![]()
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: سيره عبادي حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام)
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين ماندگاري
تاريخ پخش: 07-01-97
حاج آقا ماندگاري: بسم الله الرحمن الرحيم، الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين.
عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت همه شما دوستداران اهل‌بيت به ويژه دوستداران آقا اميرالمؤمنين(س). در حرم خضرت شاهچراغ، حرم سوم اهل‌بيت هستيم کنار فرزندان عزيز موسي بن جعفر، از همين‌جا هم سال 97 و هم ايام ميلاد با سعادت آقا اميرالمؤمنين(س) را محضر شما خوبان، شيعيان و مواليان و دوستداران حضرت تبريک عرض مي‌کنم. خيلي از ما دوست داريم که عبادت ما شبيه عبادت مولا اميرالمؤمنين باشد. چون شيعه يعني اول شباهت، بعداً شفاعت، من در سيره عبادي اميرالمؤمنين سه تا اصل را محضر شما عرض کنم و اگر من و شما سعي کنيم عباداتمان را بر اساس اين سه اصل تنظيم کنيم، انشاءالله نام من و شما هم جزء شيعيان حضرت مي‌شود که در دعاي ندبه مي‌خوانيم «وَ إِنَّ شِيعَتَكَ عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ مُبْيَضَّهً وُجُوهُهُمْ حَوْلِى أَشْفَعُ لَهُمْ وَ يَكُونُونَ غَداً فِى الْجَنَّهِ جِيرَانِى» شيعيان اميرالمؤمنين، کساني که عبادتشان براساس اصول عبادي اميرالمؤمنين هست، روز قيامت بر منبرهايي از نور سوار هستند.
اولين اصل در سيره عبادي اميرالمؤمنين تفکر حضرت در مورد عبادت است. انديشه حضرت در مورد عبادت است. من شما هر عبادتي انجام بدهيم، حتماً يک انديشه پشت آن هست. سمت خدايي‌هاي عزيز! حضرت يک کلام نوراني دارند در باب تقسيم بندي عبادت کنندگان، يک دسته خدا را عبادت مي‌کنند به خاطر ترس از جهنم، يک دسته خدا را عبادت مي‌کنند بخاطر طمع به بهشت، يک دسته خدا را عبادت مي‌کنند بخاطر اينکه شايسته عبادت است. لذا اميرالمؤمنين در يک کلام قشنگ مي‌فرمايند: خدايا من تو را عبادت نمي‌کنم بخاطر ترس از جهنم، تو را عبادت نمي‌کنم بخاطر طمع به بهشت، «بَلْ وَجَدْتُك اهْلًا لِلْعِبادَة» من تو را عبادت مي‌کنم چون شايسته عبادت هستي. لذا تو را عبادت مي‌کنم فقط براي بندگي! نگاه در رابطه با عبادت نه نگاه عبيد است نه نگاه تجار است. بلکه نگاه بندگي است. اينقدر خدا به من داده، من فقط براي ارتباط و تشکر از خدا نماز مي‌خوانم و عبادت مي‌کنم. اين يک نگاه حضرت به عبادت است. اين نگاه خيلي قشنگ است. در اين نگاه ما نيازمند به عبادت هستيم نه خدا، در اين نگاه ما نيازمند ارتباط با خدا هستيم، نه خدا! در اين نگاه وقتي من توفيق عبادت پيدا کنم شکر مي‌کنم. وقتي توفيق عبادت پيدا مي‌کنم حال مي‌کنم و لذت مي‌برم. اين انديشه اميرالمؤمنين نسبت به عبادت است. من و شما هم بياييم انديشه‌مان را در رابطه با عبادت، در راستاي انديشه اميرالمؤمنين قرار بدهيم.
اصل دوم احساس اميرالمؤمنين در رابطه با عبادت است. حضرت وقتي عبادت مي‌کند احساس مي‌کند متصل به خداست. هرکدام از من و شما يک آدم مشهور، يک صاحب قدرت، يک صاحب شهرت را پيدا کنيد دوست داريم لحظاتي را با او باشيم ولو در قالب يک عکس! اميرالمؤمنين وقتي در حال عبادت است احساسش، احساس معيت با ثروتمندترين موجود عالم هستي است. «وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض» (منافقون/7) «وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض» (آل‌عمران/189)، «وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض» (فتح/4) احساس اميرالمؤمنين اين است که اتصال با خدا دارد. اتصال با خدا «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي» (طه/14)، «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوبُ» (رعد/28) لذا بارها مي‌آمدند به زهراي مرضيه (س) مي‌گفتند: حضرت در نخلستان جان داده؟ فرمود: نه، در آغوش خدا صفا مي‌کند و لذت مي‌برد. چون اوج لذت است در نمازها از خود بي خود مي‌شود. چون اوج لذت است کثرت برايش خسته کننده نيست. چون اوج لذت است، آرامش پيدا مي‌کند. چون در عبادت اوج لذت است در دعاي کميل مي‌گويد: خدايا مرا در آتش ببري، از آن اتصال با تو محروم هستم. «صبرت علي عذابك فكيف أصبر علي فراقك» (مصباحالمتهجد، ص 847) چطور در فراق تو صبر کنم؟ من از آن اتصال جدا مي‌شوم.
اصل سوم؛ اميرالمؤمنين نمازش را چطور مي‌خواند؟ «خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلا» (ملک/2) در مورد عمل اميرالمؤمنين نسبت به نماز سه نکته را مي‌خواهم بگويم. 1- نماز اميرالمؤمنين احسن الصلاة است. بهترين نماز است. اول وقت، با مقدمات و مؤخرات، با حضور قلب و با نشاط، با طمأنينه، اين احسن الصلاة است. حضرت بهترين نماز را برگزار مي‌کند. شب نوزده رمضان به سپيده سحر فرمودند: آيا شده شبي سر بزني و علي را در خواب ببيني؟ چقدر شب‌ها بر ما مي‌گذرد و براي نماز شب بيدار نمي‌شويم؟ اميرالمؤمنين فقط به نمازهاي واجب اکتفاء نمي‌کند، مستحبات را هم کنار واجبات دارد. مقدمات عبادت اميرالمؤمنين، مراقبت در عبادت اميرالمؤمنين، مؤخرات که همان تعقيبات اميرالمؤمنين است، زبانزد است. به امام سجاد مي‌گويند: چرا اينقدر عبادت مي‌کني؟ مي‌فرمايد: از عبادت‌هاي پدرم اميرالمؤمنين خبر نداري. پس اولين نکته در انجام عبادت حضرت زيباترين انجام عبادت است. دومين نکته در انجام عبادت حضرت اين است که حضرت روح عبادت را در عبادت منحصر نمي‌کند. به تمام اعمال زندگي‌اش سرايت مي‌دهد. مي‌شود خواب ما مثل نماز باشد؟ خوراکمان هم مثل نماز ما باشد؟ اميرالمؤمنين خوابش هم شرايط نماز را دارد. يعني نيتش قربة الي الله است. قبله دارد، يعني وقتي مي‌خوابد او را به خدا نزديک‌تر مي‌کند. خواب اميرالمؤمنين هم طهارت دارد. خواب اميرالمؤمنين هم آداب دارد. اگر من و شما خواب و خوراک و پوشاکمان، مديريت و اقتصادمان و سياست‌مان مثل نمازمان باشد، ما پيرو اميرالمؤمنين هستيم.
باور کنيد اگر در سالهايي که از انقلاب ما گذشت، همه مردم و مسئولين خدمتگزار تمام امور زندگي‌مان را پا به پاي عبادت‌هايمان با آداب عبادت انجام مي‌داديم، شرايط مملکت ما امروز خيلي بهتر از اين بود. مشکل ما اين است که گاهي وقت‌ها عبادت‌هايمان را از زندگي جدا کرديم. در زندگي اميرالمؤمنين همان خدايي بودن، نور خدايي که در عبادت مي‌بينيم در زندگي هم مي‌بينيم. همان با خدا بودني که در کسب ثواب مي‌بينيم در کسب ثروت هم مي‌بينيم. در ارتباطات هم مي‌بينيم.
شما عزيزاني که مي‌خواهيد سال 97 را با اعياد ماه رجب آنقدر عجين کنيد، با اين فصل عبادت که شباهت عبادت ما با اميرالمؤمنين بيشتر شود، عبادت اميرالمؤمنين از لحاظ فکري، براي اين است که خدا را اهل عبادت مي‌داند. عبادت اميرالمؤمنين براي اين است که خدا را مي‌بيند و حضرت گفتند: شما خدا را مي‌بيني و عبادت مي‌کني؟ فرمود: اگر خدا را نبينم که عبادت نمي‌کنم. گفتند: با چشم سر؟ فرمود: نه، با چشم دل! مي‌شود آدم با خدا حرف بزند و خدا را حس نکند. نگاه اميرالمؤمنين به عبادت، نگاه شايستگي بندگي بودن خداست. در عبادت بندگي مي‌کند. اميرالمؤمنين احساسش در عبادت، احساس انس با خداست. احساس ارتباط با خداست، اميرالمؤمنين رفتارش در عبادت رفتار يک بنده هست. يک سرباز است، يک عبد است، کسي که بايد اطاعت فرمان خدا کند. نماز را بخواند، روزه را بگيرد، خمس و زکات بدهد، حج و جهاد را انجام بدهد، امر به معروف و نهي از منکر را انجام بدهد، تولي و تبري را به بهترين وجه مراقبت کند، مقدماتش را رعايت کند، در حين عمل رعايت و مراقبت کند و اين عبادت را منحصر در دايره عبادت نکند، در تمام زندگي سرايت بدهد، اگر اينطور شد، حيات و ممات ما بندگي مي‌شود. همه لحظات ما بندگي مي‌شود.
کسي نگويد: نمي‌شود مثل اميرالمؤمنين عبادت کرد. ما مثل اميرالمؤمنين نمي‌توانيم عبادت کنيم، اما شهداي عزيز ما و امام بزرگوار ما، صالحان عصر ما به من و شما نشان دادند، باور کنيد مي‌شود خدا را فقط بخاطر اينکه شايسته عبادت است، عبادت کنيد. مي‌شود وقتي با خدا حرف مي‌زنيم بهترين لذت را ببريم. بهترين حس را داشته باشيم. مي‌شود وقتي با خدا انجام وظيفه مي‌کنيم بهترين فرمانبرداري را داشته باشيم. اينها چيزهايي است که اگر انجام داديم، عبادت ما شبيه عبادت اميرالمؤمنين، قيام و قعود و صوم و صلاة ما شبيه اميرالمؤمنين مي‌شود. اگر اينطور شد، اين شباهت مي‌شود که اول عرضم گفتم. هرچه شباهت ما بيشتر شود شفاعت ما، بهره‌مندي ما از شفاعت بيشتر خواهد شد. بينندگان عزيز يقين بدانيد، نوجوانان عزيز که با آمدن ماه رجب آرزو مي‌کنيد در اعتکاف هم شرکت کنيد. اميرالمؤمنين اينقدر دوست دارند که شيعيانشان اهل خلوت و اعتکاف باشند. اهل حضور قلب در نماز باشند. اهل لذت در عبادت باشند. هرچه شباهت ما هم در اين زمينه بيشتر باشد، دعاي حضرت بيشتر پشت سر ما هست. از شفاعت حضرت بيشتر بهره‌مند مي‌شويم و از همه مهمتر اينکه ما شيعه علي بن ابي طالب هستيم و قرار هست با عبادت و رفتار و اخلاقمان مبلغ اميرالمؤمنين باشيم. براي ورود به ماه شعبان آماده مي‌شويم. براي ورود به ماه رمضان، صلوات ماه شعبان را بلد هستيد «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْفُلْکِ الْجَارِيَةِ، فِي اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ يَأْمَنُ مَنْ رَکِبَهَا وَ يَغْرَقُ مَنْ ترکها الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَ الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَ اللازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ» در صلوات ماه شعبان مي‌گوييم: اين عالم مثل درياي پر از طوفان است. ما تا در عبادات و تعاملاتمان شبيه اميرالمؤمنين(ع) نشويم، قول مي‌دهم در اين درياي پر از تلاطم به کشتي نجات دست پيدا نکرديم. ولي وقتي شباهت به اميرالمؤمنين پيدا کنيم او ناخداي کشتي ما مي‌شود و ما مي‌شويم کساني که در آن کشتي سوار شدند. حتماً آرامش نصيب ما مي‌شود. حتماً سعادت و عزت نصيب ما مي‌شود، ما تمرين کنيم.
شهدا به ما نشان دادند، ما بچه‌هايي داشتيم که با نمازشان واقعاً لذت مي‌بردند. لذت مي‌بردند از نمازشان، يک نمازي مي‌خواندند که به قول يکي از بزرگان هر بي‌نمازي به اشتها مي‌آمد از نماز اينها، طوري عبادت مي‌کردند که هرکس عبادت اينها را مي‌ديد، تشويق مي‌شد براي عبادت کردن. بياييد همچنان که عبادت اميرالمؤمنين شوق عبادت را در ما زنده کرده، من و شما هم شوق عبادت را در هرکسي ما را مي‌بيند، جوان‌هاي دانش آموز و دانشجويي که مي‌گوييد: در محيط‌هاي آموزشي ما بعضي به نماز و عبادت علاقه ندارند. شما بياييد با نوع عبادتمان در آنها علاقه ايجاد کنيد. اشتها ايجاد کنيد. شدني است. ما در جبهه ديديم شد، امروز در خيلي از نقاط عالم مي‌بينيم اين اتفاق دارد مي‌افتد. بعضي نماز شهداء را مي‌بينند، عاشق نماز و خواندن نماز مي‌شوند. اميدواريم خداي متعال به همه ما توفيق بدهد عبادتمان شبيه عبادت علي بن ابي طالب، شبيه عبادت معصومين(ع) بشود که با اين شباهت از شفاعتشان بهره‌مند شويم انشاءالله.
من از طرف شما و همه سمت خدايي‌ها اول يک سلام بدهم به حضرت شاهچراغ که در حرم نوراني ايشان هستيم و هم يک سلام به آقا اميرالمؤمنين بدهم. «السلام عليک يابن رسول الله، السلام عليک يابن اميرالمؤمنين، السلام عليک يابن فاطمه و خديجه، السلام عليک يابن الحسن و الحسين، السلام عليک يابن موسي بن جعفر و رحمة الله و برکاته» خوشا به حال آنهايي که در نجف هستند. انشاءالله دعاگوي همه ما و سمت خدايي‌هاي عزيز باشند. «السلام عليک يا أمين الله في ارضه، يا حجت الله علي خلقه، يا سيدنا و مولانا، انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بک الي الله و قدمناک بين يدي حاجاتنا، يا وجيهاً عند الله اشفع لنا عند الله»
خدايا عيدي ولادت اميرالمؤمنين را فرج فرزندشان مهدي قرار بده. خدايا عيدي ولادت اميرالمؤمنين را نابودي دشمنان اسلام قرار بده. خدايا عيدي ولادت اميرالمؤمنين را سربلندي اسلام و مسلمين قرار بده. خدايا عيدي ولادت اميرالمؤمنين را توفيق عبادت علي گونه به همه ما و همه نسل جوان ما عنايت بفرما. عيدي ولادت اميرالمؤمنين را برآورده شدن حاجات ما و حاجت ازدواج و اشتغال و مسکن و ديانت و حاجت عفت و حاجت عزت قرار بده و هر حاجاتي دارند برآورده به خير بفرما. همه خدمتگزاران به مکتب اميرالمؤمنين، علما و مراجع، همه خدمتگزاران در نظام مقدس جمهوري اسلامي به ويژه رهبر عزيزمان در سايه اميرالمؤمنين از بلاي ارضي و سمائي محافظت بفرما. مريض‌هايي که التماس دعا گفتند به آبروي اين آقا فرزند موسي بن جعفر و به آبروي اميرالمؤمنين(ع) لباس عافيت بپوشان. خدايا به آبروي اميرالمؤمنين باران رحمتت را با عافيت بر همه بلاد اسلامي نازل بفرما. خدايا به آبروي اميرالمؤمنين اموات ما، شهداي ما، امام شهيدان، همه آنهايي که به گردن ما حق داشتند، اين امنيت و عزت، اين موفقيت را براي ما و امت اسلام به ارمغان آوردند، همه را با اولياي خودت محشور بفرما. خدايا به آبروي اميرالمؤمنين قسمت مي‌دهيم، به ما توفيق زينت اميرالمؤمنين بودن عنايت بفرما.
الهي چنين کن سرانجام کار *** تو خشنود باشي و ما رستگار
«و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»
قرائت صفحه 271 قرآن کريم، آيات 35 تا 42 سوره مبارکه نحل؛
«وَ قالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما عَبَدْنا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ نَحْنُ وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ كَذلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ «35» وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ «36» إِنْ تَحْرِصْ عَلى هُداهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ يُضِلُّ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ «37» وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلى وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ «38» لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كانُوا كاذِبِينَ «39» إِنَّما قَوْلُنا لِشَيْءٍ إِذا أَرَدْناهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ «40» وَ الَّذِينَ هاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ لَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ «41» الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ «42»
ترجمه: وكسانىكه شرك ورزيدند، گفتند: اگر خدا مىخواست نه ما و نه پدرانمان هيچ چيزى را غير از او نمىپرستيديم و بدون حكم او هيچ چيزى را حرام نمىكرديم. كسانىكه پيش از اينان بودند نيز اينگونه برخورد مىكردند، پس مگر جز ابلاغ روشن، وظيفه ديگرى بر پيامبران است؟ وهمانا ما در ميان هر امّتى پيامبرى را برانگيختيم (تا به مردم بگويند) كه خدا را بپرستيد و از طاغوت (و هر معبودى جز خدا) دورى نماييد، پس گروهى از مردم كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده و بعضى از آنان گمراهى بر آنان سزاوار است، پس در زمين سير و سفر كنيد، تا ببينيد كه پايان كار تكذيب كنندگان چگونه بوده است؟ (اى پيامبر!) اگرچه بر هدايت آنان حرص مىورزى، امّا (بدان كه) قطعاً خداوند كسى را كه (بخاطر سوء انتخاب وعملش) گمراه كرده هدايت نمىكند و براى آنان هيچ ياورى نيست. و با شديدترين نوع سوگندشان، به خدا سوگند ياد كردند كه هر كس مىميرد خداوند او را برنخواهد انگيخت. آرى (رستاخيز مردگان) وعده حقّى است بر خداوند (وآن را وفا خواهد كرد) وليكن بيشتر مردم نمىدانند. (رستاخيز مردگان) براى آن است كه (خداوند) چيزى را كه مردم در آن اختلاف مىكنند روشن سازد وكسانى كه كفر ورزيدند بدانند كه آنها خودشان دروغگو بودند، (نه انبيا). (رستاخيز مردگان براى ما كار مهمى نيست، زيرا) هرگاه چيزى را اراده كنيم، همانا گفتار ما براى آن چيز اين است كه به آن مىگوييم باش، پس (بىدرنگ) موجود مىشود. وكسانىكه پس از آنكه ستم ديدند در راه خدا هجرت كردند، بدون شك ما در همين دنيا جايگاه نيكوئى به آنان خواهيم داد و اگر مىدانستند البتّه پاداش آخرت بزرگتر خواهد بود. (آنان) كسانى هستند كه صبر نمودند و بر پروردگارشان توكّل مىنمايند.