برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: سلامتي و اهميت آن در تعاليم ديني
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين بهشتي
تاريخ پخش: 07-07-99    
شريعتي: بسم الله الرحمن الرحيم، اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
کي مي‌شود بيايي و نيلوفر آوري *** گلهاي رنگ رنگ به هر دفتر آوري
باران شوي، بهار شوي غنچه غنچه گل *** لب وا کني گلاب خوش قمصر آوري
سلام مي‌کنم به همه دوستان عزيزم، بيننده‌هاي خوب و نازنين‌مان، انشاءالله هرجا هستيد خداوند متعال پشت و پناه شما باشد. حاج آقاي فرحزاد همچنان در بستر بيماري هستند و مشغول استراحت، انشاءالله خداوند متعال هرچه سريعتر بر تن ايشان لباس عافيت بپوشاند. حاج آقاي بهشتي سلام عليکم و رحمة الله. خيلي خوش آمديد.
حاج آقاي بهشتي: سلام عليکم و رحمة الله، بنده هم خدمت شما و بينندگان عزيز سلام مي‌کنم، صحت و سلامت و خير و برکت براي همه عزيزان و عزت براي همه کادر درمان و همه خواهران و برادراني که کمک‌هاي مؤمنانه مي‌کنند، آرزو مي‌کنيم.
شريعتي: حاج آقاي فرحزاد، اگر بيننده برنامه هستيد، ما و مخاطبان براي سلامتي شما دعا مي‌کنيم و همينطور براي تک تک مريض‌هايي که التماس دعاي ويژه داشتند. بحث امروز ما با حاج آقاي بهشتي در مورد صحت و سلامتي است. بحث شما را خواهيم شنيد.
حاج آقاي بهشتي: بسم الله الرحمن الرحيم، «الهي انطقني بالهدي و الهمني التقوي» به بهانه همه شرايطي که در جهان وجود دارد به نظرم رسيد با بحث امروز، بيشتر به فکر سلامتي خود و ديگران باشيم. موضوع بسيار مهمي است. خداوند انسان را براي منظور مهمي آفريده و بايد اينجا نقش ايفا کند، اين نقش را با اين بدن انجام مي‌دهد. اين بدن بايد سالم باشد. با اين چشم بايد تحقيق کند، چشم بايد سالم باشد. با اين گوش بايد صداها را بشنود، گوش بايد سالم باشد. آرامش بايد داشته باشد، بيانديشد. اين گام‌ها بايد محکم باشد و سالم باشد و چرخ کارخانه‌ها بچرخد. اين دست‌ها بايد، انسان بخواهد مأموريت خدا را اجرا کند، عبادت، خدمت و فعاليت و سلامت لازم دارد. يعني نباشد هدف خلقت مختل خواهد شد. يک موضوع حاشيه‌اي و جنبي نيست. يک موضوع فوق العاده اساسي است. براي همين است همه کساني که براي سلامت مردم خدمت مي‌کنند نزد خدا خيلي آبرو دارند. خيلي ارزش دارند، امروز را درباره اين موضوع صحبت مي‌کنيم. در تفسير اين آيه «وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ‏ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ» (مؤمنون/8) مؤمنان کساني هستند که به امانت‌ها و عهدها توجه مي‌کنند. اين امانت چيست؟ احاديث مي‌فرمايد: تن شما امانت خداست. حتي اعضاي بدن شما، «العَينُ أمانه» اين چشم امانت است. «السمعُ أمانه» گوش امانت است. «القلبُ أمانه» اين دل امانت است.     پس چيزهايي که به بدن و اعضاي ما ضرر مي‌رساند سلامت ما را به خطر مي‌اندازد، حرام است. اين حرف اول است.
حرف دوم، دو تا از واجبات ما که خيلي مهم هستند، امر به معروف و نهي از منکر است. ما بايد معروف‌ها و منکرها را بشناسيم. يکي از معروف‌هايي که در همه روزگاران و امروز زياد بايد به هم بگوييم، مسأله سلامت است. در خانه، پدر و مادرها، همسرها به هم، همسايه‌ها به همديگر که مراقب سلامتي خود باشيد. خانواده‌ها خيلي خسته شدند، کم مي‌آورند، بايد به هم روحيه بدهيم. همين ماسکي که دلسوزان مي‌گويند: ماسک بزنيد، دست بشوييد. از هم فاصله بگيريد. شوخي نگيريم! اين را معروف بدانيم، خودمان را موظف کنيم به بچه‌ها و بچه‌ها به والدين، چطور پليس، بچه‌ها را به کار مي‌گيرد که به راننده ماشين که پدر خودش است بگويد: سرعت را رعايت کن، اينجا جاي سبقت نيست و پليس افتخار مي‌کند چنين کارگزاراني دارد. از همه بايد کمک بگيريم که طوري شود وقتي وزير محترم بهداشت گزارش مي‌دهد يک گزارش راضي کننده باشد. مردم ما در حد نصاب رعايت مي‌کنند، به همديگر گزارش مي‌دهند و توجه مي‌دهند. فرد فرد جامعه موظف هستند به مسأله فکر کنند و به همديگر تذکر بدهند.
نکته سوم اينکه ما افتخار داريم، کتاب‌هاي حديثي ما با موضوع عقل و علم شروع مي‌شود و کتاب‌هاي فقهي ما با موضوع طهارت و پاکي، اين جاي افتخار دارد که مثلاً در فقه طلبه‌ها پنجاه کتاب مي‌خوانند و شروعش از پاکي است. اين نشان مي‌دهد در دين ما چقدر موضوع بهداشت اهميت دارد. بحث ما مهم است. مطالعات کوتاهي انجام دادم، بيش از اين پيگيري کنيم و به همديگر تذکر بدهيم. قرآن کريم مي‌فرمايد: «لا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ» (بقره/195) با دست خودتان، خودتان را نابود نکنيد. يک معنايش همين است، اگر به بهداشت بي توجهي کنيم، به دست خودمان، خودمان و ديگران را به ورطه نابودي انداختيم. براي سلامت که موضوع مهمي است و پيامبر که آمد اين شعار را انتخاب کرد، سلام بگوييد يعني سلامتي شما را مي‌خواهم. اينقدر مهم است اين کلمه مثل اکسيژن در طي يک روز با امواج از طرف مردم به همديگر رد و بدل مي‌شود. سلام عليکم! يعني سلامتي، پيامبر فرمود: آئين مسلماني، تحيت و ادبشان سلام کردن است. اين نشان مي‌دهد موضوع سلام و سلامتي خيلي اهميت دارد.
عواملي که سلامتي مي‌آورد من در سه دسته بيان کنم. دسته اول مسأله پيشگيري و بهداشت است. دسته دوم مسأله تغذيه و خوردن و آشاميدن است. دسته سوم مسأله تفريح و ورزش است و اينها عامل‌هاي سلامتي هستند. سلامتي روحي و رواني خيلي بحث دامنه‌داري است. بخش مهمي از حرف‌هاي امروز از اساتيد احکام مثل استاد فلاح زاده يا جناب آقاي وحيدي در خراسان است. يک دور اين عزيزان فقه را نگاه کردند که کجاها به سلامتي مربوط است. مثلاً همين وضو، آب خودش يک عامل سلامتي و بهداشت است. اسلام يک کاري کرده که يک مسلمان شبانه روز دست و صورتش را بشويد. اين دست‌ها و صورت پيوسته در معرض آلودگي است. هرکس هر شغلي دارد، يک کاري کرده اسلام که تا مي‌خواهي نماز بخواني به قصد قربت بايد دست و صورت بشويي. ولي به طور ضمني هم اين ثمره را دارد. امام رضا فرمود: وضو سه حکمت دارد، اول پاکيزگي، دوم شادابي، سوم نورانيت دل. پس آب براي بدن باعث بهداشت است. همين آب اگر ضرر دارد، پزشک گفته: آب براي سلامت چشم من ضرر دارد، وضو نگيريد. تيمم کنيد. يا آيه 6 سوره مائده، که سه حکم وضو و غسل و تيمم آمده است. مي‌فرمايد: اگر براي وضو و غسل يک جايي است آب گيرش نمي‌آيد، يا آب هست برايش ضرر دارد، تيمم کند.
مي‌خواهد وضو بگيرد، دستش مجروح است. شکستگي دارد، سوخته است. اگر آب براي سلامتي ضرر دارد، وضوي جبيره بگيرد. اينها با نگاه اول احکام است اما با نگاه دقيق‌تر توجه اسلام به سلامتي است. اسلام راضي نيست تعداد مريض‌ها زياد شود. طول درمان پيدا کند، مريضي‌ها شدت پيدا کند. هرجا به طور جدي احتمال مي‌دهيد بيماري زياد شود يا بيماري تازه‌اي پيدا شود، يا بيماري مجدد برگردد، نبايد کاري کنيد که دوباره بيماري برگردد. مثلاً روزه، «صُومُوا تَصِحُّوا» روزه بگيريد تا اين اضافاتي که در يک سالي که غذا خورديم دفع شود. پزشک به مريض مي‌گويد: روزه براي شما ضرر دارد. حتي اگر روزه بگيرد، دوباره بايد قضا کند، وظيفه‌اش خوردن روزه است. چرا؟ چون به سلامتي‌اش مربوط است. اگر گرفت چطور؟ دوباره بايد بگيرد. اينها نشان مي‌دهد اسلام چقدر براي سلامت ما و ديگران اهميت قائل است. مادر باردار است، مي‌خواهد روزه بگيرد. روزه براي خودش ضرر ندارد ولي براي بچه‌اش دارد، نبايد روزه بگيرد. بايد به فکر سلامت ديگران باشيم. يا بچه شيرخواره است. قرآن کريم مي‌فرمايد: «لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها» (بقره/233) مادر حق ندارد به بچه‌اش ضرر بزند. پدر حق ندارد به بچه‌اش ضرر بزند. مگر پدر و مادر، آيه را پيگيري مي‌کنيم در مورد طلاق است. زن و شوهر بچه شيرخواره دارند مي‌خواهند از هم جدا شوند، اين جدا شدن به بچه ضرر مي‌زند. به سلامت بچه آسيب مي‌زند، سلامت بچه مهمتر است. اينها قواعد کوچکي است که در اين برنامه مي‌گوييم ولي نشان مي‌دهد چقدر اسلام به سلامت اهميت داده است. مثلاً خوردني‌ها، هر خوردني براي ما ضرر دارد خوردنش حرام است. چه اصل خوردني حرام باشد مثل شراب، امام رضا فرمود: خداوند چيزي را حرام نکرده مگر اينکه ضرري داشته باشد. شراب براي سلامت با ضرر دارد. به عقل و گوارش ما  به بدن و روح ما آسيب مي‌زند. گاهي نجس و حرام نيست، يک غذايي است، يک نفر غذا خورده همچنان غذا در سفره هست، مي‌گويد: اسراف هست، بخوريم. اين پرخوري حرام است. چرا؟ به بدنش ضرر مي‌زند. ملاک حفظ سلامتي و تندرستي است.
يک دعايي در کتاب صحيفه سجاديه هست، دعاي بيست و سوم دعاي سلامتي است. در خيلي از خانه‌ها صحيفه سجاديه است، يا در موبايل‌ها، دعاي بيست و سوم دعاي عافيت است و در اين دعا چهارده بار کلمه عافيت آمده است. منتهي امام زين العابدين(ع) که انسان کامل است اينطور از خدا سلامتي مي‌خواهد، سلامتي همه جانبه پيوسته جسمي و روحي و دنيايي و آخرتي، يک چنين عافيتي از خدا مي‌خواهد. دل سالم باشد، فکر سالم باشد، دنياي من سالم باشد. پيغمبر فرمود: علي جان، روزگاري شهيد خواهي شد. اميرالمؤمنين پرسيد: «أ في سلامة من ديني» دينم سالم خواهد بود؟ دايره سلامت خيلي وسيع است. از خدا همه را بخواهيم. خدايا تنم سالم باشد، جانم سالم باشد، دنياي من سالم باشد. ترجمه‌اش را بخوانيم. تمامش سلامت خواهي از خداست. دعاي پانزدهم در مورد بيماري است که در آنجا امام زين العابدين به درگاه خدا عرض مي‌کند «فَمَا أَدْرِي، يَا إِلَهِي، أَيُ‏ الْحَالَيْنِ‏ أَحَقُّ بِالشُّكْرِ لَكَ، وَ أَيُّ الْوَقْتَيْنِ» کدام يک از اين دو حالت، کدام يک از اين دو وقت، مرا به تو نزديکتر مي‌کند؟ در حال سلامتي که توفيق خدمت و عبادت دارم يا در حال مريضي که تلنگري براي من است براي بازگشت و توبه. پس دعاي پانزدهم در مورد بيماري و بيماران، دعاي بيست و سوم درباره سلامتي و سالم‌ها. حالا که اين شرايط پيش آمده، پيوسته دعا کنيم براي بيماران، دعا کار سختي نيست. آنهايي که همت دارند کمک مي‌کنند. ما که تماشا مي‌کنيم دعا کنيم، خدا قسمت کند مکه را، وارد مسجدالحرام مي‌شويم. حاجيان مي‌پرسند بهترين کار در مسجدالحرام چيست؟ مي‌گويند: طواف. گاهي مي‌گويند: اينقدر طواف کرديم خسته شديم. گاهي مي‌گويند: نماز خيلي خوانديم، ديگر چه؟ مي‌گويند: نگاه، بنشينيم به کعبه نگاه کنيم. همين دعا به ديگران، به همه کساني که درگير اين ماجرا هستند. خودشان و خانواده‌هايشان مضطرب هستند.
شريعتي: در دعاها زياد داريم صحت در بدن را از خداي متعال تمنا کنيم.
حاج آقاي بهشتي: کلمه عافيت را در دعاها زياد داريم. مي‌فرمايند: در حج، انشاءالله با برطرف شدن مريضي و ريشه کن شدن آل سعود همه آرزومندان راهي مکه و مدينه شوند، شرط رفتن به حج سلامتي است. استطاعت مالي و بدني شرط اول است. مناسک را مي‌خواهيم انجام بدهيم، بعضي يا از قبل مريض بودند، يا آنجا مريض شدند. بيماران همه احکام خاص دارند. به روحاني کاروان مي‌گويد: نمي‌توانم طواف کنم، پاي من شکسته، دستم شکسته، مي‌گويند: نايب بگير، يعني يک نفر ديگر اين کار را برايت انجام بدهد. يعني براي سلامتي و حفظ سلامتي تبصره زياد در فقه است. ولو مريضي شدت پيدا کند، ولو سلامتي به خطر بيافتد، سلامتي را حفظ کن اين کار را يک کسي ديگر برايت انجام بدهد. يا خودت انجام بده در وقت‌هاي ديگر که خلوت باشد. خود همين که فرمودند با آب پاک و مطلق وضو بگيريد، اگر با هر آبي به ما اجازه مي‌دادند، سلامتي به خطر مي‌افتد. بيشتر بيماري‌ها از دهان و بيني و چشم است. با آب پاک و مطلق، با چيز ديگري قاطي نباشد. شکستن نماز حرام است اما استثناء دارد. مگر اينکه سلامتي ما يا مال ما به خطر بيافتد. يک دزدي وارد شده مي‌خواهد کفش‌ها را بدزدد. يا يک گزنده‌اي به سمت ما مي‌آيد، جان ما در خطر است. اجازه مي‌دهند نماز را بشکنيم و سلامتي را حفظ کنيم و گزنده را دور کنيم.
نماز جماعت چقدر ثواب دارد؟ يک نفر اگر به يک نفر اقتدا کند ثواب 150 نماز، دو نفر اقتدا کند، ششصد نماز، سه نفر 1200، چهار نفر 2400، پنج نفر 4800، شش نفر 9600، تا ده نفر و بيشتر، اگر نفرات جماعت به ده نفر و بيشتر رسيد ثواب يک رکعتش را، اگر آسمان‌ها کاغذ شود و جنگل‌ها قلم شوند و درياها مُرکب شوند، جن و انس نويسنده، نمي‌تواند ثواب يک رکعتش را بنويسد. فقهاي ما مي‌فرمايند: يک کسي وضو دارد، مي‌رسد نماز جماعت برپا شده است. الآن اقتدا کند کسي نمي‌تواند ثوابش را حساب کند ولي احتياج به دستشويي دارد، اگر ادرارش را نگه دارد به سلامتش خدشه وارد مي‌شود. مي‌فرمايد: از اين ثواب صرف نظر کن سلامتي مهم است. دستشويي برو و وضو بگير و نماز فرادي بخوان. اينها مسائل مهمي است که مي‌گويد: سلامتي چقدر اهميت دارد. به ازاي ثوابي که هيچکس نمي‌تواند توصيف کند سلامتي مقدم است.
اگر قيام نماز براي نمازگزار ضرر دارد، ديسک کمر دارد، بايد منطقي پشت آن باشد. طبق مسأله، مرتبه به مرتبه نشسته نماز بخواند. نشسته نمي‌تواند خوابيده بخواند. «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ‏ اللَّهَ‏ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ» (آل‌عمران/191) در تفير آمده اشاره به نماز مريض است. سالم‌ها ايستاده، مريض‌ها يا نشسته يا خوابيده، مي‌گويد: من همين اندازه بايستم مهره کمرم آسيب مي‌بيند. درمانم بهبودي ديرتر صورت مي‌گيرد. رزمنده در جبهه جنگ نبايد جايي نماز بخواند که احتمال ضرر دارد، بايد در سنگر نماز بخواند. بگويد: خدايا من دقت‌هاي لازم را انجام دادم. يعني اساساً در موقعيتي قرار بگيريم که براي سلامتي ما حرام است، ميدان جنگ هم قواعد خودش را دارد.
در سرما با لباس کم بايستد و نماز بخواند، سرما مي‌خورد و نبايد اين کار را بکند. طعنه مي‌زند، کنايه مي‌زند حاج آقا اينقدر سخت نگير. نذر احکامي دارد. مشروط است به اينکه براي سلامتي ضرر نداشته باشد. نذر مي‌کند از اينجا تا جمکران پياده بروم، ديسک کمر هم دارد و براي سلامتي‌اش ضرر دارد. نذر طوري باشد براي سلامتي ضرر نداشته باشد. سفري که براي سلامتي ضرر دارد حرام است و در آن نماز شکسته نمي‌شود. يکي از چيزهايي که ما به شوخي مي‌گيريم. حفظ تندرستي، اين بدن نزد ما امانت است. بايد با آن خدمت کنيم، عبادت و فعاليت کنيم. نبايد اين بدن خراب شود. حتي مجرم را بناست شلاق بزنند. يک مجرمي است، قاضي آمده و شلاق زده و هشتاد ضربه شلاق بايد بخورد. حق ندارند در سرما او را شلاق بزنند يا در گرماي زياد که بهبودي‌اش، در شرايط طبيعي هشتاد ضربه شلاق بخورد يک روز بايد استراحت کند ولي در گرما يا سرماي زياد آسيب بيشتري مي‌رسد، حق ندارند اين کار را بکنند. حتي نسبت به مجرم!
اگر خوردن و آشاميدن چيزي به سلامتي ضرر بزند، رسم است در جامعه ما يک کسي رفته دکتر دارو گرفته، ديگران هم مي‌خورند. او مي‌گويد: من خوردم بهتر شدم، چند دانه به من بده بخورم! نگهداري و خريد و فروش موادي که به سلامتي مردم آسيب مي‌زند حرام است، مثل مواد آتش زا. چهارشنبه سوري مي‌شود، ترقه مي‌زنند. يا مواد غذايي و داروهايي که تاريخ گذشته است. اينها همه استفتاء شده است. کساني که شغلشان درگير سلامت مردم است، هرکسي که با مواد خوردني و آشاميدني و دارو سر کار دارند. مواد مخدر که به صدها و هزاران جوان آسيب مي‌زند و نابودشان مي‌کند. در مواردي خوردن غذا اگر حرام نباشد مکروه است. خوردن غذاي داغ، يا خوابيده غذا خوردن، يا در حال راه رفتن غذا خوردن يا خوردن آب همراه غذاي چرب، نهي داريم ولي فقيه ممکن است بفرمايد اين معني کراهت است. با غذاي چرب آب نخور يا در حال راه رفتن يا خوابيده غذا نخور. غذاي داغ نخور چون به سلامتي لطمه مي‌زند.
در امر به معروف و نهي از منکر، دو واجب است و شرايطي دارد و يک شرط اين است که ضرر نداشته باشد. ضرر مالي و جاني. مثلاض ممکن است من امر به معروف بکنم مرا بزنند، واجب نيست. مگر آنکه آن معروف موضوع مهمي باشد که سالار شهيدان هم برايش فدا شود ارزش دارد مثل اصل اسلام. اصل کعبه و قرآن، ولي حالا ما در مسافرت حرکت مي‌کنيم يک کسي آنجا صدمه مي‌بينم، به خطر مي‌افتم، سلامت خودم و همراهانم، مي‌فرمايند: واجب نيست. يعني مسأله سلامتي و حفظش اينقدر اهميت دارد. تقيه که چند جور تقيه داريم، تقيه براي حفظ وحدت، يکي هم براي حفظ جان. يک اصلي در اسلام داريم قصه‌اي دارد «لا ضرر و لا ضرار في الاسلام» ضرر زدن و ديگران را در فشار گذاشتن که آسيب ببينند حرام است. اين ضرر ممکن است با يک خوردني باشد. ممکن است با يک نوشيدني باشد. هرکاري که به بدن ما ضرر مي‌زند، حرام است.
بقيه حرف‌هاي ما در مورد بهداشت است. اين هم يکي از عامل‌هاي سلامتي است. به چند تا از دوستان پزشک زنگ زدم که وضع بهداشت دهان و دندان در ايران در مقايسه با کشورهاي ديگر چطور است؟ گفتند: وضعيت قابل قبولي است. در سالهاي گذشته بيشتر ايراني‌ها مراقب دندان‌ها و دهان خود هستند، ولي به طور کلي مسأله بهداشت که پيشگيري هست براي سلامت ما خيلي اهميت دارد. وقتي که باقي مانده گرچه مردم اين احاديث را شنيدند ولي زمان تکرار هست. اميرالمؤمنين فرمود: «لَا وِقَايَةَ أَمْنَعُ‏ مِنَ‏ السَّلَامَةِ» (کافي/ج8/ص19) حفظ سلامتي بهترين نوع پيشگيري است. تا اينکه مريض شويم و دنبال دارو و درمان برويم. اين حديث در غررالحکم آمده است. بهداشت را بايد از اين دست‌ها شروع کنيم. در اين مريضي مي‌گويند: پيوسته دست‌هاي خود را بشوييد. بيشترين سر و کار ما با اشياء از طريق همين دست است. بيشترين مريضي از طريق دهان و بيني و چشم است.
امام رضا(ع) فرمود: وقتي کسي وضو مي‌گيرد فرشته‌ها به او توجه مي‌کنند. وضو در احاديثي که داريم گاهي به معناي همان شستن خالي است و گاهي به عنوان يک عبادت است، مخصوصاً براي وقت غذا، قبل از غذا و بعد از غذا دست‌ها را بشوييد. اين سفارش در اسلام از روزهاي اول آمده است. در برنامه سمت خدا، کودکي پيامبر عزيز اسلام را مي‌گفتيم، يکي از ويژگي‌هاي کودکي و نوجواني پيامبر اهميت به نظافت است. مي‌گفتند: محمد نظيف(ص)! حتي دو سه ساله که بودند، دايه‌اش حليمه سعديه از او تعريف کرده است. پرسيدند: چند ويژگي از اين طفل بگو، فرمود: صبح‌ها وقتي بلند مي‌شود صورتش را مي‌شويد و سعي مي‌کند لباسش لک نداشته باشد. لباس‌هاي زير خود را وقتي بزرگ شد در ديگ آب جوش مي‌جوشاند. سفارش شده پيوسته با وضو باشيد، يعني تکرار شستن دست‌ها و صورت. دارد پيامبر ما يک روزي در خيابان شيطان را ديد. از او پرسيد: چخبر؟ گفت: خيلي عصباني هستم. فرمود: از چه کسي؟ گفت: اول از خودت. بعد از شانزده نفر ديگر، حضرت فرمود: آن شانزده نفر چه کساني هستند؟     توضيح داد، شيطان گفت: يکي کساني که دوست دارند هميشه با وضو باشند. وضو يک بعد معنوي و يک بعد ظاهري دارد. قرآن مي‌فرمايد: «وَ اللَّهُ يُحِبُ‏ الْمُطَّهِّرِينَ‏» (توبه/108) خدا پاکيزه‌ها را دوست دارد. مگر نمي‌خواهيم محبوب خدا باشيم؟ لباس پاک، بدن پاک، فکر و دل پاک را خدا دوست دارد، مردم و جامعه هم دوست دارند. از چيزهايي که محو پيغمبر مي‌شدند مي‌آمدند تماشا و آراستگي او را مي‌ديدند.
اما بهداشت دهان و دندان، مجموعه‌اي است که جناب آقاي ري شهري نوشتند، دانشنامه احاديث پزشکي، تقريباً پنج صفحه براي بهداشت دهان و دندان    حديث دارد که چند مورد را جدا کردم. برداشت من اين است که پيامبر ما مي‌خواستند تحولي در مسأله بهداشت در جامعه ايجاد شود. اينکه بعضي موضوعات احاديثش بيشتر از پيغمبر است. مثل موضوع خانواده، من اينطور مي‌فهمم که حضرت مي‌خواست در مسأله خانواده يک تحولي ايجاد شود نسبت به زمان جاهليت، اينجا پيغمبر فرمود: آنقدر جبرئيل درباره‌ي دهان و دندان و مسواک زدن سفارش آورد ترسيدم دندان‌هاي من بريزد از بس مسواک مي‌زنم. اين تعبير پيغمبر است! پيغمبر فرمود: آنقدر جبرئيل مرا به مسواک زدن سفارش کرد که گمان کردم واجب خواهد شد. يکي از واجبات مسواک زدن است. از امام باقر(ع) دو حديث داريم، يک حديث اين است که دو رکعت نماز با مسواک ثواب هفتاد رکعت نماز دارد. يک حديث ثواب     صد رکعت نماز دارد. محاسبات ما با پول است اما صد رکعت و هفتاد رکعت چيست؟ آن طرف خط در قيامت معلوم مي‌شود چقدر محتاج هستيم. مدت زيادي کسي پشت در بهشت محتاج يک صلوات است که اگر به پرونده‌اش اضافه شود راهي بهشت مي‌شود. پيغمبر فرمود: اگر مردم مي‌دانستند مسواک زدن چه فوايدي دارد آن را با خود به بستر خواب مي‌بردند. خود پيغمبر روايت دارد مثل نجارها، مسواکش را پشت گوش مي‌گذاشته که هميشه يادش باشد.
پيغمبر فرمود: «تَسَوَّكُوا فَإِنَّ السِّوَاكَ مَطْيَبَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ» (مستدرک الوسايل/ج1/ص360) مسواک بزنيد که مسواک هم دهان را پاکيزه مي‌کند و هم خدا را راضي مي‌کند. پيغمبر فرمود: چرا شما را با دندان‌هاي زرد مي‌بينم؟ چرا مسواک نمي‌زنيد؟ پيغمبر فرمود: هرکس روزي دو بار مسواک بزند در برابر هر نماز پاداش صد نماز، از فقر به غناء درمي‌آيد، دهانش خوشبو مي‌شود و حافظه‌اش فزوني پيدا مي‌کند، فهمش استوار مي‌شود. غذايش خوب هضم مي‌شود. درد دندان از بين مي‌رود و فرشته‌ها با او دست مي‌دهند چون نوري در او مي‌بينند. بعضي اين حديث‌ها را با خط خوش مي‌نويسند و در خانه نصب مي‌کنند. پيغمبر فرمود: طهارات چهار مورد است. يکي کوتاه کردن شارب، موهاي اضافي بدن را از بين بردن، يکي کوتاه کردن ناخن، يکي مسواک زدن. از جمله سفارشاتي که زياد شده شستن بيني است. بيني يک مجراي تنفسي ماست. در وضو استنشاق، شستن بيني که الآن رسم نيست در جامعه ما، شستن داخل دهان که بسيار سفارش شده است. پيامبر فرمود: آفرين بر کساني که غذا مي‌خورند، با خلال تميز مي‌کنند. «حَبَّذَا الْمُتَخَلِّلُونَ‏ مِنْ أُمَّتِي» ديشب به يکي از دوستان دندانپزشک زنگ زدم، گفت ما به اتفاق چند پزشک ديگر در مرز سيستان بلوچستان هستيم، روستاهاي دوردستي که آب آشاميدني ندارند، پزشک ندارند و از روي صفا مردم را طبابت مي‌کنند. از روي سوز و عشق به خلق خدا کمک مي‌کنند، همان‌هايي که امام خميني چقدر دوستشان داشت. مي‌فرمود: کوخ نشينان يک موي آنها به همه کاخ‌ها مي‌ارزد. امام صادق فرمود: اگر رنگ و طعم آب عوض شد با آن وضو نگيريد و نخوريد. خلال کنيد، نظافت کنيد نظافت ما را به سمت ايمان مي‌کشاند، «تَخَلَّلُوا فَإِنَّهُ مِنَ النَّظَافَةِ وَ النَّظَافَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْإِيمَانُ‏ مَعَ‏ صَاحِبِهِ‏ فِي‏ الْجَنَّةِ» (بحارالانوار/ص291) هرکس ايمان داشته باشد جايش در بهشت است.
شريعتي: انشاءالله اين توصيه‌ها و نکاتي که فرموديد تلنگري باشد براي تک تک ما و مراقب سلامتي خود و خانواده و جامعه‌مان باشيم و براي شفاي همه بيماران دعا کنيم.
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ‏ يَدَيْ‏ نَجْواكُمْ‏ صَدَقَةً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ «12» أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ اللَّهُ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ «13» أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ تَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ما هُمْ مِنْكُمْ وَ لا مِنْهُمْ وَ يَحْلِفُونَ عَلَى الْكَذِبِ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ «14» أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذاباً شَدِيداً إِنَّهُمْ ساءَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ «15» اتَّخَذُوا أَيْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَلَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ «16» لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ «17» يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ «18» اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولئِكَ حِزْبُ الشَّيْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ «19» إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي الْأَذَلِّينَ «20» كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ»
ترجمه آيات: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! هرگاه خواستيد با رسول خدا، گفتگوى خصوصى داشته باشيد، پس قبل از نجواى خود صدقه‏اى بدهيد. اين براى شما بهتر و پاكيزه‏تر است و اگر (براى صدقه دادن مالى) نيافتيد پس همانا خداوند آمرزنده و مهربان است (و مى‏توانيد بدون پرداخت صدقه گفتگوى خصوصى داشته باشيد). آيا نگران شديد از اين‏كه قبل از نجوايتان صدقه دهيد؟ پس اكنون كه صدقه نداديد و خدا هم لطف خود را بر شما بازگرداند، نماز به پا داريد و زكات بپردازيد و خدا و رسولش را اطاعت نماييد و خداوند به آنچه انجام مى‏دهيد، آگاه است. آيا نديدى كسانى را كه با گروهى كه مورد غضب خداوند بودند، طرح دوستى ريختند؟ آنها نه از شما هستند و نه از آنان و با اين‏كه خود مى‏دانند به دروغ سوگند مى‏خورند (كه از شما هستند). خدا براى آنان عذاب سختى آماده ساخته، زيرا كارى انجام مى‏دهند كه بسيار بد است. سوگندهايشان را سپر ساختند و مردم را از راه خدا بازداشتند، پس برايشان عذابى خوار كننده است. هرگز اموال و فرزندانشان، چيزى از خشم و غضب خدا را از آنان دفع نمى‏كند. آنان اهل آتش هستند و در آنجا ماندگار. روزى كه خداوند همگى آنان را برمى‏انگيزد و براى خداوند سوگند ياد مى‏كنند، همانطور كه براى شما سوگند ياد مى‏كنند و مى‏پندارند كه آنان بر چيزى (استوار) هستند. بدانيد كه آنان همان دروغگويانند. شيطان بر آنان چيره و مسلط شده است، پس ياد خدا را از خاطرشان برده است. آنان حزب شيطانند. آگاه باشيد كه حزب شيطان همان زيانكارانند. همانا كسانى كه در برابر خدا و رسولش دشمنى مى‏كنند، آنان در زمره خوارترين مردم‏اند. خداوند حكم كرده است كه همانا من و پيامبرانم (بر كافران و منافقان) چيره خواهيم شد. همانا خداوند قدرتمند شكست‏ناپذير است.
شريعتي: حسن ختام برنامه امروز ما گزارش قرباني ماه صفر خواهد بود که با همت و مشارکت شما 1450 رأس قرباني انجام شد. حسن ختام فرمايشات شما را خواهيم شنيد.
حاج آقاي بهشتي: عمر بن قرظه، يکي از شهداي کربلا عاشق امام حسين بود، از هر طرف تير مي‌آمد خودش را سپر مي‌کرد. آخر هم فرمود: اي پسر پيغمبر وفا کردم؟ امام فرمود: تو در بهشت هم پيش روي من خواهي بود.
خدايا همه مريض‌ها را شفا بده، مخصوصاً مريض‌هاي بي کس و بي چيز و مأيوس و پريشان، پايان عمر ما را به نور، به خير ختم بفرما.
شريعتي: «والحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد و آله الطاهرين»