حجت الاسلام نظافت: سلام علیکم سلام بر شما و همه بینندگان عزیز بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین عرض تقبل الله می‌گوییم به مردم عزیزمان به خاطر دو ماه تکریم و تعظیم اهل بیت و عزاداری انشالله ماه ربیع الاول هم ماه مبارکی باشد. گرامی می‌داریم یاد شهدای عزیز را در هفته دفاع مقدس، و همه دلیر مردانی که از بازماندگان شهدا هستند انشالله که بتوانند راه را همچنان ادامه دهند.
شریعتی: انشالله، حالتان چه طور است؟
حجت الاسلام نظافت: الحمدالله.
شریعتی: انشالله که خوب باشید و سلامت و همین طور دوستان عزیزمان با احترام و افتخار برنامه امروز را تقدیم نگاه مهربان و دریایی شما می‌کنیم. نامه 31 که وصایای امیرالمومنین به امام حسن مجتبی و در واقع به تک تک ماست و هنوز در طلیعه نامه هستیم و نکته‌های شما را می‌شنویم.
حجت الاسلام نظافت: بله طلیعه نامه این طور بود که حضرت شش هفت صفت برای خودشان یعنی یک پدر پیر با تجربه آگاه و جوان را هم معرفی کردند با 14 ویژگی رسیدیم به اینکه غَرِيمِ الْمَنَايَ؛ منیة یعنی مرگ، منایا یعنی مرگ‌ها، حضرت می‌گویند هر انسانی غریم است یعنی بدهکار، بدهکار مرگ‌هاست. حالا مرگ که یکی بیشتر نیست یعنی چه بدهکار است؟ منظور این است که عوامل مرگ زیاد است، یعنی انسان مثل شمع می‌ماند که وقتی این شمع را روشن می‌کنیم از همان ابتدا عوامل مرگ انگار دارد تعقیب می‌کند این شمع را، با هر آب و بادی و پایی که بچه‌ای به آن بزند، اینها هر کدام می‌شود عوامل مرگ شمع. گویا این عوامل مرگ مثل طلبکارانی هستند که این را تعقیب می‌کنند. ما هم از موقعی که به دنیا می‌آییم مثل طلبکارانی هستند که ما را دنبال می‌کنند، و لذا گفتند که یک کاری کنید که این عوامل مرگ از شما دور شود تا به انتها برسید. ما مثل شمعی هستیم که پیوسته در معرض خاموشی هستیم. همین تعبیر در خطبه 145 هست، امیرالمومنین فرمود: أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنْتُمْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا غَرَضٌ؛ قبلا هم کلمه غرض را داشتیم یعنی سیبل، فرمود شما در این دنیا سیبلی هستید که مرگ‌ها در آن گویا مسابقه می‌دهند که این تیر مرگ‌ها به سمتش بیاید. اینجا هم جمع بستند مرگ را، مراد همان عوامل مرگ است. در ذیلش هم عبارتی است که این برداشت را توضیح می‌دهد. فرمود: مَعَ كُلِّ جَرْعَةٍ شَرَقٌ؛ جرعه آب، شرق وقتی آب در گلو گیر می‌کند می‌گویند شرق، با هر جرعه‌ای این استعداد هست که آب در گلو گیر کند و انسان بمیرد. وَ فِي كُلِّ أَكْلَةٍ غَصَصٌ، وقتی لقمه در گلو گیر کند در هر لقمه این استعداد است که این لقمه در گلو گیر کند.
شریعتی: یعنی لحظات ما مستعد این است که ما هر لحظه از دست برویم.
حجت الاسلام نظافت: یعنی این آب را که می‌خوریم خیلی راحت، خیلی‌ها با این حالت مردند. این لقمه را خیلی‌ها نتوانستند فرو بدهند. پس این نکته خیلی مهم است که شمع وجود ما در معرض خاموش شدن است از همان ابتدا. و هر موقع که انسان از خواب بلند می‌شود، گفتند که بگوید الحمدالله الذی احیانی بعد ما اماتنی، به همین راحتی می‌خوابیم و بلند می‌شویم یک اتفاق بزرگی در زندگی ما دارد می‌افتد.
شریعتی: خیلی‌ها خوابیدند و بلند نشدند.
حجت الاسلام نظافت: بله ما متوجه نیستیم. و بگوییم حمد مخصوص خدایی است که یک فرصت دوباره به ما داد. حالا برای اینکه این اتفاق نیفتد و جوانمرگ نشویم و بتوانیم به اندازه کافی فرصت داشته باشیم تا در رحم دنیا رشد کنیم، گفتند به عوامل طولانی شدن عمر توجه کنید. من امروز می‌خواهم چند تا از این عوامل را بگویم. یک: دائم الوضو بودن در افزایش عمر یعنی در دور کردن این اجل‌های معلق به آن می‌گویند، می‌دانید دو نوع اجل است، اجل معلق و اجل مسمی، اجل معلق یعنی همین اتفاقاتی که ممکن است پیش بیاید و چون قطعی نیست این عوامل طولانی شدن عمر این اجل‌ها را چه کرده است؟ دور کرد. فرمود زیاد وضو بگیر به عمر تو می‌افزاید. و مفت و مجانی است دیگر انسان در حالت وضو باشد در هاله‌ای از نور قرار دارد. دوم: صله رحم آثار و برکات فراوانی دارد. دو اثر مادی برجسته افزایش ثروت است و دیگری هم طولانی شدن عمر.
شریعتی: برکت را زیاد می‌کند و عمر را طولانی می‌کند.
حجت الاسلام نظافت: البته برکات دیگری هم دارد بچه‌های ما احساس شخصیت می‌کنند، هویت به آنها می‌دهد احساس می‌کنند که یک عقبه و ریشه‌ای دارند، در روایت داریم که خوش خلقی هم صله رحم ایجاد می‌کند، ولی الان ما ناظر به این طولانی شدن عمر عرض کردیم. سوم فرمود: اگر دوست داری که خدا عمرت را زیاد کند پدر و مادرت را شاد کن. با یک لبخند، هدیه، با بار برداشتنی...
شریعتی: اگر نیستند با یک خیراتی.
حجت الاسلام نظافت: بله، و حالا انس گرفتن، کنارشان بنشینیم و گفتگوی صمیمانه داشته باشیم لازم هم نیست که بحث‌های فهمی و علمی داشته باشیم همین که شادی ایجاد کند غم را از دل آنها بزداید و خلوت آنها، خلوتی که افسردگی ایجاد می‌کند از بین ببرد. یک دعایی هست حتما شما در این سالها شنیده‌اید ولی یادآوری می‌کنم دعای 24 که در حق پدر و مادر است صحیفه سجادیه، تعبیر قشنگی دارد. می‌فرماید: خدایا کمک کن که أُوثِرَ عَلَى هَوَايَ هَوَاهُمَا؛ برگزینم بر هوس خودم هوس پدر و مادر را، هوس حلال را ترجیح بدهیم. ببینید گاهی پدر ومادرانی که پیر می‌شوند بچه‌ها از سر دلسوزی برایشان تصمیم می‌گیرند و آنها گاهی آزرده خاطر می‌شوند اینها مال نسل قبل هستند، نباید تحمیل کنیم میل خودمان را به میل آنان. مثلا فرض کنید خواهر برادر ما وارد خونه پدر و مادر شوند و بگویند که پرده‌ها چیست؟ این مبل‌ها چیست؟ آنها را عوض کنید، و آنها با همان شرایط انس گرفتند، برگزینم هوس آنها را بر هوس خودم. اصولاً شاد کردن هر انسان موجب طولانی شدن عمر است که این در نهج البلاغه است که امیرالمومنین فرمودند: هر کس شادی به امانت بگذارد در دل کسی، خدا در ازای آن شادی یک سپر معنوی درست می‌کند که بلا که می‌آید به سرعت می‌آید و آن حادثه و بلا را دفع می‌کند. به همین سبب طولانی شدن عمر می‌شود. در یک روایتی هست خیلی قشنگ است فرمود من أراد البقاء و لا بقاء؛ اگر کسی می‌خواهد همیشه در این دنیا بماند، البته کسی ماندگار نیست این کار چند کار را انجام بدهد. یک: یعنی در حقیقت چهارمین عامل طولانی شدن عمر، فرمود فليباكر الغذاء؛ سر صبح صبحانه بخورد، که خیلی‌ها نمی‌خورند و چقدر گرفتاری‌ها درست می‌کند. اولاً چون فاصله زیادی شده است از شب تا صبح، بالاخره بدن نیاز دارد و این جنگیدن با گرسنگی و بی‌اعتنایی کردن سبب می‌شود بی‌حوصله بشود انسان در طول روز، به ویژه کودکان، که الان ماه مهر هست مادران به ویژه این هیجان را سر صبح درست بکنند...
شریعتی: یعنی وقت صبحانه را از دست ندهند.
حجت الاسلام نظافت: البته ما یک کاری در دبستان و دبیرستان که داریم توصیه می‌کنم این کار را اتفاق بیفتد. گفتیم که نان همیشه در مدرسه نان تازه باشد و مادران پدران، دیگران بانی می‌شوند، هر دو روز، سه روز، ۵ روز، همیشه در طول زنگ تفریح نان تازه هست و بالاخره...
شریعتی: یک غذای سالم ساده خوب خیلی خوب است.
حجت الاسلام نظافت: یعنی حداقل چون ما این دبیرستان و دبیرستانی که داریم در مناطق محروم است واقعاً دیگر نان هم در دسترس همه باشد، بسیار اثر دارد به هر حال این خیلی اهمیت دارد که صبحانه را سر صبح همه میل کنند. خدا رحمت کند شهید مطهری را خانم ایشان می‌گویند که شهید مطهری بعد از نماز شب و نماز صبح کارشان این بود که نان می‌گرفتند و صبحانه را آماده می‌کردند و سفره را پهن می‌کردند و خلاصه دور هم همه صبحانه می‌خوردیم و همه پراکنده می‌شدند. پدر و مادرها خیلی نقش دارند که این صبحانه خورده بشود. جمع زیادی از مردم ایران متاسفانه صبحانه نمی‌خورند و روزها کوتاه است و روزه بگیرید دیگر، شما که تا ظهر، تا ظهر هم نیست، تا ۳ و ۴ بعد از ظهر هم می‌شود. خیلی جالب است فرمود اگر کسی می‌خواهد عمرش طولانی بشود و يجيّد الحذاء؛ کفش خوب و مناسب بپوشد. یعنی کفش نامناسب عوارضی دارد، این روایات معجزه است. ۱۴ قرن پیش بشر این چیزها را توجه نداشته که کفش نامناسب درد پا و زانو و کمر می‌آورد و عوارض دارد، این توصیه را کردند.
شریعتی: یعنی ارتباط مستقیم با سلامتی بدن دارد.
حجت الاسلام نظافت: و لذا می‌گویند عمر را طولانی می‌کند. سوم فرمود در آن روایت: و يخفف الرداء؛ ردا یعنی عبا، عبای سبک، چه ربطی دارد یعنی چه؟ و  فرمود منظورم این است که قرض کم داشته باشد، اگر ضروری نیست کسی از قرض استفاده نکند، مذمت شده است. بله مسکنی هست، برای ضروریات ازدواج است، اشکال ندارد فرض بفرمایید کسی می‌خواهد مبلش را عوض کند، الان خیلی تبلیغات می‌کنند می‌گویند پول هم نداری از دم قسط، برای چیزهایی که غیر ضروری است، گفتند خوب نیست. چون در روایت داریم غصه شب را ایجاد می‌کند و ذلت روز را و یکی از عوامل طولانی شدن عمر این است که غصه‌ها را کم کنیم. دنیا به اندازه کافی غم و غصه دارد که به آن می‌رسیم. در همین نهج البلاغه داریم امیرالمومنین می‌فرمایند یعنی الهَمُّ نِصفُ الهَرَمِ؛ دغدغه‌ها نیمی از عوامل پیری انسان دغدغه‌ها و غصه‌ها است، غصه انسان را پیر می‌کند. یعنی غصه الکی درست نکنیم و زندگی را سخت نکنیم. كَثْرَةُ الدَّيْنِ؛ فرمود قرض زیاد انسان‌های راستگو را آرام آرام دروغگو می‌کند. تُصَيِّرُ الصّادِقَ كاذِبا؛ چطور؟ ارتباطش چیست؟ وقتی قرض زیاد می‌گیریم بعد نمی‌توانیم بپردازیم، مجبور شویم برای حفظ آبرو بهانه‌هایی را بیاوریم و آرام آرام دروغ‌ها عادی می‌شود. فرمود انسان‌های خوش وعده را گرفتار خلف وعده می‌کند. کثرت الدین یعنی مجبور می‌شود دیگر خلف وعده کند. فرمود قرض را سبک کنید در سبکی قرض زیادت العمر است. البته اگر کسی اضطرار دارد بگیرد به گردن خدا و رسول، یعنی حتی اگر گرفتار شد خدا انشالله جبران می‌کند.
شریعتی: انشاالله هر کسی قرض دارد قرضش را ادا بکند.
حجت الاسلام نظافت: و چقدر... البته همیشه گفته‌ایم هر کسی تکلیفی دارد، الان اگر کسی قرض نیاز دارد من نباید بگویم قرض نگیر عمرت کوتاه می‌شود، من وظیفه دارم او وظیفه است تا جایی وظیفه دارد تا جایی که می‌تواند نگیرد، من وظیفه‌ام این است که تا جایی که می‌توانم بدهم آن هم قرض پاک، یعنی قرضی که شاعبه ربا نداشته باشد، قرض الحسنه، قرض نیکو. هفتم فرمود مَن حَسُنَت نِيَّتُهُ زِيدَ في عُمرِهِ؛ انسان‌های خوش نیت عمر طولانی دارند، خوش نیت‌ها لذت می‌برند از شادی دیگران و حسود نیستند و رنج ندارند و شادی زیادی دارند. این سبب می‌شود عمر طولانی بشود چون غم و غصه آنها کم می‌شود، حالشان حال خوبی است انسان‌های خوش نیت، انسان‌های حسود حال خوبی ندارند، آرامش ندارند. گاهی در سیستم‌های اداری مکرر شنیده‌ام عده‌ای کارشان زیر آب زنی است، انگار دوست ندارند کسی بالا برود رنج می‌برد، نمی‌دانند تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ. کاری که خدا بخواهد بکند می‌کند، بی‌خود دست و پا نزن. رقابت مثبت داشته باش.
شریعتی: ولی عزت دست خداست.
حجت الاسلام نظافت: تو تلاشت را بکن، اینکه تو بخواهی دیگری را پایین بیاوری تا تو بالا بروی خیلی چیز بدی است، خوش نیت بودن. هشتم فرمود: خوش رفتاری با خانواده عمر را طولانی می‌کند، یعنی همان نیت را عملی کنید، حالا خوش رفتاری با خانواده با چهره گشاده، با بار برداشتن و خوش و بش کردن، به اندازه‌ای که امکان داریم توسعه بدهیم اهل و عیالمان را یعنی هر پدری لذت می‌برد از اینکه خانواده‌اش را از تنگنا بیرون بیاورد. با انس و همدردی، به ویژه نسل جوان، چقدر نیاز دارند به اینکه ما رفیق شفیق آنها باشیم؟ چقدر خوب است همسفر شدن با خانواده و فرزند، پدر با دختر گاهی جداگانه، پدر با پسر گاهی جداگانه، گاهی دسته جمعی، این‌ها بیمه می‌کند بچه‌ها را، این خوش رفتاری‌ها. الان ما بعضی از خانواده‌ها متاسفانه همه را حمل بر درآمد گذاشته‌اند و درآمد معجزه‌ای نمی‌کند. باید حال انسان‌ها خوب باشد، اخلاق جای ثروت را می‌گیرد، ثروت جای اخلاق را نمی‌گیرد. پدری که خوش رفتاری می‌کند با خانواده‌اش، عمرش طولانی است. خانه ما باید بیت السرور باشد نه بیت العزا، یعنی اگر کسی گفت آقای شریعتی کجا می‌روی؟ بگویی بیت السرور. کجاست؟ می‌گویی خانه‌مان. با رفتن و شادی را به خانه می‌برم، نباشم همه غمگینند، خانه باید اینگونه باشد. این منافات را ندارد که ما روضه برگزار کنیم، چون روضه هم خودش شادی می‌آورد. یعنی غم برای اهل البیت باز غم‌ها را از دل ما می‌زداید. دهم: گناه کمتر عمر را طولانی می‌کند، در روایت داریم کسانی که با گناهانشان می‌میرند کسانی‌اند که با اجلی که خدا معین کرده می‌میرند.
شریعتی: یعنی گناه عمر را کوتاه می‌کند.
حجت الاسلام نظافت: اصلاً علت اینکه خدای متعال فرموده است حرام است گناه، چون ضرر داشته. ضرر وقتی زیاد باشد می‌گوید حرام، وقتی که ضرر زیاد نباشد ولی داشته باشد می‌گوید مکروه، مصلحت و فایده وقتی زیاد باشد می‌فرماید واجب، مصلحت و فایده کم کمتر باشد مستحب، خدا حکیم است، ولی ما بی اعتنا هستیم.
شریعتی: و خوش به حال آن‌هایی که کسی خودشان را دسته خدا می‌سپارند.
حجت الاسلام نظافت: دقت کرده‌اید اکثر بزرگان ما عمر طولانی دارند؟ بس که رعایت می‌کنند. علما و اولیای خدا، به خاطر همین رعایت‌های مقررات دینی  عمرشان معمولا طولانی‌تر است و آخر فرمود: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ؛ شیعیان ما را امر کن که به دنبال زیارت قبر امام حسین باشند، فرمود هم موجب افزایش رزق است، هه عمر را طولانی می‌کند، هم بلاها را دفع می‌کند. این هم الحمدالله ملت ما این طوری هستند. خدا رحمت کند این جمله تاریخی حاج قاسم را، ما ملت امام حسینیم. پس غریم المنایا؛ ویژگی دیگر فرمود: وَ اَسيرِ الْمَوْتِ، یعنی چه؟ یعنی از این طلبکاران مرگ جان سالم به در ببرد بالاخره از مرگ اصلی در نمی‌رود، یعنی یک شمع به شمع تشبیه کردیم اگر از ابتدای صبح...
شریعتی: مدام فوت کنیم و این طرف و آن طرف، بگذاریم بماند آخرش محکوم به خاموشی است.
حجت الاسلام نظافت: یعنی دیگر اقتضای ماندن شمع تا صبح است دیگر، بیشتر نخواهد بود.
شریعتی: کل نفس دائقة الموت.
حجت الاسلام نظافت: حالا که این طوری است از عمرمان استفاده بیشتری کنیم و دل نبندیم و خودمان را آماده مرگ کنیم.
شریعتی: و حضرت مدام این را تأکید می‌کنند که این جوانی ماندگار نیست.
حجت الاسلام نظافت: حالا یک دعایی هست در شب 27 رمضان حضرت سجاد تا صبح آن را از خدا خواستند. یکی این است که خدایا کمک کن من آماده مرگ باشم. اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي التَّجَافِيَ عَنْ دَارِ الْغُرُورِ وَ الْإِنَابَةَ إِلَى دَارِ الْخُلُودِ وَ الاِسْتِعْدَادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ حُلُولِ الْفَوْتِ‏؛ استعداد مرگم که امام حسن مجتبی به جناده فرمود که آماده سفر باش سه چیز است: انجام واجبات، ترک محرمات، خوش اخلاقی. خیلی اخلاق مهم است. و الاشتمال على المكارم؛ زندگی کریمانه اینکه شما اکتفا کنید که من واجبات را انجام می‌دهم و حرام را ترک می‌کنم این تو را آماده مرگ نمی‌کند، سخاوت و کرامت می‌خواهد، عفو و گذشت و خوش قلبی می‌خواهد، دغدغه دیگران را داشتن؛ مکارم اخلاق را انسان پیاده کند، اگر این اتفاقات بیفتد دیگر ترس از مرگ کنار می‌رود، بلکه تمنا می‌آید چون مهیا هستی. آرزوی مرگ، ان زعمتم انکم اولیاء لله من دون الناس فتمنواالموت ان کنتم صادقین؛ ویژگی بعد: وَ حَليفِ الْهُمُومِ، حلیف از حلف است یعنی هم پیمان، هم یعنی دغدغه، یعنی انسان از دغدغه جدا نیست این از همان جبرهای عالم است. وجود انسان پر از دغدغه است هیچ انسانی نیست، دست خود انسان هم نیست، از همان بچگی که انسان به دنیا می‌آید دغدغه است بیشتر می‌شود کمتر نمی‌شود. حالا ریشه‌اش چیست؟ چند چیز را در نظر بگیریم توجیح می‌شود این وجود دغدغه. یک: فرمود: يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ؛ انسان فقر محض است. دو: انسان می‌داند درکی از این نیاز دارد، هم عین نیاز است، هم خود آگاهی به این نیاز دارد. سه: انسان خودخواه آفریده شده است، بی‌تفاوت نسبت به منافع خود نیست، دنبال جلب منفعت و دفع ضرر است، اینها دغدغه درست می‌کند؛ چهار: آدمی از آینده خبر ندارد. پیامبر اکرم فرمود: من نمی‌دانم که فردا چه پیش می‌آید؟ نه اینکه علم غیب ندارند یعنی استقلالاً نمی‌داند، ما أَدْرِي ما يُفْعَلُ بِي وَ لا بِكُمْ؛ پس انسان از آینده خبر ندارد. پنجم: نعمت‌ها ثبات ندارد، می‌دانیم هر لحظه ممکن است که سلامتی و امنیت و ثروت برود.
شریعتی: در یک کلام اینکه ماهیت دنیا را بشناسیم.
حجت الاسلام نظافت: بعد دلیل دیگر این دغدغه‌ها این است که تا نداریم دغدغه نداشتن است وقتی هم داری باز هم دغدغه از دست دادن را داریم. حالا متدین‌ها اینجا وضع خوبی نسبت به بقیه دارند چرا؟ چون یکی از کارها این است که این دغدغه‌ها را دو تا کار برایش انجام می‌دهد، یک: کنترل می‌کند، چون دغدغه‌ها اگر کنترل نشود کشنده می‌شوند، چه طوری کنترل می‌کند خدای متعال این دغدغه متدین را؟ اولا آموزش می‌دهد که عالم دست خداست، خدایی که عالم است، مهربان است، حکیم است، بی‌نهایت قدرت است، تو اعتماد کن به این خدا، این کسی که قبول دارد خدا را و اعتماد می‌کند دغدغه‌هایش کنترل می‌شود و آرامش پیدا می‌کند و نگرانی‌هایش برطرف می‌شود، همین که شما فرموید که می‌گوید تو وظیفه‌ات را انجام بده بقیه‌اش را به خدا بسپار. و این تعقیبات بعد از نماز صبح چه قدر خوب است، افوض امرة الی الله؛ هر روز صبح؛ ما تدبیر می‌کنیم، ما برنامه ریزی می‌کنیم، مراقبت می‌کنیم، ولی دلشوره‌ها را کنار می‌اندازیم، چون شما هر چه تدبیر و برنامه ریزی کنید هیچ حسابی ندارد به ویژه در این تهران، نمی‌شود محاسبه کرد، ترافیک را نمی‌شود پیش بینی کرد، بنابراین خیلی وقت‌ها آدم دلشوره پیدا می‌کند که می‌‌رسم یا نه؟ ما پیش بینی‌های خودمان را می‌کنیم آن مقداری که سهم داریم بقیه را باید به خدا بسپاریم. افوض امري الی الله ان الله بصیر بالعباد؛ این جمله حسبی الله گفتن خدا برای من بس است. حسبی الرب من المربوب، حسبی الخالق من المخلوق، اینها کمک می‌کند. فرمود: فاذا عزمت فتوکّل علی اللَّه؛ این فرآیند تصمیم گیری باید در آن مشورت باشد و شاورهم فی الامر، وقتی جمع بندی رسیدیم فاذا عزمت فتوکّل علی اللَّه. اصلا توکل یعنی بی‌اعتنایی به دلشوره‌ها، به نگرانی‌ها به شرطی که این مسیر تصمیم گیری مسیر درستی باشد، یعنی درست فکر کنیم و مشورت بگیریم، اگر دیدیم عقلا می‌گویند که درست است تصمیم بگیریم.
شریعتی: جزء اقتضائات ایمان است دیگر، فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون.
حجت الاسلام نظافت: که نگرانی‌ها از بین برود. نکته دیگر این است که غصه‌ها واقعیت‌ها را عوض نمی‌کند، حالا ما مثلا در ترافیک هستیم مدام حرص بخوریم چه تأثیری دارد؟ و چه قدر مادرها اگر بتوانند خودشان را کنترل کنند خیلی این مهر مادرها فقط می‌شود غصه‌های...
شریعتی: حاج آقا از این طرف بی‌خیالی هم خیلی خوب نیست.
حجت الاسلام نظافت: بی‌خیالی که سبب بی‌تدبیری باشد خوب نیست. عرض کردم ما وظیفه‌مان را انجام می‌دهیم بعد هم می‌بنیم که حرص خوردن تأثیری ندارد، همسر ما یا فرزند ما در اتاق عمل است چه کنیم؟ دعا می‌کنیم مومن آرام دعا می‌کند، مگر ما از خدا مهربانتریم؟ مگر دست ماست؟ پس توجه به اینکه غصه‌ها واقعیت‌ها را عوض نمی‌کند بلکه بدتر می‌کند، من را از بین می‌‌برد چون اگر من باشم می‌توانم به این بچه رسیدگی کنم. به هر حال برای مادرها در این جهت من خیلی غصه می‌خورم می‌بینم که نمی‌توانند این عواطف را کنترل کنند، آن عاطفه لازم است ولی نباید از دست در برود. به هر حال دین می‌گوید که به خدا خوش بین باش. فرمود: انَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى الْمُؤمِنِ؛ خدای متعال فرمود: من نگاهت می‌کنم به گمان بنده خوب مومن، آن وقت وقتی که ما اعتماد می‌کنیم به خدای متعال بعد که خدای متعال گره‌ها را باز می‎،کند هم گره باز می‌شود هم ایمان قوی می‌شود، با یک تیر دو نشان می‌زنیم. در مورد داستان کودکی حضرت موسی هست که خدا به مادر حضرت موسی فرمود که بچه را بسپار به نیل؛ کار سختی بود ولی خدای متعال فرمود که اعتماد کن ما بچه را به تو برمی‌گردانیم. درست است که بعد از کلی کش و قوس که بچه به بغل مادر آمد فرمود رددناه الی امه؛ بچه را برگرداند تا غصهاش تمام شود و بداند که وعده خدا حق است. یعنی ایمان مادر موسی با این اعتماد تقویت شد. به هر حال نقش دین این است که کنترل می‌کند و به ما آموزش داده‌اند که اگر می‌خواهی خودت را بشناسی ببین غصه چه چیزی را می‌خوری؟ یعنی یکی از راه‌های تاثیر آموزش‌های دینی این است که یک: دغدغه‌ها را کنترل می‌کند، دو سطح دغدغه را بالا می‌برد، چون دغدغه را که نمی‌شود گرفت، می‌شود کنترل کرد و کلاس آن را بالا برد. این لیوان در حکمت ۱۴۷ داریم دل انسان‌ها مثل این ظرف است إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا؛ حالا این لیوان از آب پر شده است تا اینجا، از آنجایی که از آب پر نشده از هوا پر شده، با یک چیزی پر می‌شود یا آب یا هوا، دل ما این گونه است با یک غصه پر می‌شود، خوش به حال آن‌هایی که با دغدغه خوب پر می‌کنند، دیگر دغدغه‌های دیگر خود به خود کنار می‌رود.
شریعتی: یعنی دغدغه را چند دقیقه قبل اشاره کردیم بخواهیم و نخواهیم هست و با دنیای ما پیچیده شده است، ولی دغدغه را باید جهت داد.
حجت الاسلام نظافت: و کلاس آن را بالا بیاوریم. اصلا مسیر رشد همین است، یعنی بچه جز چیزی به جز شکمش فکر نمی‌کند و لباسش، ولی بالاتر که می‌آید دغدغه‌هایش بزرگتر می‌شود، نگران پدرش و مادر و دوستش و محله‌اش و گروهی که با آنها است، همین گونه نگران مسئولیتی که به آن سپرده‌اند و نگران کشورش و دین و ابدیتش است، هرچه دغدغه‌ها را سطحش را بالا ببریم این دغدغه‌های بی‌ارزش کنار می‌رود و این دغدغه‌ها می‌شود با فایده و مایه رشد و این یکی از علائم رشد انسانیت ما است. قند خون ما، چربی، وزن و این غیره با یک معیارهایی سنجیده می‌شوند که چه اندازه است، حالا می‌خواهم ببینیم از نظر انسانی از رشد کرده‌ایم یا نه؟ فرموده است ببین غصه چه چیزی را می‌خوری قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ؛ غذا بخور ولی خوب نیست صبح که هنوز صبحانه تمام نشده است ناهار چه داریم؟ ناهار تمام نشده به فکر شام باشیم. اینکه دغدغه ما سطحش پایین بیاید این انسانیت ما را تنزل می‌دهد و ما اصلاً آمده‌ایم به این دنیا که ظاهر انسانی است باطن را هم انسانی کنیم، باطن هم مثل ظاهر بشود و امیرالمومنین آنجایی که گلایه می‌کنند در نامه ۴۵ که یک بخش‌هایش را با شما مرور کردیم فرمود أَ أَقْنَعُ مِنْ نَفْسِي بِأَنْ يُقَالَ هَذَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ؛ دلم را خوش کنم که من مسئولم؟ و شریک مشکلات مردم نباشم؟ كَالْبَهِيمَةِ الْمَرْبُوطَةِ؛ مثل حیوانی که گوشه خانه بسته شده همُّهَا عَلَفُهَا؛ این قابل توجه برخی از مدیران است که دل خوش نکنند به این عناوین و پست‌ها، حالا که سمتت بالا رفت باید شریک غصه‌های مردم در عمل باشی، نه در حرف. آخر حرفش را هم نمی‌زنند خیلی‌ها، کاش حرفش را می‌زدند. اگر این گونه باشد امیرالمومنین می‌فرمایند من مثل حیوان شده‌ام، اگر این چنین نباشم می‌فرمایند مثل حیوان است که غصه او فقط علفش است، حالا آن غصه پول را می‌خورد و آن پول را برای غذا می‌خواهد برای چه می‌خواهد؟  سطح غصه‌ها بالا بیاید به ویژه کسانی که مقام بالاتری دارند، بزرگترهای جامعه. حالا غصه‌های ارزشی مثل چه که وسعتش بالا بیاید؟ مثلاً بگوییم امروز از عمرم استفاده کردم یا نه؟ در نماز حضور قلب دارم یا نه؟ دلی را شاد کردم یا نه؟ چرا دلی را شکستم و حرف بی‌جایی زدم؟ این‌ها غصه‌های خوبی است، چرا تغییر نکردم؟ چرا پیشرفت نکردم؟ فرمود: هر کس دو روزش مساوی است باخته است. در نامه ۶۸ داریم حضرت به سلمان فارسی فرمود: سلمان غصه‌های دنیا را کنار بنداز، چرا؟ لما أيقنت به من فراقها، یقین داری تو از دنیا می‌روی بی ارزش ندارد غصه بخوری، ماندگار نیستی و عمر ابدی نداری. و تصرّف حالاتها، دو ویژگی دارد یک: تو نمی‌مانی. دو: حالات دنیا متغیر است،. همیشه سربالایی و بیماری و فقر نیست، پس یک چیزی که موقتی بیماری است، موقتی غصه و بی‌پولی است، دلیل نیست الان خودت را اذیت کنی. در نامه ۲۲ داریم حضرت فرمود لْيَكُنْ هَمُّكَ فِيمَا بَعْدَ الْمَوْت. فرمود همتت برای بعد از مرگت باشد، برای آخرتت باشد.
شریعتی: هر کار می‌خوای بکنی برای آن طرف باشد.
حجت الاسلام نظافت: اگر همت ما باشد دیگر دنیا غصه‌هایش چیزی نیست، چون غصه‌های آخرت آنقدر اهمیت دارد که غصه‌های دنیا پیش آن کوچک است.  خلاصه پس گفتند سطح غصه‌ها را بالا بیاوریم. در نامه مالک اشتر داریم حضرت فرمود مالک، مالک تکبرت باش یعنی به تو زود بر نخورد، دیدید به بعضی ها تا انتقاد می‌کنی زود حذفت می‌کنند، تا انتقاد می‌کنی زود انتقام می‌گیرند، این‌ها انسان‌های بی‌ظرفیتی هستند و به درد مسولیت نمی‌خورند. فرمود مالک باد دماغ باش و به تو بر نخورد و مالک عصبانیتت باش و مالک دستت باش که اگر تو توانستی به همین راحتی نزنی و مالک تیزی زبانت باش، امان از زبان بعضی‌ها. چرا کلمه را می‌دانید گفتند کلمه؟ کلم یعنی جراحت، یعنی چون روح را زخمی می‌کند، زخم زبان. فرمود مالک این‌ها باش بعد فرمود نمی‌توانی آسان نیست تَحْكُمَ [تُحْكِمَ] ذَلِكَ مِنْ نَفْسِكَ حَتَّى تُكْثِرَ هُمُومَكَ بِذِكْرِ الْمَعَادِ؛ فرمود اگر غصه معاد داشته باشی می‌توانی خودت را کنترل کنی.
شریعتی: مالک نفست باشی.
حجت الاسلام نظافت: پس ببینید دغدغه‌ها را سطحشان را بالا بیاورند، چون این دغدغه‌های ما پوچ و بی‌ارزش نباشد. از آن طرف هم فرمود: اگر کسی عاشق دنیا باشد گرفتار سه چیز می‌شود. این هم باز در حکمت ۲۲۸ فرمود: اگر کسی شیفته دنیا بشود دلش گرفتار سه چیز می‌شود. دغدغه دائم، غصه دائم، همٌّ لا یُحبُّ؛ حرص همیشگی، آرزویی که به آن نمی‌رسد و لذا هنر دین این است که پوچی دنیا در مقایسه با آخرت را می‌گوید. پوچی نه اینکه ثروت را کنار بگذارند و تولید ثروت نکنند و تولید علم نکنند، می‌گوید در مقایسه با آخرت پوچ است، کوچک است، ارزش ندارد خودت را بفروشی و غصه بخوری. در حکمت ۳۶۸ داریم اگر کسی شیفته دنیا شد دلش همیشه پر از غصه است و فرمود این غصه‌ها اصلاً می‌رقصد در دل او، خیلی تعبیر جالب است  لَهُنَّ رَقْصٌ عَلَى سُوَيْدَاءِ قَلْبِهِ؛ بعد فرمود هَمٌّ يَشْغَلُهُ؛ دغدغه‌ای که همیشه او را مشغول می‌کند و غمی که او را همیشه غمگین می‌کند، تا لحظه مردن، تا لحظه‌ای که روحش به فضا افکنده بشود. نمی‌دانم در این برنامه‌های آقای موزون دیده‌اید همه می‌گویند این روح در دالانی کشیده می‌شود و بالا می‌رود این در نهج البلاغه است، در برنامه زندگی پس از زندگی. فرمود این غصه‌ها هست تا موقع مرگش، که این روح افکنده بشود در آن فضا. لذا این دعا را من توصیه می‌کنم به خودم و بینندگان عزیز حفظ کنیم و در دعای دستمان بخوانیم که فرمود: بگو اللّهم َلاَ تَجْعَلِ الدُّنْيَا أَكْبَرَ هَمِّنَا؛ خدایا دنیا را هم اکبر قرار مده، ظاهرا نمی‌شود که از دغدغه دنیا کلا رها شد...
شریعتی: ولی بزرگترین هم نباشد.
حجت الاسلام نظافت: ولی نمی‌شود که نباشد. اگر دغدغه بزرگتر آخرت باشد این دغدغه‌ها خود به خود مدیریت می‌شود.
شریعتی: از این دغدغه‌ها پس گریزی نیست «حَلِيفِ الْهُمُومِ».
حجت الاسلام نظافت: ما حلیف الهموم هستیم. نمی‌شود از هم و غم دنیا کلا عاری شد.
شریعتی: ولی می‌شود به دغدغه‌ها جهت دارد و بزرگ کرد و رشد داد.
حجت الاسلام نظافت: حالا چه طوری؟ باز در نهج البلاغه داریم که فرمود: غصه‌هایی که وارد می‌شود با صبری استوار ترد کن غصه را، با خوش بینی به خدا این غصه‌ها را ترد کن، یا در مورد روزی فرمود که ما که امروز تکلیف فردا را نخواستیم تو هم روزی فردا را نخواه، فردا اگر زنده باشی یقین بدان که روزی تو می‌رسد. این هم یکی از همان دغدغه‌های بی‌فایده است. البته گفتن آن آسان است.
شریعتی: خیلی باور و ایمان قوی می‌خواهد.
حجت الاسلام نظافت: ولی اگر تمرین کنیم آرام آرام می‌رسیم، یعنی ببینیم و بشنویم و زمین که می‌خوریم دوباره بلند شویم، آرام آرام به این جمع بندی می‌رسیم.
شریعتی: پله به پله، قدم به قدم.
حجت الاسلام نظافت: ولی به همین یک کلمه گفتن و شنیدن حل نمی‌شود. خود دیدن الگوها خیلی مهم است. سالگرد دفاع مقدس است جنگ که شد کشور به هم ریخته بود همه نگران بودند، آرامش امام به همه آرامش داد، این الگوها خیلی قشنگ است.
شریعتی: یعنی آن ایمان و طمأنینه از وجود امام سرریز شد به تمام ایران.
حجت الاسلام نظافت: لذا خیلی مهم است که ما با بزرگترها باشیم و به دیدن علما برویم، با آدمها ساخته شده حشر و نشر داشته باشیم و بچه‌هایمان را با آنها آشنا کنیم، با آنها زندگی کنیم و سفر برویم. فقط به حرف نیست، حالا یک مژده‌ای هم داریم در نهج البلاغه؛ مژده این است اگر کسی دغدغه را آخرت قرار بدهد خدا دنیای او را کفایت می‌کند. فرمود رابطه خودت را با خدا اصلاح کن خدا رابطه تو را با مردم اصلاح می‌کند. دغدغه را آخرت قرار بده خدا دنیای تو را کفایت می‌کند. سطح دغدغه‌ها را بالا بیاور و در خطبه 153 داریم که یک مقدار تکان دهنده است. فرمود: حیوانات هم‌شان شکم است، درنده خوها مثل گرگ و پلنگ، هم‌شان دریدن و تجاوز است، ان النساء همهن زينه الحياه الدنيا؛ زن رشد نیافته همش زندگی دنیاست یعنی حیف است که اینجا متوقف شویم، زیبایی خوب است ولی هم اکبر هم زیبایی نباشد.
شریعتی: دنیا خوب است ولی هم اکبر نباشد.
حجت الاسلام نظافت: می‌خواهم بگویم این را در ردیف حیوان قرار داد که حیوان هم‌ش شکم و درنده‌ها هم‌شان دریدن است و بعضی انسان‌هایی که رشد نکردند هم‌شان زینت دنیاست. وقت داریم؟
شریعتی: برگردیم ببینیم که چه قدر فرصت داریم؟ آقا خیلی ممنون و متشکرم. چه قدر اینها به هم مرتبط است مثل حلقه‌های زنجیر در هم تنیده شده است، سبک زندگی ما با باورها و این نکاتی که شما فرمودید...
حجت الاسلام نظافت: اصلا دین مثل پازل بچه‌هاست.
شریعتی: همه وقتی کنار هم قرار می‌گیرد زندگی مفهوم پیدا می‌کند. خدا انشالله خیرتان بدهد و متشکریم از امیرمومنان پدر امت که این چنین یادگاری برای ما گذاشتند. آیات را بشنویم خیلی از دوستان ما در مورد طرح رد مظالم در ماه ربیع الاول که سنت هر ساله ماست پرسیدند انشالله در هفته آینده مفصل صحبت می‎کنیم همراه ما باشید برای مشارکت در قربانی ماه ربیع الاول همچنان فرصت دارید به زیرنویس‌های ما توجه کنید، نحوه مشارکت را دوستان قید کردند و انشالله که همگی مأجور باشید. بعد از تلاوت آیات با احترام همراه شما هستیم و در کنار شما.
اللهم صل علی محمد و آل محمد
صفحه433قرآن کریم
شریعتی: اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم؛ مشهدی‌ها، زائران حضرت رضا، مجاوران، اگر صدای ما را می‌شنوند خی‌لیها التماس دعای ویژه دارند حتما سلام ما را محضر حضرت برسانند و امیدوارم که به زودی زود زیارت حضرت رضا نصیب تک تک ما و مخاطبان شود انشالله. وقت در اختیار شماست کمتر از یکی دو دقیقه فرصت داریم.
حجت الاسلام نظافت: ویژگی‌های حَلِيفِ الْهُمُومِ وَ قَرِينِ الْأَحْزَانِ؛ قرین یعنی رفیق و کسی که کنار ماست. غصه کنار ماست بهانه برای غصه زیاد است، بهانه برای شادی هم زیاد است، اولا اگر غصه دارید انسانیم قرار نبوده که حیوان باشیم که غصه‌مان محدود باشد، ببینید بعضی از خودکشی‌ها علتش چیست؟ می‌خواهد از غصه‌ها فرار کند یعنی می‌خواهد از خودش فرار کند، اصلا خدا در ذات ما غصه قرار داده است، زیر پای ما را داغ کردند که برویم به سمت آخرت، پس حَلِيفِ الْهُمُومِ وَ قَرِينِ الْأَحْزَانِ؛ تفاوت اینها چیست؟ شاید بشود گفت هم دغدغه‌ای است که با نوعی تصمیم همراه است و مربوط آینده است، غم مربوط به گذشته است. که فرمود یا صبر کن مثل کریمان، یا مثل حیوانات خودت را به بی‌خیالی بزن انگار نیست، این در نهج البلاغه است. إن صَبَرتَ صَبرَ الأكارِمِ ، وإلّا سَلَوتَ سُلُوَّ البَهائمِ؛ انشالله که خدای متعال مدد کند که غصه‌های ما ارزشی باشد و مقدس باشد و مقدمه یک شادی‌های بزرگ باشد، غصه‌هایی که بعدا به این غصه‌ها نخندیم.
شریعتی: و غصه‌هایی که رشد بدهد و ما را بزرگ کند.
حجت الاسلام نظافت: الان ما به غصه‌های دوران کودکی می‌خندیم، عجب برای چه چیزهایی غصه خوردیم ارزش نداشت.
شریعتی: خیلی از شما ممنون و متشکرم، دعا کنید و انشالله کبوتر دلمان را راهی خراسان کنیم.
حجت الاسلام نظافت: خدایا به حق محمد و آل محمد غصه‌های مومنین را برطرف بگردان. دعاهای التماس دعاگویان و دغدغه‌هایشان را برطرف بگردان. بزرگترین غم که غیبت امام زمان است برطرف بفرما. انشالله همه مومنان حاجت روا باشند. ماه خوبی را داشته باشند انشالله بحق محمد و آل محمد.
شریعتی: اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم، خیلی از شما ممنون و متشکرم که مثل همیشه با سمت خدا همراه بودید و بهترین‌ها را برایش ما آرزو می‌کنم. سلام می‌کنیم به حضرت رضا و عرض کنیم از آن حریم قدسیت آقای مهربان آیا شود که گوشه چشمی به ما کنی؟ اللهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی.