حجت الاسلام نظافت: بسم الله الرحمن الرحیم، امروز روز آخر هفتۀ تربیت بدنی است. نامۀ سی و یک هم از این جهت که به جوان می‌پردازیم، اهمیت دارد. من می‌خواهم از منظر نگاه دینی و اسلامی، یک توجهی به مسئلۀ ورزش بدهم. اولاً امر به ورزش، امر به معروف است. ما معروف‌ها دو نوع هستند، معروف‌های کلیدی داریم و معروف‌های عادی داریم. معروف‌های عادی یعنی چه؟ یعنی آن معروفی که اگر انجام شود...

شریعتی: خودش اساس معروف‌های دیگر می‌شود.

حجت الاسلام نظافت: برکات فراوان نسبت به معروف‌های دیگر دارد، یا پیشگیری نسبت به منکرهای دیگری دارد، گرفتاری‌های دیگری دارد منظورش اساساً از آن‌ها است. الحمدلله مقام معظم رهبری، سال‌ها پیش فرموده بودند که از جوان‌ها سه چیز را می‌خواهم یکی ورزش، تحصیل، تهذیب، ورزش و اصلاً ایشان فتوا دارند که ورزش برای همه لازم است، برای پیرها لازم‌تر و واجب‌تر است. انقدر مسئله اهمیت دارد.

ببینید اسلام، دین جامعی است یعنی اسلام نمی‌گوید: برویم درون غار، رهبانیت داشته باشید، ترک دنیا کنید، این روح دین، باید بر تمام امور زندگی دنیایی، حاکم شود و اصولاً دنیای آباد است که آخرت آباد، به ارمغان می‌آورد، یک رابطۀ عینی بین دنیا و آخرت است. مثلاً فرمود: «مَنْ كانَ فِي هذِهِ أَعْمى‏ فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمى» (اسراء، 72) هر کسی که در دنیا کور است و در آخرت هم کور است یعنی هر کسی کور دل است. اگر ما بهشتی زندگی نکنیم، به همین راحتی بهشت نمی‌رویم، نمی‌شود جهنمی زندگی کنیم بعد بهشت برویم. هر کسی جهنمی زندگی می‌کند استقرار در جهنم را پیدا می‌کند.

شریعتی: این سنخیت هست دیگر.

حجت الاسلام نظافت: بله هست و لذا به ما یاد دادند بگویید: «رَبَّنا آتِنا فِي‏ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي‏ الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ‏ النَّارِ» (بقره، 201). اولیاء ما، دین ما، به سلامت جسم، به بحث‌هایی که مربوط به دنیاست، بها دادند، توجه دادند. مثلاً فرمود: «وَ اسْتَعْمَرَكُمْ» (هود، 61) خدا از شما خواست زمین را آباد کنید.

ما ترکیبی از جسم و روح هستیم، جسم روی روح اثر دارد و روح هم روی جسم اثر دارد، نمی‌شود از مباحثی که مربوط به جسم هست، غافل شد. مباحثی که مربوط به عمران دنیا هست، غافل شد و فقط به عمران آخرت فکر کرد، اصلاً بدون عمران دنیا، آن هم با قصد قربت و مدل دینی، آخرت عمران نمی‌شود. بدون توجه به جسم، روح توجه کاملی به آن نشده، حد روح ادا نشده است. این جسم مرکبی است برای روح. اگر کسی می‌خواهد به مقصد برسد، باید به ماشینش هم توجه کند، باید به مرکب، توجه کند. فقط فرقش این است که دنیا، اصالت ندارد، فرقش این است که جسم، اصالت ندارد. «لَا تَجْعَلِ الدُّنْيَا أَكْبَرَ هَمِّنَا وَ لَا مَبْلَغَ‏ عِلْمِنَا» (اقبال الأعمال، ج 2، ص 700) خدایا دنیا را همّ اکبر ما قرار نده. در بزرگترین دغدغۀ ما، جسم ما نباشد. اما نمی‌شود بی‌دغدغه بود نسبت به دنیا...

شریعتی: بی‌تفاوت باشیم.

حجت الاسلام نظافت: بی‌تفاوت باشیم. ورزش هم البته، هم ورزش همگانی هست و هم ورزش قهرمانی هست که ما الآن به قهرمانی آن، کاری نداریم اشاعه می‌کنیم، ولی منظورمان ورزش همگانی هست که متأسفانه این ورزش همگانی، اسمش باقی مانده و مسمایی ندارد و فراگیر نشده است. ورزش قهرمانی، خودش یک وسیلۀ تربیت است یعنی اگر تربیت محور باشد که گرفتاری‌های دیگری خودش درست نکند، بسیار خوب است، لوازمی دارد. شرطش این است که مربیان ساخته شده‌ای در عرصۀ ورزش داشته باشیم.

شریعتی: که از آن پهلوان‌ها در می‌آید.

حجت الاسلام نظافت: آفرین! که در این جهت باید بیشتر از این‌ها کار کرد، من گاهی به این جوانان حزب اللهی توجه دادم گفتم: اصلاً شما تیم فوتبال تشکیل دهید، کلی می‌توانید خدمت کنید، یعنی اگر یک کسی که شایسته است، لایق است یعنی از نظر فضیلت‌های اخلاقی هم سرآمد هست، توانایی دارد که مربی ورزش شود، باید برود این کار را بکند، این می‌تواند فرهنگ سازی خوبی، وسیلۀ فرهنگ سازی خوبی باشد، مربیان با معرفت، مربیان با فضیلت، مربیان با اخلاق، بسیار اثرگذار هستند می‌توانند جو خوبی را حاکم کنند و الا فایدۀ ورزش، حداقلی می‌شود.

حالا الآن ما بیش از هر زمانی، به این ورزش همگانی و این تحرک، نیاز داریم، چرا؟ چون زندگی مادی و ماشینی، اصلاً خود به خود، تحرک‌ها را کم کرده و استرس‌ها را زیاد کرده و بیماری‌های فراوان و هزینه‌های فراوانی هدر می‌رود و خودمان، مایۀ گرفتاری برای خودمان می‌شویم. ورزش راهی است برای مبارزه با تنبلی و کسالت، خیلی کسالت مذمت شده، تنبلی مذمت شده. در روایت داریم «عَدُوُّ الْعَمَلِ‏ الْكَسَلُ‏» (کافی، ج 9، ص 559) یعنی کسالت، دشمن عمل خوب است. باید با این کسالت مبارزه کرد، چطور مبارزه کنیم؟ ورزش را شما تقویت می‌کنید، این کسالت از بین می‌رود.

شریعتی: این‌ها یک جا با هم جمع نمی‌شوند.

حجت الاسلام نظافت: در روایت داریم اوصافی برای مؤمن، امیرالمؤمنین فرمودند، یکی از آن‌ها فرمودند: «بَعِيدٌ كَسَلُهُ‏ دَائِمٌ نَشَاطُهُ» (بحار الأنوار، ج 75، ص 26). کسالت از او دور و پیوسته نشاط دارد. این خیلی مهم است توجه کنیم که دین آمده به انسان، شادی بدهد. «احینی حیاط طیبه فی عدم السرور و أطمع العیش و أسبغ الکرامه» خدایا به من آن حیات طیبه، آن زندگی گوارا و پاک و پاکیزه را ادا کن، ویژگی آن حیات طیبه این است که شادی‌اش مدام است، خب آدم مریض هم که می‌شود، غصه هم که می‌خورد و گرفتاری هم که دارد. ولی اسلام یک تکنیک‌هایی به ما یاد می‌دهد که همیشه شاد باشیم، ورزش کمک می‌کند اگر کسالت نباشد، این ورزش می‌تواند یکی از عوامل دائمی نشاط باشد.

فرمود: «إِيَّاكَ وَ الضَّجَرَ وَ الْكَسَلَ‏ إِنَّهُمَا مِفْتَاحُ كُلِّ سُوءٍ» (وسائل الشیعه، ج 17، ص 61) از بی‌حوصلگی، بی‌حالی و کسالت بپرهیز، این دو تا وسیلۀ همۀ بدی‌هاست. خیلی عجیب است! همۀ بدی‌ها به خاطر همین بی‌حوصلگی‌ها و کسالت‌ها و تنبلی‌ها و فرصت هدر می‌رود، امکانات هدر می‌رود. اگر کارمند است به یک نوع، اگر پدر است به یک نوع، اگر مادر است به یک نوع، هر کسی، هر کسی...

شریعتی: و چقدر اطرافیان اذیت می‌شوند وقتی تو کسل هستی و حال نداری.

حجت الاسلام نظافت: و حال همه را خراب می‌کنی.

شریعتی: حال همه را خراب می‌کنی.

حجت الاسلام نظافت: به هم انرژی مثبت نمی‌دهیم. این روایت خیلی قشنگ است فرمود: «الْكَسَلُ‏ يَضُرُّ بِالدِّينِ‏ وَ الدُّنْيَا»[1] کسالت به دین و دنیا ضرر می‌زند، ببینید پس توجه دادند به مسئلۀ دنیا! مسئلۀ دنیا بسیار اهمیت دارد. بنابراین اگر ما می‌خواهیم به سفارش‌های امیرالمؤمنین، در نامۀ سی و یک، توجه کنیم که هفتۀ قبل گفتیم إن‌شاءالله هفتۀ آینده هم نکاتی گفته خواهد شد، باید به این مسئلۀ ورزش توجه کنیم. چقدر خوب است پدر با فرزندش، کوه برود، شنا برود، اصلاً حق فرزند این است.

شریعتی: شما ورزش می‌کنید حاج آقا؟

حجت الاسلام نظافت: بله.

شریعتی: اِ، چقدر خوب!

حجت الاسلام نظافت: اخیراً بیشتر شده.

شریعتی: یعنی مقید هستید مداوم همیشه ورزش کنید؟

حجت الاسلام نظافت: بله، ولی اخیراً بیشتر شده. یک بی‌نظمی‌هایی داشتم، یک تنبّه‌ای پیدا کردم این هم دارم می‌گویم که بیشتر یادم بماند، چون در نامۀ سی و یک داریم که «وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ‏ تَكُنْ مِنْ أَهْلِهِ» (نهج البلاغه، ص 392) یک چیزی را به دیگران بگو، روی خودت هم اثر می‌گذارد. حالا من خودم را دعوت می‌کنم و واقعاً یکی از استغفارهای امثال من، کوتاهی در امر ورزش است.

شما مقام معظم رهبری خدا حفظ‌شان کند، با این همه غصه روی دلشان و این همه پرکاری، ماشاءالله الحمدلله سلامتی خوبی دارند، این به خاطر این است که مقید بودند، امام مقید بودند به پیاده‌روی. غفلت می‌کنیم این‌ها را گناه حساب نمی‌کنیم. اگر این‌ها گناه است اسراف حرام نیست؟ اسراف به بدن که از همه بدتر است.

شریعتی: یعنی بدن هم یک حقی دارد باید حقش را ادا کنیم.

حجت الاسلام نظافت: از همۀ اسراف‌ها بدتر همین است، بعد سبب اتلاف وقت هم می‌شود، سبب اتلاف بیت المال هم می‌شود، اتلاف‌های گوناگونی، حق همسر هم بعد در این کسالت نمی‌توانیم ادا کنیم، حق فرزند را.

شریعتی: اینجا هم بار مسئولیت والدین سنگین است و هم مدارس. یعنی مخصوصاً بچه‌ها را با این فرهنگ ورزش بار بیاورند.

حجت الاسلام نظافت: به هر حال الآن تنبل سر جمعش، زیاد شده و خانواده‌ها مواجه می‌شوند با جوانان پیر! چقدر هم بد است و چقدر هم برای پدر سخت است، ببیند فرزندش پیر است. پیر است یعنی چه یعنی دل مرده است، یعنی بی‌حوصله است. و الحمدلله پیران جوان هم داریم که سرزنده هستند. در مورد اصحاب کهف یک دفعه عرض کردم که خدای متعال فرمود: «إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ» (کهف، 13) آن‌ها جوان‌هایی بودند که ایمان آوردند، امام صادق فرمود: این‌ها پیر بودند. ولی خدا می‌گوید: جوان بودند! چرا؟ چون زنده دل بودند.

شریعتی: خب قدیم‌ها حاج آقا تا فرصتی پیش می‌آمد، بالأخره در کوچه، یا والیبالی، یا فوتبالی، گل کوچکی، چیزی بود الآن تا بچه‌ها فرصت گیر می‌آورند، بازی‌های کامپیوتری و نمی‌دانم غیره، این خودش خیلی آفت است متأسفانه.

حجت الاسلام نظافت: ولی خب اگر اعضای خانواده به هم کمک کنند در این که گوشی‌ها را کنار بگذاریم، این خیلی می‌تواند کمک کند.

شریعتی: بله، نشاط خانواده را بیشتر می‌کند.

حجت الاسلام نظافت: یک برنامه‌ای دیدم، یکی از این شبکه‌ها برای کودکان گذاشته بود که مدام دارد بازی در خانه را ترویج می‌کند، یعنی یکی از راه‌هایی که بچه‌ها گوشی را کنار بگذارند، همین است که پدر و مادرها مشارکت کنند، بزرگترها مشارکت کنند. به هر حال یکی از علامت‌های تنبلی، ورزش نکردن و تحرک نداشتن است. ما همه تماشاچی ورزش شدیم! متأسفانه این توصیه نشده، تا حدی خوب است یعنی انسان بالأخره یکی از لذت‌ها این است که یک بازی...

شریعتی: هیجان انگیز را تماشا کند.

حجت الاسلام نظافت: البته بازی خوب، حالت را نگیرند. این خوب است ولی حیف است که ما مدام تماشا کنیم تحرک دیگران را، خودمان تحرک نداشته باشیم. ورزش کردن با تماشا کردن ورزش، فرق می‌کند. ورزش در سلامتی بسیار اهمیت دارد و اسلام هم فرموده که مراقب سلامتی‌ات باش، میزان مرگ و میر در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر است. راه حلش چیست؟ هم غذای متعادل، هم این تحرک و ورزش است. پنجاه درصد مرگ و میر گفتند در کشورهای صنعتی است که بیماری‌های قلبی و عروقی زیادی در آن‌ هست، این را باورزش می‌توانند کم کنند. در روایت داریم اگر در زندگی، پنج چیز نباشد، زندگی گوارا نیست یکی از آن پنج چیز، صحت است. ثروت، صحت، امنیت، قناعت و مونس! انیس...

شریعتی: یک همراه خوب!

حجت الاسلام نظافت: آفرین، که همسر و فرزند و دوست هست. پس با حفظ ورزش و حفظ سلامتی می‌توانیم گوارایی زندگی‌مان را حفظ کنیم. در اهمیت سلامتی نهج البلاغه داریم فرمود: «أَلَا وَ إِنَّ مِنَ‏ الْبَلَاءِ الْفَاقَةَ» (نهج البلاغه، 544) فقر گرفتاری است ولی فرمود: بدتر از این فقر، بیماری جسمی است. «أَشَدُّ مِنَ‏ الْفَاقَةِ مَرَضُ الْبَدَنِ» (غرر الحکم و درر الکلم، ص 365) بدتر از بیماری جسمی، فرمود: مرض‌های روحی است که این بیماری‌های جسمی در مرض‌های روحی و مرض‌های روحی در بیماری‌های جسمی اثر دارد. یعنی جسم ما، با روح ما، در تعامل هست. «صِحَّةُ الْجَسَدِ مِنْ‏ قِلَّةِ الْحَسَدِ» (وسائل الشیعه، ج 15، ص 368). یعنی روح بیمار، موجب سلامتی جسم هست، سلامتی جسم، موجب نشاط روح هست.

در نهج البلاغه داریم فرمود: «نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِي‏ الْأَدْيَانِ‏ كَمَا نَسْأَلُهُ الْمُعَافَاةَ فِي الْأَبْدَانِ» (نهج البلاغه، ص 144) امیرالمؤمنین فرمودند، خطبۀ نود و نه است. فرمود: از خدا می‌خواهیم عافیت در دین را، هم چنان که از خدا می‌خواهیم عافیت در بدن را.

شریعتی: یعنی این را باید بخواهیم.

حجت الاسلام نظافت: بله، یعنی این را یک اصل گرفتند. یعنی هم چنان که عافیت در بدن را می‌خواهیم، عافیت در دین را هم می‌خواهیم. حالا راهکارش چیست؟ این که بخواهیم مستجاب نمی‌شود. راهکارش همین است! دقت‌ها و توجه به امر ورزش هست.

فرمود: «اعْمَلُوا رَحِمَكُمُ‏ اللَّهُ‏» (نهج البلاغه، ص 139) اهل عمل باشید، خدا شما را رحمت کند، الآن که مهلت دارید، الآن که فراغت دارید، الآن که نامۀ عمل گشوده هست، الآن که قلم‌های فرشتگان به جریان هست، بعد فرمود: الآن که بدن‌هایتان صحیح است. «وَ الْأَبْدَانُ‏ صَحِيحَةٌ» (نهج البلاغه، ص 140) حالا بدن سالم وسیله‌ای برای عمل صالح است، عمل صالح وسیله‌ای است برای رشد و سعادت، ورزش وسیله‌ای برای حفظ سلامتی است. یعنی این‌ها به هم گره خورده، یعنی اگر ما بخواهیم عمل صالح انجام دهیم، باید بدن سالم داشته باشیم و الا انسان راکد می‌شود.

بنابراین پس می‌شود به قصد قربت، برای انجام عمل صالح، بدن را صحیح نگه داشت. یعنی ورزش را ما باید یک ثواب بدانیم. وضو بگیرمی و ورزش کنیم، با قصد قربت. ورزش که تمام می‌شود، آخرش بگوییم: خدایا قبول کن!

شریعتی: در این حد؟

حجت الاسلام نظافت: بله، حتماً! حتماً! ثواب عظیمی دارد فقط ما گاهی نیت نمی‌کنیم، هر کار خوبی انسان نیت کند، باید بگوید خدا قبول کند.

شریعتی: یعنی ورزش کردن ما، صرفاً سرگرمی نیست، اگر چه ممکن است سرگرمی هم باشد.

حجت الاسلام نظافت: سرگرمی هم باز باید با قصد قربت باشد خوب است، آن هم یکی از ابعادش هست.

«التَّدْبِيرُ قَبْلَ‏ الْعَمَلِ‏ يُؤْمِنُكَ مِنَ النَّدَمِ» (عیون الحکم و المواعظ، ص 69) اگر می‌خواهیم در پیری، پشیمان نشویم، پیشگیری کنیم از بیماری‌ها. هزینه‌های درمان زیاد است، هزینه‌های پیشگیری کم است. هم وقت‌مان هدر می‌رود، هم مال‌مان هدر می‌رود و هم درد و رنج بدون ثواب داریم که به خاطر آن درد و رنج، باید استغفار کنیم که کوتاهی کردیم که حالا درد و رنج داریم.

پیری خوب، از فوائد ورزش است و خدا دوست دارد ما پیری خوبی داشته باشیم. «وَ عَلَى مَشَايِخِنَا بِالْوَقَارِ وَ السَّكِينَةِ» (المصباح للکفعمی، ص 281) امام زمان دعا کردند، خدایا برای پیران ما، مقدر کن که هم وقار داشته باشند و هم آرامش داشته باشند و وقتی که انسان، بیماری‌ها روی سرش می‌ریزد، طبیعتاً آرامش از بین می‌رود. مگر آن پیری که بیمار می‌شود می‌بیند کوتاهی نکرده.

شریعتی: الهی رضا بقضائک، ولی ما غالباً کم می‌گذاریم.

حجت الاسلام نظافت: بله، معمولاً این گونه هستیم. اولیاء خدا، یکی از منظر‌هایی که باید از نظر دینی به ورزش نگاه کرد، بحث قوت است. قوت جسم و روح است. اولیاء خدا، همه قوی بودند، امیرالمؤمنین جسم بسیار قوی داشتند، قدرت جسمی، همراه با قدرت روحی داشتند. هر زمانی حضرت کشتی می‌گرفتند، برنده می‌شدند. سنگ‌های بزرگ را جابه‌جا می‌کردند. معروف است دیگر درب قلعۀ خیبر را کندند، خودشان فرمودند: «أَنَا الَّذِي سَمَّتْنِي أُمِّي‏ حَيْدَرَةَ» (وقعة الصفین، النص، ص 390) من کسی هستم که مادرم نام مرا حیدر قرار داد، یعنی شیر بیشه، «زرقام آجام و لیس القصره» یعنی مرد دلاور، شیر بیشه هستم. امیرالمؤمنین این گونه بودند. یک جایی در نامۀ چهل و پنج داریم فرمود: «أَلَا وَ إِنَ‏ الشَّجَرَةَ الْبَرِّيَّةَ أَصْلَبُ عُوداً» (نهج البلاغه، ص 418) من مثل درخت‌های در بیابان، صلابت دارم، محکم هستم نه مثل گل‌های توی باغچه که پوست نازکی دارد، آسیب پذیر‌اند. فرمود: من مثل این گیاهان بیابانی هستم که وقتی آتش می‌زنند، حرارتش زیاد است.

شریعتی: درخت هم می‌خواهی باشی، درخت کویر باش.

حجت الاسلام نظافت: بله أحسنت! امیرالمؤمنین این گونه بودند، جسم قوی‌ای داشتند. البته این جسم قوی، همراه با روح بلند داشتند، هر دوی آن با هم بود. دارد که دختر شعیب، وقتی که به حضرت شعیب (علی نبینا و آله السلام) پیشنهاد به پدر داد که این موسی را استخدام کن، شاید هم می‌خواسته بگوید شوهر خوبی است، رویش نشده دو تا دلیل آورد، گفت: «إن خیر من استعجلت القوی الأمین» گفت: این موسی، قوی است و البته امین است خائن نیست. بنابراین چرا؟ چون دید دلو سنگین را یک نفری، آن‌ها چند نفری بالا می‌آوردند.

شریعتی: و این «[قَوِّ] عَلَى‏ خِدْمَتِكَ‏ جَوَارِحِي» (اقبال الأعمال، ج 2، ص 709).

حجت الاسلام نظافت: در دعای کمیل هست. آن قوت بسیار اهمیت دارد راهش همین است. حضرت زهرا (سلام الله علیها) جسم قوی‌ای داشتند، این گونه نبوده فکر کنید ضعیف بودند. امیرالمؤمنین کم خانه بودند درست است تقسیم کار کرده بودند که امیرالمؤمنین فرموده بودند: کارهای بیرون را من انجام می‌دهم، کارهای داخل را شما انجام بدهید. حالا وقتی مرد نیست، چه کار کنند؟ خودشان مشک را به دوش می‌گرفتند آب می‌آوردند. مسیر طولانی آب را می‌آوردند.

شریعتی: بچه‌های قد و نیم قد را باید سر و سامان دهند، کارهای خانه را انجام دهند.

حجت الاسلام نظافت: کارها را انجام دهند، عبادت‌های طولانی، جسم ضعیف مگر می‌تواند؟ اولیاء خدا، همه همین گونه بودند، یعنی بدن‌شان را تربیت کرده بودند. ما باید ترویج کنیم، یک ورزش تربیت محور را، یعنی روح قوی، همراه با جسم قوی توأمان، که فرمود: «إِذَا قَدَرْتَ‏ عَلَى‏ عَدُوِّكَ‏ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ» (نهج البلاغه، ص 470) اگر قدرت دارید باید روحت هم قوی باشد که بتوانی، عفو را وسیلۀ شکر آن قدرت قرار بدهی. قدرت پیدا کردی شکر کن، پس اسلام این را می‌خواهد. یک جسمت قوی باشد، اهل فضیلت هم باشی. روحت هم قوی باشد!

در نامۀ شصت و نه داریم «وَ اكْظِمِ‏ الْغَيْظَ وَ تَجَاوَزْ عِنْدَ الْمَقْدَرَةِ» (نهج البلاغه، ص 459) قدرت داری اهل گذشت باش، قدرت همراه با فضیلت‌های اخلاقی خوب است. در داستان طالوت و جالوت، وقتی که زیر بار فرماندهی طالوت نمی‌رفتند، پیامبرشان استدلال کرد، «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ» (بقره، 247) اولاً خدا این را برگزیده به عنوان فرمانده، بعد فرمود: خدا کارش بی‌حکمت نیست «وَ زادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ» هم باسواد است و هم جسم قوی‌ای دارد. جسمی توانا دارد! ببینید چقدر تأکید شده است، یعنی کسی را لایق فرماندهی می‌دانند که علم و جسم قوی داشته باشد.

در قرآن داریم، انتظار خدا، از بندگان اسلام چیست؟ إن‌شاءالله خدای متعال کمک کند و بر بندگانش حزب الله و فلسطین، این‌ها ثابت قدم باشند، پیروز شوند و ما هم وظیفه‌مان را انجام دهیم. همین جا عرض کنم، به این پویش ایران همدل، بپیوندیم، یک ایران همدل، برای اینکه مثل امیرالمؤمنین، بی‌تفاوت نباشد نسبت به مظلومان و هر کسی هر کاری از دستش بر می‌آید، انجام دهد. الحمدلله می‌بینم که خانم‌های زیادی از طلاها دارند می‌گذرند.

شریعتی: نهضت بانوان!

حجت الاسلام نظافت: بله! سرافراز دارند می‌شوند در این آزمایش و این خانم‌ها بدانند، وقتی این طلا را می‌دهند، یک فرشته‌ای دعا می‌کند خدایا جایش را پر کن و به زودی جایش پر می‌شود، خیلی اتفاقات مبارکی دارد می‌افتد. این‌ها این هنر ماست که بهره‌برداری کنیم از این اتفاقات تلخ. یعنی اتفاقاتی که در لبنان و فلسطین دارد می‌افتد تلخ است. ولی وقتی که ما یک فرصتی پیدا می‌کنیم برای اینکه این همدلی را داشته باشیم، به کمک مظلوم برویم، بی‌تفاوت نباشیم.

شریعتی: از باب «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ» (بقره، 148) هر کسی اهل سبقت است بسم الله برای کمک به مردم عزیز و نازنین و مظلوم و بی‌دفاع غزه و لبنان، دوستان هم زیر نویس کردند، به کانال برنامه می‌توانید مراجعه کنید یا به پویش ایران همدل، که عزیزان‌مان مکرر در پخش، زیرنویس خواهند کرد. دوستان به سایت رهبر معظم انقلاب می‌توانند مراجعه کنند تا إن‌شاءالله کمک‌هایشان را اهدا کنند و چه برکاتی به سمت ما بر می‌گردد.

حجت الاسلام نظافت: خیلی بر می‌گردد، واقعاً انسان سبک بار می‌شود. الآن این کمک کردن، هم ثواب اطعام دارد و هم ثواب اسکان دارد و هم ثواب یاری مظلوم دارد، هم ثواب لبیک گفتن به نائب امام زمان دارد. هم ثواب خشم کردن دشمنان را دارد چون...

شریعتی: با یک تیر، چند نشان می‌زنیم.

حجت الاسلام نظافت: بله، آن‌ها گفتند: کمک نکنید! ما وظیفه داریم، شیاطین را عصبانی کنیم و مردان خدا را، مؤمنین را دلگرم کنیم.

شریعتی: خیلی شرایط سختی دارد. یعنی اصلاً آدم یک لحظه‌اش را نمی‌تواند تصور کند.

حجت الاسلام نظافت: خیلی سخت است و به شکرانۀ این نعمت امنیت و نعمت سلامتی، همه همدلی کنیم، هر کسی به اندازه‌ای که می‌تواند در روایت هم داریم در این قضایا، سر نفست را کلاه بگذار، یعنی از کم شروع کن. یعنی امروز یک مقدار بده، فردا باز دوباره... ممکن است بعضی‌ها نتوانند یک جا، بالأخره بگذرند.

شریعتی: قدم به قدم...

حجت الاسلام نظافت: بله، قدم به قدم. خب این را داشتم می‌گفتم، که انتظار خدای متعال، از رزمندگان اسلام چیست؟ فرمود: «إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ» (انفال، 65) خدا توقع دارد ده برابر شما باید باشید. فرمود: اگر بیست رزمندۀ صابر باشید، غلبه می‌کنید بر دویست تا! اگر جسم قوی نباشد که نمی‌شود. البته صابر هم نشان روح قوی است. دوباره فرمود: «إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً» اگر صد تا باشند، رزمندگان اسلام بر هزار نفر غلبه می‌کنند.

بعد فرمود: «الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ» (انفال، 61) خدا تخفیف داد، فهمید شما ضعیف الإیمان هستید، باز از ضعیف‌ الإیمان‌ها چه توقعی دارد؟ «فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صابِرَةٌ» فرمود: اگر صد نفر صبور باشید، «يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ» بر دویست نفر. یعنی کفش این است که هر مؤمنی باید انقدر قوت داشته باشد که کار دو نفر را بکند، این بدون جسم قوی، نمی‌شود! این انتظار خداست.

حضرت هود به قوم‌شان به عنوان نعمت فرمود: خدا به شما جسم قوی داده، دقت کنید فرمود: «وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً» (أعراف، 69) خدا خلقت شما را توانا، توانایی جسمی داده. «فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ» متذکر این نعمت باشید! نعمت توانایی جسمی. به هر حال ورزشکار خوب، این گونه است. هم مؤمن است و هم مغرور قوتش نمی‌شود، هم قوتش را حفظ می‌کند. این دعای بیست صحیفۀ سجادیه هم، نکاتی در این رابطه دارد. که بعد از صلوات بر محمد و آل محمد، فرمود: «وَ اجْعَلْ لِي يَداً عَلَى مَنْ‏ ظَلَمَنِي» (الصحیفة السجادیه، ص 94) خدایا مرا دستی قدرتمند بر علیه ظالم قرار بده، ید یعنی قدرت! «وَ لِسَاناً عَلَى مَنْ خَاصَمَنِي» زبان گویا، بتوانم بر علیه خصم، حرف بزنم. زبان گویا هم خیلی خوب است «وَ ظَفَراً بِمَنْ عَانَدَنِي» کسی که عناد دارد بر او پیروز شوم. «هَبْ لِي مَكْراً عَلَى مَنْ كَايَدَنِي» خدایا به من هبه کن، هدیه کن، نقشه داشته باشم بر علیه کید دشمنان! «وَ قُدْرَةً عَلَى مَنِ اضْطَهَدَنِي» قدرت داشته باشم، آن کسی که می‌خواهد مرا خوار کند، مرا تحت فشار قرار دهد، قدرت داشته باشد ببینید چقدر تأکید بر قوت، قدرت کرده. «وَ سَلَامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنِي» کسانی که مرا تهدید می‌کنند، من در سلامت باشم!

آن آیۀ معروف هم که باز دوباره همین مطلب هست «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ» (انفال، 60) هر قوتی که می‌تواند یکی از آن‌ها قوت جسمی است. قوت‌های نظامی و سلاح لازم است، امکانات لازم است، قوت جسمی هم، اگر نباشد انسان نمی‌تواند از امکانات استفاده کند. از آن اصل فرمود: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ» اسب‌های آماده، اگر ضعیف باشند نمی‌توانند از آن اسب‌ها، استفاده کنند. «المؤمن القوی خیراً و أحب إلیّ من المؤمن الضعیف» امام صادق فرمود: مؤمن قوی، بهتر و دوست داشتنی‌تر است از نظر من، از مؤمن بی‌حال ضعیف. به هر حال قوت، در کنار امانت، بسیار اهمیت دارد، منتهی گفتند: قوت را وسیلۀ اطاعت قرار دهید.

شریعتی: در مسیر اطاعت خرجش کنیم.

حجت الاسلام نظافت: در نهج البلاغه داریم، اگر ضعیف شدی، ضعف در معصیت داشته باش. «إِذَا قَوِيتَ فَاقْوَ عَلَى‏ طَاعَةِ اللَّهِ‏» (نهج البلاغه، ص 544) اگر قوت داری، قوتت برای طاعت خدا باشد، اگر ضعیف هستی، ضعفت برای گناه که پیش می‌آید، ضعف داشته باش. و شما خواندید: «[قَوِّ] عَلَى‏ خِدْمَتِكَ‏ جَوَارِحِي» (اقبال الأعمال، ج 2، ص 709). اعضای بدن مرا خدایا قوی کن، در مسیر خدمت تو. خیلی‌ها می‌گویند ما دوست داریم برویم لبنان، همین جا ورزش نمی‌کنی، می‌خواهی لبنان بروی چه کار کنی؟ بدن را باید آماده نگه داشت، نمی‌شود کسی را که من منتظر امام زمان هستم و ورزش نکنم.

عزیزان هیئتی! عزیزان بسیجی، عزیزان انقلابی، مؤمنین، همۀ کسانی که دلشان این روزها، بیش از هر زمانی، یاد امام زمان آدم می‌کند. چون تحولات به نوعی است که احساس می‌کنی، دارد شتاب می‌گیرد عالم به سمت ظهور، این آمادگی باید باشد نکند به ما وقتی که حضرت بیایند، بگویند: «ما لَكُمْ إِذا قيلَ لَكُمُ انْفِرُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ» (توبه، 38) وقتی می‌گویند: برویم جبهه، بعد سنگین چسبیدیم، حال و حوصله‌اش را نداریم. به هر حال جوارح عرض کردم، نعمت‌های الهی است، نعمت‌ها را اسراف نکنیم، پاسدار نعمت جوارح و اعضای بدن باشیم، این‌ها را تقویت کنیم و این نعمت‌ها را در راه خدا به کار بگیریم. در دعای کمیل، یک جملۀ دیگر هم دارد «وَ اشْدُدْ عَلَى الْعَزِيمَةِ جَوَانِحِي» (اقبال الأعمال، ج 2، ص 709) خدایا عزم ما را، راسخ کن، ارادۀ ما را هم قوی کن. این ورزش کمک می‌کند اراده قوی شود و آن ارادۀ قوی، کمک می‌کند ورزش کنیم، ورزش باز جسم را قوی می‌کند، این‌ها روی هم اثر دارد. جوارح به اضافۀ قدرت تصمیم‌گیری قوی.

منظر دیگری که اسلام گفته، از آن منظر می‌شود به ورزش نگاه کرد، بحث شادابی و تفریح است. تفریح اصل نیست، ولی ضرورت دارد. یک روایتی هست شنیدید از امام رضا (علیه السّلام) است که مؤمن، عمرش را چهار بخش می‌کند. یک زمان برای مناجات می‌گذارد، یک زمان می‌گذارد برای رسیدگی به امور زندگی.

شریعتی: کار و تلاش...

حجت الاسلام نظافت: یک زمانی می‌گذارد برای ارتباطات. دوستان خوب، ارحام، یک زمان هم می‌گذارد برای تفریح، چیزهایی که لذت ببرد...

شریعتی: برای خودش وقت می‌گذارد...

حجت الاسلام نظافت: بله، این لذت چهارمی، مراجعات لذت دارد، کار لذت دارد، ارتباطات لذت دارد، این پیداست که...

شریعتی: جنسش فرق دارد.

حجت الاسلام نظافت: این لذت جسمی است، که فرمود: هم حلال باشد و هم زیبا و جوانمردانه باشد. بعد یک نکته‌ای آخرش دارد قشنگ است فرمود: «تلک الساعه عوناً لتلک الساعات» یعنی آن کسی که اهل تفریح و لذت حلال هست، او خوب می‌تواند عبادت کند، خوب می‌تواند کار کند، خوب می‌تواند ارتباطات داشته باشد. خیلی جالب است!

شریعتی: یک گوشه‌ای افتاده باشد که نمی‌تواند کاری کند.

حجت الاسلام نظافت: یعنی کسانی که اهل تفریح نیستند، عبادت‌شان هم خدشه پیدا می‌کند. چون بعضی‌ها لذت‌شان را می‌خواهند فقط لذت عبادی کنند، یا لذت کاری. حضرت می‌گویند: این کمک آن است نمی‌شود یک کسی بنزین نزند، توقع دارد ماشینش حرکت کند. روغن ماشین را عوض نکند، بگوید: ماشین درست حرکت کند. این جنبۀ کمکی دارد، این در همان راستا هست. بنابراین بسیاری از مشکلات ارتباطی را، مشکل کاری و بی‌حالی را، مشکل عبادی را، جستجو کنیم در عدم تحرک، طبق بیان ائمۀ معصومین و طبق این تجربیات مکرری که داریم. نشاط و فرح بخشی، بسیار مهم است.

انسان می‌تواند یکسره عبادت کند؟ نه، می‌تواند یکسره کار کند؟ نه، می‌تواند یکسره این طرف و آن طرف برود؟ نه. از آن طرف هم گفتند: وقت هدر ندهید، ثانیه را فرمودند که هدر ندهید. فرمود: دنیا آموزش خانۀ اوست در نهج البلاغه هست، که اگر ثانیه هدر دهید، غصه‌اش را می‌خورید، چه کار کنیم هدر نرود؟ ما که نمی‌توانیم یکسره...

شریعتی: کار کنیم، عبادت کنیم، حتی یکسره تفریح کنیم.

حجت الاسلام نظافت: تفریح را با قصد قربت، انجام دهیم. یعنی وقت‌هایی که فراغت داریم یک وقتش را برای تفریح بگذاریم، بعد انسان ساعت بیکاری نخواهد داشت. که یا دارد تفریح می‌کند و یا دارد عبادت می‌کند یادارد کار می‌کند یا دارد استراحت می‌کند طبق یک برنامۀ روشن!

شریعتی: البته تمام چیزهایی که حاج آقا اشاره کردند، به نظر من، مستلزم برنامه‌ریزی در زندگی است، درست می‌گویم؟ یعنی باید برنامه ریزی داشته باشی که به این برسی...

حجت الاسلام نظافت: بله، «توزیع الوقت، توسیع الوقت» برنامه ریزی که می‌کنی، به همۀ کارها می‌رسی، وقتت وسعت پیدا می‌کند. بعد جالب است ما در قرآن داریم که لعب خوب نیست، سرزنش شده، لعب خوب نیست. «وَ ما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ» (عنکبوت، 64) ولی در روایت داریم، لهو خوب داریم، پیداست نمی‌شود که زندگی مدام جدی باشد، باید یک اوقاتی آدم لهو داشته باشد، منتهی فرمود: مؤمن لهوش، یک لهوی است که در آن جدی هم هست. مثلاً شنا! به درد روز مبادا می‌خورد، یعنی سلامتی جسمی را هم فراهم می‌کند.

شریعتی: نشاط هم کنارش هست.

حجت الاسلام نظافت: تیراندازی هم همینطور است، گفتند: لهو مؤمن، تیراندازی است. اسب سواری همینطور، الآن موتور سواری و دوچرخه سواری، همینطور است. یعنی خواستند که ما کارهای غیر جدی‌مان، باز در آن یک نحوه جدیتی باشد، یعنی یک لهو هدفمند باشد. شوخی کردند، فرمودند: لهو مؤمن است. یعنی اگر نمی‌شود لهو نداشت و همیشه جدی بود، پس بیا لهوت را بر آن اشراب کن، جدی بودن را. «أحب اللهو إلی الله تعالی إجراء الخیل و الرّمی» (نهج الفصاحه، ص 169) فرمود: بهترین محبوب‌ترین لهو، نزد خدا، اسب سواری و تیراندازی است. «الهو» نهج الفصاحه، ص 259)، فرمود: لهو داشته باشید، «و العبوا» بازی کنید. «إنی أکره أن یری فی دینکم غلظه» فرمود: من دوست ندارم در دین شما، خشونتی بشود، یعنی لطافت باید باشد.

خدا رحمت کند استاد صفایی را، بعد از ظهرها با شاگردهایشان، فوتبال می‌رفتند. در جبهۀ من بعضی از علماء را دیده بودم، با بسیجی‌ها والیبال بازی می‌کردند، ورزش می‌کردند بالأخره خوب است. «أَ فَحَسِبْتُمْ‏ أَنَّما خَلَقْناكُمْ‏ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ‏ إِلَيْنا لا تُرْجَعُونَ‏» (مؤمنون، 115) یعنی خلقت عبث نیست، همۀ کارها می‌تواند در راستای هدف خلقت باشد، لذت حلال بسیار ستوده شده، ارزشمند است. عرض کردیم که برادران یوسف گفتند: «أَرْسِلْهُ‏ مَعَنا غَداً يَرْتَعْ‏ وَ يَلْعَبْ‏» (یوسف، 12) خودشان هم شب برگشتند گفتند: «ذَهَبْنا نَسْتَبِقُ» (یوسف، 17) رفتیم مسابقه دهیم، پس مسابقه و این ورزش در قالب مسابقه، که باز یک لذت بیشتری می‌کند، خودش ارزش دارد و نشاط می‌دهد. برای کودکان البته گفتند بیشتر...

شریعتی: یعنی ضروری‌تر است؟

حجت الاسلام نظافت: بله، «دَعِ ابْنَكَ يَلْعَبُ‏ سَبْعَ‏ سِنِينَ» (الکافی، ج 6، ص 46) یعنی دیگر هفت سال اول باید سرشار از بازی باشند، تا استعدادهایش شکوفا شود، هفت سال اول از این جهت محدودیت نمی‌خواهد. هفت سال دوم، منظم‌تر می‌شود این ورزش. هفت سال سوم یعنی نظم بیشتری دارد. هفت سال اول، دیگر نظم هم ندارد.

شریعتی: همینطوری بازی کنند.

حجت الاسلام نظافت: همینطوری مشغول باشند. به هر حال در روایت داریم، لهو، لعب، آن چیزی که مقصد صحیحی ندارد، راغب...

شریعتی: یک سرگردانی و بیهودگی...

حجت الاسلام نظافت: آن می‌شود نگاه کنید راغب اصفهانی این گونه می‌گوید، «لعب‏ فلان‏: إذا كان‏ فعله غير قاصد به مقتصدا صحيحا»...

شریعتی: باری به هر جهت...

حجت الاسلام نظافت: همینطوری، ولی اگر با بچه‌مان بازی می‌کنیم با یک مقصدی خداپسند، این دیگر آن لعب مضمون نیست، فلذا امیرالمؤمنین با بچه‌هایشان بازی می‌کردند. پیامبر حتی بازی با کودکان را، بر نماز ترجیح دادند، برای اینکه دیدند این بچه‌ها رهایشان نمی‌کنند، می‌گویند: بازی! نماز اول وقت تأخیر افتاد. تا اینکه یک نفر آمد گفت: چرا مسجد نمی‌آیید؟ همه منتظر هستند و نگران شدند؟ فرمودند: این‌ها مرا رها نمی‌کنند. برو گردو بیاور، رفت گردو آورد و گردوها را حضرت ریختند، بچه‌ها دنبال گردوها دویدند، فرمود: برادرم یوسف را، به دراهیمی معدود فروختند، این‌ها هم مرا به چند تا گردو فروختند. منظورم این است که این لعب را داشتند، آن‌ها زندگی‌شان سراسر عبادت است. پس لعب، مضمون نیست اگر هدفمند باشد. لهو هم همین گونه است، چه لعب، چه لهو، همینطور است. چقدر وقت داریم؟

شریعتی: اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمایید، اگر نه که قرار آیات را بشنویم.

حجت الاسلام نظافت: یک جنبۀ دیگر در ورزش از نظر اسلام، بحث تقویت اراده است، خیلی مهم است ورزش را می‌گویند: یک نوع تربیت جسم، ریاضت است. روح را هم باید ورزش داد! این ورزش می‌تواند آن اراده را قوی کند. امیرالمؤمنین فرمود: «إِنَّمَا هِيَ‏ نَفْسِي‏ أَرُوضُهَا بِالتَّقْوَى» (نهج البلاغه، 417) نفسم را ریاضت می‌دهم، یعنی وقتی انسان بی‌حوصلگی می‌کند، ورزش نمی‌کند، در حقیقت دارد به سر اراده‌اش می‌زند. وقتی اراده ضعیف شد، تقوا هم ضعیف می‌شود، چون تقوا یعنی چه؟ تقوا یعنی فرمود: «فإنها الزمام» تقوا یعنی ارادۀ قوی، دارد بهار وجود خودش را داشته باشد. اگر کسی برای جسمش، به نیت تقویت جسم، اراده را به کار می‌گیرد، این می‌تواند مقدمه‌ای باشد تا روحش را در مسیر تقوا، پیش ببرد. پس یک جنبه‌اش هم بحث تقویت اراده هست و ریاضت است. حالا اگر اراده نباشد ارادۀ قوی نباشد، شما پای صحبت امیرالمؤمنین هم بنشینید، فایده نخواهد کرد. ببینید حضرت چه می‌گویند، در خطبۀ هشتاد و سه فرمود: «فَيَا لَهَا أَمْثَالًا صَائِبَةً» (نهج البلاغه، ص 109) ای شگفتا، عجب مثل‌های صائبی، مثل‌های خودشان را می‌گویند «وَ مَوَاعِظَ شَافِيَةً» عجب معجزه‌های شفا بخشی. بعد فرمود: کاش اگر بخورد «قُلُوباً زَاكِيَةً ... آرَاءً عَازِمَةً» اگر بخورد به دل‌های پاک، اگر بخورد به اندیشه‌های سراسر عزم، اگر بخورد به خردهایی دور اندیش، پس حضرت می‌گوید: آقا این حرف‌های من خوب است، ولی اگر تو اراده نداری، تأثیری ندارد.

حالا چه کار کنیم اگر اراده نداریم، من توصیه می‌کنم الآن تصمیم بگیریم.

شریعتی: یک برنامه ریزی جدی.

حجت الاسلام نظافت: «تدا بداء الفطره فی قلبک و عزیمه» بعد این که فرمود: «تعاونوا» خب برویم در خانۀ هم، صبح زود بگوییم که بیا! دعوت کنیم...

شریعتی: یک وقت‌هایی هم واقعاً همین است یعنی چند نفر که باشی، اثر دارد.

حجت الاسلام نظافت: اثر دارد. الآن من دیدم گاهی مثلاً چهل تا پیرمرد، صبح‌ها دارند ورزش می‌کنند، یک نفر شروع کرده دیگر بقیه را راه انداخته. این «تَواصَوْا بِالْحَقِّ» (عصر، 3) برای همین است «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى» (مائده، 2) همدیگر را دعوت کنیم.

شریعتی: بسیار عالی، خیلی هم خوب! یک قرار امروز بگذاریم إن‌شاءالله این اتفاق رقم بخورد. ما هجدهم هر ماه که می‌شود، طرح فرزندان غدیر هم، زوج‌های نابارور، می‌پرسند که چطور می‌توانیم از این تسهیلات و مساعدت اهالی سمت خدا بهره‌مند شویم و هم اهالی کار خیر می‌گویند ما هم می‌خواهیم همراه شویم، در این مهم حالا فردا توضیحات مفصل‌تری خواهم داد، اجمالاً شما می‌توانید به کانال ما، مراجعه کنید دوستان از همین امروز، ثبت نام‌ها را آغاز کردند و پذیرای مشارکت و مساعدت دوستان و اهالی خیر هم هستند، إن‌شاءالله که همگی مأجور باشند و امیدوارم اتفاقات خوبی را در کنار هم تجربه کنیم. گفتم: خیلی از زوج‌ها هستن که به لحاظ مشکلات مالی، نمی‌توانند صاحب فرزند شوند، یعنی هزینه‌های درمان را ندارند، ما می‌آییم در یک اتفاقی، کمک‌شان می‌کنیم و اتفاقات خوبی هم حاج آقای نظافت، در این سال‌ها رقم خورده، الحمدلله چه کودکانی متولد شدند، چه پدر و مادرهایی خوشحال، نوزدان‌شان را بعد از سال‌ها چشم انتظاری، در آغوش گرفتند. آن لبخند رضایت‌شان به نظر خیلی مهم است که می‌تواند گره‌های بزرگی را در تک تک زندگی ما باز کند. حالا آیات را بشنویم بعد از تلاوت آیات ببینیم چقدر فرصت داریم، إن‌شاءالله با احترام، همراه شما هستیم و در کنار شما. بفرمایید خواهش می‌کنم...  صفحه 230 قرآن کریم

در خرابات دلم، خانۀ آبادی هست/ تا که بر روی زمین، صحن گوهرشادی هست. کسانی که مشهد مشرف هستید، مجاورهای آقا، زائرها، حتماً سلام رسان ما محضر حضرت رضا باشید و امیدوارم که به زودی زود، هر کسی آرزوی زیارت مشهد در دلش است، إن‌شاءالله مشرف شود به پابوس آقا. آقا وقت ما تمام شده، اشارۀ قرآنی کوتاه بفرمایید و خداحافظی کنیم.

حجت الاسلام نظافت: بله این آیات، حضرت لوط به خدای متعال فرمود که... حضرت لوط فرمودند که: «لَوْ أَنَ‏ لِي‏ بِكُمْ‏ قُوَّةً أَوْ آوِي‏ إِلى‏ رُكْنٍ‏ شَدِيدٍ» (هود، 80)

شریعتی: متناسب بحث ما!

حجت الاسلام نظافت: یعنی قوت می‌خواهند، ما بنده إن‌شاءالله همه امیدواریم که یاران قوی برای امام زمان باشیم إن‌شاءالله.

شریعتی: إن‌شاءالله خیلی از شما ممنون هستم، خیلی از لطف و مرحمت شما سپاسگذارم. به شنونده‌های خوب رادیو معارف، بیننده‌هایی که تکرار برنامه را از شبکۀ افق، شبکۀ جهانی ولایت می‌بینند. هم چنان سلام می‌کنم و ممنون لطف و مرحمت همگی هستم، إن‌شاءالله که همه عاقبت بخیر باشیم زیر سایۀ تعالیم قرآن و معارف ناب اهلبیت. حاج آقا دعا بفرمایید إن‌شاءالله خداحافظی کنیم.

حجت الاسلام نظافت: خدایا فرج مولای‌مان را نزدیک بگردان. با نابودی اسرائیل و نجات مردم مظلوم لبنان و فلسطین، قلب امام زمان را خشنود بفرما. بر دستان ما هم، در زمینۀ کمک به مردم فلسطین و لبنان و پیوستن به پویش ایران همدل، خیر جاری بگردان.

شریعتی: الهی آمین، خیلی ممنون و متشکرم، فردا إن‌شاءالله با حاج آقای عاملی، خدمت شما خواهیم رسید و به شما سلام خواهیم کرد. در پناه خداوند بزرگ و مهربان باشید. گفت: از میان تمام سالنامه‌های قمری و میلادی/ تقویم من و این دل سرزمین/ تا ابد شمسی است وقتی نام تو خورشید است. السلام علیک یا شمس الشموس، در پناه خدا، خدا پشت و پناه‌تان. خیلی ممنون و متشکرم حاج آقا.