعمت ها شکرگزاري نعمت هاست. خدا از بنده چه مي خواهد؟ امام صادق(ع) مي فرمايد: به خدا قسم، خدا از بنده ها نمي خواهد مگر دو چيز، نعمت هاي خدا را اقرار کند که خدا زياد مي کند و اقرار به تقصير ها و کوتاهي ها. ( خيلي ها گناه مي کنند ولي حاضر نيستند که بگويند ما معصيت کرده ايم) و اقرار کردن يعني شکستن در مقابل خدا. هر چه انسان عذرخواهي کند خداوند مي بخشد. حضرت آدم با اينکه ترک اولي کرد خدا به او لطف کرد زيرا تا خدا گفت که اشتباه کرده اي، قبول کرد و کارش را توجيه نکرد. حضرت آدم به گناهش اقرار کرد حتي اقرار کردن نزد بنده هم خوب است. خداوند افراد لجوج را با امتحانات و ابتلائات روبرو مي کند.
در روايت داريم که شکرگزاري از خدا، شکرگزاري از واسطه ها مثل معلم، مربي و پدر و مادر است. اگر کسي شکر اين واسطه ها را بجا نياورد شکر خدا را بجا نياورده است. پيامبر فرمود: اگر خانواده اي خوردن غذا را با نام خدا شروع کند و در آخر حمد الهي بگويد، خداوند گناهان آن خانواده را مي آمرزد. در سر سفره، بسم الله و الحمدلله را بلند بگوييم و از همسر خانه و پدر تشکر و قدرداني کنيم.
يکي از راه هاي شکرگزاري اين است که به نعمت هاي خدا توجه کنيم. بعضي مواقع ما به نعمت هايي که خدا به ما داده توجه نمي کنيم. پدر و مادر از همه چيز خودش مي گذرد که فرزندش پيشرفت کند، اين خودش يک نعمت است که خدا به پدر و مادر داده است. روايت داريم: خدا بخاطر شدت محبت پدر و مادر به فرزند، آنها را مي آمرزد و به بهشت مي برد. قلب رئوف از ثروت هاي مادي بالاتر است. توجه دادن به نعمت ها مشکلات را حل مي کند.
خدايا به حق محمد و آل محمد همه ما را شکرگزار نعمت ها قرار بده، قلب امام زمان(عج) را از ما راضي و فرجش را نزديک بفرما، رفع گرفتاري از همه گرفتارها بفرما و عافيت و سلامتي به همه عنايت بفرما.