-برنامه سمت خدا
-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
-خوش اخلاقي
92/02/23
دور شو از خود که بانک دورها را بشنوي، در نمازت گريه ي انگورها را بشنوي، تار شد شبهاي تنهائي ات چنگي زد به دل تا صداي هق هق تنبورها را بشنوي، رکعتي از رنگ بيرون آي اي همرنگ نور نور شو تا ربناي نورها را بشنوي، سعي کن آئينه را هر صبح لب خواني کني سعي کن با يک نظر منظورها را بشنوي، پنبه را از گوش بيرون آرA اي حلاج وقت تا اناالحق گفتن منصورها را بشنوي، بي که موسي باشي از تور تجلي بگذري بيA که اسرافيل باشي صورها را بشنوي.
سوال – در مورد راهکارهاي خوش اخلاقي توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – حلول ماه رجب را تبريک مي گوييم. اعمال ما ولي الله، صفات ما محمد رسول الله و ذات ما لا اله الاالله مي گويد. ماه رجب، ماه علي و ماه شعبان ماه پيامبر و ماه رمضان ماه خداست. امروز بنا به قولي ولادت امام هادي (ع) است. در دعاهاي ماه رجب هم به ولادت امام هادي(ع) اشاره شده است.
در روايات ما بحثي وجود دارد که فلسفه ي واجبات و احکام را بيان کرده است. مثلا چرا خدا نماز، روزه، خمس، امر به معروف و نهي از منکر و... را واجب کرده است ؟ منظور اين است که مقصد نماز چيست و نماز مي خواهد ما را به کجا برساند. در مورد فلسفه ي نماز در نهج البلاغه و در خطبه فدکيه داريم که خداوند نماز را مايه ي پاکيزگي از کبر قرار داد( الصلاة تنزيهاً علي الکبر). نماز بزرگترين واجب الهي است، معراج مومن است، ستون دين است، ارتباط باخداست و مرز کفر و ايمان است. منکر نماز کافر است. نماز تبر محکمي است که مَن ما را خرد کند و ريشه ي غرور و تکبر ما را مي زند. پس در نماز بايد تواضع و ادب باشد.
آيت الله بهجت مي فرمايد: اساس عبوديت و عبادت حب است. يعني نماز براي اين است که محبت خدا در ما ايجاد بشود. خدا ما را دوست بدارد و ما هم خدا را دوست بداريم. نماز باعث مي شود که ما در مقابل خدا کُرنش کنيم و خاشع بشويم. A پيامبر فرمود: چرا من حلاوت يا شيريني عبادت را در شما نمي بينم. سوال کردند که علامت شيريني عبادت چيست ؟ پيامبر فرمود: علامت شيريني عبادت، تواضع است.
روايت داريم: ما شيرين هستيم و شيعيان ما هم شيرين هستند. يعني ائمه ما تجسم حلاوت و شيريني هستند و مومن هم شيرين است. مرحوم دولابي مي فرمودند که انسان مومن شيريني خور و شيريني ساز است. اين شيريني از ذات خداوند متعال است. در فارسي مي گوييم که فلاني بانمک است يا گوشت تلخ است. بخشي از اينها ذاتي است و بخشي از آنها اکتسابي است. خداوند همه را شيرين خلق کرده است. پيامبر فرمود:همه ي انسانها بر فطرت پاکي خلق مي شوند مگر اينکه خود آنها به ناپاکي ها و آلودگي ها کشيده شوند.
اگر آثار شيريني عبادت در کسي بوجود بيايد، فروتن مي شود. افتادگي و فروتني نشانه ي اين است که نماز در ما اثر کرده است. وقتي شيريني به قلب ما برسد نفس ما ضعيف مي شود و نتيجه ي آن تواضع است. در دعاي مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) پيام هاي خوبي وجود دارد. مرحوم دولابي مي فرمودند که دعاها، راه به سوي خداست. دعاي رجب و شعبان گنجينه هاي قيمتي است که از آن بهره برداري نمي شود. خواندن دعاي مکارم الاخلاق براي خوش اخلاقي خيلي خوب است. در اين دعا امام سجاد (ع) در مورد عبادت و کبر مي فرمايد: خدايا مرا عزير قرار بدهد ولي مبتلا به کبر نکن. آفت سرافرازي نبايد کبر و تحقير ديگران باشد. عبادت ها و علم خوب است. ولي بايد از آن استفاده ي صحيح بکنيم. آب خوب است و مي توان استفاده ي مفيد از آن کرد ولي اين آب مي تواند سيل بشود و شهر را خراب کند. امام مي فرمايد: خدايا مرا بنده ي خودت قرار بده و به عبادت موفقم بدار ولي آسيب عبادت عجب و غرور است. عبادت بايد مَنيت هاي ما را از بين ببرد.A کساني که عبادت صحيح انجام مي دهد فروتني و تواضع شان بيشتر است. علامت عمل عالم اين است که فروتني اش بيشتر مي شود.
پس وقتي آثار عبوديت و بندگي در ما زياد بشود مي فهميم که عبادت ما ميوه داده است. عبادت مهم است ولي مقصد عبادت، بنده شدن است. شيريني عبادت اين است که مَن ما را بشکند. نماز مثل انرژي برق است. مي توان از انرژي برق صحيح استفاده کرد. عبادت بايد در مسير ادب و فروتني باشد نه در مسير غرور.
خانمي به مرحوم دولابي مي گفت که شوهر من نماز، دعا و ذکر زيادي مي خواند ولي خيلي بداخلاق است. ايشان فرمودند که او عبادت مي کند تا شما را بيشتر اذيت کند زيرا از عبادت انرژي مي گيرد. همه ي کساني که امامان را شهيد کردند نماز مي خواندند ولي از انرژي نماز سوءاستفاده مي کردند و برعليه خدا کار مي کردند. مال و ثروت خوب است ولي بايد از آن استفاده ي صحيح کرد. چاقو يک شئ بُرنده است ولي کاربرد مثبت و منفي دارد. يعني مي توان با آن جراحي کرد يا کسي را کشت.
بعضي ها خيلي غرور و تکبر دارند و با کوچکترين حرف يا انتقادي ناراحت مي شوند. نماز بايد ريشه ي ما را بزند. از اميرالمومنين تعبير به نماز شده است. در قرآن داريم کهA با صبر و نماز از خدا کمک بخواهيد. حضرت امير وقتي مشکلي داشتند دو رکعت نماز مي خواندند و از خدا کمک مي خواستند. اميرالمومنين مي فرمايد که پيامبر تجسم صبر و من تجسم نماز هستم. نماز بر کسي که خودخواه است سنگين است مگر کساني کهA خاشع باشند.
ما بايد نماز دوست باشيم نه نماز خوان. بين نماز دوست و نماز خوان خيلي فرق است. تمام قاتلين امامان ما نماز خوان بودند ولي نماز دوست نبودند مثل وهابي ها. نماز بايد به قلب ما سرايت کند. مرحوم دولابي مي فرمود که قبل از نماز ذکر بگوييد و قلب تان را پاک کنيد زيرا اميرالمومنين مي خواهد پا به قلب شما بگذارد. اول رغبت و ميل ايجاد کنيد بعد اذان بگوييد و نماز بخوانيد. نماز عجله اي خوب نيست. ميل و محبت به نماز، ما را بالا مي برد.
از ميان شاعران بعضي شاعرها به دل ها مي افتند و در ميان شعرها بعضي از شعرها بالا مي روند و اين علت دارد. در حالات شهريار داريم که او مي گويد: در شب قدر در تبريز بودم، دست خالي و دل شکسته بودم، به در مسجد رفتم ولي خودم را آلوده مي ديدم، مي ترسيدم که بخاطر گناهکاري، ديگران هم از مراسم فيض نبرند. اين شرمندگي شديد باعث شد که من به خانه برگردم ولي دلم شکسته بودم. به خانه آمدم و حالت شرمندگي داشتم و به حضرت علي(ع) متوسل شدم. قلم بدست گرفتم و قصيده علي اي هماي رحمت تو چه آيت خدايي را که به ما سوا فکندي. .. راA سرودم. A چند روز بعد از منزل آيت الله مرعشي نجفي تماس گرفتند و من را خواستند. آيت الله مرعشي خواب مي بينند که در مجلسي وارد مي شوند که حضرت علي(ع) در آنجاست و شاعران اهل بيت هم در آنجا حضور دارند. از ميان شاعران، شهريار را صدا زدند و گفتند که شعر علي اي هماي رحمت را بخوان و به او هديه دادند و تشکر کردند. آيت الله مرعشي از پسرشان سوال کردند که آيا شاعري بنام شهريار داريم ؟ آيت الله مرعشي ايشان را دعوت کردند( ايشان به هيچ مسافرتي نمي رفتند و هميشه در قم بودند حتي به مکه هم نرفته بودند) و سوال کردند که شما شعري به اين مضمون سروده ايد. شهريار مي گويد که من اين شعر را براي کسي نخوانده ام و آيت الله مرعشي داستان را تعريف مي کند و از شهريار تشکر و قدرداني مي کند. رمز باقي ماندن شعر ايشان، افتادگي و شکسته شدن دل است.
رمزي که درها را باز مي کند و مشکلات را حل مي کند، فروتني در مقابل حق و خداست. ما تا لاالله نگوييم به خدا نمي رسيم يعني اول بايد خودمان را کنار بگذاريم تا بعد به خدا برسيم.
حافظ مي گويد:درکوي ما شکسته دلي مي خرند و بس، بازار خودفروشي از آن سوي دگرست.
در بازار دنيا هر کس عنوان بهتري دارد معروف تر است ولي در بازار آخرتي هر چه انسان افتاده تر باشد بالاتر است. هر چقدر ما در محضر ائمه خودمان را رها کنيم آنها ما را مي گيرند ولي اگر خودمان را بگيريم آنها ما را رها مي کنند. ما بايد خودمان را کنار بگذاريم. پس نماز واجب شده است که کبر و غرور را از ما دور کند.
سوال – صفحه 326 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.
پاسخ – پيامبر فرمود: اگر کسي او را مسرور مي کند که خدا را ملاقات کند، خدا از او راضي باشد يا او از خدا راضي باشد، زياد صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. پس کثرت صلوات انسان را به رضوان مي رساند.
در اين صفحه داريم: قرآني که نازل کرديم ذکر با برکتي است، آيا شما آنرا انکار مي کنيد؟
انسان نبايد حقيقت را انکار کند زيرا قرآن ذکر با برکتي است.
سوال – در مورد فضيلت ماه رجب توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – بهترين ماه هاي سال ماه رجب، شعبان و رمضان است. پيش درآمد برکاتي که انسان در ماه رمضان و شب هاي قدر بدست مي آورد، از ماه رجب است. روايت داريم که ماه رجب ماه بزرگ خداست. مقدمات ورود مهم است. اگر انسان مقدمات را خوب پياده کند نتيجه ي خوبي مي گيرد. بزرگان مي گويند که ماه رجب ماه تخليه است، ماه شعبان ماه تحليه يعني آراسته شدن و ماه رمضان، ماه تجليه يعني جلوه کردن است. اگر ما مقدمات ميهماني رمضان را آماده کرده باشيم، در ماه رمضان نفس کشيدن هم عبادت است.
تخليه يعني بيرون آمدن از گناهان و بديها. وقتي ما مي خواهيم به ميهماني برويم يا ميهمان بيايد، اول خانه را تميز مي کنيم. پس براي واردشدن به ماه رمضان اول بايد توبه و استغفار کرد. پيامبر فرمود: ماه رجب ماه توبه و استغفار است براي امت من، زياد استغفار کنيد زيرا خدا آمرزنده و مهربان است.
علامه طباطبايي مي فرمود: اصل سير و سلوک رفع موانع است. لطف خدا بر همه ي دلها سرازير است ولي گناهان موانع هستند. توبه يعني اينکه گذشته را جبران کنيم يعني اگر دلي را شکسته ايم دلجويي کنيم و اگر نماز و روزه ي قضا (افرادي که روزه قضاي واجب دارند نمي توانند روزه ي مستحبي بگيرند) داريم آنرا ادا کنيم. وقتي دل ما پاک شد آماده مي شود تا فيوضات خدا را بگيرد. امام هشتم(ع)مي فرمايد: با استغفار خودتان را معطر کنيد تا بوي گناهان شما را اذيت نکند. با استغفار ما گناهان را به خوبي ها تبديل مي کنيم.
سوال - آيا ما بايد براي گناهان بزرگ استغفار کنيم ؟
پاسخ - پيامبر بيشتر از همه ي مردم استغفار مي کردند با اينکه معصوم بودند. استغفارهاي پيامبران و امامان معنايي بلندي دارد که يکي از معنايي آن اين است که ما در مقابل عظمت خدا، احساس کوچکي مي کنيم. و عبادات ما در مقابل خداوند کم و ناچيز است و احساس شرمندگي مي کنيم. بنده همان به که زتقصير خويش عذر به درگاه خدا آورد، ورنه سزاوار خداونديش کس نتواند که بجا آورد.
سعدي مي گويد: عابدان از گناه توبه کنند و عارفان از عبادت استغفار. خوب ها بيشتر از بدها استغفار مي کنند. لباس سفيد يک لکه ي ريز را نشان مي دهد. براي استغفار لازم نيست که حتما گناه بزرگ باشد حتي بايد براي گناهان ريز هم توبه کرد. فيض کاشاني مي گويد: از آنچه گفتيم استغفرالله، از آنچه کرديم استعفرالله. خدا دوست دارد که ما اظهار شرمندگي و عذرخواهي بکنيم. در عذرخواهي، هم محبت و هم تواضع وجود دارد.
بيشتر استغفار پيامبر ما براي امت بوده است. وقتي پدري به ميهماني مي رود و فرزندش ظرفي را مي شکند، پدر عذرخواهي مي کند. بزرگان براي ديگران هم استغفار مي کردند. پس استغفار ما براي ديگران هم اثر دارد. در ماه رجب، روي استغفار خيلي تاکيد شده است.
امروز به قولي ولادت امام هادي(ع) و امشب شب شهادت امام هادي(ع) است. امام هادي(ع) A مي فرمايد: اگر کسي تقوا پيشه کرد خدا هم حرف او را گوش مي کند يعني کسي که اطاعت خدا را مي کند همه مطيع او خواهند شد. زيارت جامعه ي کبيره از امام هادي(ع) بجا مانده است و در روايت داريم که امام هادي(ع) سخنران اهل بهشت است. اين زيارت يک منشور امامت است. اين زيارت را مي توان براي همه ي امامان و از راه دور خواند. آيت الله بهجت هر روز اين زيارت و حديث کساء را مي خواندند. امام خميني چهارده سال در نجف بودند و هر شب اين زيارت را مي خواندند. معناي اين زيارت خيلي بلند است و يک امام شناسي کامل است. در زيارت جامعه داريم: شما وسيله ي امتحان مردم هستيد هر کس که به شما نزديک بشود رستگارمي شود و هرکس که از شما فاصله بگيرد گمراه مي شود.
در ماه مُحرم در دانمارک بودم. امام جمعه دانمارک هر روز زيارت جامعه را مي خواند. ايشان مي گفت: من چندين سال بچه دار نمي شدم، نذر کردم که اگر بچه دار بشوم هر روز زيارت جامعه را بخوانم و الان چندين فرزند دارم. دعا و استغفار براي ديگران تاثيري عجيبي دارد و باعث رشد ما مي شود.
خدايا به حق محمد و آل محمد، قلب امام زمان(عج) را از ما راضي، فرجش را نزديک بفرما و از بهترين برکات اين ماه همه را بهره مند کن و ما را مشمولA دعاهاي ويژه ي امام زمان(عج) قرار بده.