سمت خدا
91-06-22
-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
- زندگي مورد رضايت امامان
کاش من هم به لطف مذهب نور تا مقام حضور مي رفتم، کاش مانند يار صادقتان بي امان درتنور مي رفتم. علم عالم در اختيار شماست،جبر در اين مسير حيران است. چشم هاي طبيب و بيمارش يک جهان جابرابن حيان است. روز و شب را رقم بزن آخر ماه و خورشيد در مرکب توست. ملک لاهوت را مراد تويي، آسمانها مريد مذهب توست. قصه تکرار مي شود يعني، باز هم در مدينه عاشق نيست. کوچه در کوچه شهر را گشتم، هيچکس با امام صادق نيست. خواب ديدم که پشت پنجره ها رو به روي بقيع گريانم، پا به پاي کبوتران حرم در پي آن مزار پنهانم. گريه در گريه با خودم گفتم، جان افلاک پشت پنجره ها است. آي مردم تمام هستي ما در همين خاک پشت پنجره ها است.
سوال – چگونه زندگي کنيم تا امام صادق (ع) از ما راضي بوده و آن را بپسندد؟
پاسخ – شايد براي خيلي از افرد اين مسئله مطرح باشد که چرا براي امامان ديگر يک چنين بزرگداشتي مشابه امام صادق (ع) گرفته نمي شود. اصولاً همه ي امامان ما نور واحد هستند. اما براي برخي از آنان شرايطي پيش آمده که ما بيشتر براي آنها عزاداري مي کنيم. مثلاً امام حسين (ع) قيامي را داشته اند که ما بيشتر براي ايشان بزرگداشت مي گيريم. براي امام صادق (ع) نيز شرايطي پيش آمد که بيشتر توانستند براي مکتب ما تبليغ کنند. به غير از اميرالمومنين (ع) حدود شصت هزار حديث از امامان (ع) به دست ما رسيده است. از اين تعداد حدود چهل هزار حديث از امام صادق (ع) است. بنابراين دوسوم احاديثي که از ائمه به ما رسيده از امام صادق (ع) است. امام صادق (ع) از نظر سني نيز از امامان ديگر بيشتر عمر کرده اند. ايشان پنج هزار شاگرد داشته اند. حتي مذاهب ديگر نيز از محضر آن حضرت استفاده کرده اند. مثلاً ابوحنيفه مي گويد که من دو سال در محضر امام صادق (ع) بوده و از علوم بيشمار ايشان بهره مند شدم.وي مي گويد: اگر اين دو سال را من در محضر ايشان نبودم، مباني دين را بدست نمي آوردم. بنابراين هم مکتب ما و هم مذاهب ديگر مديون اين امام بزرگوار هستند. ما نيز بايد بيشتر به معارفي که از امام صادق (ع) به ما رسيده اهميت دهيم. هر شخصيتي معمولاً در پايان عمر خود وصايايي دارد که چکيده ي زحمات خود را در آنها مي گنجاند. حضرت علي (ع) چندين وصيت بعد از ضربت خوردن دارند. امامان ما در پايان عمر خود وصايايي داشته اند. در روايت داريم که بخل و بد اخلاقي از بد ترين رذايل است که هيچگاه درفرد مومن جمع نمي شود. يعني کسي که بداخلاق بوده و در عين حال بخيل هم است قطعاً بداند که شيعه ي اهل بيت نيست. بسياري از افراد هستند که بخاطر بخل يا بداخلاقي از همسران خود شکايت دارند. در روايت داريم که وقتي خداوند حقيقت ايمان را خلق کرد، ايمان به خداوند متعال گفت که درخت ايمان را شکوفا کرده و تقويت کنيد. خدا درخت ايمان را با سخاوت و خوش اخلاقي تقويت کرد. زماني که خداوند کفر را خلق کرد، او نيز به خداوند گفت که من را تقويت کن. بخل و بد اخلاقي نيز دو بازوي محکم کفر است. بخيل و بداخلاق بودن، فرد را کمک مي کند که کفر ورزيده و منکر حقايق شود. امام هفتم (ع) مي فرمايند: آدم سخي که خوش اخلاق است دائم در حمايت و پناه خدا است وتا زماني که خدا او را به بهشت نبرد رها نمي کند. دو فرشته انسان خوش اخلاق را به سمت بهشت مي برند. سپس ايشان مي فرمايند: از وصيت هايي که پدرم تا زمان مرگ خود بطور دائم داشتند، سخاوت و خوش اخلاقي بود. اين دو بال هايي هستند که انسان مي تواند با آنها پرواز کرده و به اعلا درجه ي ايمان برسد. در روايت ديگري از امام صادق (ع) است که اهل بهشت چهارعلامت دارند: اولين ويژگي آنها اين است که خوش چهره و خوش رو هستند. مومن مگر در موارد خاص ناراحت نيست. پيامبر ما بجز در موارد خاص هميشه متبسم بودند. محدث قومي در سفينه فرموده اند که يکي از القاب پيامبر خندان است. اگر فرد مومن مصيبت و ناراحتي داشته باشد در دل او است و نبايد آنها را اظهار کند. بيان سختي ها به دوستان باعث نگراني آنها شده و بيان آن به دشمنان نيز باعث خوشحالي آنها مي شود. بنابراين بهتر است که ناراحتي افراد در دل آنها بوده و هميشه پوشيده باشد. با خوشرويي با ديگران برخورد کردن يک نوع عبادت است. عبادت تنها دعا و ذکر و تلاوت قرآن نيست. گاهي انسان گرفتاري و ناراحتي دارد اما باز هم بايد با خوشرويي با ديگران برخورد کند در اين صورت براي او عبادت به حساب مي آيد. دومين ويژگي اهل بهشت اين است که زباني ملايم دارند. ممکن است انسان چهره ي ملايم داشته باشد ولي با صحبت ناشايست ديگران را برنجاند. کيفيت و درست ادا کردن يک سخن خيلي مهم است. انسان بايد با زبان سنجيده، لطيف و ملايم با ديگران سخن بگويد. نقل مي کنند که يکي از سلاطين خواب وحشتناکي ديد به اين مضمون که تمام دندان هاي او ريخته است. آن را براي معبرها تعبير کرد. همه به اتفاق گفتند که تمام بستگان شما در زمان حيات شما از بين خواهند رفت. آن سلطان خيلي ناراحت شد و همه ي معبران را توبيخ کرد. اما معبر بسيار عاقلي بود که خيلي سنجيده صحبت مي کرد. سلطان فردي را به دنبال او فرستاد و خواب خود را براي او تعريف کرد. آن شخص فکري کرد و گفت که تعبير آن افراد درست بوده ولي کيفيت گفتار آنها ايراد داشته است. سپس گفت: قبله ي عالم اين خواب به اين معنا است که عمر شما از همه ي بستگان و فاميل شما بيشتر است. در واقع اين تعبير با تعبير ديگر معبران به يک صورت بود ولي با شيوه ي ديگري عنوان شده بود. لطافت در گفتار، بيان يا قلم نشانه ي ادب است. اگر خانمي با همسر خود کاري دارد مي تواند آن را با ملايمت و نرمي بيان کند. در غير اين صورت ممکن است همسر اين خانم اصلاً به حرف او گوش نکند. اهل بهشت لطافت در زبان دارند. هيچوقت در قرآن نمي گويد که با جاهل درگير شود بلکه مي گويد با لطافت برخورد کنيد. در روايت داريم که برخي افراد امامان را اذيت مي کردند، حضرت مي فرمودند که من مي خواهم پاسخ آنها را بدهم. مردم فکر مي کردند که حضرت مي خواهد مقابله به مثل کند. اما ايشان به نزد آن فرد مي رفتند و مي گفتند: اين نسبت هايي را که به من دادي اگر در من وجود دارد خدا من را بيامرزد. اگر هم در من نيست و تو اشتباه کرده اي، خدا تو را بيامرزد. با اين بيان لطيف هم پاسخ آن افراد داده مي شد و هم آنان پشيمان شده و دست امام را مي بوسيدند. انسان بايد نرم خويي در رفتار، نرم خويي در گفتار و نرم خويي در چهره داشته باشد. از خصوصيت هاي ديگر اهل بهشت اين است که دل مهرباني دارند. آدم هاي مهربان اهل بهشت هستند و چون اين خصوصيت را دارند، خدا نيز با آنها با مهرباني رفتار مي کند. در روايت داريم که خدا مادري را وارد بهشت مي کند بخاطر شدت مهرباني و محبتي که نسبت به فرزندان، همسر و يا پدر و مادر خود دارد. درروايتي در اصول کافي آمده است که امام صادق (ع) از قول مادر بزگوار خود نقل مي کنند که پدر شما امام باقر (ع) به من فرمود که من در هر شبانه روزي براي دوستان و شيعيان خود هزار بار دعا مي کنم. يعني دائم به فکر آنها هستم. دغدغه ي امام باقر (ع) اين بوده که از افرادي که مشکل دارند و آتش جهنم به آنها مي خورد دستگيري کند. سپس مي فرمودند: چون دوستان و شيعيان ما در سختي ها و بر مصائبي که خبر ندارند صبر مي کنند، ولي ما از پشت پرده خبر داريم و مسائل را مي دانيم. در روايت داريم که پيامبر (ص) فرمودند: در عالم برزخ و بعد از مرگم نيز اعمال شما برمن عرضه شده و من براي شما دعا مي کنم. آنان در هيچ عالمي در ياري دوستان و شيعيان خود کوتاهي نمي کنند. اگر ما جزو دوستان و شيعيان آنها باشيم، آنها نيز به فکر ما هستند. امام صادق (ع) دوستي داشتند به نام زيد. اين فرد روزي به نزد امام صادق (ع) آمد. امام به ايشان فرمودند: عبادت هاي خود را نو کن و يک توبه ي جديدي هم انجام بده. آن فرد به امام گفت: آيا اجل من نزديک شده است. امام فرمودند: بله. سپس فرمودند: ناراحت نباش، حساب شما با ما است. در روايات فراواني داريم که حساب کارها را خدا به امامان واگذار مي کند و آنها به اذن خدا متولي امور هستند. سپس امام فرمودند: من جايگاه خودت و رفيقت را در بهشت مي بينم. بخدا ما از شما به خودتان مهربان تر هستيم. قطعاً هر کسي خودش را از ديگران بيشتر دوست دارد. آيا کسي وجود دارد که ما را از خودمان بيشتر بخواهد ؟ آيا مي توان به يک چنين امام مهرباني عشق نورزيد؟ اگر ما با امام صادق (ع) پيوند داشته باشيم، علامت آن اين است که قلبي رحيم خواهيم داشت. امام صادق (ع) همه ي هستي خود را در راه خدا و براي نجات خلق فدا کردند. چهارمين خصوصيت اهل بهشت اين است که دست دهنده دارند. در روايات فراواني داريم که آتش جهنم انسان سخي را نمي سوزاند. فردي مي گويد که من در نيمه هاي يک شب باراني ديدم که امام صادق (ع) در راهي که مي رفتند مدام به سمت زمين خم مي شدند. ديدم امام مقداري نان و آذوقه را حمل مي کردند. به همراه ايشان به محلي رفتيم که فقرا استراحت مي کردند. سپس خود حضرت بالاي سر اين افراد آذوقه گذاشتند. به امام گفتم که بسياري از اين افراد شيعه ي شما نيستند. امام فرمودند: شيعه نباشند. اگر شيعه بودند آنها را در نمک غذا هم شريک مي کردم.
سوال – درخصوص آيات 27 تا 33 سوره ي نساء توضيح بفرماييد.
پاسخ -در اصول کافي روايت داريم که امام صادق (ع) فرمودند: اگر کسي يکبار درود و صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بفرستد، خداي مهربان هزار درود و سلام با هزار صف از ملائکه براي ايشان مي فرستد. چقدر خوب است که اين روزها که ايام شهادت امام صادق (ع) است، هرچقدر که مي توانيم به ايشان صلوات هديه کنيم. در يکي از آيات اين صفحه خداوند مي فرمايد: اگر کسي همين اندازه در او ايمان و تقوا بوجود بيايد که از گناهان کبيره اجتناب کند، من گناهان ريز و کوچک را مي بخشم. در برخي روايات داريم که گناهان بزرگ، گناهاني هستند که به آنها وعده ي جهنم داده شده است. مانند قتل نفس، ظلم، خيانت، بردن آبرو، ترور شخصيت و غيره.
ابوبصير مي گويد که من بعد از شهادت امام صادق (ع) به ديدن خانواده ي ايشان رفتم. همسر ايشان به من گفتند که روزهاي آخر امام صادق (ع) فرزندان خود را جمع کرده و اهميت نماز را به آنها گوشزد کردند. فرمودند: شفاعت ما اهل بيت به کساني که نماز را سبک بشمارند، نمي رسد. ترک نماز در مرز کفر و جدا شدن از خدا و راه اهل بيت است. آيت الله بهجت مي گفتند که در هندوستان بسياري از افراد مسلمان شدند ولي خواندن پنج نوبت نماز براي آنها سخت بود. عالمي در آنجا بود که مي گفت يک يا دو وعده بخوانيد و سختگيري نکنيد. بايد به جوان ها گفت که اگر يک يا دوعده هم خوانديد اشکالي ندارد و زماني که عقل آنها کامل تر شد مي توانند قضاي آنها را بجا بياورند. بايد بدانيم که نماز رابطه ي انسان با خدا است. اگر اين رابطه قطع شود، قلب تاريک مي شود. افرادي که نماز را رها مي کنند ظلمت و تاريکي همه ي وجود آنها را مي گيرد و قابل علاج نيست. لذا يکي از سفارشات مهم امام صادق (ع) اين بود که اگر مي خواهيد مشمول شفاعت ما شويد بايد با نماز مأنوس باشيد. يکي ديگر از وصاياي امام صادق (ع) که در زندگي روزمره ي ما بسيار اهميت دارد، سفارش به صله ي رحم است. امام صادق (ع) کنيزي داشتند که مي گفت: امام در لحظات آخر عمر خود فرمودند مبلغي پول بياوريد. اين کار را انجام دادند. سپس ايشان فرمودند که اين پول را به اين افراد بدهيد، يعني در بين اقوام خود اين پول را تقسيم کردند. بسياري از کدورت ها با دادن هديه از بين مي رود. در روايت داريم که هديه کينه ها را از بين برده و تاريکي ها را تبديل به نور مي کند. حضرت هدايايي را در بين بستگان خود تقسيم کردند. ايشان پسر عمويي داشتند که به امام فحاشي کرده و خنجرنيز به ايشان کشيده بود. حضرت فرمودند: به او بيشتر پول بدهيد، هفتاد اشرفي پول براي آن شخص فرستادند. کنيز مي گويد که من به آقا گفتم، اين پسر عموي شما به سمت شما خنجر کشيده وفحاشي کرده است چرا به او بيشتر هديه مي دهيد. حضرت فرمودند: من مي خواهم مصداق اين آيه باشم که خداوند کساني را که صله ي رحم مي کنند ستوده وعاقبت آنها را بخير کرده است. کساني عاقبت بخير شده و اهل بهشت مي شوند که صله ي رحم بجا بياورند. ما روايات فراواني داريم که با فاميل بد نمي توان قطع رابطه کرد. سپس حضرت اين جمله را فرمودند که خداي مهربان وقتي بهشت را خلق کرد، آن را به بوي خوش معطر کرد. بوي خوش بهشت از مسافت هزارها کيلومتر به افراد مي رسد.دو دسته از افراد نه تنها به بهشت نمي روند بلکه بوي بهشت هم به آنها نمي رسد. يک –کساني که والدين، آنها را نفرين کرده اند. پدر و مادر هرچقدر ظالم هم باشند ما وظيفه داريم بخاطر خدا با آنها خوب باشيم. دو – کساني که از فاميل بريده اند. امام صادق (ع) عنايت ويژه اي به مصائب امام حسين (ع) و ياد کربلا داشتند. در روايت داريم که ايشان فرمودند: هروقت ياد امام حسين (ع) کرديد و خواستيد ايشان را زيارت کنيد، سه بار بگوييد: صل الله عليک يا ابا عبدالله. همچنين امام صادق (ع) فرمودند که بعد از نماز ها تسبيحات حضرت زهرا (س) را فراموش نکنيد. سي و چهار بار الله اکبر، سي و سه بار الحمدالله و سي و سه بار سبحان الله. ايشان فرمودند که اين تسبيحات براي من از هزار رکعت نماز مستحبي بالاتر است. در روايت داريم که تسبيحات حضرت زهرا انسان را عاقبت بخير مي کند. از وصاياي امام صادق (ع) است که در زمان غيبت امام زمان (ع) دعاي غريق را زياد بخوانيد. دعاي غريق براي حفظ دين و عاقبت بخيري بسيار موثر است. يا الله يا رحمان يا رحيم يا مقلب القلوب، ثبّت قلبي علي دينک. اي خداي مهربان، رحيم و رحمان و اي کسي که دل ها در دست توست، دل ما را بر دين ثابت نگهدار. اميدوار هستيم که در روز شهادت امام صادق (ع) همه ي شيعيان مشمول شفاعت آن امام بوده و جزو پيروان ايشان باشند. امام فرمودند: کساني که فقط شعار مي دهند از شيعيان ما نيستند. خدا را قسم مي دهيم به محمد و آل محمد (ص) قلب امام زمان (ع) را از ما راضي و فرج ايشان را نزديک بگرداند. خدا را قسم مي دهيم به محمد و آل محمد (ص) که همه ي ما را جزو شيعيان راستين امام صادق (ع) قراردهد. بحق امام صادق (ع) گرفتاري همه ي افراد برطرف شود.