اللهم صل علی علیبن موسیالرضا المرتضی. خانمها آقایان سلام. وقت شما بخیر. امروز از مشهد امام رضا در چهارشنبههایی که متعلق به حضرت است، به تک تک شما سلام میکنم. خوشحالیم که با هم هستیم، در کنار هم هستیم. میدانم که خیلیها آرزوی این صحن و سرا و زیارت حضرت را دارند. انشالله که بهزودی زود قسمت شما شود، نصیب شما شود ولی به شما و همهی اهالی خوب سمت خدا قول میدهم که انشالله محضر حضرت، سلامرسان شما باشم. آنهایی که گرفتاری دارند، مشکلی دارند، همینجا محضر حضرت رضا از همهی شهدای واقعهی تروریستی کرمان یاد میکنم، انشالله امام رضا همهی آنها را در آغوش پرمهر خود راه دهد. به خانوادههای داغدار و عزادار آنها تسلیت عرض میکنم. برای شفای مجروحین این حادثه دعا میکنم. امروز هفتمین روزی است که ما این عزیزان را در بین خود نداریم و امیدوارم که همهی آنها مهمان سفرهی حضرت باشند و انشالله نگاهشان شامل حال ما شود.
حجت الاسلام نظافت عزیز، سلام علیکم و رحمة الله. خیلی خوشحالیم که کنار امام رضا محضر شما هستیم و انشالله استفاده کنیم.
حجت الاسلام نظافت: سلام علیکم بر همهی بینندگان عزیز. من هم یاد و خاطرهی همهی شهدای حادثهی تروریستی کرمان را گرامی میدارم. انشالله که روحشان شاد باشد و مجروحان این حادثه شفا پیدا کنند و خدا به خانوادههای داغدار، ملت ایران، صبر اجر نصیب کند و قطعاً این حوادث ملت ما را بیدارتر میکند و آن خوی ددمنشانه و پلید استکبار را بیشتر برای مردم ما نمایان میکند.
امیدوارم که هیچگاه از ناحیهی دشمنان خاطرجمع نشویم و فکر نکنیم تمام شده است.
شریعتی: و آنها را بشناسیم.
حجت الاسلام نظافت: و بشناسیم و نیروهای امنیتی و ملت ما همیشه هوشیار و بیدار باشند. فرمود «من نوم (5:38)» دشمن شما اینطور است. اگر شما خوابتان ببرد، او خوابش نمیبرد و منتظر فرصت است و منتظر است ببیند از کجا میتواند رخنه کند -چه در جنبههای امنیتی، چه در جنبههای فرهنگی و رسانهای و اقتصادی. انشالله خدای متعال دست مارا بگیرد. نائبالزیاره همهی بینندگان عزیز هستیم. الان که میآمدم به نیت همهی خانوادهی سمت خدا محضر حضرت عرض سلام داشتم.
شریعتی: خدا انشالله شما را خیر دهد.
حجت الاسلام نظافت: سلامت باشید.
شریعتی: حال شما متنعم هستید، همینطور مردم خوب حضرت، مجاورین حضرت رضا هستید. ما یک مقدار دوریم، دلتنگ میشویم و شاید کسانی هستند که سالهاست آرزوی زیارت مشهد را دارند. انشالله بهزودی زود همین هفته، هفتهی آینده انشالله مشرف شوند و برای ما هم دعا کنند.
خیلی خوب. بحث ما با حجت الاسلام نظافت عزیز، نامهی 31 نهجالبلاغه است. اگر خاطر مبرکتان باشد، البته هفتهی قبل به مناسبت میلاد حضرت زهرا، یک وقفهای در بحث ما افتاد. امیرالمونین در مورد امر به معروف و نهی از منکر توصیههایی به امام مجتبی میکنند و انشالله امروز نکات شما را میشنویم.
حجت الاسلام نظافت: بله. بسم الله الرحمن الرحیم. به اینجا رسیدیم که حضرت فرمودند «وأمر بالمعروف تکن من اهله» بعضی از بینندگان هم پیام داده بودند که این جمله برایشان سنگین است. ما همیشه میگوییم عامر به معروف خودش عامل باشد، اینجا میگوییم اگر نبود، امر بکند، کمکم خودش اهلش میشود. ببیندگان عزیز توجه داشته باشید، این نشان از اهمیت و عظمت اصل امر به معروف دارد.
شریعتی: یعنی امر به معروف نباید تعطیل شود.
حجت الاسلام نظافت: به هیچ بهانهای نباید تعطیل شود حتی به بهانهی اینکه من خودم عامل نیستم. ما با گفتن صادقانه و مخلصانه کمکم عامل میشویم. گفتن رو خود انسان اثر دارد، اگر صادقانه و مخلصانه باشد. اگر نباشد که فرمود خدا لعنت کند -در همین نهجالبلاغه داریم- فرمود «لعن اللّه العامرین بالمعروف و التّارکین له» یعنی خلاف این فرمایش میشود. آنجا دیگر حضرت نمیگوید امر کنید. میفرماید خدا لعنت کند آن عامر به معروفی که خودش انجام نمیدهد. آن ناهی عن المنکری که خودش انجام میدهد و این با این تناقض ندارد. آن برای امر به معروف و نهر از منکر منافقانه است، برای نفوذ است و این امر به معروف صادقانه و خالصانه است و گفتیم مثل این است که پدری که درس نمیخواند، به پسرش میگوید که تو درس بخوان. پدری که گرفتار اعتیاد شده است، به پدرش میگوید که تو نشو. این طبیعی است. کمکم روی خود انسان هم اثر میگذارد و ارزشها فراموش نمیشود و ارزشها زنده نگه داشته میشوند.
ابتدا میخواهم کمی در مورد اهمیت آن بگویم، سپس وارد بعضی از ملاحظات شوم. اولاً فرمود که نتیجهی امر به معروف این است که «اقیمت استقامة الفرائض کلها» یعنی به وسیلهی فرائض و واجبات، همه واسبته به این امر هستند. نماز و روزه و همه چیز وابسته به امر به معروف است. یعنی اگر امر به معروف اقامه نشود، کمکم به فراموشی سپرده میشود. پیداست که یک جنبهی امر به معروف یعنی سر دست نگهداشتن ارزشها، یعنی نمیگذاریم فراموش شود. این یک نکتهی مهم است.
شریعتی: یعنی مدام باید تکرار کنید، یادآوری کنید. امر کنید. توصیه کنید.
حجت الاسلام نظافت: بله. چرا با امر به معروف استقامة الفرائض؟ چون دستورات خداوند مثل داروست و هر معروفی قرار است مشکلی را حل کند.
نکتهی دیگر این است که اینکه اینجا حضرت میفرماید «وأمر بالمعروف تکن من اهله» بعضی از بینندگان گفته بودند، خدای متعال که فرموده است «التأمرون الناس بالبر و تنسون انفسکم» این را چه میگویید؟ آیا مردم را امر به نیکی میکنید و خودتان را فراموش میکنید؟ خدا سرزنش میکند. اینجا امیرالمونین میفرمایند «وأمر بالمعروف تکن من اهله» یا فرمود «لم تقولون »
شریعتی:ما لا تفعلون
حجت الاسلام نظافت: کبر مقتاً. مقت یعنی خشم. کبر یعنی خشمی بزرگ دارد خدا بر کسی که خودش میگوید و عمل نمیکند. جواب این است که همهی اینها در مورد کسانی است که واقعاً به معنای واقعی کلمه
شریعتی: اعتقادی به آن معروف ندارند.
حجت الاسلام نظافت: و این را بازی قرار میدهند و درحقیقت آنها بزرگترین ضربه را میزنند. ما در این 40 سال هم اگر امر به معروف و نهی از منکر ضربهای خورده است، یکی از ناحیهی همین منافقان است.
شریعتی:که قلباً اعتقادی به آن نداشتند.
حجت الاسلام نظافت: ریش گذاشتند و این ریش در دل آنها ریشه نداشت و این را وسیلهی سوءاستفاده قرار دادند.
شریعتی: یعنی درواقع این با آن پدری که حتی اگر خودش درس نخوانده است، به بچهی خود میگوید درس بخوان، فرق میکند. چون اعتقاد دارد، باور دارد.
حجت الاسلام نظافت: بله. در اهمیت امر به معروف همین که در قرآن داریم «الذین ان مکناهم فی الارض اقموا الصلوة اتوا الزکوة و امروا بالمعروف و نهوا عن منکر» اصلاً اگر کسی که به قدرت برسد قرآن میگوید سه کار را انجام میدهد؛ اقامهی نماز، ایتای زکات و امر به معروف و نهی از منکر. فایدهی قدرت همین است. مسلمانان که قدرت را برای سوءاستفادههای مادی نمی خواهند. هدف اقامهی نماز است، دادن زکات به مستحقان (ایتای زکات) و بعد امر به معروف و نهی از منکر. از اینجا هم میتوان فهمید که وقتی جامعه ایمانی باشد و همه اهل نماز باشند، همه اهل زکات باشند، بستر امر به معروف فراهم است. الان در این حرم امر به معروف آسانتر است یا در یک
شریعتی: مرکز خرید
حجت الاسلام نظافت: که خیلی فاصله دارد. مشخص است که اینجا راحتتر است.
شریعتی: چون بستر آن فراهم است. سفره پهن است.
حجت الاسلام نظافت: واقعاً همین است. یکی از موانع امر به معروف که اشاره خواهیم کرد، همین فراهم نبودن بستر است.
در اهمیت امر به معروف و نهر از منکر این است که حضرت در نهجالبلاغه فرمودند، همهی نیکیها «و ما اعمال البر کلها» حتی جنگ «والجهاد فی سبیل الله» همهی آنها در مقایسه با امر به معروف و نهی از منکر مثل یک مقدار آبی است که در دهان جای میگیرد.
شریعتی: عجیب است.
حجت الاسلام نظافت: خیلی عجیب است. همهی نیکیها ،حتی جنگ در راه خدا، در مقایسه با امر به معروف چیزی به حساب نمیآید.
شریعتی: یک قطره در برابر یک اقیانوس است.
حجت الاسلام نظافت: این خیلی عجیب است. این اهمیت آن را نشان میدهد که ما باید این را توجه کنیم.
در امر به معروف و نهی از منکر محکمات و متشابهاتی داریم. کلاً اینطور است. هر بحثی یک محکمات و متشابهاتی دارد. در امر به معروف اختلافاتی هست، قبول دارید؟
شریعتی: بله
حجت الاسلام نظافت: من همیشه میگویم ما در جادهی بزرگ و صاف محکمات حرکت کنیم. از پیچ و خمهای کوچه پس کوچه ها بیرون بیاییم، بحثها را میفهمیم. من میخواهم محکمات بحث امر به معروف را بگویم.
شریعتی: چقدر خوب.
حجت الاسلام نظافت: یعنی اختلافات آن برای بعد باشد. این دقیقاً مثل همانی است که خدای متعال فرمود آیات قرآن دو دستهی محکم و متشابه است، آدمهای مریض دنبال متشابهات آن میروند. محکمات آن را بگیریم.
اولاً مراقب باشیم هیچ موقع اکراه جواب نمیدهد. یعنی امر به معروف از نظام تربیت جدا نیست. اسلام یک بسته است.
شریعتی: تربیت که به اجبار نمیشود.
حجت الاسلام نظافت: فرمود «ان القلب اکره عمی» بنابراین امر به معروف باید در بستری باشد که طرف مقابل دلسوزی ما را بفهمد، خیرخواهی ما را بفهمد. این حالت اکراه تا جایی که امکان دارد به او دست ندهد. چرا؟ چون فرمود «ان القلب اذا اکره عمی» روانشناسی انسان اینگونه است. امیرالمؤنین که روانشناس است فرمود، دل آدمی اینطور است. اگر او را مجبور کنید، کور می شود. کور میشود یعنی چه؟ یعنی خوبی آن دستور شمارا نمیفهمد. یعنی در دندهی لجبازی میافتد. یعنی مصلحت را نمیفهمد. پس ما باید یک شرایطی فراهم کنیم که احساس اکراه به آدمها دست ندهد. به نظر من بسترسازی بسیار اهمیت دارد.
نکتهی دوم؛ خدای متعال فرمود «ولکن الله حبب الیکم الایمان و زینه فی قلوبکم» امر به معروف باید کاری کند که ایمان محبوب دلها شود، ایمان زینت دلها شود. ایمان و میوههای ایمان. میوهی ایمان حجاب است، میوهی ایمان نماز است.
شریعتی: درواقع عمل است.
حجت الاسلام نظافت: بله عمل است. «و کره علیکم الکفر و فسوق و العصیان» خدا کاری کرد که از کفر و فسق و گناه بدتان آید. اگر آمد، امر به معروف کردید. اگز طرف مقابل به امر ما از خوبیها بدش آمد، اگر نهی کردیم و او عاشق خوبیها شد، آیا درست است؟ اینجا جای امر نیست. جواب نمیدهد. باید بستر امر به معروف، بستر نهی از منکر طوری باشد که نفرت آدمها از خوبیها و خوبان، ایجاد نشود و نفرت آنها از بدیها زیاد شود. باید عشق آنها به خوبیها زیاد شود. این هم یکی از محکمات است. فکر نکن کسی این را رد کند. این مسلم است.
زیاد اسود به امام صادق (ع) گفت آقا ما اهل گناه هستیم. خلاصه ما گناه داریم. میترسم جهنمی شود «اخاف حرکه» ولی یاد محبت شما میافتم «ارج نجاة» امید نجات پیدا میکند. آقا فرمود «هل الدین الا الحب»
شریعتی: همین محبت است.
حجت الاسلام نظافت: محبت شما را نجات میدهد. این است که منکر انجام میدهند. اگر محبت اهل بیت را دارند، امید نجات آنها را داشت باشیم. اینها را دور نکنیم و من فکر نمیکنم در ایران کسی باشد که امام رضا را دوست نداشته باشد، ولو اهل گناه باشد -مثل همین زیاد اسود.
شریعتی: امید که همین محبت دست او را میگیرد.
حجت الاسلام نظافت: قطعاً. پس ما نباید اینها را از در خانهی اهل بیت دور کنیم. پس مورد سوم این است که اسلام یک سیستم منطقی و طبیعی دارد. آن سیستم منطقی و طبیعی چیست؟ این آیهی قرآن است که فرمود پیامبر اکرم و یارانش در تورات و انجیل اینطور توصیف شدند «کرزع اخرج شطئه» یعنی بذر ایمان را باید در دل کاشت، آبیاری کرد و صبر کرد، مراقبت کرد، حوصله داشت تا جوانه بزند «اخرج شطئه» آبیاری کرد و صبر کرد و مراقبت کرد و حوصله داشت تا قویتر شود (آزره) باز هم مراقبت، صبر، تقویت ایمان، به زبان این گیاهی که قرآن مطرح کرده است، آبیاری کرد تا «فستغلظ» قویتر شود، یک نهال شود و درنهایت بعد از صبر «فستوی علی سوقه» روی ساق پای خود بایستد -مانند بچهی ما. بچه وقتی 17 سالش میشود، اگر سیر درست طی کرده باشد، مانند یک درخت محکم می شود که ریشههای آن در اعماق زمین است. این سیر را اگر برای آدمها طی نکردیم، با یک امر که روسری خود را درست کن، درست میشود؟
شریعتی: خیر نمیشود.
حجت الاسلام نظافت: این بستهی اسلام را جامع ببینیم. این بذر ایمان هم در دل باید کاشته شود، نه در ذهن. شما میگویید از ابتدا جمهوری اسلامیست. کتاب قرآن دارند، کلاس اول و دوم قرآن دارند. میگوییم اینها همه ذهن است. برای امتحان است. باید در دل برود. حرفهای در اذهان چگونه وارد دل میشود؟ این هم یک سوال است. جواب این است که اگر آن معلم عامل باشد، اگر آن معلم محبوب باشد، اگر آن معلم محبت و احسان کند، اگر این متربی را در فضای پر از احساس خوشایند قرار دهد، آنوقت وارد دل میشود.
شریعتی: و جمعه هم به مکتب آورد طفل گریز پای را.
حجت الاسلام نظافت: بله. اینچنین است و گرنه بعد از امتحان فراموش میکند. بنابراین اینکه حضرت آقا میگویند ما دو راهبرد داریم؛ تقویت ایمان، تقویت امید. شما ایمان را درست کنید، حجاب درست میشود. ایمان را درست کنید اختلاس درست میشود. همه چیز درست میشود.
شریعتی: همان بستر است.
حجت الاسلام نظافت: چرا به آن بستر و ریشه توجه نمیکنید. بعضیها فکر میکند ما دلمان برای امر به معروف نمیسوزد. میسوزد ولی میگوییم از راهی برویم که جواب بگیریم.
حال معروف و منکر چیست؟ معروف همان واجب است، منکر همان حرام است، پس چرا نگفتند امر به واجب؟ چرا نگفتند نهی از حرام؟ جواب است است واجب اگر به باور همگانی تبدیل شود، معروف میشود. اگر زشتی منکر به باور همگانی تبدیل شود، منکر میشود. حال اگر شما در شرایطی قرار گرفتید که بعضی از معروفها تبدیل به باور همگانی نشده است و منکر تبدیل به باور نشده است، اینجا نمیگوییم امر به معروف نکنید، مقدمات امر به معروف که اراشد جاهل است، آن کار را انجام دهید. فرقی نمیکند. پلهی اول مقدمهی پلهی دوم است. مدام میگویید چرا بالا نمیآیید. پای ما روی پلهی اول است، چرا عجله میکنید؟ اگر شما به جای ارشاد، عامرانه برخورد کردید، جواب نمیگیرید اما اگر در خط ارشاد رفتید باید آرام آرام حرکت کنید. باور امر معروف باید این باشد که کاری کنیم خود معروف محبوب شود. منکر باید منفور شود.
شریعتی: خودبهخود مردم از آن منکر بدشان آید.
حجت الاسلام نظافت: معروف اسم مفعول است. اسم مفعول یک اسم فاعلی دارد. معروف یک عارفی دارد.
شریعتی: که میشناساند.
حجت الاسلام نظافت: خیر. که آن را شناخته است. مثلاً میگوییم مقتول و قاتل. مقتول کشته شده، قاتل کشنده است. حال عارف کیست؟ عارف گاهی خداست که همیشه معروف نزد خدا معروف است. خدا میشناسد، رسول میشناسد، امام رضا میشناسد، اما اینجا منظور از معروف آن معروفی است که خدا بشناسد، مردم هم بشناسند. والا امر جواب نمیدهد.
شریعتی: یعنی در نزد مردم هم معروف باشد.
حجت الاسلام نظافت: تا بتوانید با امر آن را حل کنید. من همیشه به طلبهها گفتهام که در مسجد یک جای امر است.
شریعتی: چون میشناسند.
حجت الاسلام نظافت: چون همه میشناسیم. مبانی همه یکی است. یکدیگر را میشناسیم. تنبلی که میکنیم میگوییم بلند شوید و نماز بخوانید. کربلا جای خیلی از امرهاست. حرم امام رضا جای خیلی از امرهاست.
شریعتی: چون خیلی چیزها از قبل حل شدهاند.
حجت الاسلام نظافت: بنابراین یکی از موانع امر به معروف و نهی از منکر این تغییر تدریجی ارزشهاست که از غصهها این است. نه غصههای ما، غصههای اولیای ما، غصهی امیرالمونین که برایتان میخوانم حضرت میفرماید «معروف، منکر شده است و منکر، معروف شده است.» اینکه میگویند امر کنید، آن فضیلتی است که معروف بودن آن همکانی شده باشد، تبدیل به یک باور عمومی شده باشد که اگر امر کنید، همه به کمک شما بیایند. اگر کمک نکنند، ته دل میگویند راست میگوید. الان اگر ما به نانوا بگوییم این چه نان خمیری است که میدهی؟ همه میگویند خدا شما را خیر دهد. جانا سخن از زبان ما گفتی. اینجا جای نهی است ولی اگر مردم میگویند نان خمیر هم خوب است. ما دیگر با نانوا دعوا نمیکنیم. میگوییم، آی مردم، نانوای عزیز، نان خمیر به ضرر است. این ضررها را دارد. همهی ما را گرفتار میکند. باید به یک باورد تبدیل کنیم.
من امیدورام که این سوءتفاهم نشود. ما نمیخواهیم بگوییم نباید امر به معروف کرد. میگوییم در بعضی موارد ارشاد لازم است، در بعضی از موارد امر لازم است. ارشاد مقدمهی امر است.
شریعتی: باید بین اینها فرق بگذاریم.
حجت الاسلام نظافت: حال به خطبهی 147 دقت کنید. امیرالمؤمنین فرمود «سیعتی علیکم من بعدی زمان لیس فیه شیء اخفی من الحق» فرمودند در آینده زمانی میآید که چیزی مخفیتر از حق نیست. اگر چیزی مخفی است، میشود با امر حق را جا انداخت یا تبیین و توضیح میخواهد؟ سپس فرمود چیزی آشکارتر از باطل نیست. نزد مردم آن زمان کالایی کسادتر از قرآن نیست اگر درست تلاوت شود. کسی قرآن نمیخواند. کالایی رایجتر از قرآن نیست اگر هنگامی که از جایگاه هر آیهای تحریف شود. در شهرها چیزی ناشناختهتر از معروف نیست و شناختهشدهتر از معروف نیست. در چنین شرایطی نمیتوان امر کرد. به بعضی از دلسوزان این جامعه به چه زبانی بگوییم که گاهی زبان امیرالمؤنین را هم متوجه نمیشوند؟
یا در خطبهی 17 فرمودند «الی الله اشکوا» (نالهی حضرت را ببینید) «الی الله اشکوا» فقط به خدا شکایت میکنم «من معشر یعیشون جهالا» آن ملتی که جاهلانه زندگیی کنند، با ذلالت بمیرند، نزد آن مردم کالایی بیارزشتر از قرآن نیست، اگر درست تلاوت شود و باارزشتر و رواجتر از قرآن نیست اگر تحریف شود و نزد آن مردم ناشناختهتر از معروف و شناختهتر از منکر نیست. بنابراین به نظر ما در این موارد، امر جواب نمیدهد. هم دلیل عقلی دارد و هم دلیل منطقی دارد. من نمیخواهم دیگر وقت بگیرم.
جای دیگری در خطبهی 88 میفرماید «المعروف فیه ما عرفوا» معروف همان چیزی است که خودشان میشناسند -حضرت مینالد. «المنکر انه ما عنکروا» منکرهایی دارند، نه منکرهای امیرالمؤمنین.
شریعتی: معروف با معیار خودشان و منکر با معیار خودشان دارند.
حجت الاسلام نظافت: اینجا چکار کنیم؟ ارشاد کنیم. حضرت آقا چرا میفرمایند جهاد تبیین؟ درتابستان روز ملی عفاف و حجاب، تعدادی زیادی از علما و مبلغین خدمت مقام معظم رهبری رفتند. یک کلمه از حجاب نفرمودند ولی تا دلتان بخواهد از اهمیت تبلیغ و اولویت تبلیغ در حوزهها گفتند. ایشان هم دغدغهی ار به معروف را دارند. عالم هستند، دلسوط هستند. چقدر در این سالیان اخیر مکرر در مکرر از جهاد تبیین گفتند؟ جهاد تبیین همان ارشاد است. یعنی توضیح دهید.
شریعتی: شناساندن حق.
حجت الاسلام نظافت: که البته این جهاد تبیین هم یک راه و رسمی دارد.
شریعتی: کتاب شما هم هست. هروقت صلاح دانستید من معرفی میکنم.
حجت الاسلام نظافت: در خدمت شما هستم.
شریعتی: اگر دوستا نزحمت بکشند و نشان دهند. یک توضیحی در مورد این کتاب دهید. «راه و رسم روشنگری»
حجت الاسلام نظافت: عزیزانی که میخواهند به مقام معظم رهبری لبیک بگویند و اهل جهاد تبیین باشند (تبیین یعنی شفافسازی، یعنی به مردم حجاب، انقلاب و مشکلات را توضیح دهند) میگوییم یک راه و رسمی دارد. یعنی آن کسی که به انقلاب بدبین است، چطور به اون توضیح دهیم. میگوییم کسی که به شما بدبین است، تا بدبینی او را برطرف نکنیم، به شما گوش نمیدهد.
شریعتی: جهاد تبیین هم راه و روش خود را دارد.
حجت الاسلام نظافت: راه و روش دارد، اخلاق دارد، باید منصفانه برخورد کرد. اگر مثلاً از صد درصد حرفش، 70 درصد آن باطل است، 30 درصد آن خوب است، شما اول آن 30 درصد خوب را بگیرید، سپس بر سر آن 70 درصد گفتگو کنید. یک زبان مشترک پیدا کنید. نکات و ظرایف اخلاقی که به نظر من این با بحث امر به معروف بسیار گره خورده است.
شریعتی: بسیار خوب. راه و رسم روشنگری کتابی است که در ذیل ملاحظات اخلاقی و تربیتی جهاد تبیین، نوشتهی جناب حجت الاسلام نظافت عزیز ما است. اگر دوستان بتوانند دوباره نشان دهند. عزیزانی که میخواهند این کتاب را تهیه کنند و با راه و رسم روشنگری و آداب جهاد تبیین و مبانی آن آشنا شوند، توصیه میکنم حتماً تهیه کنید. هم میتوانید به 20000303 پیامک ارسال کنید.
حجت الاسلام نظافت: انتشارات بهنشر از آستان قدس است.
شریعتی: بله انتشارات آستان قدس زحمت چاپ این کتاب را کشیده است. میتوانید از کانال ایتا، بخش فروش محصولات فرهنگی هم تهیه کنید.
خیلی بود است. به نظر من خیلی معرفی بجایی بود.
حجت الاسلام نظافت: پس جهاد تبیین جزء منظومهی امر به معروف و نهی از منکر است. مقدمهی امر به معروف و نهی از منکر است. همان ارشاد است.
یک عبارتی در خبطهی 238 هست. باز هم نالهی امیرالمؤمنین در وصف شامیان را ببینید.شامیان مسلمانانی بودند که امیرالمؤمنین را ندیده بودند، نچشیده بودند، نشناخته بودند. با فرهنگ معاویه به نام اسلام بزرگ شده بودند. مانند الان که در جامعهی ما پدیدهی شکاف نسلی هم همین است. نام آن مسلمان است ولی از اسلام چیزی نچشیده است -از اسلام واقعی. اسلام علوی با اسلام اموی زمین تا آسمان فرق دارد.
شریعتی: معروف آنها معروف اموی بود، منکر آنها هم منکر اموی بود.
حجت الاسلام نظافت: حال حضرت میخواهند آنان را توصیف کند که معاویه آنها را به جنگ با امیرالمؤمنین آورده است. دقت کنید. فرمود «جفاة طغام عبید اقزام» آدمهای خشن بیتربیت بیمایهی «جمعوا من کل اوب» اینها را از همه جا جمع کرد و کسانی که سزاوار «تفقه» به آنها فقه آموزش داده شود «یؤدب» ادب شوند «یعلم» تعلیم داده شود، به تعلیم هم کفایت نمیکند «یدرّب» تمرین داده شود. «یؤخذ علی یدیه» دست آنها گرفته شود. اینها نه از مهاجر بودند، نه از انصار بودند، نه سابقهای در ایمان دارند، نه در مدینه بودند. انصاف امیرالمؤمنین را ببینید. اینها را آورده است، ما مجبوریم اینها را بکشیم. ما دوست نداریم اینها را بکشیم. اینها باید در بستر تربیت قرار بگیرند. بسیاری از افرادی که ما مثلاً آنان را ناهنجار میدانیم، اگر دز است، اگر معتاد است، اگر جوان بینماز است، جوان بیحجاب است، مشکل همین است. باید مهربانانه برخورد کرد. یعنی میخواهم بگویم الان حضرت اینجا نمیگوید که بروید و امر کنید، میگویند اینها را بیاورید، در آغوش بگیرید، اموزش دهید، تمرین دهید. «یؤخذ علی یدیه» دست آنها گرفته شود.
شریعتی: اگر این دلسوزی شما را باور کند، خیلی از مشکلات حل میشود.
حجت الاسلام نظافت: همه چیز حل میشود. من همیشه می گویم فلز را لای گیره قرار دهید، گیره را محکم کنید، یعد سوهان بکشید. ولی این کار را نمیکنیم. میخواهم حل هم شود.
یک نکتهی دیگر هم این است که باید به تغییرات زمانه توجه کرد. دههی 60 با دههی 70 زمین تا آسمان فرق کرد. دههی 70 با دههی 80 زمین تا آسمان فرق کرد. دههی 80 با دههی 90 فرق کرد. دههی 90 با الان که سال 1402 هستیم فرق میکند. گاهی اوقات روز به روز فرق میکند. آنوقت در روایت داریم «العالم بزمانه لا تهجم علی اللوابس» یکی از مشکلات این است که انسان تکلیف خود را نمیشناسد. فرمود اگر کسی عالم به زمانهاش باشد، شبهه بر او هجوم نمیآورد. یعنی بسیاری از دلسوزان عالم به زمان نیستند لذا در تشخیص وظیفه و در تشخیص راه و رسم اقامهی معروف و اذالهی منکر گیج هستند.
حال اینکه زمانه را بشناسیم یعنی چه؟ یعنی ببینیم این جوانان چه ذهنیتی دارند، در چه حال و هوایی هستند. دشمن را بشناسید، جو حاکم را بشناسید، اهم و مهم آن را بدانید.
شریعتی: سعی کنید به خودش و به فکرش نزدیک شوید.
حجت الاسلام نظافت: نزدیک شود. شما او را نمیشناسید، تکلیف خود را هم نمیشناسید. الان مثلاً اگر کسی به انگلستان برود و نداند که انگلستان است. همانجا بگوید موهای خود را درست کند. آیا امکانپذیر است؟ ولی اگر یادش بیاید که انگلستان است، میخواهد همان کار را کند ولی میگوید من یک نقشهی 20 ساله میگشم تا حجاب را در اینجا درست کنم. الان بعضیها نمیدانند کجا انگلستان است. دقت کردید چقدر لطیف و دقیق است؟
نکتهی دیگر؛ «العقل حفظ التجارب» این هم محکمات است. در نامهی 31 بعداً هم میرسیم. فرمود آدم عاقل تجربیات را حفظ میکند. حال این تجربیان گاهی تجربیات انبیا در گذشته است، گاهی تجربیات اجداد خودمان است، گاهی تجربیات 40 سال خودمان است. اگر راه رفته را نتیجه نگرفتیم، بازنگری کنیم. «والذین جهادوا فینا و نهدینهم سبلنا» این سبلنا کدام سبل است؟ اگر راه رفته باشد که هدایت نمیخواهد. این یعنی یک راههایی هست، تلاش کنید تا آن راهها را پیدا کنید. خدا به شما نشان دهد.
شریعتی: یعنی بگردید ببینید مشکل کار کجا بود.
حجت الاسلام نظافت: بله. یعنی یک راه جدید پیدا کنید. این راه بسته است. خدا سبل دارد. ما میخواستیم به حرم بیاییم، هم میتوانیم هم خیابان بالا بیاییم، هم از خیابان پایینی بیاییم، هم از خیابان شیخ طبرسی بیاییم، هم از خیابان امام رضا بیاییم. اینها همه سبل هستند. هدف یک چیز است.
شریعتی: الان نگاه میکنید میبینید ترافیک کدام راه کمتر است. نزدیکتر است. زودتر به مقصد میرسید.
حجت الاسلام نظافت: ما برای اقامهی معروف باید ببینیم چه راهی بهتر جواب میدهد. میخواهم بگویم گاهی از تجربیات درس نمیگیریم. آنوقت مثل این میشود که مثلاً یک کسی مدام بعضی از قرصها را بخورد، نیمه کاره بخورد، بخورد، نخورد، دنده عقب برود، دنده جلو برود، ببخشید شل کن و سفت کن باشد، بدن هم واکسینه میشود. بدن این جامعه واکسینه میشود دیگر چیزی روی آن اثر نمیگذارد. مشکل امر به معرف همین موارد است.
نکتهی دیگر؛ در نهجالبلاغه داریم «رد الحجر من حیث جاء» شنیده بودید؟
شریعتی: خیر.
حجت الاسلام نظافت: حضرت فرمودند «سنگ را از همان جایی که آمد، برش گردان.» یعنی چه؟ برداشت من این است که یعنی دشمن اسلحه گرفته است، شما هم اسلحه بگیرید. دشمن کار فرهنگی میکند، شما هم کار فرهنگی کنید. دشمن کار اقتصادی میکند، نقشهی اقتصادی دارد، شما هم نقشهی اقتصادی داشته باشید.
شریعتی: جنگ، جنگ نرم است، شما هم لباس رزم بپوشید.
حجت الاسلام نظافت: آن هم از نوع نرم آن. حال سوال میکنم؛ الان وقتی میگوییم امر به معروف، یاد حجاب میافتند. یکی از آنها حجاب است. خیلی امر به معرورفهای مهمتر هم است. حجاب هم در جای خودش واقعاً مهم است ولی سوال این است که بدحجابی و بیحجابی چگونه ترویج شد؟ با اسلحه ترویج شد؟
شریعتی: خیر. جنگ نرم است.
حجت الاسلام نظافت: با شیطنت و با کیاست شیطانی.
شریعتی: اصلاً خیلی از جاه انمیدانید از کجا خوردید.
حجت الاسلام نظافت: حال شما در این شرایط هستید، میخواهید این مسئله را قدرت سخت این مسئله را حل کنید؟ «رد الحجر من حیث جاء» باز هم نگویید شما میگویید قاطعیت باشد. میگوییم باشید ولی برای مفسدان، برای لیدرهای کشف حجاب، برای این بدجنسان باشد. برای این دختری که خودش گرفتار جو رسانهای است که نمیتوانیم دور کنیم. دختر ماست. خدا حاج قاسم را رحمت کند. عجب جملهی ماندگاری گفته است. فرق میکند. بین مفسد و فاسد فرق بگذاریم. یکی مواد مخدر توزیع میکند، یکی مواد مصرف میکند. ما الان توانستیم مشکل مواد را با قاطعیت حل کنیم؟ نتوانستیم. این هم مثل همان است. نتوانستیم.
شریعتی: پس از سالها به اینجا رسیدیم که آن کاری که میکردیم، اصلاً راهحل آن نبود.
حجت الاسلام نظافت: آفرین! وقتی تقاضای مواد مخدر هست، جنس مواد از سر مرزها میآید، ولو کشته دهند، ولو ما شهید دهیم. مشکل تقاضای مواد را حل کنید. درست شد؟ وقتی میل به بیحجابی هست، شما هر کاری کنید نمیشود. میل را از بین ببرید. البته آن کسی که مواد را توزیع میکند، سر مرز ایرادی ندارد ولی شهید میدهیم، چون تقاضای مواد هست. مگر در زندانها مواد مخدر نیست؟ بهر قیمتی باشد به داخل میبرند. تقاضا را حل کنید. میل را حل کنید. اسلام خیلی لطیف است. خیلی دقیق است.
شریعتی: آن منشأ و آن سرچشمه را درست کنید.
حجت الاسلام نظافت: بنابراین این «رد الحجر من حیث جاء» را هم توجه کنید که دشمن در کار خودش استاد و زرنگ است. کار را خراب نکنید. باور بنده این است که بعضی از دشمنان ما اصلاً شیطان دوست دارد که مدام بگوییم امر به معروف ،امر به معروف.
شریعتی: چون بلد نیستیم خراب کنیم.
حجت الاسلام نظافت: خراب کنیم و از اصل معروف دلزده شوند. بنابراین بخش اعظم آن کار نرم است، کار اندک آن هم کار امنیتی است با کسانی که مفسد و مروج هستند. با آنها داستان داریم. سبل جدید را هم باید کشف کنیم.
نکتهی دیگر؛ از معروفهایی شروع کنیم که همه دغدغه داریم. عین من چه میخواهم بگویم. میخواهم بگویم ابتدا بیاییم اصل امر به معروف و خود امر به معروف را یک ارزش کنیم
شریعتی: سپس از معروفی شروع کنیم
حجت الاسلام نظافت: که مردم میفهمند
شریعتی: بر آن متفق هستند
حجت الاسلام نظافت: بعد کمکم سراغ قسمتهای دیگر بیاییم. من زمان کرونا یک وقت به استاندارد خراسان گفتم الان وقت آن است که اصل امر به معروف را جا بیندازیم. گفتند چطور؟ گفتم اکیپهای امر به معروف درست کنید، برای گفتن اینکه لطفا ًماسک بزنید.
شریعتی: ماسک بزنید. فاصلهی اجتماعی را رعایت کنید. اصلاً نمیزدید یا فاصله را رعایت نمیکردید، خود مردم هر کدامشان عامر به معروف میشدند.
حجت الاسلام نظافت: یعنی وقتی شما در این زمینه عامر به معروف میشدید همه به کمک شما میآمدند. یک عدهای به کمک میآمدند.
ما قداست اصل امر به معروف را جا نینداختیم. در همان ابتدای صحبت جنابعالی هم گفتید، نه چشیدیم و نه چشاندیم. من میگویم از معروفهایی که هنوز معروف است و هنوز منکر نشده است، آن معروفها را سر دست بگیرید. کار راهاندازی معروف است. دقت میفرمایید؟ دلسوزی برای مردم معروف است. بیانصافی منکر است. احتکار منکر است. اختلاس منکر است. اختلاف راهنینداختن معروف است. اسراف نکردن معروف است. ما نتوانستیم اسراف را جا بیندازیم. انسجام ملی معروف است. همان چیزهایی که همه میفهمند. همه باور دارند. یک لیست طولانی هم دارد. از آنها شروع کنیم، این اصل را جا بیندازیم.
قرآن فرموده است برای چنین معروفهایی گروه هم تشکیل دهید. «ولتکن منکم امة» فرمود یک امتی شوید و امر به معروف کنید.
شریعتی: چه جالب! با هم.
حجت الاسلام نظافت: حضرت آقا میفرمایند گروههای مطالبهگر. در نهجالبلاغه داریم «افضل من ذلک کلمة عدل عند امام جاعر» برترین امر به معروف آن امر به معروفی است که مدیر منحرف را امر کنید، نهی کنید. میگوید برترین آن این است. برترینها را فراموش میکنیم. چرا برترین آن این است؟ چرا اگر استانداری را، وکیلی را، وزیری را، مدیر کلی را امر به معروف و نهی از منکر کنید برترین است. برای اینکه آنها فرهنگساز هستند. برای اینکه «اذا تغیر السلطان تغیر الزمان» مدیر، فرهنگساز است. یادم است که یک وقتی رئیس جمهور یکی از دورهها یک کاپشن خاصی میپوشید، یادتان هست؟ نه ایران، در بعضی از کشورهای دیگر این کاپشن به نام آن آقا معروف شد. مسئولین اینچنین هستند. مسئولین فرهنگساز هستند. درست عمل کنند، فرهنگ ترویج میشود. بد عمل کنند، عکس آن میشود. پس اول آنها را امر به معروف کنید. ضعیفکشی خوب نسیت. یعنی چه؟ یعنی شما به یک آدم امر و نهی کنید که اثری هم ندارد، او با رفتار اشتباهش تولید منکر میکند.
شریعتی: گفتند گشت ارشاد مدیران را انجام دهید.
حجت الاسلام نظافت: چقدر هم خوب است. اگر واقعاً باشد، بسیار سازنده است، بسیار خوب است. بنابراین ما الان مشکل اسراف داریم، پس روی اسراف تمرکز کنیم. خدای متعال فرمود «ان مبذرین کانوا اخوان الشیطان» آقای شریعتی امسال بارندگی خیلی کم بود. ما در همین مشهد، شهر امام رضا خیلی فاجعه است. ما تا به الان بارندگی نداشتیم. الان زمستان است ولی مثل بهار است. الان که ما اینجا نشستهایم بهار است.
شریعتی: بله. سرمای زیادی احساس نمیکنیم.
حجت الاسلام نظافت: این فاجعه است. حال در این شرایط باز هم ما آب را درست مصرف نمیکنیم. یعنی حواسمان به دنیای خودمان هم نیست. سر این موضوع به کمک بیاییم. در گاز مصرف بالایی داریم، در برق مصرف بالایی داریم، در بنزین مصرف بالایی داریم. اینها که مربوط به دنیای ماست. فرمود «ان مبذرین کانوا اخوان الشیاطین».
من گاهی به طلبههایی که لباس سبک پوشیده است میگویم مگر زمستان نیست؟ میگویند هوا گرم است. میگویم پس بخاریها را کم کنید. یعنی چه هوا گرم است؟
شریعتی: حواستان باشد. باید حساسیت ما بالا رود.
حجت الاسلام نظافت: واقعاً این بهرهوری باید بالا رود. ما باید الگوی یک زندگی خوب باشیم. ما باید الگوی کمخرجی باشیم. «المؤمن قلیل معونه و کثیر معونه» اگر صرفهجویی کنیم و کمخرج باشیم میتوانیم به محرومان کمک کنیم.
شریعتی: کمهزینه باشیم و پر فایده.
حجت الاسلام نظافت: خانوادههایی هستند که چند ماه چند ماه گوشت به ما آنها نمیرسد، ما میتوانیم کمک کنیم، مزهی انفاق را بچشیم. تشکیلات جمهوری اسلامی باید کمخرج باشد. تشکیلات ادارت باید کمخرج باشد. خانهی ما هم همینطور، باید کمخرج باشد تا انشالله بتوانیم به داد مستضعفان برسیم و از این فیض یتیمنوازی و گرهگشایی محروم نمانیم.
شریعتی: انشالله . خیلی نکتههای خوبی را شنیدیم. دوستان کتاب راه و رسم روشنگری را تهیه کنند و انشالله با ظرافتهای امر به معروف و نهی از منکر و جهاد تبیین آشنا شوند.
حاج آقای نظافت سپاسگزارم. کنار حضرت رضا هستیم. خیلی خوش میگذرد. الحمدالله. میدانم خیلی از مردم مریض دارند، گرفتاری دارند، فرزند دم بخت دارند، خیلی از مردم دلشان میخواهد فرزنددار شوند، مشکلات زندگی یکی دو تا نیست. انشالله به حق این آقای رئوف که رأفت او زبانزد عام و خاص است، هر کسی هر حاجتی دارد، انشالله کسانی که آرزوی زیارت مشهد دارند، مشرف شوند. من، حجت الاسلام نظافت و دوستانمان انشالله نائب الزیاره شما هستیم. از همه بچههایی که اینجا زحمت میکشند، صدا و تصویر ما را به تکتک شما میرسانند، صمیمانه منون و متشکرم.
آیات را تلاوت کنیم. در هفتمین روز شهادت هموطنان عزیزمان در روز 13 دی ماه کرمان، چقدر خوب است ثواب تلاوت این آیات را به روح این عزیزان هدیه کنیم. باز هم به خانوادههای معزز این عزیزان تسلیت میگویم. دوستانم امروز آیات پایانی سورهی مبارک مجادله، صفحهی 545 و آیات ابتدایی سورهی مبارکهی حشر را تلاوت خواهند کرد. بعد از تلاوت آیات در دقایق پایانی انشالله همراه شما و در کنار شما هستیم.
صفحه545 قرآن کریم
اللهم صلّ علی محمِد و آل محمّد
شریعتی: اللهم صلّ علی محمِد و آل محمّد
صحن تو و ضریح تو و بارگاه تو هر حاجت نگته گمانم روا شود. انشالله حاجتروا شوید. بشنویم حاج اقا نظافت عزیزمان کنار امام رضا دعا کنند و آمین بگوییم و خداحافظ شما باشد.
حجت الاسلام نظافت: این صفحه آیهی آخر سوره مجادله است و آیهی اولیه سورهی حشر است که حضرت امام به حاج احمد آقا گفته بودند سورهی حشر را بخوان. آیهی آخر در مورد این است که امکان ندارد کسی ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشد و با دشمنان خدا، با دشمنان رسول خد ادوستی کند ولو پدر و مادر او باشند، ولو فرزندان و برادرانو دوستان و عشیرهی او باشند. این نکته بسیار مهم است. مبادا کسی با آمریکا، اسرائیل به هر دلیلی میل داشته باشد. باید از آنها نفرت داشته باشد.
شریعتی: یعنی صفبندی باید باشد.
حجت الاسلام نظافت: لا اعبد ما تعبدون و لا انتم عابدون ما اعبد. در ابتدای سورهی حشر هم نکته ی قشنگی دارد که میفرماید خدا در دل یهودیان ترس ایجاد کرد. یک راهحل پیروزی در دوران ظهور امام زمان هم همین است. پیامبر اکرم هم به همین شکل پیروز شدند. خدا در دل دشمنان ترس می اندازد. آنوقت شما میبینید این بچهی غزه، این جوان، شلوار ورزشی سه خط را دارد، آن در تانک مرکاوا میترسد. او در ناو هواپیمابر، از یمنی که امکانات کم دارد، میترسد. این به خاطر آن ترسی است که خدا میاندازد و این باید جزء دعاهای ما باشد که خدای متعال بر دل دشمنان اسلام ترس بیفکند.
یک نکتهی که دارد این است که فرمود اینان خودشان خانههای خود را خراب خواهند کرد -با دست خود، با دست مؤمنین. سپس فرمود اگر قرار نبود اینها اینجا را ترک کنند، خداوند اینها را عذاب میکرد. قرار است اینها خودشان اینجا را ترک کنند و بروند. یعنی میخواهم بگویم داستان یهود در آن زمان، الان هم این اتفاق انشالله خواهد افتاد.
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکرم. آقا یک دعایی کنیدو انشالله آمین بگوییم و خداحافظ کنیم.
حجت الاسلام نظافت: در جوار حرم نورانی امام رضا (ع) از دوستان عزیز تقاضا میکنم چند دعا میخواهم کنم، با امید و با توجه آمین گویند. یعنی اگر در خانه در حالت غیر دعا هستند، رو به قبله بنشینند و دعا به خودمان کنیم.
خدایا به حق محمد و آل محمد حوائج التماس دعاگویان برآورده بفرما. ازدواج و اشتغال جوانانمان را تأمین بفرما. خدایا دلهای ما را از نفاق و کینه و عداوت و حسادت و کبر و غرور پاک برگردان. روزیهای مردم ما را حلال و طیب و واسع بگردان. بلا را از امت ما، از مردم غزه، از همهی گرفتاران دفع و رفع بفرما. خدایا دعاهای امام زمان در حق رهبرمان، کشورمان، جوانانمان مستجاب بگردان. خدایا آنهایی که اختلاس میکنند و خائن هستند رسوا بگردان. آنهایی که واقعاً دلسوز هستند و خدمت میکنند، عزیز و عزیزتر بگردان. توفیق امام رضا را نصیب همهی بینندگان سمت خدا و آرزومندان بفرما.
شریعتی: الهی آمین.
حجت الاسلام نظافت: انشالله که خدا به بازماندگان این حادثهی تلخ تروریستی کرمان هم صبر و اجر دهد. انشالل همجروحان شفا پیدا کنند و دشمنان ما رسواتر شوند. انشالله.
شریعتی: انشالله. کنار حرم حضرت رضا از شما دعوت میکنم در مشارکت قربانی ماه رجب، این دعوتنامه را از همین جا برای شما میفرستم. عزیزانی که میخواهند با ما همراه شوند، عدد 14 را به 2000303 پیامک کنند یا به سایت و کانال ما مراجعه کنند. برای شما بهترینها را آرزو میکنم. در پناه خدای متعال باشید و همجوار با رأفت و رحمت حضرت رضا. تا سلامی دوباره.
خیلی از شما ممنون و متشکرم.
حجت الاسلام نظافت: سلامت باشید. خدانگهدار.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى الْإِمَامِ التَّقِيِّ النَّقِيِ وَ حُجَّتِكَ عَلَى مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَى الصِّدِّيقِ الشَّهِيدِ صَلاَةً كَثِيرَةً تَامَّةً زَاكِيَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَوَاتِرَةً مُتَرَادِفَةً كَأَفْضَلِ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِيَائِكَ.