-برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
-غرور و تکبر
92/03/13
سوال- نظر امير المومنين (در نهج البلاغه)، در مورد غرور و تکبر چيست؟
پاسخ – ما قرآن را رها کرده ايم. پيامبر فرمود که من در بين شما دو چيز گرانبها به امانت مي گذارم :کتاب خدا و عترتم را. عترت همان روايات اهل بيت است. پس ما بايد با يک دست قرآن و با دست ديگر نهج البلاغه و روايات ديگر را بگيريم.
بعد از قرآن کتابي بهتر از نهج البلاغه نيست .ما يقين داريم که نويسنده ي نهج البلاغه شاگرد قرآن است. يعني حقيقت قرآن در وجود علي تجلي پيدا کرده است. ما بايد بعد از قرآن، نهج البلاغه را مطالعه کنيم زيرا نهج البلاغه خيلي مهجور است و خيلي از مومنين يک بار هم آنرا نخوانده اند. نهج البلاغه سه بخش است: خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار .
خطبه ي 192 طولاني ترين خطبه ي نهج البلاغه است و بنام خطبه ي قاسعه است. اگر شما تمام نهج البلاغه را نمي خوانيد حداقل اين خطبه را بخوانيد تا کمي با اميرالمومنين مأنوس بشويد. ما معتقد هستيم که بت شکن واقعي حضرت علي(ع) است. همان طور که علي بت خانه ي کعبه را شکست ، انشاء الله بت دل هاي ما را هم بشکند.
امام علي (ع)مي فرمايد: از کار شيطان عبرت بگيريم قبل از اينکه ما را با مرگ بيدار کنند. در اين خطبه اميرالمومنين مي فرمايد: حمد مي کنم خدايي که لباس بزرگي و عزت براي اوست ،خدا اين لباس را مخصوص خودش قرار داده است و اين را حريم قرار داده است که کسي وارد آن نشود. هر کس وارد اين حرم بشود خُرد خواهد شد. حتي خداوند به امامان هم اجازه ي ورود به حريم کبريايي را نداده است. شيطان شش هزار سال عبادت کرد. حضرت مي فرمايد: نمي دانيم شش هزار سال از سال هاي دنيايي است يا آخرتي ،طبق روايات ابليس در آسمان چهارم عبادت مي کرده است و با ملائک همنشين بوده است. سالهاي آخرتي خيلي طولاني از سال هاي دنيايي است.
خدا به ملائک فرمود :من مي خواهم شما را امتحان بکنم که عبد هستيد يا نيستيد. در روايات داريم که خدا به شيطان و ملائکه گفت که امتحان مهمي در پيش داريد. ملائک ترسيدند و به خدا پناه بردند. شيطان براي ملائک منبري مي کرد (شيطان با پيامبران مراوده داشته است و موعظه هايي به پيامبران مي گفته. علي بن اسماعيل خدمت امام باقر(ع) رسيد و گفت که ابليس را ديدم (شيطان علم و تجربه ي زيادي داشت ولي عبد نبود) او گفت که من دو کلمه به تو ياد مي دهم براي دنيا و آخرت خودت: براي راحت بودن در دنيا قانع باشد و دنبال همچشمي ها نباش. تجملات حدي ندارد، براي آخرت هم دوستي علي بن ابيطالب به درد شما مي خورد. من نديدم که کسي به خدا نزديک بشود مگر با دوستي با علي بن ابيطالب. امام فرمود :حرف ابليس درست است ولي ابليس ايمان ندارد.
. ملااسماعيل سبزواري مي گفت که پيامبر فرمود: وقتي از معراج برمي گشتم ابليس نزد پيامبر آمد و گفت که شما در آسمان چهارم يک منبر واژگون و نيم سوخته ديديد ؟ پيامبر فرمود: بله .ابليس گفت: آن منبر من بود. من براي ملائکه موعظه مي کردم .وقتي خدا مي خواست همه را امتحان بکند ملائک ترسيدند و به من التماس دعا گفتند. وقتي تسبيح از دست من مي افتاد، ملائک آنرا بعنوان تبرک بر مي داشتند. و به من پس مي دادند. اي پيامبر چيزي که مرا ملعون کرد تکبر و غرور بود. من براي ملائکه دعا مي کردم ولي براي خودم دعا نمي کردم. و فکر مي کردم که از همه بهتر هستم. اي پيامبر، هرچه خدا تو را بالا مي برد خودتA را نبين و فقط خدا را ببين.
حضرت در خطبه ي قاسعه مي فرمايد که شيطان شش هزار سال عبادت کرد و وقتي خدا او را امتحان کرد و گفت که من آدم را خلق مي کنم و همه بايد به آدم سجده کنند، ابليس قبول نکرد يعني همه به آدم سجده کردند جز ابليس .او از سجده امتناع کرد ،تکبر ورزيد و کافر شد. ابليس عابد بود ولي عبد نداشت و تسليم نشد.
سوال – آيا ممکن است که عبادت هاي ما ارزش نداشته باشد و منجر به عبوديت نشود؟
پاسخ - عبادت دو شرط اساسي دارد: همراه با پذيرش خدا و اولياء خدا باشد( پيامبر فرمود :اگر کسي بميرد و امام زمان خودش را نشناسد به مرگ جاهليت مرده است. يک وقت ممکن است که فردي مستضعف باشد و احکام دين به او نرسيده باشد، عبادت اين فرد قبول است ولي اگر کسي بگويد که من علي را قبول ندارم، عبادتش مورد قبول نيست .پس بايد اصول دين را پذيرفت. روايت داريم :اگر کسي ميليون ها سال عبادت بکند ولي بگويد که من علي را قبول ندارم، او را با صورت در آتش جهنم مي اندازند .پس عبادت منهاي ولايت ارزشي ندارد. )و با تسليم همراه باشد. ما بايد دور خودمان نچرخيم و بايد دور خدا بچرخيم. بايد هدف عبادت ،عبوديت باشد.
ابليس خيلي عبادت کرد ولي به آدم سجده نکرد و حرف خدا را قبول نکرد. ابليس به خدا گفت که تو مرا گمراه کردي و گفت که من بهتر هستم زيرا من از آتش هستم و او از خاک است. شيطان به خدا گفت که من بجاي سجده کردن به آدم چندين هزار سال نماز مي خوانم. خدا فرمود :من عبادتي را مي خواهم که تعيين مي کنم نه عبادتي را که تو مي خواهي.
افرادي هستند که نماز اول وقت مي خوانند ولي وقتي فرزند به آنها مي گويد که گرسنه هستم، به او توجهي نمي کنند در حاليکه خداوند مي فرمايد: اول به بچه ي گرسنه توجه کن. خدا در مسافرت مي فرمايد که نماز دو رکعتي بخوانيد ولي بعضي ها مي گويند که اين نماز به ما نمي چسبد. افراد وسواسي هم اين طور هستند. اين راه شيطان است. وقتي ما فرمان خدا را نمي بريم، در جا مي زنيم. و دور خودمان مي چرخيم. کسي که در سفر روزه بگيرد روزه اش باطل است و گناه کرده است ولي بعضي ها مي گويند که ما روزه مي گيريم. اين کار بدعت است.
پيرمردي مي گفت که پسرهاي من تا صبح در هيئت ها سينه مي زنند ولي براي من يک نان نمي خرند. اين افراد عبادت دارند ولي عبد نيستند. يعني دور ضريح امام حسين(ع) مي چرخند ولي به حرف امام گوش نمي دهند. افرادي هستند که خَيِر هستند و مدرسه مي سازند ولي خمس نمي دهند. خمس فرمان خداست، اگر شما هرچقدر صدقه بدهيد جاي خمس را نمي گيرد. ساختن هزاران مدرسه جاي دو رکعت نماز صبح يا زکات و خمس را نمي گيرد. ما بايد اول واجبات را انجام بدهيم.
يکي از شخصيت هاي بزرگ مي فرمود که من داشتم عبادت مي کردم و در اوج دعا بودم که خانمم حالش بد شد، گفتم اگر دعا را رها کنم ممکن است که حال دعا را از دست بدهم ولي فکر کردم که بايد به حرف خدا گوش بدهم ،بنابراين پا روي نفسم گذاشتم و به کمک خانمم رفتم. ما بايد حرف خدا را گوش بدهيم. ما بايد پرچم امر خدا را بلند کنيم نه پرچم من را.
نماز اول وقت سفارش شده است. در ماه رمضان بعضي ها مي گويند که ما بايد اول نماز را بخوانيم و بعد افطار کنيم. اين درحالي است که ميهمان سرسفره است و منتظر ايشان هستند. پس اول بايد افطار کند تا همه افطار کنند و بعد نماز بخواند. ما نبايد خودمحور و خود رأي باشيم. وقتي عده اي منتظر شما هستند تا غذا را شروع کنند خداوند فرمان داده است که اول غذا را بخوريد و بعد نماز بخوانيد.
پيامبر اول عبد خداوند است. پيامبر براي نماز به مسجد مي رفتند. عده اي از بچه ها دور پيامبر را گرفتند و گفتند که با ما بازي کن. پيامبر با آنها بازي کرد. پيامبر بچه ها را خيلي دوست داشت. بلال اذان گفت و همه منتظر پيامبر بودند.( استادي مي گفتند که براي فردي کرامت نقل کردند که سي سال است که نماز اول وقت مي خواند. من گفتم: ايشان عادل نيست يعني در اين سي سال کار واجبي پيش نيامده است؟) پيامبر نمي خواستند که اين بچه ها را ناراحت کنند. بلال آمد و گفت که مردم منتظر شما هستند. پيامبر به بلال فرمود که خوراکي براي بچه ها بياور. بلال دوازده گردو آورد. پيامبر به بچه ها گفت که آيا حاضر هستيد مرا به گردو بفروشيد؟ آنها گفتند :بله . بچه ها شروع به خوردن گردو کردند و پيامبر به مسجد رفتند. پيامبر فرمود: يوسف را به هجده درهم فروحتند ولي بچه هاي اين امت مرا به دوازده گردو فروختند. بايد مواظب باشيم که دنيا ما را گول نزند.
ما هر وقت که با بچه به نماز جماعت آيت الله بهاءالديني مي رفتيم ايشان مي گفتند که براي بچه ها خوراکي بياورند تا ما راحت نمازمان را بخوانيم. ما بايد عبادتي انجام بدهيم که همراه با تسليم و عبوديت باشد. مثلا بعضي ها اعتکاف مي روند، آيا همسر آنها راضي است ؟ گاهي خانم از تنهايي مي ترسد ولي شوهر به اعتکاف مي رود. اعتکاف مستحب است. ما گاهي واجب را رها مي کنيم و به مستحب مي پردازيم.
سوال – صفحه 347 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – در اين صفحه داريم: اگر گرفتاري را از بعضي ها برداريم ياغي مي شوند و ياد خدا نمي کنند.
يکي از علما مي گفت که من برادري داشتم که گرفتار تمام بلاها مي شد و دلم به حالش سوخت. روزي به خدا گفتم که چرا اين برادر من اين قدر گرفتارا ست؟ قرآن را باز کردم و اين آيه آمد :اگر گرفتاري را از بعضي ها برداريم ياغي مي شوند و ياد خدا نمي کنند.
سوال – آيا کساني که عبادت انجام نمي دهند، در مقابل خدا مغرور نمي شوند؟
پاسخ – کساني که اصلا عبادت ها را انجام نمي دهند کارشان خراب تر است. درست است که اين فرد آفت غرور عبادت را ندارد ولي کارش بدتر است. کسي که عبادت مي کند و مغرور است، بجاي اتکا به خدا به خودش اتکا کرده است ولي کسي که عبادت نکرده است ،قدمي برنداشته و اميدي براي او نيست. اين افراد خود غرور هستند. يعني هر کار خلافي مي کند و مي گويد که دلت پاک باشد. خطر اينکه ما کاري نکنيم و مغرور باشيم بيشتر است. روايت داريم :کسي هلاک مي شود که عمل انجام نمي دهد. فردي که عمل مي کند ولي مغرور است ممکن است که به راه بيايد و دست از غرور بردارند. ما بايد از ابليس درس بگيريم. پس کساني که کاري نمي کنند و مغرور هستند کارشان بدتر است.
انشاءالله از خيرات و برکات بقيه ي ماه رجب غافل نشويم .يک روز، روزه گرفتن در ماه رجب درهاي جهنم را مي بندد و درهاي بهشت را باز مي کند.