شریعتی: الهی آمین. چه دعاهای خوبی. خیلی خوب، ان‌شاءالله. امیدوارم بهترین‌ها نصیبتان بشود. ما نشانه‌های اهل ایمان را داریم از لسان مبارک حاج آقای صفایی عزیز می‌شنویم. در جلسه گذشته به زبان رسیدیم که چقدر هم می‌تواند زبان ما را سعادتمند کند و از این سمت چقدر می‌تواند اهل شقاوت و بدبختی بکند و امیدوارم که همه ما از دست زبانمان در امان باشیم به معنای واقعی کلمه و ان‌شاءالله امروز هم ادامه فرمایشات حاج آقای صفایی را خواهیم شنید با دل و جان.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: خواهش می‌کنم. «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ». آقا امیرالمومنین می‌فرماید زبان «جِرْمُهُ صَغیرٌ وَ جُرْمُهُ ثَقیل» جِرم‌اش کم است اما جُرم‌اش زیاد می‌تواند باشد. و فرمودند: ««بَلاءُ الإنسانِ مِن اللِّسانِ» بلای انسان، گرفتاری انسان، از زبانش است. شما ملاحظه کنید چقدر زندگی‌های داخلی زن، شوهر، خانوادگی، به خاطر این کلمات نامناسب دچار بحران شده است و این بحران مستمر ادامه داشته است، افزون شده است تا وقتی موارد کار به قهر و متارکه انجام می‌دهد.
ادیب و عاقل و دانا کسی بود که سخن
به فکر گوید و کم گوید و نکو گوید
 انسان ادیب، عاقل و دانا کسی بود که سخن به فکر گوید و کم گوید و نکو گوید، انسان بزرگ این است. وقتی این کلام به واقع زیبا بیان شد، صحیح کلام بود، کلام صحیحی بود و به جا، در قلب‌ها تصرف می‌کند. بزرگ‌ترین دلیل این بیان خود قرآن است، سخن خداست، کلام الله است. ببینید چه کار کرده است، چه قلب‌هایی را که تصرف نکرده است. و ساحت مقدس رسول خدا با قرآن این قلب‌ها را تسخیر می‌کرد طوری که یکی از آن بزرگ‌ترین ادبای عرب وقتی این کلام خدا را شنید گفت این کلام بشر نیست، این سحر است. نمی‌توانست تشخیص بدهد این کلام خداست، گفت این سحر است. به همین جهت هست که کلام و سخن در سرنوشت خود انسان، در دنیا و آخرت و سرنوشت تمام کسانی که این سخن به آن‌ها اصابت می‌کند تاثیر فوق العاده‌ای دارد. می‌تواند آن‌ها را به درجات کمال برساند و نجات، می‌تواند آن‌ها را دچار یک بحران و دارای یک شرایط سخت زندگی قرار بدهد.
زخم شمشیر به تدبیر به هم می‌آید
تا قیامت اثر زخم زبان می‌ماند
این طوری است. «ضَربُ اللِّسانِ أشَدُّ مِن ضَربِ السِّنانِ» این ضربت شمشیر...
شریعتی: چه ضرب المثل‌های خوبی دارید.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: این کلام امیرالمومنین است.
شریعتی: به به به.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. گنج آسمانی است.
شریعتی: امیر الکلام.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. می‌گوید این ضربت زبان، شمشیر زبان اثرش خیلی فراتر از این ضربت نیزه و خنجر و این امور است. عرض کردم آن‌ها التیام پیدا می‌کند.
شریعتی: این است که داغون می‌کند، بله.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: و این در دل، در قلب می‌نشیند و جراحت ایجاد می‌کند و انسان را در درون مجروح می‌کند. من انسان‌های بزرگ تحمل می‌کنند، ظاهرشان تحمل است اما باطن‌شان مجروح از این است.
شریعتی: از درون می‌گوید داغون هستم، بله.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: امام صادق (ع) فرمودند: «مَعاشِرِ الشّيعَةِ!» شیعیان، «كُونُوا لَنا زَيْنا، وَ لا تَكُونُوا عَلَينا شَيْنا» شما طوری رفتار بکنید که وقتی بیان می‌کنند شما شیعه امام صادق هستید، شیعه امیرالمومنین هستید، باعث سرافرازی ما بشوید. این قدر خوب رفتار کنید، اخلاقی، مودب، متین، با تقوا، با ایمان. و از آن طرف کاری نکنید که آبروی ما برود چون شما به ما متصل هستید. «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا» وقتی می‌خواهید با مردم صحبت کنید زیبا صحبت کنید. زیبا یعنی هم محتوای خوب دارد و هم قالب بیان خوب دارد. مثلاً آدم می‌خواهد صحبت کند لذا شعر چرا می‌گویند خیلی موثر است، چون زیباست، دارای یک آهنگ خاص است. یک وقتی آدم می‌آید کسی پیش‌اش گلگی می‌کند. دیدید انسان‌ها گاهی می‌روند پیش هم می‌گویند من از شما گله دارم، فلان، در حالی که خودش معدنی است برای گله کردن. اما آن شخصی که گله را می‌شنود نمی‌آید بگوید من هم صد تا گله از تو دارم، فلان، فلان، فلان.
دارم گله از تو اگر حوصله داری
اما تو کجا حوصله این گله داری
شریعتی: چقدر قشنگ.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. می‌گوییم شما گله از من می‌کنی ولی من گله از شما نمی‌کنم چون حوصله این کارها را نداری. انسان‌های بزرگ « وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا»، «وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً». لذا مدیریت زبان دارد. یکی از نشانه‌های مهم انسان‌های بزرگ مدیریت زبان هست. به همین جهت ساحت مقدس امیرالمومنین باز می‌فرماید: «اِعلَمُوا اَيُّهَا النَّاسُ» ای مردم بدانید، «اَنَّهُ مَن لَم يَملِكُ لِسانَهُ» کسی که مالک زبانش نباشد، «يَندَم» پشیمان می‌شود. چون انسانی که مالک زبانش نیست زبانش مالک اوست و وقتی انسان مالک‌اش زبانش شد زبان مدیریت می‌کند وحشیانه رفتار می‌کند زبان. بعد انسان ملاحظه می‌کند بعد از سخن و آثار بدی که ایجاد کرده است پشیمان می‌شود. امیرمومنان می‌فرماید: «اللِّسَانُ سَبُعٌ» زبان مثل حیوان درنده است، «إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ» اگر رهایش کنید، «عَقَرَ» مثل عقرب حمله می‌کند، نیش می‌زند، از بین می‌برد. به همین جهت انسان با خودش یک جرمی حمل می‌کند به نام زبان که اگر آن را مدیریت نکند آتش به جان خودش و خانواده‌اش و جامعه و دنیا و آخرتش می‌اندازد و از بین می‌برد. اما همین زبان اگر مدیریت بشود، خیر از آن صادر بشود، این زبان انسان را به کمال می‌رساند مثل بیانات حضرات معصومین، کلمات بزرگان، سخنان بزرگان، هم صحیح می‌گویند، هم زیبا می‌گویند، هم گزیده می‌گویند. مثل همین کلمات آقا امیرالمومنین می‌فرماید.
شریعتی: بله.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: «بَلاءُ الإنسانِ مِن اللِّسانِ»، چقدر زیباست. یک وزن دارد، زیبایی دارد، تمامی الفاظ...
شریعتی: در دو کلمه، دنیای از مفاهیم.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. کوتاه، گزیده و صحیح. این خیلی نکته مهمی است. حالا این زبان گناهان بسیاری از او صادر می‌شود، برخی تا صد گناه برای زبان نوشتند که این زبان می‌تواند صد گناه تولید کند و از آن مهم‌تر این است که این زبان صد تا گناه کرد تعطیل نمی‌کند، این می‌گوید برای امروز، فردا هم باز. تا انسان هست این زبان کار می‌کند. تا انسان هست این زبان کار می‌کند و این زبان می‌تواند صد گناه را تولید کند. نه امروز، نه فردا، همین طور تولید کند با عمق خاص. گاهی مواقع یک سخن مثلاً یک غیبت انسان کرد ما فکر می‌کنیم غیبت کرد تخریب شد آن شخصیت تمام شد. نه، آن شخصیت تخریب می‌شود، احتمال دارد زندگی‌اش مختل بشود، زندگی که مختل شد احتمال دارد این خانم، این آقا دچار بحران‌های روحی بشوند، بچه‌هایشان دچار مشکلات و افسردگی بشوند، از تحصیل باز بمانند. همین طور می‌رود، یعنی یک جمله دارد این عمق تخریبی پیدا می‌کند.
شریعتی: و یک وقت‌هایی یک جمله‌ای می‌گویی یک کسی به واسطه همین زخم زبان تو یک آهی می‌کشد که دودمان‌ات را به باد می‌دهد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. این را ما حدیث داریم که اگر شخص آدم تخریبش کرد، گناه کرد، تخریبش کرده است، تحقیرش کرده است، در فضای عمومی، خانوادگی، این شخص مظلوم است و آه مظلوم دامن زندگی ظالم را می‌گیرد.
شریعتی: پناه بر خدا.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: و خیلی سخت است. در دنیا دامن‌گیر است.
آن چنان گرم است بازار مکافات عمل
چشم اگر بینا بود هر روز روز محشر است
این برای دنیاست، در آخرت که دیگر مظلوم یاور اصلی او خداست.
شریعتی: حاج آقا یک وقت‌هایی یک گره‌هایی در زندگی ما می‌افتد که اصلاً نمی‌دانیم از کجا داریم می‌خوریم و حواسمان نیست که ممکن است یک زخم زبانی، یک طعنه‌ای، یک آبروریزی‌ای باعث و بانی این اتفاقات بشود.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: گاهی اوقات همین طور است. آیه هست می‌گوید هر بدی که شما در زندگی ملاحظه می‌کنید، گیر می‌کنید، کار راه نمی‌افتد، مشکل درست می‌شود، این به خاطر مشکلی است که خودتان آن را ایجاد کردید، عکس العمل آن است. چرا می‌گویند انسانی که صله رحم می‌کند عمرش طولانی است؟ چون کار خوب می‌کند. آن بچه‌ای که این آقا صله رحم کرده است رفته پیش او مثلاً یتیم است، کمک کرده است، دعا می‌کند، مادرش دعا می‌کند، پدر دعا می‌کند، مادر دعا می‌کند وقتی انسان خوب خویشاوندی را مراعات می‌کند یا اثر در زندگی انسان دارد. اما وقتی که انسان ظلم کرد آه و ناله پشت سر است، این اثر دارد. این در دنیای او، آخرت او خیلی «الظُّلمُ في الدنيا هو الظُّلُماتُ في الآخِرَةِ» ظلم در دنیا ظلمت‌های وحشتناکی در آخرت ایجاد می‌کند. حالا یکی از سخت‌ترین، شدیدترین، اشتباهات و گناهان زبان غیبت است که متاسفانه در مراودات اجتماعی، خانوادگی، کاری، اداری، چون انسان با افراد زیادی در ارتباط است یا متاسفانه شنونده غیبت می‌‌شود یا خدایی نکرده گوینده غیبت. در تعریف غیبت بیان شده است بدگویی فرد در زمان عدم حضور او این می‌شود غیبت. برخی‌ها می‌گویند خب من که گفتم این در او هست، بله این می‌شود غیبت، اگر نباشد این می‌شود تهمت. آن بدتر از غیبت است. انسان بدگویی کسی کرده است در زمان غیبت، در زمان عدم حضور او، نه عدم حضور آن فرد در محیط کلام که آن فرد نیست و انسان بدگویی‌اش کرده است پیش مردم؛ این می‌شود غیبت. در قرآن هست. قرآن یک بیان تشبیهی دارد از واقع غیبت. می‌گوید: «لا يَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً» هیچ کس نباید غیبت کسی کند، «أَ يُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ يَأْکُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ» آیا شما دوست دارید که گوشت بدن برادر مرده‌تان را بجوید، غیبت مثل همین است. این تشبیه محسوس به معقول است در ادبیات بیانی. می‌گوید واقع غیبت این است. چرا خداوند این تشبیه را کردند؟ زیرا انسانی که نیست مثل انسان مرده است، نیست آن جا، مثل میتی که نیست. بعد این شخص چه کار می‌کند؟ این شخصی که نیست و در حکم میت است این را با زبانش، با بیانش، با این دهانش، له می‌کند، از بین می‌برد شخصیت او را. خداوند می‌فرماید غیبت مثل همین است، دارید گوشت برادر مرده‌تان را با دهان دارید می‌جوید، غیبت هم با زبان، با دهان، شخصیت یک شخصی که نیست... .
شریعتی: داری خردش می‌کنی.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: داری خردش می‌کنی. ساحت مقدس رسول خدا (ص) می‌فرمایند من شب معراج که با جبرئیل همراه بودم و این آسمان‌ها را با هم طی می‌کردیم به یک جایی رسیدیم. دیدم گروهی نشستند با ناخن‌هایشان به صورت‌های خودشان آسیب می‌زنند. به جبرئیل گفتم «مَن هؤلاءِ؟» این‌ها چه کسانی هستند؟ ایشان فرمود «الذينَ يَغتابُونَ الناسَ» این‌ها مردم را غیبت می‌کنند، «و يَقَعُونَ في أعراضِهِم» نشستند آبروی مردم می‌برند. این افراد این چنین بودند، آبروی مردم می‌نشستند آبروی مردم را می‌بردند و غیبت مردم می‌کردند. غیبت یعنی تخریب شخصیت دیگری که نیست و بدگویی او به هر دلیلی، هر دلیلی که می‌خواهد باشد. این غیبت محسوب می‌شود و این خداوند می‌گویند این کار مثل آن گوشت بدن برادر مرده خوردن است و تجلی عرشی آن و عذابش این خواهد بود که این افراد در عالم واقع و نفس الامر این طوری می‌شوند. آن وقت فهمیدند غیبت چقدر بد است به خودشان آسیب می‌زنند، صورت خودشان را خراش می‌دهند، خون از آن‌ها می‌آید که پیامبر به جبرئیل می‌گوید این‌ها چه کسانی هستند این بلا را به خودشان می‌آورند. می‌گویند این‌ها اهل غیبت و آبروی مردم بردن هستند و این آثار سوء را دارد.
شریعتی: و یک نکته‌ای هم که هست این است که آبی که ریخت دیگر ریخت دیگر، حالا تو هر چقدر بگویی آقا من درستش می‌کنم و این‌ها این جوری نیست.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. یکی از آثار بد غیبت از بین بردن شخصیت خود شخص غیبت‌کننده است.
شریعتی: آن کسی که غیبت می‌کند.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. آن کسی که غیبت می‌کند.
شریعتی: یعنی خودت را کوچک کردی.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: فراتر از کوچک کردن در درون خودش یک بیماری ایجاد می‌کند، از جهت روانشناسی عرض می‌کنم محضر مبارک شما، که در درون دچار فروپاشی شخصیت می‌شود. این کلام پیامبر است. می‌فرماید: «الغِيبَةُ أسرَعُ في دِينِ الرجُلِ المُسلمِ» خیلی سریع‌تر برنده‌تر از چیست؟ امور دیگری که دین انسان را از بین ببرد. «مِن الآكِلَةِ في جَوفِهِ»، آکله یعنی بیماری خوره. می‌گوید غیبت در مقام از بین بردن دین، دین انسان، خیلی سرعت تخریبش بیشتر است از بیماری خوره که دیگر عبور کرده است از بدن انسان در ذات انسان‌، در بدن انسان رفت. این غیبت این درصد و این قدرت بالای تخریب را دارد. چرا؟ چون انسانی که غیبت می‌کند یک روحیه‌ای دارد که دیگری را دچار تضعیف شخصیت کند یا انهدام شخصیت. گاهی با یک غیبت می‌خواهد او را نابود کند، گاهی با غیبت می‌خواهد او را تضعیف کند. وقتی انسان چنین کاری کرد این نشان می‌دهد نظام ساختار شخصیتی‌اش دیگر تخریبی است. انسان‌هایی که دیگر تخریب هستند نشان می‌دهد که خودشان هم دچار خرابی شخصیت هستند. هر چه بیشتر بشوند خودشان هم خراب‌تر می‌شوند. خدا رحمت شیخ غایی، یک بیانی دارند که هر کس که بد من را گفت بدی سیرت اوست، بدی از ذات خودش نشأت گرفته است و تشخیص داده است من بد هستم، این معلوم است بد است که بد شناس است. آن کس که نکو داشت مرا خود نیکوست. این معلوم است که انسان نیکی است که نیک‌شناس است، به من می‌گوید این کار خوب است.
شریعتی: می‌فهمد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری:
حال متکلم از کلامش پیداست
از کوزه برون همان تراود که در اوست
انسانی که غیبت می‌کند معلوم می‌شود که خودش دارای همان مفاسدی است که دارد دیگران را تخریب می‌کند. به تعداد غیبتی که می‌کند در درونش مفسده است. اگر خدایی نکرده انسانی هزار تا غیبت کرد مشخص می‌شود ایشان هزار تا مفسده، مشکل در درون او هست و آماده خرابی‌ها و مفاسد بیشتر هم هست چون جایی که زباله جمع شد ویروس‌ها و میکروب‌های متعفن باز تولید می‌شوند.
شریعتی: بله.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: ساحت مقدس آقا امام صادق می‌فرمایند اگر غیبت کنید غیبت می‌شوید. لذا در زبان عامیانه این طور هست، از این دست بدهید آن دست می‌گیرید.
شریعتی: از هر دست بدهی از همان دست می‌گیری.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: غیبت کنید، غیبت می‌شوید. تعارف ندارد. این نتیجه عمل شما این عکس العمل منفی خواهد بود. چنان‌که اگر احترام بگذارید.
شریعتی: احترام می‌بینید.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: اگر مهربان باشید، مهربانی می‌بینید. شما ملاحظه بکنید انسان‌هایی که در جامعه نازنین هستند، واقعاً برخی از انسان‌ها در جامعه واقعاً دوست داشتنی و نازنین هستند، خیلی مورد تکریم مردم هستند. وقتی ملاحظه می‌کنید می‌بینید این‌ها با کرامت با اطرافیان برخورد کردند، با ادب، با اخلاق، با زبان خوش برخورد کردند. لذا مردم هم با همان روحیه بلکه بیشتر با آن برخورد می‌کنند. برخی از علما بودند وقتی که وارد صحن جامعه و اجتماع می‌شدند از منزل بیرون می‌آمدند این قدر این انسان‌ها شیرین بودند مثل گل همیشه بهار بی‌خار. این قدر شیرین بودند که مردم مثل پروانه اطرافشان بودند. سلام می‌کرد جواب مردم می‌دادند، مردم سلام‌شان را به زیبایی جواب می‌دادند، نشست و برخاست با این‌ها آرامش، رفع گرفتاری‌ها. اصلاً انسان گرفتاری و مشکلات و هم و غم فراموش می‌کرد وقتی با این‌ها می‌نشستند یک باره تشخیص می‌دادند انسان یک مقدار پژمرده است می‌گفتند فلانی حال شما چطور است، می‌گفت خیلی ممنون، متشکر. انسان می‌خواست جواب بدهد.
شریعتی: این از صفای باطن آن‌ها نشأت می‌گیرد دیگر.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله، این آثار و برکات را دارد. گاهی مواقع بود خدا رحمت کند حضرت آیت الله بهجت را، خدا رحمت کند مرحوم آقای بهاءالدینی را، خدا رحمت کند حضرت آیت الله خوش؟؟. انسان مشرف می‌شد محضر مبارکشان واقعاً انسان گاهی که انسان‌ها همین طور هستند دیگر، برخی مواقع با یک روحیه خسته، با روحیه پر از اندوه، به خاطر شرایط زندگی مشرف می‌شدند خدمت این بزرگواران یک باره با یک استقبالی، با یک بیانی، با یک روحیه‌ای، برخورد می‌کرد تمام هم و غم انسان رفع می‌شد.
شریعتی: تمام خستگی‌ها در می‌رفت.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. خب این‌ها انسان‌های بزرگی هستند. لذا این بیان خوب، این رفتار خوب، موجب می‌شود که دیگران هم در قبال این برخورد خوب داشته باشند، یعنی افراد تکریم بشوند، تعظیم بشوند. اما اگر کسی غیبت کرد این آستین بالا زد در مقام تخریب دیگران، این متوجه باشد قبل از آن که غیبت دیگران بکند خودش را آماده کرده است که دیگران غیبت‌اش را بکنند. نشان از این دارد این غیبت، نشان از این دارد این فرد دارای یک شخصیت فروپاشیده است و آماده سقوط است. انسان‌های بزرگ هیچ وقت طرف غیبت نمی‌روند، می‌گویند «الغِيبَةُ جُهدُ العاجِزِ» انسان عاجز، انسانی که نمی‌تواند در مقابل آن فرد بایستد، صحبتش را بکند، مطلب بگوید پشت سرش می‌آید آن حرف‌ها را می‌زند و خودش را دچار بحران می‌کند، بحران شخصیت می‌کند. در فضای دنیا این فرد قابل اعتماد نیست چون این شخص اگر جلوی ما غیبت دیگران کرد معلوم نیست که غیبت ما هم جلوی دیگری نکند. یکی از بزرگان خدا رحمت کند شیخ عبدالکریم حائری، وقتی نجف بودند یکی از افراد نزدیک نماز مغرب و عشاء رفته بود منزل ایشان گفته بود آقا فلانی اسم هم آورده بود، فلانی به شما تعریزی کردند، نکته منفی‌ای گفتند و حرف بدی در قبال شما زدند. گفت ایشان داشت وضو می‌گرفت لب حوض، وضو گرفت گفت مسجد داشتند. گفت دیدم طرف مسجد خودش نمی‌رود، رفت طرف مسجد آن آقا. رفت پشت سر ایشان نماز خواند. گفت بعد به ایشان گفتم آقا این حرف بد زده بود، گفت تو که کلام شما چون غیبت کردی کلام فاسق بود، من نمی‌توانم حرف شما را بپذیرم و چون قبلاً من به ایشان ارادت داشتم آمدم پشت سر ایشان نماز خواندم و به حرف شما توجه نکردم چون با غیبت فاسق شدی.
شریعتی: چقدر این رفتار کریمانه است، چقدر بزرگ است.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: آموزنده. مرحوم شیخ واعی وقتی که آمدند ایران مقر حکومت صفویه اصفهان مستقر شدند و تقریباً شیخ الاسلام حکومت صفویه بودند در زمان شاه عباس. خب وقتی انسان یک مسئولیتی قبول کرد آن هم با اصرار به ایشان گفتند و ایشان پذیرفت. خب افراد توقعی دارند آدم نمی‌تواند انجام بدهد. خب به ایشان یک سری غیبت کرده بودند، حرف‌هایی زده بودند. به گوش شیخ واعی رسیده بود که فلانی غیبت شما را کرده است. او ترسیده بود، آن آقایی که غیبت کرده بود چون شیخ الاسلام بودند و ترسیده بود یک نامه‌ای برای او نوشته بود که آقا ببخشید ما چنین مطلبی گفتیم، حلال کنید و این‌ها. مرحوم شیخ واعی جوابش را داده بود که من از شما بسیار تشکر می‌کنم که شما خیلی به من ثواب دادید چون حدیث داریم که غیبت‌کننده ثواب‌هایش را می‌دهد به غیبت‌شونده و گناهان غیبت‌شونده می‌دهند به غیبت‌کننده.
شریعتی: بار من را این جوری سبک کردی، کلی هم حسنات به من اضافه شد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. و ما وقتی این معانی نداریم که شما غیبت ما کنید ما بیاییم جواب شما را بدهیم و ما از شما نمی‌رنجیم و اگر هم بیشتر برنجانید نمی‌گوییم که عادت ما نیست. این شعر شیخ واعی است.
عادت ما نیست رنجیدن ز کس
گر بیازارند نگوییمش به کس
برخی نسخه‌ها هست نگوییمش که بس. یکی از علما فردی غیبت او را کرده بود، شنیده بود غیبتش را کرده است گفته بود بروید مقداری رطب بخرید. رطب خریده بودند در طبق. بروید به فلانی بدهید، همانی که غیبتش را کرده بود. گفته بود شما خیلی بزرگی کردید، خیلی ثواب به من دادید، من نمی‌توانم جبران کنم جز این که یک مقدار رطب فرستادم جبران آن ثواب‌هایت که به من دادی.
شریعتی: کلی ثواب به من هدیه دادی و حالا این رطب‌ها در ازای آن.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: این رطب چیز ناقابلی است در قبال آن ثواب‌هایی که شما به ما دادید و شما ببخشید این چیز ناقابل است در قبال آن ثواب‌هایی که به ما دادید. این نکات خیلی مهم است که انسان مواظب باشد که غیبت نکند. ماه رمضان شما ملاحظه بفرمایید چقدر انسان ثواب می‌برد. حداکثر 30 روز. اگر انسان غیبت کند، این کلام از ساحت مقدس رسول خدا است. اگر غیبت کند چهل روز نه نمازش نه روزه‌اش پذیرفته نیست. یعنی یک ماه رمضان کلاً از بین می‌رود.
شریعتی: ده روز هم روی آن.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: ده روز هم روی آن. این اثر غیبت است. یعنی انسان نماز خوانده است خدا نمی‌پذیرد، روزه گرفته است نمی‌پذیرد. چرا؟ چون فردی که روزه گرفته است، نماز خوانده است، عنوان غیبت‌کننده دارد. خدا می‌گوید من از این افراد نمی‌پذیرم. تنها یک راه دارد که من بپذیرم که الان عرض می‌کنم راهکار چون انسان مبتلا می‌شود گاهی به برخی از حوزه و جغرافیای غیبت که در جغرافیای غیبت عرض می‌کنم. جغرافیای غیبت حالا گاهی جلسه قبل عرض کردم، گاهی با زبان است، گاهی با قلم است، گاهی به الصراحه است، گاهی به الکنایه است، گاهی فضای حقیقی است، گاهی فضای مجازی است، گاهی با زبان بدن است، با اشاره است، این‌ها می‌تواند انسان غیبت بکند. حالا این انسان که غیبت می‌کند یک غیبت‌کننده است، یک غیبت‌شونده. به تعداد غیبت، سامعین غیبت این جغرافیا پیدا می‌کند. گاهی مثلاً غیبت فردی پیش دو نفر کرده است، این جغرافیای این می‌شود دو نفر، گاهی صد نفر، صد نفر، گاهی فضای مجازی است که در معرض دید و انتشار وسیع است، آن دیگر جغرافیای وسیعی دارد. گاهی در یک سخنرانی است، گاهی در یک جلسه بزرگ خانوادگی است، این جغرافیا وسعت پیدا می‌کند. به همین خاطر شنونده غیبت هر چه بیشتر باشد جغرافیای غیبت و گناه غیبت و مسئولیت غیبت برای غیبت‌کننده بیشتر می‌شود.
شریعتی: هفته قبل در شروع بحث حاج آقای صفایی عزیزمان یک نکته‌ای گفتند و آن هم این بود که هم این زبان ظاهری ما هم زبان بدن و هم زبان قلم جزو مصادیق زبان است و همه را شامل می‌شود. و حالا این جا غیبت هم همین طور، یعنی چه با زبان باشد، چه با زبان بدن باشد، چه با زبان قلم باشد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: چه در فضای حقیقی باشد...
شریعتی: چه مجازی باشد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: و جغرافیای آن به اندازه انتشار غیبت است. این جغرافیا پیدا می‌کند. حالا این جا غیبت‌کننده آن شامل همین جرایمی می‌شود که عرض کردم. اما بدتر از این این است که غیبت شنونده هم این مشکل هم دارد، شنونده غیبت هم این مشکل را دارد. لذا فرمودند که شنونده غیبت در حکم غیبت‌کننده است. گاهی انسان غیبت نمی‌کند، افرادی می‌آید پیش او غیبت دیگران را می‌کنند.
شریعتی: می‌نشیند قشنگ گوش می‌دهد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. می‌گویند این هم همین طور است. حالا نکته‌ای که می‌خواهم عرض کنم این است که سامع غیبت چه کار کند.
شریعتی: بله، تکلیف چیست.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. این خیلی سوال می‌کنند. می‌گویند خودمان غیبت نمی‌کنیم اما افرادی هستند گویا این‌ها ساخته شدند برای غیبت کردن، یا می‌آیند غیبت می‌کنند چه کار کنیم. این جا بیان شده است که اول کاری که شما می‌کنید در قبال این فرد نهی از منکرش کنید، نهی کنید که غیبت نکند. یک روز حضرت سیدالشهدا (ع) نشسته بودند، یک آقایی آمد شروع کرد غیبت کردن. امیرالمومنین خطاب کرد که بس کن از غیبت کردن، چرا شما غیبت می‌کنید. سامع غیبت باید اولین کاری که بکند جلوگیری کند. اگر جلوگیری نکرد، میدان داد، با غیبت‌کننده این‌ها «تَعاوَنوا عَلی الاِسم» می‌شوند، همکار می‌شوند. همکار می‌شوند برای تخریب و تضعیف... .
شریعتی: ریختن آبروی کسی دیگر.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: کسی دیگری. پس اول باید منع کنند. و حدیث داریم که اگر شخصی جلوگیری کرد از غیبت فردی خداوند ثوابی ثوابی به ایشان می‌دهد به اندازه هزار نماز مستحبی چون جلوگیری کرده است. اما اگر نه، همکاری کرد.
شریعتی: همراه شد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: همراه شد، در حکم همان غیبت‌کننده است با همان مطالبی که بیان شد.
شریعتی: البته بعضی وقت‌ها می‌گویم مثلاً ما اگر حرف بزنیم یا جلوی غیبت او را بگیریم ناراحت می‌شود، به او برمی‌خورد. به نظرم باید یک قراری باشد بین همه ما که یک وقتی اگر جلوی غیبت کسی را گرفتیم کسی ناراحت نشود، یعنی فردا ممکن است این اتفاق برای او بیفتد، یعنی یک کسی بخواهد پشت سر او حرف بزند ما آن جا هم جلوی او را می‌گیریم.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: مهم این است که وقتی که سامع غیبت جلوگیری می‌کند از متکلم به غیبت دارد به او خدمت می‌کند، دارد جلوگیری می‌کند از سقوط شخصیت‌اش.
شریعتی: از یک فاجعه.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: و عذاب آخرت‌اش. و اگر هم ناراحت شد اشکال ندارد، بگذارید ناراحت بشود. مثل بچه‌ای است که ما می‌خواهیم او را خوب کنیم دوای تلخ به او می‌دهیم. او گریه می‌کند ولی برای خوب شدن‌اش است. این نکته اول. نکته دوم این است که وقتی فرد غیبت کسی را کرد ما جلوی او را گرفتیم و او ادامه داد ما در مقام دفاع بربیاییم، دفاع از آن شخص. بگوییم آن شخص شخص مسلمانی است، شخص شریفی است، شخص با فرد با شخصیتی است، ما تعریفش کنیم. نکته بعد اگر دیدیم هیچ راهی ندارد انسان از آن جلسه بلند بشود.
شریعتی: ترک بکند.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: ترک بکند جلسه را. برای شنونده غیبت اگر همه این مسائل بود چون در حکم غیبت کننده است باید برود از آن فرد حلیت بطلبد، شنونده غیبت شما خیلی هم کوشش کردیم ولی. اگر تشخیص داد اگر من بروم پیش آن بنده خدا یک اختلافی پیش می‌آید.
شریعتی: دوباره یک داستان.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: داستانی پیش می‌آید در همان مجلس که غیبتش کردند همان افراد یک مجلس بگیرد تعریفش کند، جبران کند. و اگر نتوانست هر وقت ذکر آن فرد، یادش نسبت به آن فرد می‌آید که غیبتش کردند برای او استغفار کند. استغفار کند برای او از جانب او نیابتاً استغفار کند. این سامع کارش دیگر درست می‌شود. اما شخصی که غیبت کرده است راهی ندارد جز حلیت در دنیا، باید حلیت بطلبد از آن فرد. خیلی‌ها می‌گویند آقا خیلی سخت است، خب پس چقدر آسان بود غیبتش، برای شما غیبتش آسان بود.
شریعتی: و چه بسا یک وقت‌هایی چقدر شیرین بود، کِیف می‌کردی غیبت می‌کردی.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. به یکی از آقایان گفتند که اگر گناهانی که ممنوع است مجاز شد شما کدام گناه را انتخاب می‌کنید، گفت غیبت، غیبت خیلی شیرین است. خدمتتان که عرض کنم اول باید حلیت بگیرد. اگر در دنیا حلیت نطلبید در آخرت ثواب‌هایش برای آن فرد می‌شود، خداوند نمی‌بخشد. لذا گفتند که غیبت سخت‌تر، زشت‌تر از فساد اخلاقی است چون فساد اخلاقی انسان توبه می‌کند خدا می‌بخشد اما غیبت خدا اگر هم ببخشد می‌گوید خب آن بنده‌ای هم که غیبتش را کردی باید بروی از او حلیت بطلبی.
شریعتی: او هم باید راضی بشود.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: راضی بشود. هم گناه الهی است، هم گناه انسانی است. حلیت بطلبد اما اگر گفت حلیت بطلبم مشکلات رخ می‌دهد یا اصلاً آن فوت کرده است غیبتش کردیم این جا استغفار برای او بکند، کار خیر انجام بدهد و ذکر خیرش بگوید در مجامع که بشود یک مقداری جبران بشود ان‌شاءالله.
شریعتی: بسیار خوب. ان‌شاءالله همه‌مان در امان باشیم از این بلیه به معنای واقعی کلمه و امیدوارم که خوبی‌ها را ببینیم، خوبی‌ها را نقل بکنیم و ان‌شاءالله یک قرار نانوشته‌ای هم بگذاریم جلساتی که غیبت می‌شود ننشینیم یا اگر یک وقتی تذکری می‌دهیم کسی ناراحت نشود و این یک قرار باشد بین همه ما. و همچنان فرصت دارید برای رد مظالم، قرار سمت خدایی‌ها است در ایام ماه ربیع الاول با اجازه‌ای که از مراجع معظم تقلید گرفتیم تا سقف 500 هزار تومان اگر صاحبان حق را نمی‌شناسید شما می‌توانید از طرف آن‌ها صدقه بدهید به فقرایی که خودتان می‌شناسید و اگر حقی از بیت المال ضایع شده است یک شماره کارتی دوستان ذکر می‌کنند که دیون دولتی است شما باید آن حقوقی که از بیت المال ضایع کردید را به این شماره کارت واریز بکنید. برای مبالغ بیشتر مستلزم اجازه است از دفاتر مراجع معظم تقلید که ان‌شاءالله بارمان را سبک بکنیم و حقی به گردنمان نباشد و همین جا تسویه حساب بکنیم. به نظرم خیلی اتفاق خوبی است حاج آقا.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله. یکی از اموری که غیبت را برطرف می‌کند چون غیبت ظلم است، احتمال دارد فرد بگوید رویم نمی‌شود حلیت بطلبم، مشکلات رخ می‌دهد یا آن فرد فوت کرده است این رد مظالم موجب تخفیف عذاب می‌شود.
شریعتی: این جا هم بالاخره به داد می‌رسد.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: بله، رد مظالم. به همین خاطر رد مظالم یک هدیه الهی است برای انسان‌هایی که دچار بحران گناه شدند که گناهشان در همین دنیا برطرف بشود. و یک نکته دیگری که قابل توجه هست بسیاری از خویشان ما، والدین ما فوت کردند، احتمال دارد اموری به گردن‌شان باشد، حقوقی به گردن‌شان باشد.
شریعتی: و حالا دستشان کوتاه است.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: ظلمی کرده باشند خدایی نکرده، برای آن‌ها هم نیابتاً انسان انجام بدهد بسیار کار مفیدی است چون این جا ما زنده هستیم می‌توانیم برویم حلیت بطلبیم، می‌توانیم یک سری امورات انجام بدهیم برای رفع آن، آن‌ها دستشان از عمل کوتاه است. لذا یکی از وظایف فرزندان و کسانی که حق به گردن‌مان دارند هر کس این است که آن‌ها که فوت کردند چشمشان به دستان ما است که خدمتی به آن‌ها بکنیم.
شریعتی: بسیار خوب. بله، این هم نکته‌ای بود. و امیدوارم در فرصت باقی مانده ماه ربیع از این فرصت مغتنم بهترین بهره را ببریم ان‌شاءالله. صفحه 451 قرآن کریم، آیات نورانی سوره مبارکه صافات را به اتفاق خواهیم شنید. بعد از تلاوت آیات در دقایق پایانی ان‌شاءالله با احترام همراه شما هستیم و در محضر حاج آقای صفایی عزیزمان. «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم».صفحه 451 قرآن کریم

شریعتی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». ان‌شاءالله که زیر سایه قرآن کریم زندگی‌‌تان سراسر مهر باشد، سراسر لطف باشد و سراسر عبودیت و امیدوارم خدای متعال هم دست تک تک ما را بگیرد ان‌شاءالله.
وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم
که در طریقت ما کافری است رنجیدن
وقتمان تمام شده است. حاج آقای صفایی دعا بکنند و ان‌شاءالله همه شما را به خدا می‌سپاریم.
حجت الاسلام صفایی بوشهری: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد». خدایا ظهور آقا امام زمان تعجیل بفرما، دعای خیرش نصیب ما بگردان، چشم ما را به جمال مبارکش روشن و منور بفرما. شهدا، امام شهدا، رفتگان به ویژه والدین غریق رحمت واسعه خودت بدار. طول عمر با عزت، سرافرازی روز افزون به ساحت حضرت مهدی نصیب مقام معظم رهبری بگردان. جمیع مرضای اسلام، مومنین، هر کس در هر جای این جهان است که گرفتار بیماری است شفای عاجل عطا بفرما. حاجت حاجتمندان روا بگردان. از خدا می‌خواهیم ما را از گناه به ویژه گناهان زبانی خدایا ما را دور بدار. ما را تا نیامرزیدی از این دنیا مَبر. خدایا حسن عاقبت به شفاعت اهل بیت نصیب بگردان. والسلام علیکم و رحمه الله وَ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد.
شریعتی: اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». خیلی خوش گذشت در کنار شما و فردا هم ان‌شاءالله با حضور حاج آقای پناهیان خدمتتان خواهیم رسید و به شما سلام خواهیم کرد. «وَآخِرُ دَعْوَانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ صَلَّ اللهُ عَلی مُحَمَدٍ وَ آلِهِ الطاهِرین». در پناه خداوند باشید.