برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين دکتر رفيعي

-آداب خودسازي در سيره ي رضوي

90-07-09
چشمه هاي خروشان تو را مي شناسند موج هاي پريشان تورا مي شناسند، پاسخ تشنگي را تو آبي جوابي ريگ هاي بيايان تو را مي شناسند نام تو پاسخ رويش است و طراوت زين سبب برگ و باران تو را مي شناسند، از نيشابور بر موجي از لا گذشتي اي که امواج طوفان تو را مي شناسند ديگر اي خوب فصل غريبي سر آمد چون تمام غريبان تو را مي شناسند، کاش من هم عبور تو را ديده بودم کوچه هاي خراسان تو را مي شناسند.
سوال – آداب خودسازي در سيره ي رضوي چيست؟
پاسخ – در ماه ذي القعده ايام خجسته اي هست يکي از آنها خود ماه ذي القعده است که آغاز ماههاي حرام است. علي بن قمي گفته است که در ماه حرام حسنات و سيئات مضاعف است. يکي ميلاد حضرت معصومه است و ديگري ميلاد با سعادت امام رضا (ع) است که آن را جشن مي گيرند. هفته ي دفاع مقدس را هم گرامي مي داريم. ما اين برنامه هاي ديني را مديون شهدا هستيم.
من پيشنهادي را خدمت صدا و سيما دارم. کاش مي شد که شبکه اي بنام شبکه ي رضوي فقط مختص علي بن موسي الرضا (ع) افتتاح بشود. الان در مکه و مدينه اين شبکه را دارند. حرم موسي الرضا در طي سال مراسم سخنراني و برنامه هاي خوب دارند. اگ راين ارتباط حفظ بشود هم مردم مي توانند دائما از شبکه اي سخنراني ودعا داشته باشند و هم مرتب مي توانند فضاي حرم رضوي را داشته باشند. تعبير امام خميني اين بود که مشهد پايتخت معنوي ايران است. انتظار مي رود بنام نظام اسلامي شبکه اي مستقل داشته باشيم کساني که نمي توانند به حرم بروند دائما بتوانند اين ارتباط معنوي را داشته باشند.
براي دريافت شيوه ي خودسازي معصومين دو راه وجود دارد. يکي مطالعه ي زندگي آنها است. بخش دو سخنان و کلمات آنها است که بندگان خوب و خود ساخته را معرفي کرده اند. امام رضا ( ع) نزديک 52 سال در مدينه بودند. سه سال آخر عمرشان هم در ايران بودند. سفري که امام را از مدينه به ايران آوردند سفر طولاني بوده است و ماموران زيادي هم همراه امام بودند که به آنها گفته شده بود که امام را با احترام بياوريد و شکل نظامي و جبر نبوده است. اين سفر طولاني که از جنوب ايران هم آغاز شده است و از نقاط کويري گذر کرده اند و به طوس رسيده اند. گزارش اين سفر را نوشته اند که طولاني است. ماموري که همراه آقا بوده است مي گويد که ايشان مقيد به نماز اول وقت بودند. در سوره ي ماعون داريم که واي بر نمازگزاري که در نمازش سهو مي کند. سهو يعني کساني که از اول وقت غفلت مي کنند.

امام رضا (ع) فرمود: کسي که اول وقت نمازش را نمي خواند مصداق سهو است. آقا وقتي در نماز صبح، سلام مي دادند سر به سجده مي گذاشتند و صد بار مي گفتند: شکرلله و حمدلله. آقا تا طلوع صبح مشغول مناجات و نماز نافله بودند. امام بعد از تمام شدن عبادت اطرافيان را موعظه مي کردند. امام در سفر روزي ده جزء قرآن مي خواندند. امام مراقب بودند که در اين سفر ارتباط شان با مردم محفوظ بماند. فقرا و مستندان در مسير پيش امام مي آمدند. در نزديکي طوس فردي را تشييع جنازه مي کردند. امام از اسب پياده شدند و در تشييع جنازه شرکت کردند و بعد اين شخص را به اسم صدا زدند ودر کنار قبر او رفتند. از امام سوال کردند که شما ايشان را مي شناسيد ؟ امام فرمودند: ما تمام دوستان مان را در همه ي نقاط دنيا مي شناسيم. اينها نشان دهنده ي ارتباط معنوي امام با مردم و خدا است. در اين سفر امام يک بار عصباني نشدند. امام با اينکه مي دانست ديگر از اين سفر برنمي گردد ولي با آرامش عجيبي داشتند. کتاب عيون اخبار الرضا که نويسنده ي آن شيخ صدوق است کهن ترين کتابي است که درباره ي امام رضا (ع) نوشته شده است. متاخرين هم درباره ي امام رضا (ع) کتاب زياد نوشته اند. در حرم امام رضا ( ع) کتاب هايي چاپ شده است که گزيده اي از زندگي امام در آن نوشته شده است. ( من گله اي از مردم مي کنم که در اين کتابها مطالبي مي نويسند که اين کار اشتباه است و باعث خراب شدن و پاره شدن اين کتابها مي شود. اين کتابها وقف است و اين کار حرام است. ) از امام رضا (ع) پرسيدند: بهترين بنده ي خدا کيست ؟ ما در هر کاري بهتريني داريم. بهترين کلام قرآن است. بهترين ماه رمضان است. بهترين ايام جمعه است. برترين ذکر سبحان الله و الحمدلله ولااله الاالله والله اکبر است. بهترين زنها حضرت زهرا، آسيه، خديجه ي کبري وحضرت مريم است. امام فرمودند که بنده ي خودساخته پنج ويژگي دارد. يک انسان خوب و متدين که داراي اين پنج ويژگي باشد بهترين بنده ي خداست. کساني که کار خير مي کنند خوش حال مي شوند و منت نمي گذارند. روزي آقا داشتند به فقرا پول تقسيم مي کردند. فضل بن سهل گفت: آقا اين کار غرامت است و هرچه پول بود از بين رفت. امام فرمود: اتفاقا اين کار غنيمت و سود است. شخصي از سفر حج بر مي گشت و نزد امام آمد. و به امام گفت که من انسان بي پول و فقيري نيستم ولي در اين سفر پول هايم تمام شده است. شما به من دويست درهم بدهيد. وقتي من به شهر خودمان رسيدم اين مبلغ را براي شما صدقه مي دهم. امام از پشت در دويست درهم به اين فرد مي دهد طوري که او چهره ي امام را نبيند و امام هم چهره ي او را نبيند. امام فرمود: نمي خواستم خواري را در چهره او ببينم. امام به او فرمود که نمي خواهد اين پول را صدقه بدهي. امام در بين راه وارد حمام شدند. فردي بنام جندي امام را نمي شناخت و به امام گفت که قدري کمر مرا کيسه بکش. فردي گفت که او حجت خداشت وفرد دوم سياسي مملکت است. فرد ترسيد. امام به او گفت که ناراحت نباشد تو براي من کار خيري فراهم کردي. پس انسانهاي خوساخته منت نمي گذارند. امام خميني يک بار نگفت که من اين کار را کردم بلکه مي گفت که خدا هرکاري را مي کند. ويژگي ديگر اين است که وقتي گناهي مي کنند زود استغفار مي کنند و آنرا توجيه نمي کنند. ربنا ظلمنا نفسي.

سوره کهف آيه 103 مي فرمايد: بدبخت ترين انسان کسي است که کار زشت خودش را زيبا ببيند. داستاني مولوي دارد که يک فردي ناشنوا بود و مي خواست که به ملاقات برود. پيش خودش گفت که من پيش او مي روم و او مي گويم چطوري ؟ من هم مي گويم: الحمدلله. وقتي به نزد بيمار رفت به بيمار گفت چطوري ؟ بيمار گفت دارم مي ميرم. او گفت: الحمدلله. گفت پزشک تو کيست ؟ بيمار گفت عزرائيل. فرد گفت: قدمش مبارک. در زمان امام رضا (ع) جرياناتي پيدا شده بود که عده اي مي خواستند امام را بالا ببرند و مي گفتند که امام خداست. اين فرد فکر مي کرد که دارد به امام خدمت مي کند. امام به آنها گفت که اگر شما مي خواهيد از ما تعريف کنيد ما را خراب نکنيد. بعضي ها گناه خودشان را قبول نمي کنند. بعضي ها به اسم بحث هاي سياسي شخصت افراد را خراب مي کنند و افراد را به جان هم مي اندازند. در روايات داريم که حرمت مومن سه برابر خانه ي کعبه است. آبرو شوخي نيست. هرکسي دوست داشته باشد آبروي مردم ريخته بشود عذاب دردناکي دارد. ويژگي بعدي انسانهاي خودساخته صبوري است. مشکلات در همه ي زندگي ها هست. امام رضا(ع) در اين سفر خيلي سختي کشيدند ولي صبر کردند. يکي از پيروان امام صادق (ع) با شتربان خودش دعوا کرد و به او فحش داد. امام از او سوال کرد و او گفت که او به من بد کرد و من به او فحش دادم. امام فرمود که من اين کارها را دوست ندارم. صبري مي خواهد که انسان ناسزا بشنود ولي ناسزا نگويد. صفت بعدي شکر گزاري انسانهاي خود ساخته است. بعضي نعمتها ظاهري هستند مثل گوش و چشم و.. . بعضي نعمتها باطني هستن مثل گلبول هاي خون. ما شکر چشم را بجا مي آوريم ولي شکر زبان کوچک را بجا نمي آوريم زيرا پيدا نيست. در قرآن يک جا خدا به انسان گفته که مرگ بر تو باد و آنجايي است که انسان کفران نعمت مي کند. قرآن مي فرمايد که شيطان از چهار طريق براي گمراه کردن انسان مي آيد. از جلو پشت سر سمت راست و سمت چپ. يعني شيطان همه ي راهها را مي آيد که يک کار بکند و آن اين است که انسانها شکر گزار نباشند. آخرين ويژگي انسانهاي خود ساخته اين است که مي بخشند و کينه ندارند.
سوال – سوره شعرا آيات 61 تا 83 را توضيح بفرماييد.
پاسخ – آخرين آيات اين صفحه معرفي خدا از زبان حضرت ابراهيم است. مي فرمايد خداي من کسي است که من را آفريد وهدايت کرد. خداي من به من آب و غذا مي ر ساند. يعني روزي دادن از اوست. وقتي من بيمار مي شود او شفا مي دهد. بيماري را به خودش نسبت مي دهد. کسي که مي ميراند و زنده مي کند. من طمع دارم که خدا من را ببخشد. اين معرفي خدا از زبان حضرت براهيم است.
سوال – ادامه ي بحث خودسازي از زبا ن امام رضا (ع) را بفرماييد.
پاسخ – يکي از ويژگيهاي اما رضا (ع ) اين بود که مردم دار بود. همواره به مشکلات مردم مي رسيد. امام فرمود که هر کس به زيارت من بيايد سه جا به زيارت او مي آيم. سعي داشت ارتباط خودش را با مردم حفظ کند. انسانهاي خودساخته ويژگي مهمي دارند و اين است که آنها هيچ وقت به قيمت خوشحالي مخلوق، خالق را از خودشان ناراضي نمي کنند. امام رضا (ع) فرمود که اميرالمومنين فرمود: دين ندارد کسي که راضي بشود بنده ي خدا را راضي کند و اطاعت کند بشرط اينکه خدا را ازخودش ناخشنود بکند. يک وقت همسر شما از شما درخواستي دارد که منطقي است ولي يک وقت درخواست او باعث ناخشنودي خدا مي شود. دختر شما دوست دارد که آرايش کرده بيرون بيايد يا پسر شما دوست دارد که در مراسم عروسي موسيقي حرام بگذارد. اگر شما بخواهيد آنها را راضي کنيد خدا را از خودتان ناراضي کرده ايد. انسان بايد بگويد که من تا مرزي دين داري با شما هستم. اگر درخواست اولاد من منجر به لطمه به دين من شد بايد آنرا قبول نکنم. الان خيلي از خانواده ها به خاطر همسر و اولاد دچار گناه مي شوند. درخواست همسر و فرزند تا جايي محترم است که با دستورات الهي و قرآن منافات نداشته باشد.
سوال – من 32 سال سن دارم و از بچگي به گناه کردن عادت کرده بودم و هميشه گرفتار شهواتم بودم. از يزيدهم بدتر بودم. هشت سال پيش نزد امام رضا (ع) رفتم و خواستم که گناه را ترک کنم و با دعاي کميل در حرم توبه کردم و الان سالي يک بار به حرم امام رضا (ع) مي روم. امسال هم به زيارت امام حسين (ع) مشرف شدم. الان که فهميده ام که گناهان من چقدر بزرگ بوده است خيلي ناراحت هستم و چند سالي است که ناراحتي اعصاب گرفته ام. نمي دانم اين عذابي که دارم مي کشم براي همين دنيا است يا در آخرت هم هست. با اين گناهاني که کردم خيلي از مرگ مي ترسم. از وقتي که توبه کرده ام، هيچ يک از گناهان گذشته را تکرار نکرده ام. فکر مي کنم که خدا من را نمي بخشد. الان عذاب وجدان دارم. امام رضا (ع) هم چند سالي است که من را نطلبيده است. راهنمايي بفرماييد.
پاسخ – همين که شما هشت سال است که گناه را کنار گذاشته ايد خودش عنايت است. اين خودش دستگيري است. فردي مدام الله الله مي کرد. شيطان به او گفت که خدا جواب تو را نمي دهد. اگر يک بار شيطان بگويي سريع جواب تو مي دهيم. خطاب آمد: همين الله گفتن پاسخ ماست. کسي به حضرت موسي گفت که تو به خدايت بگويي ما هر چه گناه مي کنيم مصيبتي براي ما پيش نيامده است. و داريم راحت زندگي مي کنيم. خدا فرمود: تو بزرگترين مصبت را داري ولي آنرا احساس نمي کني. تو لذت مناجات با ما را احساس نمي کني. محروميت فقط اقتصادي نيست. ايشان که توبه کرده است خدا دست او را گرفته است. نبايد وسوسه به خودش راه بدهد. گناهان شهواني را نبايد مطرح کرد زيرا آبروي انسان از بين مي رود. توبه ي گناه همان ترک آن است. خدا او را پذيرفته است زيرا او چند سالي است که گناه را ترک کرده و اهل نماز و دعاي کميل شده است. کسي از من پرسيد که اگر کسي شراب خورده باشد نمي تواند به داخل حرم برود؟ من گفتم که شراب نجس است ولي کسي که شراب مي خورد بدنش نجسن مي شود. شراب خور با توبه پاک مي شود. اگر مي گويند که کسي شراب بخورد چهل روز نمازش قبول نيست يعني اينکه بايد اثر گناه کم کم از بين برود. منظور اين نيست که نماز نخواني. ائمه ي ما حتي کساني را که گناهان بزرگ کرده بودند نااميد نمي کردند. ما طلبيدن امام رضا ( ع) را قبول داريم. شما برويد بليط بگير و پول کنار بگذار تا به زيارت برويد. روايت از امام رضا (ع) داريم که اگر کسي از خدا توفيق بخواهد ولي تلاش نکند مثل اين است که خودش را مسخره کرده است. بعضي ها همه ي مسافرت هاي شان را مي روند ولي براي زيارت مي گويند که توفيق نشده است. بعضي ها در سال چند بار به تهران مي آيند و از قم مي گذرند ولي به زيارت حضرت معصومه نمي روند. توفيق تلاش مي خواهد.