برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين عالي

-قيامت

90-09-20
سوال – چشم اندازي از قيامت را ترسيم کنيد
پاسخ – کل مباحث قيامت در سه مرحله تحقق پيدا مي کند. مرحله ي اول مرحله ي نفخ است، مرحله ي دوم ورود به عالم محشر و گذراندن مواقف پنجاه گانه ي قيامت است و مرحله ي سوم بحث بهشت و جهنم است.
ما يک چشم اندازي از کل قضايايي که در قيامت رخ خواهد داد را توضيح مي دهيم. ما در ادبيات ديني با کلمات حشر و نشر، نامه ي عمل، حساب و کتاب، ميزان و شهود روز قيامت، بهشت و جهنم آشنا هستيم ولي حقيقت اينها براي ما مشخص و روشن نيست ارتباط اين حودث براي ما روشن نيست. مثلا چه ارتباطي بين نامه ي عمل، صراط و ميزان است ؟ اينها کاملا بهم ربط دارد. بعلاوه ترتيب حوادث در قيامت هم مهم است. ما يک انسجامي در ذهن درست مي کنيم و يک فهرست اجمالي از اتفاقاتي که در قيامت خواهيم داشت را در ذهن فهرست مي کنيم. بعد تک تک حوادث را توضيح خواهيم داد. البته اينها در حد فهم ما در دنيا است و تا ما به آن دنيا نرويم اينها براي ما قابل درک نيست. مرحوم نائيني مي گفت که در خواب استادم مرحوم فشارکي را ديدم و پرسيدم: چه خبر؟ ايشان فرمود: بدانيد که شما يک چيزي شنيده ايد و تا ديدن آن فاصله زياد است. سخت بودن ارتباط حوادث قيامت بخاطر اين است که ما بطور شفاف در آيات و روايات نداريم که ترتيب مراحل و منازل را گفته باشند. البته با يک دقتي مي توان ترتيبي بدست آورد.
وقتي نفخ دوم دميده مي شود و همه از قبرها برانگيخته و مبعوث مي شوند اولين اتفاق حشر است حشر يعني جمع. همه در محشر و عرصه ي قيامت جمع مي شوند. تمام انسانها از بدو خلقت تا آخر جهان در صحنه ي عظيم قيامت جمع مي شوند. درعرصه ي محشر اولين اتفاقي که رخ مي دهد اين است که نامه ي اعمال هر کس را به او مي دهند. در نامه ي عمل، تمام اعمال ما در جلوي چشم ما است و گويي داريم آن عمل را انجام مي دهيم. روايت داريم که گويي شما اعمال چند ساله ات را داري همان موقع انجام مي دهي. حتي شما پلک زدنها و حرکت مردمک چشمهايت را در طول عمرت مي بيني. به تعبير قرآن تمام اين اعمال به گردن انسان انداخته مي شود و هرکس عهده دار اعمال خودش مي شود. جاي انکار وعذر هم نيست. وقتي اين مرحله جهنم را حاضر مي کنند. به تعبير قرآن جهنم را مي آورند. پيامبر در توصيفي دارند که صد هزار ملک زمام جهنم را به عهده دارند. جهنم چنان زهيري دارد که با ديدن جهنم صداي واي نفساني انسانها بلند مي شود. در قرآن حرف زدن جهنم را نقل کرده است. مي فرمايد: هر چه در من بريزند باز من جاي دارم. همه بايد وارد جهنم بشوند و از آن عبور کنند تا به بهشت برسند. قرآن مي فرمايد: همه بايد به جهنم ورود پيدا بکنند. حالا چطور از جهنم عبور کنند؟ از طريق صراط. صراط روي جهنم است. در بعضي از روايت مي گويند که صراط در متن جهنم است نه بالاي جهنم. شما بايد از صراط عبور بکني که به بهشت برسي و گرماي جهنم هم به شما مي خورد. مواقف پنجاه گانه روي صراط است. نماز، روزه، حج، ولايت، عمر، جواني، مصرف کردن اموال، صله ي رحم، حقوق الناس... مواقف پنجاه گانه وظايفي است که بر عهده ي مسلمانان است و در آنجا آنها را بررسي مي کنند. پس روي صراط، اعمال انسان که در دست اوست مورد بررسي قرار مي گيرد و آنرا با ميزان حق مي سنجند. در روايت داريم که اين ميزان وجود اميرالمومنين است که اعمالش خالص بوده است. در اينجا که قرار است اعمال ما را با ميزان بسنجند شهود و گواهان هم بکار مي آيند. يکي از شاهدان اعمال اعضا و جوارح خود ما هستند. پس آنجا دادگاهي است که هيچ راه کتمان و عذر آوردن و انکار کردن در آن نيست. اعمال انسان را وقتي مي آورند همه آنرا مي بينند. تعبير قرآن اين است که اعمالش را انسان مي بيند در حاليکه باز است و مخفي نيست. آن زمان، زمان رسوايي است. اگر کسي اعمالش خوب بود وارد ايستگاه بعدي مي شود ولي اگر عملش ناخالصي داشت او را نگه مي دارند که بيشترين آن هزار سال است. پس فرد بايد روي صراط که شعاعي از جهنم را در برگرفته است بايستد تا پاک بشود و لايق رفتن به ايستگاه بعدي بشود. اگر اعمالش به اندازه ي هزار سال ايستادن نيست به مقداري در آنجا مي ماند که پاک بشود و به منزلگاه بعدي برود. اين منزلگاهها براي اين است که انسان در آنجا پاک بشود تا لايق بهشت بشود. اين ايستگاهها مثل حمام مي ماند که در اين حمام فردي که آلوده است، کيسه اي به تن او مي کشند که اين کيسه براي بعضي ها درد دارد اما فردي که پاک است رد مي شود و به ايستگاه بعدي مي رود. داستان صراط، ايستگاهها و مواقف، شهود و... براي پاک شدن است و اين براي کساني است که لياقت رفتن به بهشت را دارند. اگر کسي اصلا لياقت بهشت را ندارد، او را به اين مسير نمي برند بلکه او را بي حساب و کتاب به جهنم مي برند. کساني که دشمن خدا و با اهل بيت هستند، اين مراحل را نمي گذرانند و مستقيم به جهنم مي روند. روايتي از پيامبر در جلد هفت بحارالانوار داريم که خدا از همه حسابرسي مي کند مگر از مشرکين. آنها بي حساب به جهنم مي روند. امام سجاد (ع) مي فرمايد: براي اهل شرک ميزاني نصب نمي شود. آنها را دسته دسته به جهنم مي برند. براي مومنين که لياقت بهشت را دارند مراحلي هست. آنهايي که احتياج به حمام ندارند و اعمال آنها پاک است يکراست به بهشت مي روند و حساب و کتاب ندارند. پيامبر فرمود: گروهي هستند که بي حساب به بهشت مي روند زيرا خودشان را آلوده نکرده اند. کساني را حسابرسي مي کنند که در دنيا گناه کرده است و توبه نکرده است. کساني که توبه کرده اند، گناهان در نامه ي اعمالشان نوشته نشده است که بخواهند به آن رسيدگي بکنند. کساني که مومن هستند و اعتقادات حقه را دارند ولي آلودگي هايي در دنيا داشته اند، بعد از پاک شدن در منزلگاههاي صراط، لياقت بهشت را پيدا مي کنند. اگر فردي توبه اش صادقانه باشد در نامه ي اعمالش بجاي گناه، خوبي مي نويسند. پيامبر فرمود: هر کس دعاي بعد از نماز (تعقيبات مشترکه نماز در ابتداي مفاتيح الجنان: اللهم ان مغفرتک ارجي من عملي و ان رحمتک اوسع من ذنبي اللهم ان کان ذنبي عندک عظيما...) را بخواند خداوند در روز قيامت نامه ي عملش را به خودش هم نشان نمي دهد که خجالت بکشد. در اين تعقيبات داريم: خدايا مغفرت تو اميدوار کننده تر از اعمال من است، خدايا رحمت تو وسيع تر از گناه من است، خدايا عفو تو بيشتر از گناه من است.
سوال – سوره ي يس آيات 13 تا 27 را توضيح بفرماييد.
پاسخ – آيه هجدهم مي فرمايد: (وقتي خدا پيامبراني را بر قوم انطاکيه مي فرستد آنها با انبياء برخورد کردند و گفتند) ما فال بد به شما مي زنيم. اگر دست از تبليغ برنداريد شما را سنگسار مي کنيم با بدتر از اين بر سر شما مي آوريم. انبياء گفتند: اين فال بد در خودتان است و اين را به گردن ديگران نيندازيد. شما قوم گناهکار هستيد.
ما انسانها تا مشکلي در زندگي پيش مي آيد، فوري به بيرون زندگي نگاه مي کنيم و خودمان را نمي بينيم و مي گوييم که ما را سِحر و جادو کرده اند و بخت ما را بسته اند. اين اشتباه است. انبياء مي گفتند که فال بد در خودتان است. امام صادق (ع) فرمود: بستگي دارد که تو با فال بد چطور برخورد، بکني اگر تو آن را بپذيري و جدي بگيري آن فال هم با تو جدي برخورد مي کند ولي اگر به آن بي اعتنا باشي آن رد مي شود و مي رود. پيامبر فرمود: کفاره ي اين فال ها، توکل بخداست.
سوال –در ادامه ي چشم انداز قيامت توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – کساني که از صراط مي گذرند نه مومنين خالص هستند و نه کفار خالص زيرا اين دو گروه بي حساب به بهشت و جهنم مي روند. اين گروه متوسطين هستند يعني مومنيني که شرايط ايماني را دارند و روي صراط هستند ولي گناهاني دارند که بايد پاک بشوند. کساني هستند که سريع از اين مواقف رد مي شوند و پيامبر فرمود: بعضي از افراد به اندازه ي زمان خواندن يک نماز واجب از صراط رد مي شوند. کساني که از روي صراط رد مي شوند جهنمي نيستند بلکه دارند از سطح جهنم رد مي شوند و شعاعي از جهنم را درک مي کنند تا پاک بشوند. امام کاظم (ع) فرمود: اگر کسي در اين دنيا از خودش حساب بکشد در قيامت از او حساب نمي کشند. حساب کشيدن براي تطهير است و کسي که خودش را در اين دنيا پاک کرده است ديگر نيازي به حساب کشيدن از او نيست. انسان بايد اعمالش را حسابرسي بکند، اگر در اخلاقش اعمال رذيله اي دارد آنرا ترک کند و اگر احتياج به توبه دارد توبه بکند. در اينجا حساب کشيدن راحت 0تر است تا روي پل صراط. آيت الله بروجردي گاهي اوقات عصباني مي شد. ايشان با خودش نذر کرده بود که اگر بي جهت عصباني بشود يک سال روزه بگيرد تا بتواند اين صفت را برطرف بکند. اين افراد باور کرده بودند که حساب کشي در اين دنيا راحت تر از قيامت است. پيامبر به سلمان و ابوذر يک درهم داد و گفت که اين را خرج کنيد. فرداي آنروز پيامبرقيامت عملي برايشان درست کرد. آتشي روشن کردند و ديگي روي آن گذاشتند و سنگي در کنار آتش گذاشتند و به آنها گفتند که يکي يکي روي اين سنگ بياييد و بگوييد که يک درهم را چکار کرديد. سلمان روي سنگ رفت و گفت که من آنرا در راه خدا انفاق کردم و از روي سنگ پايين پريد. ابوذر روي سنگ ايستاد و گفت که مقداري از آنرا نان و مقداري از آن را علوفه خريدم و بعد گفت که سوختم و پايين پريد. پيامبر فرمود: آتش قيامت داغ تر از اين آتش است. ما داريم که از ضروريات زندگي نمي پرسند ولي از تشريفات حلال زندگي سوال مي کنند. امير المومنين در خطبه ي 82 دارد که حتي در مورد حلال هم حساب و کتاب دارد. در آنجا مصرف حلال را هم با ميزان مي سنجند. در آنجا توقف سخت است. انسان نبايد دچار تجملات و تشريفات بشود زيرا براي انسان تعلقات مي آورد. انسان بايد اخلاق هاي رذيله را ترک کند و در همين دنيا خودش را تطهير کند. هر کسي به اندازه ي معرفتش بايدحسابرسي انجام بدهد و کار خوب بکند. پيامبر فرمود: به حساب خودتان برسيد قبل از اينکه به حساب شما برسند. اقدام به حسابرسي ارزشمند است. در توقف گاهها و مشکلات آن بحث شفاعت پيش مي آيد. اللهم رزقني شفاعت الحسين يوم ورود.
خدايا عفو تو بزرگتر از گناهان ماست.