حجت الاسلام صفایی: علیکم السلام و رحمۀ الله. بسم الله الرحمن الرحیم. ابتدائاً محضر مبارک حضرتعالی و مردم عزیز محترم و گرانقدر سلام عرض می-کنم عرض ادب و دعای خیر دارم. روز بسیار فرخنده، آسمانی میلاد حضرت زینب (س) را به همگان تبریک گفته به ویژه به پرستارهای گرامی که واقعاً در طول تاریخ انقلاب اسلامی شکوهمند ایران به ویژه در دوران جنگ و ایام کرونا واقعاً نشان دادند که به معنای دقیق کلمه پرستار هستند. همواره موفق و مؤید باشند ان-شاءالله. و به همه دختران و بانوانی که نام آنها زینب هست به آنها هم تبریک می گوییم ان شاءالله موفق و مؤید باشند.
شریعتی: الهی که همه آنها سلامت باشند، و امروز روز میلاد زینب کبری حیف است که یاد نکنیم از شهدای مدافع حرم حضرت زینب (س) و ادای احترام می کنم به خانواده های آنها ان شاءالله که مشمول عنایات زینب کبری (س) شوند. خب بحث امروز شما را می شنویم، نشانه های اهل ایمان، اگر یک مقدمه هم راجع به زینب کبری بشنویم دیگر نور علی نور هست.  
حجت الاسلام صفایی: بسم الله الرحمن الرحیم. من ابتدا به پرستاران فلسطین که در آن شرایط سخت دارند به سر می برند و ایثارگرانه با کمترین امکانات زیر بمباران دارند خدمت می کنند، به آن گرامیان عرض ادب می کنم و تبریک می گویم و امیدوار هستم که ان شاءالله هر چه زودتر این مقاومت به پیروزی نهایی ان شاءالله بینجامد.
حضرت زینب (س) یک شخصیت فوق العاده ای هست. از بدو تولد آن حضرت دارای برکات ویژه ای بودند تا به گاه رحلت. ما حضرت زینب را در کربلا می شناسیم و در آن ایام اسارت. آن اوج تجلی اندکی از شخصیت آن بانوی آسمانی هست. اما آن حضرت در تمامی عرصه ها دارای یک شأن فوق العاده ای هست. به یکی از دانشمندان مسیحی جرج جرداق گفته بودند ما رأیک فی الزینب، نظر شما در رابطه با حضرت زینب چیست؟ گفت حراء عن توقفداء، سزاور هست، شایسته هست که الگو باشد برای جامعه انسانی. ایشان از نسل انبیاء الهی هست. هم از ناحیه پدر، هم از ناحیه مادر.
شریعتی: پدر امیرالمؤمنین و مادر فاطمه زهرا.
حجت الاسلام صفایی: و سلسله نسب به حضرت اسماعیل و حضرت ابراهیم می رسد. و این نسل اخیر و تبار اخیر ایشان خاتم الانبیاء محمد مصطفی (ص) هست. تجلی کوثر آل محمد که حضرت فاطمه زهرا (س) هست یکی از تجلیات آن حضرت زینب کبری هست و شاید بشود گفت اولین تجلی دخترانه آن کوثریت و آن عظمت. در روایات هست از جهت علمی حضرت زینب سرآمد زنان دوران خود بوده هست بعد از مادر. لذا به او عالمه گفته می شود. یکی از القاب او عالمه هست. غیر معلمه، بدون این که مکتبی رفته باشد، جایی رفته باشد ایشان دارای وزانت علمی فوق العاده هست. چرا؟ چون در سرچشمه علم ایشان متولد و بزرگ شده است.
شریعتی: و وارث علم نبوی و علوی و فاطمی هست.
حجت الاسلام صفایی: در یک مربعی قرار داشته است یک طرف حضرت زهرا، یک طرف امیرالمؤمنان، یک طرف امام حسن، یک طرف امام حسین، این در کانون قرار داشته است و از این محبه آسمانی، این مجموعه آسمانی، این منظومه آسمانی متولد شده است و رشد کرده است و به اوج رسیده است. و این یکی از ویژگی های حضرت زینب، علمیت آن هست که در روایت حضرت سجاد (ع) این را بیان می کند. نکته دیگر، ایمان، تقوا، اخلاق، ایثار، احسان، ولایتمداری، بصیرت، شجاعت در وجود مبارک ایشان در اعلی مراتب خود تجلی کرده است. یعنی وقتی که این ایمان زندگی حضرت زینب (س) را انسان مطالعه می کند، تحقیق می کند، می بیند که ایثار یک حدی دارد. یک مرتبه-ای دارد، ایشان در اعلی مراتب هست. ایمان اعلی مرتبه، تقوا اعلی مرتبه، هر چه خوبی هست حضرت زینب در اعلی مراتب آن دارد و این از ویژگی های آن حضرت هست. اما یکی از مهمترین ویژگی های حضرت آن قدرت استقامت و مقاومت در قبال حوادث تلخ به خاطر آن ایمان الهی و آن بصیرت و مقابله با جریاناتی که ضد نظام دین و ضد نظام انسانیت و بشریت هست، ایشان مقاومت کرد. فوق العاده مقاومت کرد. شما در تاریخ زندگی ایشان که ملاحظه می کنید می-بینید که شهادت مادر، شهادت پدر، شهادت برادر، امام حسن، شهادت امام حسین، شهادت فرزندان، شهادت برادرهای دیگر، می-بینید که در طول تاریخ فوق العاده مشکلات به سمت ایشان هجوم آورد. عمر ایشان 57 سال بود. به حضرت هجوم آورد. وقتی که وفات کردند 57 سال داشتند. در این 57 سال زندگی ایشان فوق العاده فراز و نشیب داشت. سختی های جانکاه، مشکلات، ولی ایشان مثل کوه ایستاد. چنان عظمتی از خود نشان داد که در طول تاریخ به عنوان بانوی جبل الاستقامه مطرح هستند. کوه استقامت مطرح هستند.
شریعتی: و این برگرفته از همان نیروی یقین و ایمانی هست که این هفته ها صحبت کردیم.
حجت الاسلام صفایی: به همین خاطر شما می بینید وقتی مادر را در آن شرایط، در آن سن از دست داد نشکست. وقتی پدر را در آن شرایط سخت از دست داد نشکست. وقتی امام حسن (ع) را با آن شرایط در مدینه مسموم کردند و به شهادت رساندند نشکست، در کربلا نشکست. حضرت زینب در کربلا پایان نیافت بلکه آغاز شد. لذا وقتی حضرت زینب را می خواهند مورد بررسی قرار بدهند از کربلا شروع می کنند. چون از آن جا حضرت زینب آغاز ... آنها می خواستند مکتب اهل بیت، خاندان پیامبر در کربلا تمام شود. ولی حضرت زینب کاری کرد که آغاز شد. احیاء کرد. آن کار بزرگی که امام حسین کرد ایشان آمد و ادامه داد.
شریعتی: و خورشید وجود او تازه آن جا طلوع کرد.
حجت الاسلام صفایی: به همین خاطر حضرت زینب را از کربلا به بعد مردم می-شناسند. چون آن جا می خواستند پایان دهند حضرت زینب و خاندان پیامبر را. ایشان آن جا یک کار بزرگی آغاز کرد. حضرت زینب بعد از جریان کربلا یک سال بیشتر عمر نکرد اما در این یک سال به اندازه یک تاریخ کار کرد. به همین جهت هست که جریان کربلا با حضرت زینب معرفی شده است.
شریعتی: کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود.
حجت الاسلام صفایی: بله این عظمت وجودی این بانوی کم نظیر، این بانوی آسمانی هست. این بانوی عرشی هست و ما افتخار می کنیم که بانویی همچون حضرت زینب در این مکتب هست، زن اگر ما می خواهیم احترام کنیم حضرت زینب را چه جور مردم تقدیس می کنند، احترام می کنند، در کدام مکتب یک زن این قدر تکریم و تمجید شده است؟ حضرت فاطمه معصومه (س)، این بارگاه پر عظمت ایشان مردم می-روند طواف می کنند. این قدر زن در مکتب اسلام ارج دارد و اینها همه فرزندان حضرت زهرا هستند که ساحت مقدس حضرت حجت بن الحسن (روحی فداء) می فرماید الگوی من هست. یعنی یک زن الگو هست برای امام عصر. اگر می خواهند مقام زن را ببینند بیایند اسلام را ببینند که چه تکریمی از زن می کند، می گوید بهشت زیر پای یک زن هست و آن مادر شما هست، الْجَنَّةُ تَحْتَ أَقْدَامِ الْأُمَّهَات‏، این هم عظمت دارد. به همین خاطر افتخار اسلام این هست که این قدر بانوان را تکریم می کند، این قدر بانوان را تعظیم می کند، و الگوهای ما در تمام عرصه ها بانوان این چنین هستند در کنار بزرگانی چون پیامبر خاتم، امیرالمؤمنان، و حضرات معصومین (ع) هستند. به این خاطر هست که ساحت مقدس حضرت زینب یک شخصیت آسمانی هست که خداوند به جامعه بشری در یک مقطع هدیه داده است و آن در همان مقطع کار بزرگی برای نجات بشریت انجام داد و آن کاری که حضرت سیدالشهداء آغاز کرد ایشان به خوبی تمام کرد و به سرانجام رساند. در تاریخ مثل یک خورشید پر فروغ بدون غروب ثبت کرد و این کاری بود که حضرت زینب کرد.
شریعتی: ان شاءالله همین امروز زیارت ایشان برای ما بنویسند و ان-شاءالله که به زودی زود همه ما مسافر دمشق باشیم و زائر حضرت زینب (س)
حجت الاسلام صفایی: به همین خاطر شما هر جا نگاه می کنید آثار حضرت زینب هست. به هر جا که بنگرند تو نمودار بوده ای/ ای نانموده رخ تو چه بسیار بوده ای. این طعم تجلیات حضرت زینب هست. آن جریان کربلا که واقع شد حضرت زینب آمد همه را تبیین کرد. همه را بیان کرد. آن جهاد تبیین اوج آن را حضرت زینب انجام دادند.
شریعتی: عالمه غیر معلمه. از نشانه های اهل ایمان که به عنوان محبوبین خدای متعال هستند داریم این هفته ها صحبت می کنیم و نکته های ناب حاج آقای حجت الاسلام صفایی را می شنویم و از همین جا می-توانیم پل بزنیم به بحث علم که بحث امروز ما هست و ان شاءالله با دل و جان خواهیم شنید.
حجت الاسلام صفایی: بسم الله الرحمن الرحیم. امام صادق (ع) در رابطه با صفات و ویژگی های انسان مؤمن که محبوب خدا هست نکاتی فرمودند. بخشی را بیان کردیم چهارمین آنها این هست. حِرْصٌ فِي فِقْه‏ یعنی فوق العاده پر تلاش در یادگیری دین خود هستند. حرص در همه چیز بد هست در امور معنوی و الهی آن جا دیگر حرص بد نیست. لذا گفتند که  الْحِرْصُ مَطِيَّةُ التَّعَب‏، حرص انسان را به زحمت می اندازد. انسان را ذلیل می کند. اما در مسائل الهی مقدمه ای هست برای رسیدن به کمالات، آن جا اشکال ندارد. انسان برای تحصیل دانش، در همه علوم انسان سر از پا نشناسد، وقت نشناسد. تلاش کند، کوشش کند، گفتند این حرص اشکال ندارد. چون شتابی هست، سر از پا نشناختی هست در مسیر کمال انسانی. رسیدن به صعود در مسلک کمال و آن بزرگی ها و بزرگواری های انسانی گفتند اشکال ندارد. لذا یکی از ویژگی های انسان مؤمن این هست که انسان مؤمن این گونه هست که حرص در فقه دارد یعنی فهم دین. من قبل از آن که وارد بر این بحث شوم یک مقدار در رابطه با علم صحبت کنم. علم از ویژگی های انسان هست. و اولین شاخص برتری انسان بر تمام موجودات حتی فرشتگان خداوند علم قرار داد. و اول معلم انسان خود خدا هست. خداوند «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها» (بقره/31) یعنی خود خداوند این اسماء را داد. بعد به فرشتگان گفت خیلی خب شما الان این چیزهایی که ایشان می داند شما بفرمایید گفتند ما نمی دانیم. این برتری انسان بر فرشته شد و علم. اول معلم انسان خدا هست لذا شغل معلمی خیلی ارزشمند هست چون شغل الهی هست اول معلم خدا هست. و از آن طرف انسان را با علم بر دیگر موجودات حتی فرشتگان برتری داد. امیرالمؤمنان می فرماید الْعِلْمُ كَنْزٌ عَظِيم‏ لایفنی، علم گنجی هست که اصلاً از بین نمی رود. لَا عِزَّ أَشْرَفُ مِنَ الْعِلْم‏، هیچ عزتی، هیچ اقتداری بالاتر از علم نیست. و العلم سلطان، علم اقتدار آفرین هست. یکی از مؤلفه های مهم قدرت برای یک شخص و یک نظام توجه ویژه به عرصه علم و فناوری هست در همه علوم، چه علوم پایه، چه علوم انسانی، چه علوم تجربی، چه تولیدات محصولات دانش بنیان، به ویژه نوپیدا، مثل فناوری هوافضا، فناوری نانو، سلول های بنیادی، عرصه های مختلفی که الان جهان دارد تجربه می کند. به همین خاطر مقام معظم رهبری روی عنصر خودکفایی علم، خودکفایی علمی، تولید علم و مرجعیت علمی برای ایران تأکید دارند. چون این مؤلفه قدرت و اقتدار هست. حالا در مجموعه علم یک علم هست که در حوزه علوم انسانی قرار دارد و آن حوزه فهم دین هست انسان مؤمن در رابطه با دین خود انسان فهیمی هست انسانی هست که تلاش می کند که دین خود را هم در حوزه اعتقادات بداند که اعتقادات اسلامی چه هست. هم در حوزه رفتار فردی و اجتماعی بداند که چگونه باید رفتار کند. تکلیف او چیست. و هم در حوزه اخلاقیات. دانش داشته باشد که چگونه باید دارای چه فضائل اخلاقی باشد و از چه رذائل اخلاقی پرهیز کند. اینها را کامل انسان باید بداند. ما یک فقه به معنای اعم داریم. انسان همه مسائل دین خود را بفهمد. اعتقادی، رفتاری و اخلاقی. حتی حوزه های بصیرتی. اما یک فقه به معنای خاص داریم یعنی دانش دقیق به تکالیف. بدانیم تکلیف ما چیست. این جا حضرت می فرمایند که انسان مؤمن حرص دارد. فی فقهٍ. یعنی در حوزه کسب فقه و دانش دینی به معنای عام خود چه اعتقادات، چه رفتاری، چه اخلاقی این کاملاً همت می گذارد. همت می کند و اینها را به دست می آورد. می داند دین او چه می خواهد و چه می-گوید این طور نیست که به مبانی اعتقادی، به دستورات رفتاری، به مبانی اخلاقی جاهل باشد.
شریعتی: اگر علم داشته باشیم به تکالیف خود این می تواند مصداق همین نکته حضرت باشد.
حجت الاسلام صفایی: بله. علم به تکالیف همان علم به حوزه رفتار دینی هست که انسان تکلیف خود را بداند. در حوزه اعتقادات بداند مختصات اعتقادات اسلامی چیست که ایمان به آن بیاورد. در حوزه اخلاقیات هم همین طور. ساحت مقدس امیرالمؤمنان می فرماید مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِه‏، کسی که تفقه در دین خود ندارد. دین را می گوید من مسلمان هستم اما از اسلام چیزی نمی داند. نمی داند ایمان او بر چه پایه هایی باید استوار باشد؟ نمی داند که در حوزه رفتار تکلیف او چیست؟ مثلاً رساله را نمی خواند. رساله را مطلع نیست، نمی داند تکلیف او چیست؟ فرمودند چنین آدمی خداوند می فرماید لَمْ يَرْضَ اللَّهُ لَهُ عَمَلًا یعنی هیچ علمی از او قبول نیست. یعنی انسان که بگوید من مسلمان هستم باید در عرصه فهم دین خود حریص باشد. تلاش کند. کوشش کند. مطالعه کند. حالا به هر شکلی، گاهی مطالعه مکتوب هست، گاهی مطالعه دیجیتال هست، در فضای غیر مکتوب می خواند، در فضای مجازی کار می کند، دین او آن جا بیان شده است، الحمدلله الان سایت های بسیار قوی در رابطه با دین شناسی مطرح هست. یا پای صحبت علما می رود. یا مشاوره دینی می-کند. اینها همه اسباب فهم و تفقه دینی هستند و هیچ گاه به این اندازه که ما در شرایط کنونی به سر می بریم بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران ما میدان و سفره فهم دین این طور گسترده نبود. یکی هم همین برنامه که شما دارید و این همه برنامه هایی که دارد ارائه می شود و دارد بیان می شود و این خیلی مطلب بزرگی هست و باید شکرگزار و قدردان این نعمت گستردگی ابزار فهم دین در شرایط کنونی باشیم. به همین جهت فرمودند که حرص فی فقهٍ باید انسان مؤمن حریص در فهم دین خود باشد. هم در اعتقادات، هم در تکالیف خود، بداند تکلیف او چیست. حلال و حرام چیست. این را بداند. خدا رحمت کند مرحوم حضرت آیت الله خوشبخت، مرحوم آقای بهجت، هر کس پیش اینها می رفتند می گفتند آقا چه کار کنیم؟ می گفتند حلال و حرام را مراعات کنید. یعنی تقوا را مراعات کنید. مراعات تقوا فرع بر این هست که ما بدانیم چه حلال هست، چه حرام هست که مراعات کنیم. به همین جهت انسان باید مطالعه کند، به همان طریقی که عرض کردم بپرسد. در رابطه با اخلاقیات هم همین طور. نکته دیگری که هست این هست که اگر ما تفقه در دین نداشته باشیم، فهم دینی ما قوی نباشد، فرمودند که خدا عملی را قبول نمی کند. چون معلوم نیست درست باشد. معلوم نیست که این مسئله ای که هست و این کاری که این آقا دارد انجام می دهد تکلیف او باشد و تکلیف خود را درست انجام بدهد. ما خیلی مواقع می بینیم که به خاطر این که برخی از افراد مطالعه ای ندارند، سؤال نمی کنند مطلب دینی را تکلیف خود را عوضی انجام می دهند. درست انجام نمی دهند. با این که یک سؤالی می کردند. با این همه فضای مشاوره و پاسخگویی مسائل دینی ما الان داریم. این همه علما هستند اما چون سؤال نمی-کنند، رشد علمی برای خود فراهم نکردند متوجه نیستند و تکلیف خود را انجام نمی دهند.
شریعتی: یعنی یادگیری در یک کلام باید جزء دغدغه های ما باشد.
حجت الاسلام صفایی: زندگی ما باشد. حضرت همین را می فرمایند انسان مؤمن در فهم دین خود به معنای عام و تکلیف خود به معنای خاص حریص هست.
شریعتی: یک زمانی چه قدر فرسنگ ها راه می رفتند تا بتوانند به یک روایت و یک حکم برسند و امروز الحمدلله همه چیز در دسترس هست و ما متأسفانه خیلی از ما قدر نمی دانیم.
حجت الاسلام صفایی: باید خیلی استفاده کنیم. ساحت مقدس رسول خدا (ص) می-فرماید أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الْفِقْه‏، بالاترین عبادت این هست که دین خود را بفهمید. چون این مقدمه همه کارها هست. و الا اگر ما دین خود را نفهمیم معلوم نیست که به دین خود عمل کنیم یا خلاف آن علم کنیم. باز فرمودند إنّ لكلّ شي‏ء دعامة، برای هر چیزی یک تکیه گاهی هست، یک ستونی هست و دعامة هذا الدّين الفقه‏ تکیه گاه و پایه های این دین، دین اسلام فقه هست. یعنی دانش دینی هست. یعنی انسان بداند دین او چه می گوید و چه می خواهد. این که شد انسان مطابق با دین خود عمل می کند. اما اگر نمی دانست احتمال دارد به بیراهه برود. چه بسیار انسان هایی که به خاطر همین جهل به مفاد دین دچار انحراف شدند. الْعَامِلُ عَلى‏ غَيْرِ بَصِيرَة، امام صادق می فرمایند کسی که عمل می کند اما بصیرت ندارد، گرفتار جهل هست، نرفته است تفقه کند، نرفته است مسائل دینی خود را عالمانه بفهمد كَالسَّائِرِ عَلى‏ غَيْرِ الطَّرِيق‏ مثل دونده ای هست که در راه مسیر حرکت نمی کند. لَا يَزِيدُ سُرْعَةُ سَيْرِهِ إِلَّا بُعْداً عن مسافۀ، هر چه تندتر برود از خط صحیح بیشتر فاصله می گیرد. به همین خاطر هست که این قدر فرمودند که فضل یک فقیه، یک انسان دانشمند، یک عالم دینی، فضل او از یک عابد بسیار فراتر هست. چون عابد گلیم خود را از آب بیرون می کشد، این هم خود و هم دیگران. هم خود در صراط هست، هم دیگران را در صراط می آورد. این قدر این ارزشمند هست. این نقش فقهاء و نقش کسانی که عالم در مسائل دین هستند و مردم هم باید از این فضاها استفاده کنند خود آنها هم رشد علمی دینی پیدا کنند و الا گرفتار جهل می شوند، گرفتار انحراف می شوند. گرفتار اعمالی می شوند که سرانجام آن ندامت هست. چون اعمال درستی نبوده است. اعمال صحیحی نبوده است. چه بسیار مواقعی هست که از ما سؤال می کنند ما سال ها این کار را انجام می دادیم. فکر می کردیم این واجب هست آیا درست هست؟ ما متوجه می شدیم که نه. علت آن هم این بوده است که نرفتند سؤال کنند. نرفتند بخوانند و مبتلا شدند به عدم انجام تکلیف خود و الان شرایط بسیار سختی هم هست اعاده هم دیگر نمی توانند بکنند. قضا هم نمی توانند بکنند. شرایط برای آنها خیلی سخت شده است. به همین جهت هست که ما باید در حوزه فهم دین انسان مؤمن تلاش کند. یکی فضاهایی که بسیار برای فهم دین مناسب هست مسجد هست. چه قدر نعمتی برای انسان هست. حضور در حوزه های علمیه هست، حضور در دانشگاه های دینی هست. استفاده از کتب هست، استفاده از مراکز الکترونیک معارف دینی هست. انسان حضور پیدا کند، مطالعه کند. خواجه نصیر الدین طوسی در حال مرگ بودند یک لحظه حال ایشان یک مقدار خوب شد یک سؤالی کردند از یکی از علما، ایشان گفتند آقا شما دارید می میرید سؤال می کنید، گفت بدانم بمیرم بهتر است تا ندانم و بمیرم.     
شریعتی: این همان حرص هست.
حجت الاسلام صفایی: حرص هست، علاقه هست، تلاش هست. نکته ای که هست این ارزش فقها هم ما که حوزه تکالیف را برای ما مشخص می کنند. این مراجع عزیز و فقهای گرامی که ما در طول تاریخ داشتیم و با چه زحماتی این فقه را در این جا به دست ما رساندند که تکالیف ما چیست. اگر شما تاریخ فقه اسلامی به ویژه فقه شیعی را مطالعه کنید متوجه می شوید که برخی از این عزیزان با اعطاء جان خود فقه را حفظ کردند و در اختیار مردم گذاشتند. مثل شهید اول و ثانی و دیگر شهدا. به همین خاطر ساحت مقدس رسول خدا (ص) می-فرماید  فَقِيهٌ وَاحِدٌ یک فقیه، أَشَدُّ عَلَى إِبْلِيسَ مِنْ أَلْفِ عَابِد یک فقیه برای ابلیس خیلی سخت تر و ناگوارتر هست از هزار تا عابد. چون عابد را می شود فریفت. عابد هم تنها به کار خود می پردازد. اما فقیه چون عالم هست نمی شود او را فریفت و از آن طرف دست مردم هم می گیرد. نمی گذارد در دامان ابلیس گرفتار شوند. از آن طرف وقتی که یک فقیه فوت می کند برای ابلیس از موارد بسیار گوارا و باعث نشاط و شادمانی او هست که یک کسی را مردم از دست دادند که هم خود و هم دیگران را نجات می داد. الان دیگر ندارند. به همین خاطر باید حوزه فقه و فقاهت رشد کند به ویژه حوزه فقه یک حوزه ای هست با تمام اصالت ها. باید برنامه ریزی های دقیقی ما داشته باشیم در خدمت مردم، در خدمت هدایت مردم، فوق روز هم برنامه ریزی کنیم. همیشه فقه شیعه، فقه اسلامی جلوتر از زمان بوده است. بدین جهت هست که شما کتاب های فقهی را ببینید برخی از مسائل او هنوز تحقق پیدا نکرده است. می گویند اگر در آینده شود این جواب آن هست. بدین جهت هست که انسان مؤمن انسان عالمی هست دوستدار علم هست. به دنبال فهم دین خود هست. حالا در هر مرتبه ای که هست. گاهی در مرتبه پایین هست، گاهی متوسط هست، گاهی بالا هست، در هر صورت در منظومه فهم دین حضور دارد. خارج از این منظومه نیست که بیرون از آن جهالت هست همین که انسان مسجد می رود از یک عالم سؤال می کند یا مطالعه می کند، یک چیز در رابطه با دین می داند حضور پیدا کرده است. به همین خاطر توصیه می شود به همه مردم عزیز ما در هر طبقه ای هستند به مسائل دینی ... بازار ما این طور بود. سابق بازاری-ها فقه را می خواندند بعد بازار می رفتند. الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَر، اول فقه را می خوانند که چه حلال هست، چه حرام هست در تجارت، بعد می رفتند که خدای نکرده  مبتلا به حرام آنها را نکند. همین که فضاهایی که عرض کردم برای فهم دین فراهم شده است انسان حریص باشد، تلاش کند، وارد شود و دین خود را بفهمد. این موجب این می شود که با فهم دین عمل به دین کرده است. و الا آن نکته ای که عرض شد از حضرات معصومین (ع) که مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِهِ لَمْ يَرْضَ اللَّهُ لَهُ عَمَلا خدا از این عمل راضی نیست. خدا عمل جاهلانه را ولو مطابق با واقع هم باشد ...
شریعتی: عمل باید عالمانه باشد.
حجت الاسلام صفایی: بله. عمل باید عالمانه باشد. اصلاً انسان وقتی علم دارد یک چیز دیگری هست. علم هم نه این که برود تحصیلات دانشگاهی و حوزوی، آن که اوج آن هست، همین که دین خود را بفهمد. دین خود را اطلاع داشته باشد. حرص داشته باشد در فهم دین خود تلاش کند. از علما، از کتب، از روش های مختلف. بدین جهت هست که می گویند یکی از میزان های ارزشی انسان علم به ویژه علم دین آن هست. «هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْباب‏» (زمر/9) این را فقط خردمندان می دانند که کسی که عالم هست با کسی که عالم نیست اینها یکسان هستند. ساحت مقدس آقا امیرالمؤمنین به شدت ترویج می کردند. ساحت ارزشمند حضرت امام صادق (ع) این را می گفتند. می گفتند شما بروید تحصیل علم کنید ولو دریاها را طی کنید. ولو آسیب ها ببینید. ولی عالم شوید. فهم دین را داشته باشید. و در آیه شریفه نفر هست که چرا شما اقدام نمی کنید به فهم دین که وقتی مردم مراجعه به شما می کنند شما آنها را راهنمایی کنید. برخی اصلاً باید این کاره باشند، فقیه باشند، عالم باشند. بنابراین انسان مؤمنی که محبوب خدا هست یکی از ویژگی های آن این هست که پر تلاش هست در فهم دین خود در هر مرتبه ای از مراتب باشد. چه عادی باشد، مطالعه کند، بفهمد، چه محقق و پژوهشگر باشد، چه عالم و چه فقیه بزرگوار، یک عالم دینی فوق العاده ای باشد. این یکی از ویژگی های انسان مؤمن هست که باید خیلی ما روی آن تأکید کنیم. دین خود را کامل بشناسیم این طور نباشد که مقابل یک شبهه به هم بریزیم. بشکنیم. اینها را باید عنایت داشته باشیم. نکته دیگری که از ویژگی های انسان مؤمن هست فرمودند نَشَاطٌ فِي هُدًى‏ انسان مؤمن در رابطه با هدایت پذیری و هدایتگری خیلی سرحال و بانشاط هست. یعنی خیلی شادمان هست که دارد هدایت می شود. راهنمایی می شود و از آن طرف خیلی هم خوشحال هست که دارد هدایتگری می کند. تبیین می کند. این یکی از مصادیق مجاهدت در نظام دینی و انسانی همین هدایتگری هست. از امام صادق سؤال کردند این آیه شریفه چه معنایی دارد؟ «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَميعاً وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَميعا» (مائده/32) یعنی چه؟ یک نفر را بکشید یعنی تمام جهان را کشتید. یک نفر را احیاء کنید گویا همه را زنده کردید این چیست؟ گفت معنای آن این هست که اگر یک نفر را گمراه کنید قتل نفس یعنی این، یک نفر را گمراه کنید گویا تمام جهان را در معرض گمراهی توسط همین فرد گمراه شده قرار دادید. و اگر یک نفر را هدایت کنید گویا تمام مردم را به خاطر آن فرد هدایت شده در معرض هدایت قرار دادید. این انسان مؤمن نشاط دارد. سرحال هست. مسرور هست. کسل نیست، در عرصه هدایت پذیری و هدایت گری.
شریعتی: بسیار خوب. حاج آقا خیلی از شما ممنون و متشکر هستم. خیلی سپاسگزار هستم. اهالی خوب سمت خدا شاید نزدیک به 15 سال هست که الحمدلله رب العالمین هر روز سر همین قرار حاضر می شوند و سال ها هست که داریم این تفقه در دین را و حرص به علم و دانستن را تجربه می کنیم و امیدوار هستم خداوند توفیق عمل به دانسته های ما را هم به ما عنایت کند ان شاءالله. آیات نورانی سوره مبارکه زخرف صفحه 493 دوستان من امروز تلاوت خواهند کرد بعد از تلاوت آیات همراه شما و در کنار شما هستیم.
صفحه 493قرآن کریم
شریعتی: اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم. عید میلاد زینب کبری (س) بر همه شما مبارک باشد. خیلی خوشحال هستیم که امروز را و این لحظات را داریم در کنار هم تجربه می کنیم در این دقایق پایانی حسن ختام فرمایشات حاج آقای حجت الاسلام صفایی عزیز را بشنویم و ان شاءالله از خدمت شما مرخص شویم.
حجت الاسلام صفایی: اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم امیدوار هستیم ان شاءالله در دنیا رهرو راه اهل بیت و حضرت زینب باشیم و در آخرت مورد شفاعت ایشان قرار بگیریم به این دو ویژگی مؤمنان که امروز بیان کردیم یکی حرص فی فقه، دیگری نشاط فی هدی، اوج آن در حضرت زینب بود. ایشان عالمی بودند در یک خاندان آسمانی علم و فقه الهی که سرچشمه این علوم هستند و از آن طرف شما می بینید ایشان در رابطه با هدایت جامعه ذره ای ننشستند. پر نشاط، پر توان در این عرصه وارد شدند. با این که قلب ایشان سراسر غم بود در رابطه با وقایعی که در طول زندگی تجربه کرده بودند. خدا مرحوم علامه طباطبایی را رحمت کند می-گفتند از دل آن روز که من زاده ام داغ به دل بودم و دلداده ام. حضرت زینب هم همین طور بودند. در این شرایط سخت حضرت پر نشاط جامعه را هدایت کردند، نشکستند، کار را تعطیل نکردند، و از آن طرف در عرصه فقه یک فقیهه آسمانی بودند که معلم تمام زنان دوران خود در مدینه و در کوفه بودند و تاریخ هیچ گاه عظمت این بانوی گرامی را فراموش نخواهد کرد. خداوند ان شاءالله به همه ما این توفیقات را عنایت کند. ظهور آقا امام زمان تعجیل بفرماید.
شریعتی: متشکر و خیلی سپاسگزار هستم از لطف و مرحمت شما.