برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين حيدري کاشاني

-امام زمان(عج)

92-03-08

خدا کند که بهار رسيدنش برسد شب تولد چشمان روشنش برسد، چوگرد بر سرراهش نشسته ام شب و روز به اين اميد که دستم به دامنش برسد،هزار دست پر از خواهشند و گوش به زنگ که آن انارترين روز چيدنش برسد ،بر اين مشام و بر اين جان چه مي شود يا رب نسيمي از چمنش بويي از تنش برسد ،خداي من دل چشم انتظار من تا چند به دور دست فلک بانک شيونش برسد.

سوال – چگونه مي توانيم صفت عين اللهي امام زمان(عج) را بهتر درک کنيم؟

پاسخ – با توجه به مقامات وجودي پيامبران و امامان معصوم که خدا در آنها قرار داده است و بر آنها تاکيد کرده است و با توجه به باور قرآني و روايي، بهتر مي توانيم اين مقام عين اللهي را درک کنيم. قرآن مي فرمايد: اي پيامبر ،تو را شاهد بر اعمال امت فرستاديم. يعني مشيت و مصلحت خدا براين قرار گرفته که پيامبران و جانشينان آنها، شاهد اعمال ما باشند. همچنين آنها در قيامت جزو شهود هستند. اين يک مقام واقعي است نه تشريفاتي و به اذن خداست.

ممکن است که ما بگوييم: خداوند خودش شاهد اعمال ماست؛پس چه احتياجي به پيامبران و معصومين داريم؟ خداوند اين طور مشيت کرده است و ما نمي توانيم چون و چرا کنيم.

امام صادق(ع) مي فرمايد :آسمان ها و زمين در نزد امام مانند يک گردو است. يعني احاطه ي آنها ربوبي و قيومي است و از جنس احاطه ي پروردگار است. احاطه ي پروردگار ذاتي و مستقل است ولي احاطه ي علمي امام وابسته ي محض به اراده ي پروردگار است .اين با مقام ستاريت پروردگار منافاتي ندارد. بعضي مي گويند که اگر قرار باشد امامان و پيامبران شاهد اعمال ما باشند، آبروي ما مي رود زيرا ما به ستاريت پروردگار دل خوش بوديم. امامان معصوم مصداق ستاريت پروردگار هستند و خواست الهي اين بوده است. روح تمام مقامات امامان معصوم روح مهر ،محبت، شفت و مهر پدري است .

راوي روغن فروشA  نزد امام رضا(ع) آمد و از حضرت تقاضا کرد که براي او و خانواده اش دعا کند. حضرت با تعجب فرمود: آيا شما باور نداريد که دعاي ما هميشه بدرقه ي راه شماست. امام فرمود :اعمال شما هر شب بر ما عرضه مي شود. آيا در قرآن نمي خوانيد( آيه 105 سوره توبه) که خدا ،رسول و مومنان اعمال شما را مي بينند. روايت داريم که اعمال و رفتار امت هر صبح و شام بر امامان عرضه مي شود. روح شهود و مقام عين اللهي روح شفقت ،مهرباني و محبت است. ما براي اعمال صالح شما دعا مي کنيم A تا خداوند بر تعداد آنها بيفزايد و براي اعمال ناشايست شما طلب مغفرت مي کنيم. در واقع اعمال با لبخند امام مهر قبولي در درگاه خداوند دريافت مي کند. اگر استغفار امامان براي اعمال ناصالح ما نبود، ما هلاکت مي شديم. اين استغفار امامان براي امت و همه ي مردم، تجلي رحمت فراگير الهي است.

پس قبل از اينکه عمل ما بالا برود بر امام معصوم زمان عرضه مي شود و دعاي خير ايشان بر اعمال صالح ما، باعث قبولي اعمال مي شود و استغفار ايشان دستگيري براي گناهان ما مي شود. يکي از بزرگان مي فرمودند: امام زمان(عج) ما نيمه شب هاي زيادي بر گناهان ما اشک ريخته تا آبروي ما نريزد و ما دوباره بتوانيم ازگناه دوري کنيم. و گويا بعد از استغفار آن حضرت، ما توانايي برخاستن و حرکت را پيدا مي کنيم. اين باورها ارتباط قوي را برقرار مي کند مثل پدر مهرباني که مي خواهد راه رفتن را به يک بچه اي که مي خواهد روي پايش بايستد ياد بدهد.

سوال – آيا راه کار عملي براي درک مقام عين اللهي امام وجود دارد ؟

پاسخ- بله .يکي از راه کارهاي اين است که به ما فرموده اند: برعهده ي شيعيان است که به زيارت آن امام بروند. وقتي ما توفيق زيارت پيدا مي کنيم، و به ضريح مطهر نزديک مي شويم حس مي کنيم که زير نظر نگاه حضرت قرار گرفته ايم و مراقبت مان بيشتر مي شود و در واقع اين مقام عين اللهي و شاهد بودن امام را حس مي کنيم. پس وقتي ما با ضريح فاصله داريم با وقتي که نزديک ضريح هستيم تفاوتي وجود دارد .زيارت ها به باور مقام عين اللهي امام کمک مي کند. در اذن دخول حرم امام رضا (ع) مي خوانيم: من شهادت و گواهي مي دهم که تو داري جايگاه من را مي بيني ،صداي من را مي شنوي و سلام مرا پاسخ مي دهي. البته ممکن است که من بخاطر حجاب هايي که دارم صداي امام را نشنوم . کساني که حجاب هاي قلب شان را برداشته ام، راحت مي توانند اين نگاه را حس کنند و صدا را بشنوند.

زيارت چهار مرتبه دارد: عاميانه ،عاشقانه ،عاقلانه وعارفانه .زيارت عاميانه يعني بيشتر به زيارت گنبد و بارگاه و ديوار مي روند و اگر دست شان به ضريح نرسد گمان مي کنند که زيارت انجام نشده است. گويا ظهور نگاه امام را درک نکرده است. ما نمي توانيم بگوييم که اين زيارت ثواب ندارد ولي در مقام معرفت، يک زيارت کم معرفت است. مرتبه ي بالاتر ،زيارت عاشقانه است که همراه با احساس و عواطف است و دست امام و رأفت امام را حس مي کنيم .اما زيارت نبايد صرفا عاشقانه باشد زيرا گاهي اين عشق ها و احساسات به انحراف مي رود. در کربلا عده اي مي خواهند سينه خيز مشرف بشوند اين عشق است ولي با معرفت نيست. در زيارت عاقلانه مراتبي از عقل و عشق باهم مي آميزند. فرد مقامات امام را مطالعه مي کند و سعي مي کند که آداب زيارت را پيدا کند مثل غسل زيارت که داريم :خدايا قلب مرا طاهر کن زيرا من مي خواهم خدمت مظهر پاکان دنيا بروم. شستشوي جسم مقدمه اي بر طهارت روح و قلب است. با غسل زيارت اثر زيارت خيلي بيشتر مي شود. اگر ما باران تميز بخواهيم بايد ظرف مان هم تميز باشد. در اين زيارت ما توجه به درد ، ديوار و بازار نداريم و حتي در راه زيارت ذکر مي گوييم . بالاترين زيارت، زيارت عارفانه است يعني فرد به مراتبي از مراتب عقلي و شهودي رسيده است يعني قلب او، امام را باور مي کند. اين فرد قدم به قدم که به محضر امام نزديک مي شود، خشوع و بي تکبري او بيشتر مي شود.

گرشبي درخانه ي جانانه مهمانت کنند / گول نعمت را نخورمشغول صاحبخانه باش

در زيارت عاقلانه انسان حوائجش را مي طلبد يعني امام را شفيع قرار مي دهد اما در زيارت عارفانه هدف بالاست، ارتباط با شخص امام معصوم .آيت الله بهجت فرمودند: به زيارت هر امامي که مي روييد گويا به زيارت امام معصوم زمان تان مي روييد که حاضر است و مي خواهيد او را چهره به چهره ببينيد. اگر توفيقي بشود که شما بخواهيد امام زمان(عج) را بببيند چه حالي داريد؟ اين مراتب زيارت عارفانه(عارفاً بحق) است يعني امام را مي شناسد و مي خواهد با وجود حضرت ارتباط برقرار کند و با امام تناسب اخلاق پيدا کند .زائر امام رضا(ع) وقتي زيارت عارفانه داشته باشد مي خواهد اخلاق رضوي پيدا کند.

بندگي مثل گدايان به شرط مزد نکن / که خواجه خود صفت بنده پروري داند

امام پدر ما و جانشين خداست و مشکلات ما را مرتفع مي کند و لازم نيست که در آنجا نيازمان را تکرار کنيم. اگر ارتباط حضوري با امام را هدف قرار داديم بقيه ي خيرات هم نازل مي شود. زيارت عارفانه مي تواند پيوند ما را با ساحت عين اللهي امام به نهايت درجه برساند.

وقتي ما به زيارت امام معصوم مي روييم گويا داريم به زيارت امام زمان(عج) مي روييم و گويا لياقت ملاقات امام زمان(ع) را به ما داده اند زيرا روح مطهر امام حي و حاضر است. تمام آداب زيارت مثل غسل ،باحضور قلب بودن،اذن ورود ،نماز زيارت و استغفار مي تواند ما را به باور مقام عين اللهي امام برساند. و اين مقام براي ما محسوس مي شود. ما بايد حالي را که در حرم بدست مي آوريم ،نگه داريم. شياطين سعي مي کنند به محض خروج ما از حرم، حال و حضور قلب را از ما بگيرند. امامان معصوم فرموده اند :اگر حالي که در محضر ما داريد حفظ کنيد مي توانيد به بهترين ملکوت عالم برسيد.

(از سيد بن طاووس داريم)در صلوات مخصوصه امام حسين(ع) که تحت قبه خوانده مي شود داريم :خداوند به واسطه ي گناهانم من را از شما جدا نکند. يعني خدايا به من قدرت بده که گناه نکنم زيرا گناه باعث جدايي بين من و امام مي شود.

سوال – صفحه 342 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.

پاسخ – مومنون يعني ايمان آورندگان .در ابتداي سوره مومنون ،يازده ويژگي مومنان را ذکر مي کند. اگر بخواهد ايمان ما واقعي باشد بايد اين ويژگي ها را داشته باشد. پيامبر فرمودند آيه اول و دوم سوره ي مومنون از گنجينه هاي بهشتي است. آيه اول سوره مومنون مي فرمايد: رستگاري و سعادت دنيا و آخرت براي ايمان آورندگان است. کساني که به دايره ي ايمان وارد نمي شوند به فلاکت مي افتند حتي چون زندگي دنياي شان هم در مسير بندگي خدا نبوده است در مسير فلاکت و هلاکت بوده است. آيه اول و آخر نقشه ي سعادت را بطور فشرده به ما نشان مي دهد. آيه ي پاياني( 118) مي فرمايد :خدايا مرا مورد مغفرت و رحمت خودت قرار بده، تو از بهترين رحم کنندگان هستي .

در فضيلت تلاوت سوره مومنون بايد گفت که اين سوره عاقبت بخيري ما را در دنيا تضمين مي کند. بعضي مي پرسند در شب قدر بهترين دعا چيست .بهترين دعا ،دعاي عاقبت بخيري است .امام صادق(ع) مي فرمايد: اگر کسي سوره مومنون را تلاوت کند(قرائت کند و به آن عمل کند) خداوند فرجام کار او را به خوشبختي ختم مي کند. يعني با عاقبت بخيري از دنيا مي رود.

پيامبر فرمود:هر کس سوره مومنون را در روز جمعه بخواند و بر اين امر مداومت کند، منزل او در فردوس اعلي با پيامبران مرسل باشد. آيه اول و آخر اين سوره از گنج هاي بهشتي است.

وقتي حضرت فاطمه بنت اسد پس از سه روز، از خانه کعبه خارج شد( ديوار کعبه ترک برداشت) حضرت ابوطالب و پيامبر به استقبال آمدند و منتظر بودند. اولين کلمه اي که بر زبان حضرت علي (ع) جاري شد اين بود: سلام بر تو اي پدر، رحمت و برکات الهي بر تو باد. وقتي فاطمه بنت اسد نوزاد را به پيامبر دادند، پيامبر يازده آيه اول سوره مومنون را تلاوت کردند. پيامبر فرمود: حقا که مومنان بوسيله ي تو رستگار شدند و به خداوند سوگند که تو اميرمومنان هستي با علمت بر آنها اميري مي کني، مومنان واقعيA  مطيع تو خواهند شد، به خدا سوگند راهنما آنها به سوي خداوند، تو هستي.

اين سوره پيوند ساحت امامت و ولايت و پيوند مقام امير مومنان با مومنان واقعي است.

سوال- در ادامه ي راهکار عملي براي درک مقام عين اللهي امام، توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ- فقط کساني که در مسير طهارت و پاکي هستند مي توانند قرآن را درک کنند. راه طهارت قلب ما بندگي کردن خداوند است يعني انجام واجبات و ترک محرمات. هر چه بندگي ما بيشتر باشد توفيق درک بيشتري با ساحت امام معصوم ومقام آن داريم .

سيدعلي آقا قاضي طباطبايي توانست ارتباط خاصي را با قرآن و امام زمان(عج) برقرار کند. استاد بيشتر عرفاي عصر ما ايشان است. سيدعلي قاضي طباطبايي به جايي رسيده بود که وقتي از ايشان پرسيدند: آيا در زمان عصر غيبت مي توان امام زمان(عج) را ملاقات کرد، فرمود: کور است چشم باطن کسي که هر صبح نگاهش به جمال امام زمانش(عج) روشن نشود. اگر حجاب قلب ما کنار برود به هر کجا که نگاه کنيم وجه الله را مي بينيم .

آيت الله بهجت در مورد عين الله بودن فرمودند: اين مقام وجود دارد. اگر ما اين مقام را درک نمي کنيم ايراد از ماست زيرا چشم باطن ما ضعيف است. ما عينک مي زنيم که چشم باطن مان قوي بشود ولي عينک هم پر از گرد و غبار است. اين مقام جزو مقامات هستي است. اگر حجاب هاي قلبي کنار برود اين مقام ديده مي شود.

دستور سيدعلي قاضي طباطبايي براي سلوک مهدوي و قوي شدن ارتباط با امام زمان(عج)، عبارت است از :بر شما باد به تلاوت قرآن کريم در دل شب با صوت نيکو محزون چراکه آن شراب جان مومنان است. ايشان يک انس شبانه روزي با قرآن داشتند. تفسير الميزان را از سيد علي قاضي طباطبايي گرفته ايم که هر آيه بواسطه ي آيات ديگر تفسير بشود يعني هر آيه فشرده ي شده ي تمام آيات ديگر است. در سوره مومنان داريم: مومنان رستگار شدند. مومنون چه کساني هستند ؟ پس بايد تمام قرآن را بخوانيد تا بتوانيد اين آيه را تفسير کنيد.

توصيه ي بعدي ايشان نماز اول وقت است. دستور سيد علي قاضي طباطبايي به علامه طباطبايي اين بود که اين آيه را بنويسيد و آنرا در جايي نصب کنيد که هر روز ببينيد: آيا خدا کارهاي ما را نمي بيند. نماز شما را در دژ محکم در مقابل شيطان قرار مي دهد. ذکر خداوند ترک کننده شيطان است. ايشان بر ذکر خداوند در همه ي عرصه ها تاکيد داشتند.يعني هميشه خدا را ياد کنيد. ذکر قلبي و ذکر لساني داريم. يعني قلب ما هميشه به خدا وصل باشد و هر چه مي بينيم به ياد خدا باشيم . اين دو بيتي را ايشان به شاگردان شان توصيه مي کردند:

سررشته ي دولت اي برادر بکف آر/ وين عمرگرامي به خسارت نسپار

يعني همه جابا همه کس درهمه حال/ مي دار نظر تو يکسره جانب يار

تاکيد بعدي ايشان نماز شب است .ايشان فرمودند :سراغ نداريم کسي را که به مقام معرفت و حکمت رسيده باشد بدون مداومت بر نماز شب. حتي اگر شده دو رکعت نماز شفع و يک رکعت وتر قبل از نماز صبح را داشته باشيم. بيداري بين الطلوعين و تعقيبات نماز صبح هم در ظرافت و لطافت قلب موثر است که فرد بتواند حضور خدا و جانشين او را درک کند.

توصيه ي ديگر ايشان توسل به اهل بيت و ائمه مخصوصا امام حسين(ع) است. ايشان فرمود :به هر کجا که رسيده ام به برکت قرآن و ساحت امام حسين(ع) است ،در زير آسمان سه مرتبه گفته بشود: صلي الله عليک يا اباعبدالله .

شهيد مرتضي آويني مي نويسد: آن شراب طهور که شنيده اي ،مومنان را مي چشاند و قلب شان را به آرامش مي رساند ميکده اش کربلاست و ساقي اش حسين است. حسين از دست پاک يار مي نوشد و ما از دستان پاک حسين.

هر چقدر که براي ما امکان دارد ارتباط مان را با قرآن برقرار کنيم و حداقل روزي پنجاه آيه تلاوت کنيم و يک آيه را دسترو العمل روز قرار بدهيم . پس براي قرآن وقت بگذاريم.

طبرسي روايتي از لسان امام زمان(عج)نقل مي کند که مي فرمايد: کساني که عنوان شيعگي و پيروي از ما را يدک مي کشند اما براساس جهل عمل مي کنند نه براساس حکمت وعرفان ،ما را اذيت مي کنند. يعني رفتار و گفتار جاهلانه و نيات و اعمال شيطاني ما، امامA  را اذيت مي کند.

پس امام زمان(عج) تمام اعمال ما را رصد مي کند و براي گناهان ما مغفرت مي کند ولي بخاطر اين گناهان اذيت مي شود. بايد سعي کنيم که قلب پدر مهربان مان را اذيت نکنيم.