حجت الاسلام فرحزاد: علیکم السلام و رحمه الله. خدمت شما و همه بینندگان عزیز و همه عزیزانی که از شبکه‌های مختلف، رادیو معارف، برنامه‌ را پیگیری می‌کنند عرض سلام دارم و آرزوی موفقیت برای همه سروران و عزیزانم. و این چند روز هم رحلت آیت الله ناصری خدمت همه دوستداران اهل‌بیت و مخصوصاً عزیزان استان اصفهان و بالاخص وابستگان، شاگردان و دوستان ایشان، فرزندان ایشان، تسلیت عرض می‌کنیم.ان‌شاءالله که خدای متعال درجات ایشان را عالی است عالی‌تر قرار بدهد و با اهل‌بیت محشور باشند. ویژگی‌های زیادی ایشان داشتند، عشق به اهل‌بیت که خیلی به درد ایشان می‌خورد مخصوصاً به آقا امام زمان(ع)، تواضع، اخلاق، ادب، مردمی بودن ایشان. و واقعاً از مردم اصفهان هم تشکر باید کرد که استقبال برای تشعیع ایشان و بدرقه ایشان بسیار باشکوه بود. و ان‌شاءالله خدای متعال ما را قدردان علما قرار دهد. یک بزرگواری می‌فرمودند عالمانی که رفتند یک جوری نباشد بعد از مردن ما قدرشان را بدانیم، آن‌هایی که هستند بیشتر قدرشان را بدانیم. و ان‌شاءالله خدای متعال امثال ایشان را زیاد بکند. امروز هم روز اول ماه صفر است. البته ظاهراً ما حدیثی بر نحوست ماه صفر همان جوری که محدثی قمی می‌فرمودند پیدا نکردیم ولی شاید به خاطر این که سه ماه ماه حرام بوده است، ذی القعده، ذی الحجه، محرم، و ماه حرام، حرام تمام می‌شده است احتمالاً در آن زمان جاهلیت جنگ و اختلاف و خونریزی‌ها شروع می‌شده است شهرت به نحوست پیدا کرده است. و خیلی به جا است که در ماه صفر صدقه بیشتر بدهیم، احتیاط کنیم و نماز اول ماه امروز ان‌شاءالله فراموش نکنید، دعاهایی که وارد شده است در ماه صفر، «یا شَدیدَ القُوی وَ یا شَدیدَ المِحال» دعای کوتاهی است. در مفاتیح است در ماه صفر خوانده می‌شود و عزیزان هم در کانال می‌گذارند. برنامه‌های قرآن هم که خوانده می‌شود عزیزان توجه داشته باشند که در کانال و فضای مجازی گذاشته می‌شود با صوت‌های مختلف و ان‌شاءالله از آن هم عزیزان بهره‌مند بشوند.
ملایی: ان‌شاءالله. حالا اشاره فرمودید به کانال برنامه در پیام‌رسان ایتا، احادیثی هم که حضرتعالی و سایر کارشناسان محترم بخوانند اگر فرصت زیرنویس نباشد بعداً در کانال بارگذاری می‌شود و قابل مراجعه است. این خیلی خوب است. یک خدا قوت هم به همه دوستانمان در فضای مجازی برنامه.
حجت الاسلام فرحزاد: خدا ان‌شاءالله خیرشان بدهد. این خواهش هم از بینندگان دارم، حالا جایش است عرض کنم، در بازار بروند برنامه سمت خدا اسمش را بنویسند اپلیکیشن سمت خدا، از همه جامع‌تر است. چون هم موضوع‌بندی شده است، یا در سایت سمت خدا بروند. مثلاً اسم کارشناس‌ها، شرح حال کارشناس‌ها و مثلاً تاریخ آن، مثلاً بحث وسواس من داشتم.
ملایی: موضوعی.
حجت الاسلام فرحزاد: بله، موضوعی. هم متن آن است کتابی‌اش، هم صوت آن است، هم فیلم آن. خیلی راحت است. مجانی هم، رایگان، می‌توانند دانلود کنند.
ملایی: بله، یک گنجینه خیلی ارزشمندی است که دسترسی را راحت کرده است. خیلی متشکرم حاج آقای فرحزاد. حضرتعالی شروع کنیم کم کم بحثی که منتظرش هستیم، دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه.
حجت الاسلام فرحزاد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ / الحَمدُللهِ رَبِّ العالَمین» «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». دعای چهل و دوم حضرت بعد از ختم قرآن تلاوت کردند که ما چند فرازش را خواندیم. در یک فراز دیگر عرضه می‌دارد: ««اللَّهُمَّ فَإِذْ أَفَدْتَنَا الْمَعُونَةَ عَلَى تِلَاوَتِهِ» به ما توفیق مرحمت کردی، کمکمان کردی، در تلاوت قرآن. «وَ سَهَّلْتَ جَوَاسِيَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ» آسان قرار دادی که ما به راحتی بهترین عبارات و جوانب آیات را تلاوت بکنیم و استفاده بکنیم حالا که خواندن آن را توفیق مرحمت کردی، «فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ يَرْعَاهُ حَقَّ رِعَايَتِهِ». خواندن قرآن آسان است ولی همان هم خوب است، خیلی موثر است، ولی حقیقتش این است که ما تامل بکنیم در حقایق قرآن و از آن بالاتر عمل کنیم به دستورات قرآن. لذا عرضه می‌دارد همان جوری که کمک کردی برای تلاوت آن، ما را کمک کن که رعایت بکنیم حق رعایت قرآن را. «وَ يَدِينُ لَكَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِيمِ لِمحْكَمِ آيَاتِهِ»؛ آیات قرآن بعضی‌هایش محکمات است، بعضی‌هایش متشابهات است، و خدای متعال این متشابهات را برای امتحان و رمزگذاری برای اهل آن گذاشته است مثل حروف مقطعه قرآن. لذا در این دعا حضرت عرضه می‌دارد که جوری ما را کمک کن که به محکم آیات تو تسلیم بشویم و قبول کنیم و بپذیریم و اطاعت فرمان تو را بکنیم. «وَ يَفْزَعُ إِلَى الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَيِّنَاتِهِ» ما پناه ببریم به هم آیات متشابه و هم آیاتی که واضح است استفاده کنیم و بهره‌مند بشویم. باز می‌فرماید: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ أَنْزَلْتَهُ عَلَى نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا». اصلاً آن‌هایی که می‌گویند قرآن منهای پیغمبر و منهای اهل‌بیت «حَسبُنا کِتابُ الله» که به اعتقاد بنده بزرگ‌ترین ظلم و خیانت در حق قرآن، در حق پیغمبر و در حق اهل‌بیت و در حق خداست که بعضی‌ها این ادعا و شعار را دادند در حق پیغمبر که «حَسبُنا کِتابُ الله» کتاب خداست. ما صدها آیه قرآن داریم که مجمل است. قرآن می‌گوید حج بر شما واجب است. کیفیت حج چگونه است؟ کجای قرآن کیفیت نوشته است؟ جزئیات نیست که. کجای قرآن دارد سه رکعت نماز مغرب، دو رکعت نماز صبح. این‌ها را باید از بیان نورانی پیغمبر، اصلاً قرآن داد می‌زند که کنار من مفسر می‌خواهد، «لِتُبَیِنَ». در آیات فراوان هم ما دلیل داریم که قرآن ما را با اهل‌بیت پیغمبر و اهل‌بیت ما را به قرآن. یعنی واقعاً من از عزیزان، ما تعصب نداریم، ما تفکر. بسیاری از آیات مجمل است، یعنی کلی‌گویی است ولی جزئیات‌اش را خدا می‌گوید بروید درِ خانه پیغمبر، درِ خانه‌ آن‌هایی که منزل پیغمبر هستند، از آن‌ها کمک بگیرید استفاده کنید. لذا می‌فرماید که خدایا قرآن را بر پیغمبر مجمل، خیلی جاهایش مجمل است. جزئیات معاد خیلی‌هایش بیان نشده است. «وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُكَمَّلًا» شما بر پیغمبر مجمل نازل کردید ولی به پیغمبر عجایب و شگفتی‌هایش را به نحو کمال به او الهام فرمودید. باطن قرآن پیغمبر و اهل‌بیت که به منزله پیغمبر هستند خبر دارند. «وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّراً» علمش را وراثتاً با بیان و تفسیرشده به آن‌ها به ارث رساندی. «وَ فَضَّلْتَنَا عَلَى مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ» ما را فضیلت دادی بر کسانی که به علم قرآن آگاهی ندارند. «وَ قَوَّيْتَنَا عَلَيْهِ» ما را بر قرآن قوی قرار دادی که ما بر کسانی که حمل قرآن را طاقت ندارند برتری پید کنیم. ان‌شاءالله از این کتاب آسمانی بهره بگیریم. من موضوعات مختلف درباره قرآن بحثی‌اش را 2-3 هفته گفتم. یک بحث تلاوت قرآن است، اهمیت دادن به قرآن است، یک بحث تدبر در قرآن است که خیلی سفارش شده است، یک بحث هم عمل به قرآن است. حالا به مناسبت‌‌ها این بحث‌ها را در ذیل این دعا خدمت عزیزان عرض می‌کنم. یک روایت زیبایی است از پیغمبر عظیم‌الشان، فرمودند: «یا سَلمان عَلَیکَ بِقَراءَةِ القُرآنِ فَاِنَّ قَراءَتَهُ کَفّارَةٌ لِلذُّنُوبِ وَ سَترَةٌ مِنَ النّارِ و اَمانٌ مِنَ العَذابِ». خود تلاوت قرآن و این که زبان انسان گویای قرآن باشد، کلام خدا را تکرار بکند. می‌فرماید قرائت قرآن کفاره گناهان است، قرائت قرآن سپر است و پرده است بین ما و آتش جهنم، قرائت قرآن امان از عذاب خدا است. آدم مشغول به کلام خدا می‌شود انسی، نورانیتی، در او ایجاد می‌شود. و باز در روایت دیگر پیغمبر عظیم الشان علیه و آله سلام فرمودند: «لا تَغفَل عَن قِراءَةِ القُرآنِ» از قرائت قرآن غفلت نکنید، «فَإِنَّ القُرآنَ یُحیِي القَلبَ». قلب انسان مثل باطری که شارژ می‌کند گوشی همراه و خیلی چیزها را، شما گوشی همراهتان اگر شارژ نباشد هیچ خاصیتی ندارد. اگر برق در آن نباشد، انرژی، گران‌ترین گوشی همراه باشد چه ارزشی دارد. باید شارژ شده باشد، در آن نیرو و انرژی باشد. ما قلبمان هم و روح و جانمان هم احتیاج به شارژ معنوی دارد. لذا پیغمبر خدا فرمود از قرائت قرآن غافل نشوید شما را شارژ می‌کند، قلبتان را احیا می‌کند. «وَ یَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَرِ» از فحشا و منکرات هم شما را حفظ می‌کند. این هم روایت عجیبی است که پیغمبر خدا فرمودند که قرائت قرآن فایده دارد حتی برای والدینی که کافرند.
ملایی: یعنی فرزند و اولاد برایشان بخواند.
حجت الاسلام فرحزاد: فرزند مومن هستند، پدر مادرشان کافر هستند، مسیحی هستند، یهودی هستند، بت پرست هستند، آتش پرست هستند، اصلاً هیچ چیز را قبول ندارند. اگر فرزندی برای پدر و مادرش ولو کافر هم هستند یک تخفیف عذابی داده می‌شود. «قِراءَةُ القُرآنِ فِی المُصحَفِ تُخَفِّفُ العَذابَ عَنِ الوالِدَینِ وَ لَو کانا کافِرینِ». باز امیرالمومنین(ع) در خطبه 176 فرمودند: «مَا جَالَسَ هَذَا القُرآنَ أَحَدٌ» هیچ کس با قرآن مجالست، همنشینی، نمی‌کند، «إِلَّا قَامَ عَنهُ بِزیَادَةِ أؤ نُقصَانِ» یک چیزهایی از او کم می‌شود، یک چیزهایی به او اضافه می‌شود. چه چیزهایی زیاد می‌شود؟ «زِیادَةٌ فِي هُدّی» قرآن چراغ هدایت است. یک روشنگری‌هایی برایش پیش می‌آید زیادتی در هدایت پیدا می‌کند. «أؤ نُقصَانِ مِن عَمِّي» خیلی از کوری‌ها هم از او کم می‌شود. «وَ اعلَمُوا أَنَّهُ لَیسَ عَلَی أَحدٍ بَعدَ القُرآنِ مِن فَاقَةٍ» بعد از قرآن کسی احتیاج پیدا نمی‌کند که در خانه این و آن را بزند. البته منظور باز افراد معمولی هستند ولی آن‌هایی که عدل قرآن هستند ما لازم داریم. «وَ لَا لِأَحَدٍ قَبلَ القُرآنِ مِن غِنّی» کسی بدون قرآن هم به بی‌نیازی نمی‌رسد. عمل به قرآن، حالا باز هم سفارش می‌کنیم، خیلی خیلی مهم است، خیلی زیاد سفارش شده است. بنده اعتقاد دارم قرائت قرآن خیلی خیلی خوب است ولی عمل به یک آیه قرآن که می‌گوید دروغ نگویید ما دروغ نگوییم، غیبت نکنید غیبت نکنیم. روایت زیبایی است. پیغمبر خدا(ص) فرمودند: «مَن حَفِظَ لِسانَه فَکَانَما عَمَل بِالقُرآنِ» کسی که جلوی زبانش را، اکثر افراد با زبانشان جهنمی می‌شوند، کسی جلوی زبانش را بگیرد. فرمود اکثر افراد زبانشان و سخن‌هایشان آن‌ها را به جهنم وارد می‌کند و اکثر گناهان هم با زبان است. کسی جلوی زبانش را بگیرد حتماً مثل این است که به همه قرآن عمل کرده است. ان‌شاءالله خدا حفظمان کند که زبانمان را حفظ کنیم. چون بحث معرفت نفس ما یک مقداری عقب ماندیم می‌خواهم از همین جا وارد بحث معرفت نفس بشوم که بیشتر در این موضوع ان‌شاءالله عرض ادب داشته باشیم.
ملایی: یک سوالی فقط من دوست دارم از شما بپرسم. خدا بیامرزد پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان را، برای آن‌هایی که سواد خواندن نداشتند، سواد قرآن نداشتند، من دیده بودم بعضی از آن‌ها را، قرآن را باز می‌کردند یک صفحه‌ای را حالا هر جای آن می‌آمد و آن 2 تا 3 تا 4 تا سوره‌ای که حفظ بودند را فقط می‌خواندند. این هم طبیعتاً از سر... .
حجت الاسلام فرحزاد: قطعاً. اصلاً «النَظَرُ إِلَی المُصحَفِ عِبادَة». یک بحث زیبایی است با چشممان چقدر می‌توانیم ثواب بکنیم. نگاه کردن به خانه کعبه عبادت است، به قرآن عبادت است ولو نخوانیم، نگاه کردن به دریا اظهار صنع خداست، عبادت است، نگاه کردن به والدین روی شفقت و محبت عبادت است، نگاه کردن به سادات، خدا زیاد کند نسلشان را، همه آن‌هایی هم که مادرشان سید هستند همه سید هستند. حالا خمس نمی‌توانند بگیرند استثنا است ولی همه کسانی که از آبا و اجداد، یا پدران یا مادرها، یکی از آن‌ها سید باشند می‌شوند اولاد. نگاه کردن به سادات عبادت است، نگاه کردن به عالم ربانی عبادت است. خیلی زیباست آقای ملایی. می‌گوید به همسرتان نگاه می‌کنید، یعنی آقا به خانم، خانم به آقا، از روی مهربانی و محبت، زن و شوهر بنشینند با هم گپ بزنند نگاه کنند. چنین دینی در عالم ما داریم. نظر زوج به زوجه و برعکس، خانم به آقا، اگر به هم نظر مهربانی و شفقت کنند «نَظَرَالله عَلَیهِما بِالرَحمه» خدا هم با نظر رحمت. هیچ وقت من قسمتان می‌دهم به هر کسی که دوست دارید، زن و شوهر با هم اختلاف نداشته باشید. ببینید آقای ملایی، حالا بحث ما این نیست ولی حالا آمد اشاره کنیم. ما اولادمان 10 سال، 20 سال، مهمان هستند می‌روند دانشگاه، ازدواج می‌کنند می‌روند. پدر مادر خیلی احترامشان واجب است ولو کافر هم باشند. ولی همسر تعبیر شده است به لباس. لباس همیشه تن انسان است.
ملایی: «لِباسٌ لَه»
حجت الاسلام فرحزاد: بله. و شریک زندگی ما هستند، یعنی از روزی که با هم زندگی مشترک را شروع می‌کنیم تا لحظه آخر با هم هستیم خدا عمر با برکت. هیچ وقت با هم قهر نکنیم، هیچ وقت. من التماس می‌کنم، خواهش می‌کنم. طعم و شیرینی زندگی‌تان به هم می‌خورد. کوتاه بیاییم، ببخشیم، اشتباه کردیم، می‌شود، پیش می‌آید، لحظه‌ای باشد عیب ندارد. لحظه‌‌ای آن هم نباشد. من خانواده‌ای را سراغ دارم که از شاگردان آقای دولابی بودند، زن و شوهری که شاید حدوداً 50 سال است با هم زندگی می‌کنند یک بار دعوا نکردند، یک بار داد نزدند. که آقای دولابی می‌فرمودند من هر وقت خسته می‌شوم می‌روم خانه آن‌ها استراحت می‌کنم. از قم ایشان را می‌آوردند قبل از این که بروند جلسه یا خانه خودشان، می‌گفتند برویم آن جا، ناشتایی چیزی بخورند. یعنی می‌شود. تمرین بکنیم، کوتاه بیاییم، بگذریم، خوبی‌های همدیگر را ببینیم. این یگانگی این حدیث خیلی زیباست که می‌گوید خانم به آقا روی مهر و محبت نگاه بکند، آقا به خانم، «نَظَرَالله عَلَیهِما بِالرَحمه». آقای دولابی می‌فرمودند یگانگی زن و شوهر آن قدر مهم است، آن قدر مهم است، اگر خانواده‌ای با هم قهر بودند من در آن خانه شب نمی‌خوابم. مثل خانه‌ای که آب آن قطع است، برق آن قطع است، چون نظر رحمت خدا از آن جا قطع می‌شود. ان‌شاءالله هیچ وقت این پیش نیاید.
ملایی: ان‌شاءالله. متشکرم.
حجت الاسلام فرحزاد: لذا این که فرمودید قرائت قرآن و همین که فرمودید بعضی‌ها سواد ندارند سوره‌های کوچک با بخوانند، سوره حمد، قل هو الله، انا انزلنا، بلد هستند بخوانند.
ملایی: بسیار خوب.
حجت الاسلام فرحزاد: یک روایتی است چون این ایام متعلق به امام سجاد(ع) است. عزیزان می‌دانند طبق مقاتل و تاریخ ماه صفر، اول صفر، بنابر قول مشهور روز ورود امام سجاد و اهل‌بیت به شام است. چون بحث ما درباره معرفت نفس است این روایت نورانی از امام سجاد(ع) روایت نابی است. همه خوبی‌ها کجاست؟ می‌شود جایی پیدا کنیم همه خوبی‌ها، سرچشمه همه خوبی‌ها، باشد. امام سجاد زین العابدین(ع) می‌فرماید: «الخِیرُ کُلُّه صیانَتُ الاِنسانِ نَفسَهُ». اولاً خیر با الف و لام آمده است، یعنی همه خیرها، مطلق خیر، «الخِیرُ». باز به این اکتفا نکرده است، «کُلُّه». یعنی چند تا تاکید است. خود خیر همه خوبی‌ها است، باز «الخِیرُ»، باز «کُلُّه».«الخِیرُ کُلُّه» چیست؟ «صیانَتُ الاِنسانِ نَفسَهُ». انسان هوای خودش را داشته باشد، خویشتن‌دار باشد، خودش را بشناسد. اگر خودش را بشناسد خودش را ارزان نمی‌فروشد.
خویشتن را آدمی ارزان فروخت
بود اطلس خویش بر دلقی فروخت
یک بزرگی ما یک بار در شیراز خدمتشان رسیدیم، خیلی مرد بزرگی بود. خودش هم به ما فرمود دیگر دفعه بعد من را نمی‌بینید. خیلی بزرگوار بود. این شعر را در آن جلسه مکرر برای ما خواند.
قدر خود نشناخت مسکین آدمی
از فزونی آمد و شد در کمی
تو را در ملا عام صدا می‌زنند، خدا تو را درست کرده است، می‌گوید تو مال من هستی، بعد خودت را به آب و خاک و گِل و گیاه و چیزهای گیفته دنیا می‌فروشی.
تو را ز کنگره عرش می‌زنند صفیر
ندانمت که در این دامگه چه افتادست
قدر خود نشناخت مسکین آدمی
از فزونی آمد و شد در کمی
ان‌شاءالله خدا توفیق بدهد. لذا امام سجاد این بیانش، همین را اگر سرلوحه زندگی‌مان قرار دهیم همه مشکلات حل است. «الخِیرُ کُلُّه»، چه؟ «صیانَتُ الاِنسانِ نَفسَهُ». آیه قرآن هم است؛ «یا اَیُّهَا الِّذِینَ آمَنُوا عَلَیکُم أَنفُسَکُم» خودت را دریاب. «لَا یَضَرُّکُم مَن ضَلَّ» اگر تو در مسیر هدایت باشی دیگران گمراه شده باشند به شما ضرر نمی‌زند ولی اگر همه انسان‌ها، تو گمراه باشی چه فایده دارد. تو اول خودت را دریاب. عرض کردیم راه‌های شناخت نفس یکی دعا و توسل که معرفت صنع الله است، باید خدا هدایت بکند. راه دوم که بحث ما در این زمینه است تفکر و تدبر. حالا تفکر و تدبر در آیات قرآن، تفکر و تدبر در خطبه‌ها، کلمات امیرالمومنین، در بیان پیغمبر و اهل‌بیت. «سَنُریهِم آیاتِنا فِي الآفاق وَ فِي اَنفُسِهِم حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُم اَنَّهُ الحَق» خدای متعال بر همه انسان‌ها و همه موجودات اتمام حجت می‌کند، خودش را نشان می‌دهد. و اگر خودش را نشان ندهد که در آیه عالم ذر هم داریم، «وَ أَشهَدَهُم عَلَی أَنفُسِهِم». «أَشهَدَهُم عَلَی أَنفُسِهِم» یعنی خدا خودش را در نفس‌های آن‌ها به آن‌ها نشان داد. یعنی به خودت رجوع کن. مستقل هستی؟ از خودت چیزی داری؟ می‌توانی پیر نشوی؟ می‌توانی نمیری؟ خیلی از چیزها دست ما نیست. کهکشان‌ها، گردش، همه چیز ما برای خداست، از خداست. یعنی همین که خودت را قشنگ ببینی صد درصد پی به خدا می‌بری. آیات انفسی در خودمان، آیات آفاقی هم در عالم طبیعت، عالم بیرون از خودمان. لذا خدا می‌فرماید من علامت زودی و حتمی است، یعنی حتماً آیات خودم را چه در آفاق چه در انفس، در داخل و خارج، نشان می‌دهند که برای همه روشن بشود که حق کدام است، حق خداست و غیر حق باطل است. یکی از اسم‌های خدا حق است. «بِأَنَّ اللهَ هُوَ الحَقُّ وَ أَنَّ مَا یَدعُونَ مِن دُونِهِ هُوَ البَاطِلُ»، منهای خدا همه باطل هستند، با خدا همه حق هستند. آیات آفاقی؛ شما البته این‌ها جزئیاتش را بخواهیم بگوییم خیلی مفصل است. شما همین خورشید را نگاه بکنید که منظومه شمسی محورش خورشید است و این انرژی و حرارتی که می‌دهد تمام نمی‌شود، این سوخت و سازها از کجا می‌آید و این حرارت‌ها که اگر نباشد، این گردش‌های مختلفی که دارد. خورشید یکی از آیات خداست، یک لحظه نمی‌ایستد، یک لحظه کم نمی‌شود، تنظیم شده است، روی مدار خاص می‌چرخد، شب و روز و گرما و سرما تنظیم می‌شود، تعدیل پیدا می‌کند. در همین یک مورد بخواهی فکر کنی می‌بینی میلیون‌ها آثار صنعت و صنع خدا و علم و قدرت خدا نهفته است. در خورشیدش، در ستاره‌هایش، در کهکشان‌هایش. یک روایت زیبایی دیدم. امام سجاد(ع) فرمود اگر من کارهای اجتماعی و خانوادگی و معاشرتی نداشتم شب تا صبح به آسمان‌ها نگاه می‌کردم از بس آثار صنع و قدرت خدا در آسمان‌ها است. میلیاردها ما ستاره داریم، میلیون‌ها کهکشان داریم که این‌ها در مسیر همین طور می‌گردند. چقدرشان می‌میرند، چقدرشان تولید دارند مثل زاد و ولد، زیاد می‌شوند، کم می‌شوند، در سیاهچاله‌ها می‌روند. خیلی چیزهای عجیبی است. به قول هاتف اصفهانی:
دل هر ذره را که بشکافی آفتابیش در میان بینی

که یک بزرگی درباره اتم تحقیقاتی کرده بود می‌گفت اصلاً انسان به قول ما برق از سرش می‌پرد از بس یک شگفتی‌هایی خدا در اتم قرار داده است. گردشی که دارد، باز هر جزء آن یک جزء دیگر دارد، هر جزء‌اش چند جزء دیگر دارد، همین طور. می‌گفت عجیب این‌هایی که تا به حال به آن‌ها رسیدند، خیلی‌ها را نرسیدند.
دل هر ذره را که بشکافی
آفتابیش در میان بینی
یا به قول سعدی می‌گوید:
برگ درختان سبز در نظر هشیار
هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
شما در هر موجودی بخواهید فکر کنید، تامل کنید، همه آثار صنع خدا، قدرت خدا، علم خدا، لطف خدا، رزق خدا، را می‌بینید. شما ببینید این برگ درخت چقدر داخلش ریشه دارد که مواد غذایی را می‌گیرد به همه سرتاسر، مویرگ‌هایی که در این برگ درخت‌ها است. شاید هزارها مویرگ‌ در برگ درخت است که به همه جا این طراوت و انرژی را که از ریشه به تنه و از تنه به شاخه و به برگ‌ها. واقعاً یک حقیقتی است. یک پشه‌ ریز، یک مگس، یک مورچه، حشرات، خدا در یک پشه همه چیزهایی که در یک حیوان بزرگ است، قلب و کبد و ریه و شش و مغز و اعصاب و این‌ها، همه در پشه است، در مورچه است. بعضی مورچه‌ها را دیده‌اید خیلی ریز است، یعنی واقعاً آن چه که در یک فیل است در یک مورچه هم است منتها خیلی ریز است. همه این‌ها شهادت می‌دهند بر یگانگی خدا، بر حقانیت خدا. آیات انفسی؛ روحمان، جسممان. روحمان باز روح نباتی، روح حیوانی، روح انسانی، روح ملکوتی، روح ناطق نفسانی. خیلی ما 4-5 تا روح در خود ما است. در همه حیوانات یک روح خاص خودشان وجود دارد. و بدن ما که از یک اسپرم ریز درست کرده است خدا در مدت کوتاه قلب و کبد و ریه و شش و دندان و مغز و اعصاب. اصلاً می‌گویند اگر رگ‌ها و مویرگ‌های انسان را بخواهند سر هم بکنند دور کره خاکی باز هم کم شاید بیاید چون مساحتش بیشتر است ولی همه این مویرگ‌ها را خدا به هم پیوند زده است در بدن. به قول مثنوی باز می‌گوید که: تو یکی نیستی ای خوش رفیق. و آقای ملایی عزیز، این را هم بینندگان توجه بکنند. از همه موجودات عالم سررشته‌ای در وجود ما خدا قرار داده است. از بهشت در ما است، از جهنم در ما است، از فرشته در ما است، از انبیا در ما است، از شیطان و جن در ما است، از خاک در ما است، از نبات در ما است، از جمادات در ما است، حیوانیت در ما است، انسانیت در ما است. انسان یک موجود ناشناخته خیلی تو در تو است، هر ورقش می‌بینی یک چیز دیگر است. لذا می‌گوید:
تو یکی تو نیستی ای خوش رفیق
بلکه گردونی و دریای عمیق
لذا چون از هر موجودی یک سررشته‌ای در ما است خیلی سفارش شده است که در معرفت نفس کار بکنید، در خودتان فکر بکنید. و یکی از راه‌ها این است که انسان خلوت بکند در خلوت. ببینید پیغمبر ما چه قبل از بعثت چه بعد از بعثت می‌رفتند غار حرا، با خودشان خلوت می‌کردند، با خدا خلوت می‌کردند. تفکر، تدبر، که من کجا بودم، از کجا آمدم، الان کجا هستم، به کجا می‌روم. امیرالمومنین(ع) فرمودند خدا رحمت کند کسی که بداند از کجا آمده است، الان کجاست و به کجا می‌رود.
ملایی: «رَحِمَ الله اِمرَاً عَلِمَ مِن أَینَ وَ فی أَینَ وَ إلی أَینَ».
حجت الاسلام فرحزاد: بله. تفکر انسان را از غفلت و نسیان و روزمرگی بیرون می‌آورد و هر چه انسان تفکر داشته باشد به حقایق بیشتر می‌رسد، از توهم و خیال... . تمام ما بلا شک اولیا خدا دچار توهم هستیم، دچار خیال هستیم، دچار جر هستیم. حالا عرض می‌کنم دلیل‌هایش را. تا وقتی که خدا را ندیدیم در همه وقت و همه جا در همه موجودات، دچار وهم و خیال و توهم هستیم. تفکر و اندیشیدن در آیات خدا، آیات قرآن، آیات آفاقی، آدم را از فکر باطل و خیال و توهم بیرون می‌آورد، از سراب به حقیقت می‌رساند. عطار یک اشعاری دارد، من این اشعار را تکراراً در خلوت خودم می‌خوانم. خیلی خیلی زیبا سروده است. می‌گوید: تا کی از تزویر باشم خودنما. ما یک عمری خودنما هستیم، ریاکار هستیم، خودپرست هستیم. خودم را عرض می‌کنم. پندار و خیال و توهمات. خودمان را در مقابل خدا کسی می‌دانیم. تا کی از تزویر باشم خودنما. البته قبل از این می‌گوید که دوست دارم یک باده‌ای به اصطلاح بزنم مستانه؛
سر به بازار قلندر سر نهم
پس به یک باره ببازم هر چه هست
خودم را در راه خدا بدهم. این آخرهایش را من خیلی، یک بار دیگر هم چون خواندم.
تا کی از تزویر باشم خودنمای
تا کی از پندار باشم خودپرست
ما تا خدا را ندیدیم خودپرست هستیم، محال است خداپرست باشد.
دیده‌ خودبین خدا بین کی شود
گفتمت رمزی برو خود را نبین
حافظ می‌گوید:
تا فضل و علم بینی بی‌معرفت نشینی
یک نکته‌ات بگویم خود را مبین که رستی
تا کی از تزویر باشم خودنمای
تا کی از پندار باشم خودپرست
پرده پندار می‌باید درید
توبه تزویر می‌باید شکست
بزرگ‌ترین مانع ما خیالات و جهل ما است، پندار باطل ما است، که ما خودمان را مستقل می‌بینیم، جدای از خدا می‌بینیم. این بزرگ‌ترین جهل انسان است، تا وقتی که حقیقت خودش را نشناخته است در این جهل است. ما در دعاهایمان، بیننده‌های عزیز، جناب آقای ملایی، یاد آقای شریعتی هم به خیر. خلاصه ما اصفهان بودیم این دهه هر مجلسی می‌رفتیم می‌گفتند آقای شریعتی کجاست، می‌گفتید آقا مرخصی رفته است. همه سراغش را می‌گرفتند. البته خیلی هم پیام دادند از شما هم خیلی تشکر می‌کنند، اجرای خوب شما، جانشین خوبی این امانتداری را خوب انجام می‌دهید، ما از شما هم واقعاً... . حالا آقای شریعتی‌ خانه‌اش تهران است، شما از قم مدام باید بیایید، زحمتتان هم بیشتر است. خدا ان‌شاءالله به خودتان، خانواده‌تان، به همه خیر و برکت بدهد. خیلی سراغ ایشان را می‌گیرند، می‌گوییم مرخصی رفتند، بعد از 13 سال، مهلت بدهید چند روز استراحت بکند.
ملایی: یک مشکلی وجود دارد. بیننده‌ها و همراه‌های برنامه دقت نمی‌فرمایند یک جاهایی. ما چند بار گفتیم، در صفحات برنامه، در فضای مجازی. آقا نجم الدین سر و مر و گنده است، سالم، سرحال الحمدالله. یک استراحت خوب و از اوایل ماه ربیع الاول ان‌شاءالله همین جا است.
حجت الاسلام فرحزاد: چون بعضی‌ها نمی‌بینند همه مقطع‌ها را. در دعاهایمان فراوان به این نکته اشاره شده است. به فقر ما، به جهل ما، به دست خالی بودن ما، به هیچ بودن ما. من حالا از باب نمونه از صدها موردی که در دعاها که ما پندار نداشته باشیم که خودمان مستقل هستیم، ما هیچی نداریم، ما هیچ هستیم. مثلاً در شب قدر که بهترین شب‌‌ها است، من یک قسمتش را می‌خوانم. «اللّهُمَّ إِنّي اَمسَیتُ لَکَ عَبداً داخِرا» خدایا من غروب کردم یا شب کردم، در حالی که بنده خار و ذلیل تو هستم، ذلیل و خار هستم. «لاَ أَملِکُ لِنَفسِي نَفعاً وَ لاَ ضَرّا» نه مالک نفع هستم نه مالک ضرر، تا خدا نخواهد هیچ کاری نمی‌توانم بکنم. یک نفس من بند بیاید پوچ هستم، هیچ هستم، چرا این قدر ادعا می‌کنم. «لاَ أَملِکُ لِنَفسِي نَفعاً وَ لاَ ضَرّا» نه مالک نفع خودم هستم نه مالک ضرر خودم. «وَلَا أَصرِفُ عَنهَا سُوءِاً» تا خدا نخواهد هیچ سو و بدی را از خودم نمی‌توانم دفع بکنم. «أَشهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفسِي» من بر ضعف و ناتوانی و پوچی خودم شهادت می‌دهم. شب قدر می‌گوید تکرار بکن شب قدر این را. «وَ أَعتَرِفُ لَکَ بِضَعفِ قُوَّتِي» خدایا من اعتراف می‌کنم قوت من ضعیف است. «وَ قِلَّةِ حِیلَتِي» حیله و چاره‌جویی من کم است. «فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ». تا این جا می‌رسد که «فَإِنِّي عَبدُکَ المِسکِینُ المُستَکِینُ الضَّعِیفُ الحَقِیرُ المَهِینُ» خدایا من مسکین هستم، هیچی ندارم. «مُستَکین» بدتر است، حتی مسکین از فقیر هم فقرش بیشتر است. یکی می‌گویند فقیر، مسکین دیگر به زمین‌گیر شده است، مستکین دیگر اوج است، شدت است.
ملایی: از او هم بدتر است.
حجت الاسلام فرحزاد: بله. ضعیف هستم، حقیر هستیم، مهین هستم. مثلاً این مناجات امیرالمومنین(ع) در مسجد کوفه من خواهش دارم گاهی بیننده‌ها بخوانند. خیلی مناجات مهم و بلندی است. مخصوصاً حالا راه عتبات هم خیلی در ایام اربعین... . من همین جا تاکید می‌کنم. جالب است، اول ماه صفر است. عزیزانی که می‌خواهند برای اربعین بروند هیچ لزومی ندارد که حتماً شب اربعین، روز اربعین. از الان به نیت اربعین بروند. دهه آخر ماه صفر هم به قصد اربعین بروند. چون پذیرایی و امکان تجمع ده‌ها میلیون، 50 میلیون، 30 میلیون، زوار در اربعین 2-3 روز اول در یک مکان محدود امکان پذیر نیست. لذا الان که خلوت‌تر است بروند، شب راهپیمایی بکنند، هوا داغ است، مراعات بهداشت را بکنند. آن‌هایی‌ که واقعاً مشکل حاد دارند بپرسند، جایز است رفتنشان، جایز نیست رفتنشان، این را جدی بگیرند. ما باید تابع باشیم. و یکی از کارهایی که من به خیرین عزیز هم عرض می‌کنم، آن‌هایی که توان رفتن ندارند یا خیلی دلشان می‌خواهد بروند، کار است، زندگی است، مشکلاتی دارند. من خواهش دارم بانی بشوند برای رفتن دیگران. ما میلیون‌ها انسان داریم پای گیرنده‌ها می‌نشینند، اشک می‌ریزند، گریه می‌کنند، می‌گویند حاج اقا پول نداریم برویم، کرایه رفت و برگشت نداریم. ایام اربعین هم نسبت به ایام دیگر ارزان‌تر است.
ملایی: بله، یک مقدار ارزان‌تر است.
حجت الاسلام فرحزاد: در هر صورت موکب‌ها است، دیگر هتل نمی‌خواهند پذیرایی شوند. دسته جمعی یا نفری، 5 نفر، 2 نفر، 1 نفر، یک پول مختصری جمع کنید بگذارید. شما که یک نفر را به نیابت خودت یا اصلاً خودش برای خودش برود، می‌فرستید قطعاً در ثواب او شریک هستید، یعنی از او کم نمی‌گذارند، اندازه یک زائر به شما می‌دهند، امام حسین را خوشحال کردی، یک مومن را خوشحال کردی، خدا را در عرش خشنود کردی. بیایید هر جور که می‌توانید بانی خیر بشوید دیگران را بفرستید. هزارها برابر برای خودتان قطعاً جزو زوار به این صحیفه سجادیه، به این قرآن قسم برای شما ثواب دارد. بانی بشوید مخصوصاً آن‌هایی که تا به حال نرفتند. بگردید در فامیل و... . بعضی می‌آیند پیش ما گریه می‌کنند، ناله می‌زنند، حاج آقا ما تا حالا نرفتیم کربلا. من واقعاً دلم ریش می‌شود. آن‌هایی که نرفتند را حتماً بفرستید.
ملایی: ان‌شاءالله.
حجت الاسلام فرحزاد: در مسجد کوفه ان‌شاءالله یادتان باشد آن‌هایی که می‌روید، مناجات امیرالمومنین در مسجد کوفه، خیلی زیباست. اول آن هم: «اللّهُمَّ إِنِّي أَسأَلُکَ الأَمَانَ یَومَ لا یَنفَعُ مَالٌ وَ لا بَنُونَ». خیلی زیباست. تا این که بعد می‌رسد به اوج این دعا که خدایا «أَنتَ المَؤلَی وَ أَنَا العَبدُ». «مَولايَ یَا مَولايَ»، تو غنی هستی من فقیرم، تو جوادی من بخیل‌ام، تو مالکی من مملوکم، تو خدایی من عبدم. اوج این شاید این باشد، «مَولايَ یَا مَولايَ، أَنتَ الحَی وَ أَنا المَیِّت، وَ هَل یَرحَمُ المَیِّتَ إِلا الحَيُّ؟». همین یکی بس است. من یک موقعی این مناجات را برای آیت الله بهاءالدینی در ماشین می‌خواندم. مکرر ایشان را سوار می‌کردند چون مدام در خانه بودند خسته می‌شدند. برای ایشان گذاشتم خیلی لذت بردند. فرمودند خلاصه این دعا این است که همه کمال و جمال و قدرت و همه چیز دست خداست و ما هیچ هستیم. این جمله‌ای که من تکراراً بعداً هم خواهم گفت، حالا هم دارم می‌گویم.
ملایی: از آقای قرائتی؟
حجت الاسلام فرحزاد: نه. راجع به مرحوم سیدعلی قاضی طباطبایی. مرحوم سیدعلی قاضی طباطبایی این جمله را همیشه می‌فرمودند. فرمودند با خدا همه چیزیم، بی خدا هیچیم. ببینید، یک مثال ساده بزنم. الان بیننده‌های عزیز در ذهنشان یک انسانی را تصور کنند، یا یک حیوانی را تصور کنند، یک ساختمانی را تصور کنند، مخلوق ذهنی در ذهنتان بیاورید. به محض این که شما حواستان برود جای دیگر محو می‌شود.
ملایی: تصویر می‌رود.
حجت الاسلام فرحزاد: می‌رود. یعنی آن وجود ذهنی، یا جلوی آینه. تا وقتی که هستید است، وقتی که کنار بروید تمام می‌شود. ما در مقابل خدا این طوری هستیم. این مثال دومی در روایت از امام رضا هم آمده است که شما مثل تصویر در آینه هستید. «مَولايَ یَا مَولايَ، أَنتَ الحَی وَ أَنا المَیِّت»، نمی‌گوید بعداً می‌میرم. دارد راه می‌رود می‌گوید ولی میت هستی. با خدا همه چیزیم، بی خدا هیچ اندر هیچ اندر هیچ. ای هیچ برای هیچ بر هیچ مپیچ.
ملایی: این مثالی که از آقای قرائتی عرض کردم همان مثالی که از شما زیاد شنیدیم که نوشتند روی تابلو هیچ، بعد پرسیدند این چیست، جمعیت گفتند هیچ است. بعد پاک کردند گفتند این چیست، گفتند این دیگر هیچ واقعی است، اصلاً هیچی نیست. ما هیچیم دیگر. خیلی متشکرم حاج آقای فرحزاد، خیلی ممنونم از لطف شما. ما هستیم همچنان خدمت شما. بیننده‌های محترم دو تا نکته را با هم مرور کنیم و در محضر قرآن باشیم. نکته اول این که اگر می‌خواهید در قربانی اول ماه صفر در برنامه سمت خدا مشارکت بفرمایید می‌تواند آن صدقه‌ای که حاج آقای فرحزاد سفارش کردند و سفارش شده است بر اساس آموزه‌های دینی اول ماه یک نمازی بخوانید و صدقه بدهید، آن صدقاتتان را می‌توانید مسیرش را بیندازید در همین جریان مشارکت در قربانی اول ماه برنامه سمت خدا. حالا از طریق کانال برنامه در ایتا و صفحات و این‌ها، و همین طور زیرنویس‌ها را نگاه بفرمایید. نکته بعدی هم این که یک کتابی را خیلی سریع و اجمالی دوستان هم نشان می‌دهند روی جلد را، دو تا دفتر است، یعنی دو تا جلد است در واقع. یک نمونه‌اش را آوردیم، فرقی هم نمی‌کند. یک ذکر خیری هم از مرحوم آقای فاطمی‌نیا عزیز و بزرگوار بشود که عنوان این کتاب است «نکته‌ها از گفته‌ها». از مجموع گفته‌های ایشان نکاتی استخراج شده است در دو دفتر. می‌توانید مراجعه بفرمایید و از طریق برنامه سمت خدا پیگیری کنید. یک پیامک بدهید به 20000303 شما را راهنمایی می‌کنند که چطوری کتاب را تهیه بفرمایید. و اما قرآن کریم، صفحه 46 را با همدیگر مرور کنیم، آیاتش تلاوت بشود و برگردیم. صفحه 46 قرآن کریم
ملایی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». خدا را شاکریم که فرصت بودن در محضر قرآن کریم را این بار هم در سمت خدا پیدا کردیم. خیلی ممنونم از شما که پیگیری می‌فرمایید که چطوری می‌شود که در قربانی اول ماه برنامه سمت خدا مشارکت کرد. زیرنویس‌ها را دقت بفرمایید، در کانال برنامه در ایتا و صفحات رسمی در پیام‌رسان‌های دیگر و البته شماره کارت داریم. کد دستوری *780*3131# هم است. ممنونم از همراهی شما. حاج آقای فرحزاد دقایق پایانی و باز هم فیض کلام شما.
حجت الاسلام فرحزاد: طبق معمول درباره صلوات، آن قدر اهمیت دارد که پیغمبر عظیم الشان علیه و آله صلوات فرمودند که موقع نام من و ذکر من حتماً درود و صلوات را فراموش نکنید که در روایات تعبیرهای تندی شده است. بخیل واقعی کسی است که نام پیغمبر را بشنود و این ذکر را نگوید. یا در تعبیر دیگر دارد بخیل‌ترین آدم‌ها یا جفاکارترین افراد به من کسانی هستند که نام پیغمبر را بشنوند و صلوات بر محمد و آل محمد نفرستند.
ملایی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم».
حجت الاسلام فرحزاد: در این صفحه 46 آیه آخر، 274، راجع به انفاق است. من این نکته را قبلاً هم گفتم، تکرار می‌کنم. بعضی مطالب تکرارش لازم است، خیلی خوب است. نماز ستون دین است، ستون وسط خیمه هم تعبیر شده است، اطرافش طناب‌ها را بکشید باز خیمه ممکن است باشد ولی ستون وسط می‌خوابد. نمازی که عمود دین است ما در قرآن حدود 90 آیه راجع به نماز داریم ولی برای انفاق، صدقه، مخصوصاً ماه صفر که تاکید هم شده است، برای انفاق، صدقه، قرض الحسنه، بیش از 50 برابر نماز آیه قرآن داریم، حدود 500 آیه. خیلی مهم است آقای ملایی عزیز.
ملایی: بله، مسلماً.
حجت الاسلام فرحزاد: نمازی که ارتباط با خداست.
ملایی: 90 آیه یا حدود 90 آیه.
حجت الاسلام فرحزاد: آن ارتباط ذکری است، دعایی است، بدنی است، ولی انفاق ارتباط حقیقی است. مال‌ات را می‌دهی دل‌ات هم می‌رود، خودت هم می‌روی پیش خدا. آدم سخی کافر، امیرالمومنین فرمود به بهشت نزدیک‌تر است از مومن مسلمانی که بخیل باشد. او ممکن است برود بهشت ولی قطعاً مسلمان بخیل می‌رود جهنم. لذا آیات انفاق هم زیاد است، بیشتر آن هم در سوره مبارکه بقره است، همین صفحه‌ها پر از انفاق است. یک موردش این آیه است: «الَّذینَ یَنفِقُونَ اَموالَهُم بِاللَیلِ وَ النَهار» آن‌هایی که انفاق می‌کنند شبانه روزی، هم شب انفاق می‌کنند هم روز، هم «سراً» هم «علانیة». که امیرالمومنین هم در شب انفاق کردند، هم روز انفاق کردند، هم علنی هم پنهانی. مثلاً بعضی مواقع زکات مسجد است، مدرسه است، همه متوجه می‌شوند، بعضی‌ها هم پنهانی است، سری. هر دو کار را بکن ولی سری‌اش خیلی ثوابش بیشتر است. آن‌هایی که هم شب هم روز هم سر هم آشکارا انفاق می‌کنند «فَلَهُم أَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم» اجر و مزد این‌ها نزد پروردگار است، و دیگر خوف و حزن از آن‌ها گرفته می‌شود، چه برای گذشته چه برای حال؛ «وَ لا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یَحزَنُون». خدا را قسم می‌دهیم به حق محمد و آل محمد توفیق انفاق، خدمت به زوار اباعبدالله، زائر شدن قبر اباعبدالله، به همه ما مرحمت بفرما. قلب امام زمان از ما راضی، فرجش را نزدیک، ما را از بهترین یارانش قرار بده. ما را مشمول دعاهای ویژه امام زمان قرار بده. خدایا آن‌هایی که شغل ندارند، مسکن، همسر، اولاد، به آن‌ها مرحمت بفرما. مریض‌های روحی و جسمی شفای عاجل عنایت بفرما. باران رحمتت را بر ما نازل بفرما. همه درگذشتگان، حق‌داران، مخصوصاً مرحوم آیت الله ناصری را با اهل‌بیت محشور بگردان. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
ملایی: «اللهُمَّ صَلَّ عَلَی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم». حاج آقا خیلی متشکریم. سلامت باشید و تندرست. از شما همراه‌های خوب برنامه هم ممنون و متشکرم و با یک تک بیت برویم محضر آقایمان اباعبدالله الحسین(ع). فردا ان‌شاءالله سعادت باشد و حیات باقی باشد این جا به اتفاق حاج آقای عابدینی خدمت شما خوبان خواهیم رسید. گفت:
چشم و گوش و دهان و دست شود مست
اگر بنویسیم و بخوانیم و بگوییم حسین