برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: بيان مهمترين احکام ديني؛ احکام خانواده
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
تاريخ پخش: 25-03-96

بسم الله الرحمن الرحيم و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين
مي‌روي با فرق خونين پيش بازوي کبود *** شهر بي زهرا که مولا لايق ماندن نبود
با وضو آمد به قصد ليلة الفرقت علي *** ابن ملجم در شب احياء چه قرآني گشود
مسجد کوفه کجا، پشت در کوچه کجا *** ضربت کاري که خوردي يا علي آن ضربه بود
دور محرابت نمي‌بيند ملائک را مگر؟ *** با چه رويي دارد اين شمشير مي‌آيد فرود
ساقيا در سجده هم جام شهادت مي‌زني *** اولين مستي که مي‌خواني تشهد در سجود
رسم شد شق القمر کردن ميان کوفيان *** از همين شمشير درس آموخت شايد آن عمود
در وداعت با حسين، اشک تو جاري مي‌شود *** ديده‌اي گويا از اينجا خيمه‌ها را غرق دود
بين فرزنداني اما اين حسينت را غريب *** مي‌کشندش با لبان تشنه در بين دو رود
با يتيمان آمدم پشت سراي زينبت *** شير آوردم پدر جان دير آوردم چه سود

شريعتي: سلام مي‌کنم به همه شما دوستان خوبم، خانم‌ها و آقايان، بيننده‌ها و شنونده‌هاي نازنين‌مان. طاعات و عبادات شما قبول باشد. ايام شهادت مولي الموحدين اميرالمؤمنين علي(ع) را تسليت مي‌گويم. در آستانه شب قدر هستيم، انشاءالله به برکت نام و ياد اميرالمؤمنين بهترين‌ها براي همه شما رقم بخورد. انشاءالله ما را هم فراموش نکنيد. ما هم دعاگوي همه شما هستيم حاج آقاي حسيني سلام عليکم و رحمة الله. خيلي خوش آمديد.
حاج آقا حسيني: عرض سلام و ارادت خالصانه خدمت همه بينندگان و شنوندگان راديو قرآن دارم. شهادت اميرالمؤمنين(ع) را به همه بينندگان عزيز تسليت مي‌گويم. با شعر کوتاهي عرض ادبي کنم. در زيارت‌نامه حضرت هست «السلام عليک اول مظلومٍ»
الهي گر سحر گردد مرا اين شام تار امشب *** کنم اين جان شيرين در رهت جانا نثار امشب
الهي مردم از من سير و من هم سيرم از مردم *** نما راحت مرا اين خالق ارض و سماء امشب
در نهج‌البلاغه هست که اميرالمؤمنين اينطور مي‌فرمودند: خدايا من از مردم خسته شدند و مردم هم از من خسته شدند. يعني مردم هم تحمل عدالت اميرالمؤمنين را نداشتند.
سپارم با تو يا رب نوگلان باغ زهرا را *** که باشد در جنان از بهرشان در اضطراب امشب
اين براي يک جامعه فاجعه است که شخصيتي مثل اميرالمؤمنين به جايي برسد که هم او از مردم خسته شود و هم مردم از عدل او خسته شوند و تحمل نداشته باشند. من از همه عزيزان التماس دارند. به همه مؤمنين و ما دعا کنند و از اين شبي که ليلة القدر است، از اين شب استثنايي انشاءالله خوب استفاده کنند. در جلسه قبل گفتيم، در آستانه شب نوزدهم گفتم همه اعمالي که امشب هست، انشاءالله به هر مقداري که مي‌توانيم بخوانيم مخصوصاً دو اعمال يادمان نرود يکي نماز اميرالمؤمنين(ع) است که اگر شب نوزدهم هم خوانديم، دوباره باز هم بخوانيم. امام صادق(ع) فرمود: کسي که اين نماز را بخواند، صورتش را از قبله بر نمي‌گرداند مگر اينکه خداوند تمام گناهانش را بيامرزد. نماز خيلي آسان است ولي با وعده‌اي که دادند، امشب شب توبه و مناجات است، مثل نماز صبح است، دو تا رکعت است، بعد از هر دو رکعتي سلام مي‌دهند. با اين تفاوت که در نمازهاي معمولي يک «قل هو الله» مي‌خوانيم. در اين نماز در هر رکعتي پنجاه «قل هو الله» مي‌خوانيم. مجموعاً دويست «قل هو الله» مي‌خوانيم. در مفاتيح هم نوشته نماز اميرالمؤمنين، امشب شب اميرالمؤمنين و نماز اميرالمؤمنين را بخوانيم که نماز توبه هم مي‌گويند. خيلي وعده مهمي است و کسي نااميد نباشد. انشاءالله امشب اين نماز را بخوانند. آن نمازي هم که معروف است، هفتاد مرتبه استغفرالله و اتوب اليه دارد هم بخوانند. زيارت سيد الشهداء هم فراموش نکنند.         
شريعتي: نفحه ديگر بيامد هوش باش! يکي از نفحاتي است که بايد خيلي قدرش را بدانيم و انشاءالله همه دست پر ازاين شب با عظمت بيرون بياييم. حاج آقاي حسيني در اين هفته‌ها از احکام براي ما مي‌گويند.
حاج آقاي حسيني: در اين جلسات باقيمانده‌اي که داريم در دو سه بخش بعضي از مسائل را بگويم. يک بخش احکام عبادي ما هست. يک بخش احکام خانواده هست و يک بخش هم احکام معامله و کسب و کار است. آنهايي که خيلي ضروري به نظر مي‌رسد را بگوييم. در بخش اول احکام عبادي را بخواهيم بگوييم يکي مسأله تقليد است.
مسأله‌ي 81؛ مسأله تقليد است. بعضي از مردم ما وقتي از آنها مي‌پرسيم شما مقلد چه کسي هستيد که ما طبق فتواي مرجع تقليد شما پاسخ بدهيم. مي‌گويند: ما هنوز مرجع تقليد انتخاب نکرديم. مثلاً آقاي 30 ساله، 40 ساله مي‌گويد: ما هنوز مرجع تقليد انتخاب نکرديم. شما خودتان يا پزشک هستيد يا به پزشک مراجعه مي‌کنيد، شما يا خودتان مهندسي بلد هستيد يا به مهندس مراجعه مي‌کنيد، شما يا بايد مجتهد باشد يا از مجتهدي تقليد کنيد. در مسائل ديگر هم همينطور است. شما اگر ناراحتي قلبي داشته باشيد، يا جراح قلب هستيد و خودتان مي‌دانيد بايد چه کار کنيد. يا به جراح قلب مراجعه مي‌کنيد. عزيزان توجه داشته باشند در مسأله تقليد بايد از يک مجتهد تقليد کنيم.
نکته دوم اينکه به بعضي مي‌گوييم: شما مقلد چه کسي هستيد که ما نظر آن مرجع تقليد را براي شما بگوييم؟ مي‌گويد: من مقلد امام (ره) هستم. مي‌گوييم: 28 سالگرد ارتحال امام(ره) است. يکوقت مي‌گوييد: من باقي بر فتواي امام هستم، اين درست است. اما مي‌گويند: ما مقلد امام هستيم و بعد از امام از امام جدا نشديم. اين درست نيست. مرجع تقليد امام هم که باشد وقتي از دنيا مي‌روند شما بايد به يک مرجع تقليد زنده رجوع کنيد. آنوقت اگر نظر ايشان بود که بر امام باقي باشيد، بله باقي باشيد. اما کسي بگويد: من همچنان باقي بر امام هستم بدون انتخاب يک مرجع تقليدي که در قيد حيات است و زنده هست امکان ندارد. بنابراين عزيزاني که مقلد مراجع ديگر بودند که از دنيا رفتند، حتماً بايد يک مرجع تقليد زنده داشته باشند، اگر مرجع زنده نظرشان اين باشد که مي‌توانند باقي بمانند اشکالي ندارد. البته اينکه مي‌گوييم بايد به اجازه مرجع تقليد زنده باقي باشيم، معنايش اين نيست که شما برويد خدمت يک مرجع تقليدي برسيد، بگوييد: شما اجازه مي‌دهيد ما باقي باشيم؟ نه! همين که شما در نظرتان باشد که الآن مرجع تقليد من اين آقايي است که الآن هست، به رساله ايشان عمل مي‌کنيد، همين مقدار کافي است.
مسأله 82؛ مي‌خواهيم يک سيري در رساله داشته باشيم. به همين دليلي که ما در جلساتمان احکام نمي‌گوييم، حداقل در دهه‌ي آخر ماه رمضان عزيزان هرجا منبر مي‌روند براي مردم مسأله بگويند. مردم بخواهند که برايشان مسأله بگويند. يک جوان هيأتي و کاملاً مذهبي متديّن در همين تهران به من گفت: سالها بعد از اينکه من تکليف شدم و غسل بر گردن من بوده است، وقتي غسل مي‌کردم اول سمت راست و بعد سمت چپ و آخر سر و گردن را مي‌شستم! يعني جواني که اينقدر مذهبي و متدين است نمي‌داند که در غسل اول بايد سر وگردن را شست. حالا تکليف نمازهاي من چيست؟ در رساله‌ها نوشتند، اين آقا اين مدتي که نماز خوانده است، نمازها را بايد دوباره بخواند. البته در روزه فرمودند: اشکالي ندارد. نمازها را بايد حتماً بخواند.
مسأله 83؛ باز ديدم سؤال کردند، خانمي نوشته: من سالها بعد از تمام شدن عذر شرعي فکر مي‌کردم، وقتي غسل مي‌کنم ديگر نيازي به وضو گرفتن نيست. با همان غسل نماز خواندم. جوابش يک کلمه است که دوباره بايد نمازهايش را بخواند. چون غسل حيض و نفاس، بنابر فتواي مشهور فقها کفايت از وضو نمي‌کند.
مسأله 84؛ در وضو يک مسأله ساده‌اي است که از آن غافل هستيم، گاهي وضو را براي خودمان مشکل مي‌کنيم. يکوقتي عزيزي بود که من در جبهه اين مسأله را مي‌گفتم، اينقدر خوشش مي‌آمد که مردم را خبر مي‌کرد و مي‌گفت: بياييد يک مسأله جديد شنيديم و بعد هم اين بزرگوار در عمليات مقدماتي والفجر دو چشم خودش را در راه خدا تقديم کرد. الآن پيرمردي است. من يکوقت منزل امام جمعه خرم آباد رفتم. ايشان فرمود: امروز يک مهمان خوبي براي شما آوردم و بعد ديدم همان آقاست و ما سالها او را نديده بوديم. در رساله‌ها نوشتند: در وضو شستن اول واجب، شستن دوم مستحب، شستن سوم حرام است. شستن اول صورت واجب است، شستن دوم صورت مستحب است. من گاهي به خودم مردم مي گويم: جواب بدهيد. غالب مردم مي‌گويند: شستن اول صورت زماني تمام مي‌شود که شما آب بريزيد و وقتي دست بکشيد ديگر شستن تمام مي‌شود. اين اشتباه است! شستن اول چه زماني تحقق پيا مي‌کند؟ شما يک مشت آب بريزيد، دو مشت آب بريزيد، دو بار دست بکشيد، تا وقتي شما يقين کنيد تمام صورت را آب گرفته است. فرض کنيد مي‌گويند: اين ديوار را يکبار رنگ کنيد. ديگر کار ندارند که شما چند بار اين رنگ را مي‌پاشيد و اين وسيله را مي‌کشيد. از شما مي‌خواهند يکبار اين ديوار کامل رنگ شود. الآن بعضي فکر مي‌کنند وقتي دست بکشيد، شستن اول تمام شده است تا وقتي که شما يک مرتبه يقين کنيد تمام صورت شما را آب گرفته است.
مسأله 85؛ براي کساني که سالخورده هستند، خانم‌ها و آقايان سالخورده‌اي که يک نگراني اينها با اين مسأله برطرف مي‌شود. خانم‌هايي مي‌گويند: ما نمازهاي واجبمان را با هر زحمتي هست ايستاده مي‌خوانيم. ولي اگر نمازهاي قضا را نشسته روي صندلي بخوانيم، کافي است؟ اين نمازهاي قضا را خدا قبول مي‌کند يا نه؟ استفتاء از مرحوم آيت الله العظمي تبريزي (ره) است. کسي که نمازهاي روزانه خود را با سختي زياد ايستاده مي‌خواند و اميد به تندرستي ندارد. آيا مي‌تواند نمازهاي قضا را نشسته بخواند؟ جواب: بله مي‌تواند. بنابراين آقايان و خانم‌هاي سالخورده اگر ايستاده برايشان مقدور نيست نماز بخوانند، با سختي زياد ايستاده مي‌خوانند اگر نشسته بخوانند حتماً کفايت از نماز قضا را مي‌کند.
مسأله 86؛ چون ماه رمضان ماه نماز جماعت است و اهميت نماز جماعت هم معلوم شود، اگر کسي مسجد رفت نماز جماعت بخواند و ديد امام در رکوع است. ذکر هم گفته و الآن بلند مي‌شود. اگر ما خواستيم برويم به صف آخر متصل شويم و به جماعت برسيم، امام سر از رکوع برداشته است. چه کار کنند؟ فرمودند: هرجاي نماز هستي الله اکبر را بگو و اقتدا کن. البته وقتي راه مي‌رود ذکر نبايد بگويد.
مسأله 87؛ در جلسه قبل يک مسأله در مورد مخارج حروف گفتم که بايد رعايت کنيم. يک عبارتي ديدم خيلي جالب است. اين سؤال و جواب استفتائاتي از مرحوم سيد محمد کاظم طباطبايي يزدي صاحب عروه است. اين کتاب براي عموم هم مفيد است. «سؤال و جواب استفتائات فقيه کبير سيد محمد کاظم طباطبايي يزدي(ره)» کتاب بسيار ارزشمندي است. سؤال کردند: اينهايي که مخارج حروفشان را درست نکردند، جلسه قبل گفتيم که هشت حرف است و کار سختي نيست. سؤال کردند اگر کسي هنوز حمد و سوره‌اش را درست نکرده باشد، تکليف نمازي که مي‌خواند چيست؟ فرمودند: دو حالت دارد. يکوقت کلاً عاجز است و نمي‌تواند بخواند و ديگر توانايي تصحيح نماز را ندارد. جلسه گذشته گفتيم به بعضي وقتي مي‌گوييم: مخارج حروف را اصلاح کن، مي‌رود و برمي‌گردد غلط‌هايش هشت تا مي‌شود. اصلاً نمي‌تواند و کاري نمي‌شود کرد. اگر مي‌تواند بايد اصلاح کند ولي اگر نمي‌تواند همين نمازي که مي‌خواند صحيح است و خدا از او قبول مي‌کند. «لا يُكَلِّفُ‏ اللَّهُ‏ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» (بقره/286) ديگر توانايي ندارد ولي اگر امکان يادگيري مخارج حروف را دارد، اولاً ياد گرفتنش واجب است. ثانياً فرمودند: احتياطاً تا مخارج حروفش درست نشده در نماز جماعت شرکت کند. چرا؟ چون در جماعت حمد و سوره را امام مي‌خواند. نکته سوم اينکه ما نمي‌خواهيم کسي را بترسانيم. مي‌خواهيم اهميت مسأله روشن شود که مردم تشويق شوند. فرمودند: اگر آقا مي‌تواند مخارج حروف را اصلاح کند، اصلاح نکرد. الآن اذان ظهر را گفتند، يا بايد جماعت برود، اگر جماعت نرفت و خواست در خانه بخواند، حق ندارد اول وقت بخواند. چرا؟ براي اينکه اول وقت برود مخارج حروفش را درست کند. الآن اذان ظهر گفتند تا اذان مغرب هفت ساعت وقت است، اين چند ساعت را برود مخارج حروف را اصلاح کند. اگر نرفت، صبر کن آخر وقت نماز بخوان! البته نه اينکه بگويند: خوب شد ديگر ما مسأله را متوجه شديم. از اين به بعد همه نمازها را آخر وقت مي‌خوانيم. وظيفه اين بوده که اول وقت انجام بدهد. مثل کسي که گفتيم اگر غسل به گردنش است و وقت تنگ شد، بايد تيمم کند. اين گناه کرده، معصيت کرده است.
شريعتي: اگر اصلاح نشد نمازهاي قبلي چه مي‌شود؟
حاج آقاي حسيني: نمازهاي قبلي را هم اگر مي‌توانسته اصلاح کند و نکرده است، آن هم بايد اعاده کند.
مسأله 88؛ مسأله آخر است که در بخش احکام عبادي عرض مي‌کنم. شما در نماز جماعت‌ها که شرکت مي‌کنيد، وقتي امام جماعت تکبيرة الاحرام را مي‌گويد، مردم شروع به جماعت مي‌کند، در حرم‌هاي معصومين صداي گريه‌هاي بچه‌ها و صداي خانم‌ها مي‌آيد. مسأله‌اش را قبلاً گفتيم، خانم محترم هيچ مانعي ندارد شما بچه‌ات را در آغوش بگير. بچه را بغل کن و نمازت را بخوان. هيچ اشکالي ندارد. در حالات پيامبر خدا هست که وقتي حضرت براي نماز رفتند، يک بچه کوچکي بود خردسال بود، حضرت او را بغل مي‌کردند. رکوع که مي‌رفتند زمين مي‌گذاشتند، دو سجده مي‌رفتند و دوباره بچه را بغل مي‌کردند. اشکالي ندارد.
روايتي داريم که پيامبر خدا از کنار خانه حضرت زهرا(س) عبور مي‌کردند، صداي گريه سيدالشهداء بلند شد. حضرت ايستاد و فرمود: اين بچه را آرام کنيد. ناراحت مي شوم! در نماز کاري کنيم که بچه‌هاي ما خاطره شيريني از نماز داشته باشند. مخصوصاً در نمازهاي جماعت!
يکوقتي يک مادري گفت: حاج آقا شما اين مسأله را که من مي‌گويم به مردم بگوييد، مشکل حل مي‌شود. به مادرها بگوييد: وقتي مي‌خواهيد نماز بخوانيد پاي بچه‌ را به ميزي ببنديد، آنوقت تا آخر نماز نمي‌تواند تکان بخورد. گفتم: خوب پاي بچه را ببنديم ديگر چه خاطره‌اي از نماز براي او مي‌ماند؟ شما او را در آغوش بگير. در همين عروه سيد محمد کاظم طباطبايي هست و همه رساله‌ها هم نوشتند. نوشتند: حتي اگر بچه‌ات آرام نمي‌شود، نشستي داري تشهد مي‌خواني، بچه را بغل کردي باز هم بچه آرام نشد. هيچ اشکالي ندارد، اين بچه را زير چادر ببر و به او شير بده. اسلامي که اينقدر اهميت قائل است به محبت به کودکان که حتي سر نمازش که معراج مؤمن است، مي‌گويد: هم بچه را بغل کن و هم شيرش بده. وارد مسأله احکام خانواده شويم.
مسأله 89؛ يکي از مسائلي که گاهي مورد غفلت قرار مي‌گيرد، اين است که دختر وقتي خواست ازدواج کند، در ازدواج اول مشهور فقها فتوايشان اين است که اجازه پدر لازم است. خدا رحمت کند شهيد آيت الله مطهري(ره) يک کتابي دارند به نام «نظام حقوق زن در اسلام» حتماً عزيزان تهيه کنند و بخوانند به زبان‌هاي مختلف هم ترجمه شده است. ايشان اين مسأله را آنجا مطرح کرده است. آنجا نوشته: دختر خانم‌ها، علت اينکه اسلام مي‌گويد: با پدر مشورت کنيد، البته مي‌دانيد رضايت خود دختر مقدم است و شرط است. همه عالم هم موافقت کنند ولي خود دختر خانم راضي نباشد فايده ندارد. ولي در کنار اجازه دختر، اجازه پدر هم لازم است. شهيد مطهري آنجا نوشته: دختر خانم‌ها، هنوز صابون اين مردها به تن شما نخورده است. شما روح لطيف داريد، به همه حسن ظن داريد اما نمي‌دانيد در بين مردها بعضي‌ها چقدر شارلاتان هستند. همه مردها که خوب نيستند.
الآن چقدر از مشکلات و پرونده‌ها به خاطر مردهاي ظالم است که با يک خانمي ازدواج کرده و حالا به مشکل خوردند. بنابراين پدر شما سابقه و تجربه دارد و دلسوز شماست. دخترخانم‌ها و آقا پسرها يادشان باشد که حتماً اذن پدر در ازدواج اول لازم است.
مسأله 90؛ اگر خانمي با شوهرش اختلاف پيدا کرد، بعد از يکي دو ماه، يا چند سال از هم جدا شدند. تا طلاق شرعي اين زن از شوهرش گرفته نشود و بعد هم دوران عده که حدود سه ماه است، نگذرد هيچ کس نمي‌تواند با اين خانم ازدواج کند. اين مسأله خيلي مهم است. خيلي‌ها به اين مسأله توجه نکردند، مثلاً خانم هنوز در عده است، عده تمام نشده رفته ازدواج کرده است. آنوقت يک مشکلات سنگيني ايجاد مي‌شود که قابل اصلاح نيست.
متأسفانه بعضي‌ها مثلاً از شوهرش قهر کرده، يا مثلاً دو سال است همديگر را نديدند. زماني من در يک مرکز اسلامي بودم، آنجا عقد ازدواج هم مي‌خوانديم. خانم مي‌آمد عقد ازدواج بخواند. مي‌گفتيم: شما شوهر نداري؟ مي‌گفت: نه، مي‌گفتيم: ازدواج قبلي نداشتيد؟ مي‌گفت: داشتم. گفتم: طلاق گرفتي؟ گفت: نه، ولي الآن شش سال است از شوهرم بي خبر هستم! بايد شوهر شما يک جمله بگويد: «زوجتي طالق». اين صيغه طلاق را شوهر شما يا کس ديگري بايد بخواند. اگر اين را نخواند شش سال که هيچ، شصت سال هم باشد اين طلاق محسوب نمي‌شود. عزيزان يادشان باشد صرف طلاق عاطفي که من از شوهرم ناراحت هستم، از شوهرم بدم آمده، اينها طلاق محسوب نمي‌شود.    اگر طلاق شرعي گرفته نشود و دوران عده سپري نشود و بروند ازدواج کنند يک مشکلاتي ايجاد مي‌شود که ديگر نمي‌شود جمع کرد.
در طلاق عرض کردم که شرايط طلاق سنگين است. ازدواج آسان، بعد از طلاق رجوع آسان است. ولي خود طلاق سنگين است. بايد دو شاهد عادل باشد، خانم را وقتي مي‌خواهند طلاق بدهند، خانم نبايد در دوران عذر شرعي باشد. در آن دوران باشد طلاق باطل است.
مسأله 91؛ اگر هم طلاق صورت گرفت. يادمان باشد بعد از طلاق زن و شوهر از هم جدا شدند، ديگر اين خانم با اين آقا ارتباطي ندارد. بعد از طلاق اين آقا ديگر نمي‌تواند فيلم‌هايي که از اين خانم داشته را نگاه کند. اين خانم ديگر نامحرم است. عکس و فيلم او را نمي‌تواند ببيند.
مسأله 92؛ شرايط ضمن عقدي که الآن هست، اصلاً داماد نمي‌داند اين دوازده بندي که در اين عقدنامه‌ها هست، چه هست؟ شما بايد بداني چه چيزي را امضاء مي‌کني. من خواهش مي‌کنم محضردارها و سر دفتر دارها داماد را متوجه کنند، بخواند و عجله نکند و بداند چه چيزي را امضاء مي‌کند. مي‌تواند حتي بندي را امضاء نکند، آنوقت بايد ديد خانم به اين ازدواج راضي مي‌شود يا نمي‌شود. هستند دامادهايي که مي‌گويند: ما اين بند را امضاء نمي‌کنيم. خانم هم مي‌گويد: شما امضاء نمي‌کني من هم راضي به اين ازدواج نيستم. يا بگويد: راضي هستم.
مسأله 93؛ يک جواني خواستگاري مي‌رود، از فاصله خواستگاري تا روزي که عقد بخوانند، فرض کنيد يک ماه طول بکشد. صرف خواستگاري قبل از عقد، محرميت نمي‌آورد. جوان عزيز اين خانم هنوز براي شما نامحرم است. صيغه محرميت کار خوبي نيست و ما پيشنهاد نمي‌کنيم. چون صيغه محرميت را گاهي موقت مي‌خوانند، دائم نمي‌خوانند و جايي ثبت نمي‌شود. يکوقت دوباره به هم مي‌خورد و مشکلات ديگري پيدا مي‌شود. يادشان باشد که خواستگاري محرميتي نمي‌آورد.
مسأله 94؛ نا محرم‌ها طبقه‌بندي ندارند. در احکام ما با چند نفر از دوستان مشورت کرديم، حاج آقاي وحيد پور، حاج آقاي علوي و حاج آقاي فلاح زاده، تعبير حاج آقاي وحيد پور جالب بود. فرمودند: نامحرم‌ها طبقه بندي ندارند. يعني خانم محترم الآن پسرعموي شما به شما نامحرم است و بقال محل هم به شما نامحرم است. هيچ تفاوتي ندارد. اين شب‌ها که يادتان باشد اگر افطار مي‌دهيد سفره‌هاي محرم و نامحرم را جدا کنيد. اما در محرم‌ها يکوقت يک محرميت بين زن و شوهر است، آقا و خانمش که معلوم است. اما يکوقت خواهر و برادر هم به هم محرم هستند، اما محرميت خواهر و برادر محدوديت دارد. مثل زن و شوهر نيست! محرميتي که پدر به فرزند دخترش دارد.
تازگي ديدم جواني که پاي چوبه دار و اعدام از او سؤال کرده بودند: چطور دچار اين گرفتاري سنگين شدي؟ گفته بود: علت آلودگي من اين بود که در خانه به دليل پوشش نامناسبي که خواهر و مادرم مقابل چشم من داشتند اينطور شدم. يک حريمي را بايد نگه داشت. الآن در مسأله ازدواج جوان‌ها مشکل هست، ازدواجشان به تأخير افتاده است. زمينه‌هاي گناه هم که فراوان است. بعد هم جوان به خانه بيايد، خواهرش را با وضع بدي ببيند و تحريک شود و جاي ديگري برود. معاذ الله!
مسأله 95؛ اين است که يکوقت به استاني رفته بودم، آقايي گفت: من با خانمم زندگي مي‌کنم، خواهر خانم من با ما زندگي مي‌کند. اين تحت تکفل من است. خيلي هم مؤمن و متدين بود. از جمله مسائلي که از من پرسيد اين بود که گفت: يک صيغه محرميتي نيست که خواهر زن ما به ما محرم باشد؟ ما اصلاً چيزي به نام صيغه محرميت نداريم. صيغه محرميت براي ازدواج زن و شوهر داريم. اما اينکه من بخواهم با خانم ديگري بدون ازدواج صيغه محرميت بخوانيم، درست نيست. کسي که با خانمي ازدواج کرده ديگر نمي‌تواند همزمان با خواهرش هم ازدواج کند. مي‌گويند: صيغه خواهر و برادري بخوانيم. اصلاً نداريم!
شريعتي: هر مسأله‌اي که گفتند دنيايي از مسائل درونش نهفته است و مي‌شود در موردش صحبت کرد. منتهي اهم مسائل را مطرح مي‌کنند که يک بهانه‌اي شود که دنبالش برويم و با اين احکام آشنا شويم و ياد بگيريم. ياد گرفتن اين احکام براي همه ما واجب و لازم است و خيلي به اين احتياج داريم. امروز از جزء بيستم قرآن کريم صفحه 396، آيات انتهايي سوره مبارکه قصص وآيات ابتدايي سوره مبارکه عنکبوت را تلاوت مي‌کنيم. چقدر خوب است ثواب تلاوت اين آيات را در شب قدر پيش رو، شبي که به نام اميرالمؤمنين است هديه به روح بلند و آسماني حضرت بکنيم.
«إِنَ‏ الَّذِي‏ فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‏ مَعادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدى‏ وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ «85» وَ ما كُنْتَ تَرْجُوا أَنْ يُلْقى‏ إِلَيْكَ الْكِتابُ إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ فَلا تَكُونَنَّ ظَهِيراً لِلْكافِرِينَ «86» وَ لا يَصُدُّنَّكَ عَنْ آياتِ اللَّهِ بَعْدَ إِذْ أُنْزِلَتْ إِلَيْكَ وَ ادْعُ إِلى‏ رَبِّكَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ «87» وَ لا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ «88»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، الم «1» أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ «2» وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبِينَ «3» أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ أَنْ يَسْبِقُونا ساءَ ما يَحْكُمُونَ «4» مَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «5» وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ «6»
ترجمه: همانا آن كس كه قرآن را (بر تو نازل و عمل به آن را) بر تو واجب كرد، قطعاً تو را به وعده‏گاه (و زادگاهت) باز خواهد گردانيد. بگو: پروردگارم آگاه‏تر است كه چه كسى هدايت آورده وچه كسى در گمراهى آشكار است. و تو اميد نداشتى كه (اين) كتاب (آسمانى) به تو القا گردد، (و اين نزول نبود،) مگر رحمتى از سوى پروردگارت، پس (به شكرانه‏ى آن) هرگز پشتيبان كافران مباش. و (به هوش باش) پس از آنكه آيات الهى به سوى تو نازل گرديد، (وسوسه‏ها و تهديدات كفّار) تو را (از تبليغ و عمل به آن) باز ندارد و (همچنان ديگران را) به‏سوى پروردگارت دعوت كن و هرگز از مشركان مباش. و (هرگز) معبود ديگرى را با «اللّه» مخوان كه معبودى جز او نيست. همه چيز جز وجه او نابود است، حُكم (و حاكميّت، تنها) از آن اوست، و همه به سوى او بازگردانده مى‏شويد.
به نام خداوند بخشنده ‏ى مهربان. الف، لام، ميم. آيا مردم پنداشتند كه چون گفتند: ايمان آورديم، رها مى‏شوند و ديگر مورد آزمايش قرار نمى‏گيرند؟! در حالى كه بدون ترديد كسانى را كه پيش از ايشان بودند آزموديم تا خداوند كسانى را كه راست گفتند معلوم دارد و دروغگويان را (نيز) معلوم نمايد. آيا كسانى كه كارهاى بد انجام مى‏دهند، پنداشته‏اند كه بر ما پيشى خواهند گرفت (و از كيفر ما خواهند گريخت)؟ چه بد داورى مى‏كنند. آن كس كه به ديدار خداوند اميد دارد (مى‏داند كه) بى شك اجلى كه خداوند تعيين كرده آمدنى است؛ و اوست شنواى دانا. وهركس تلاش كند پس براى خود مى‏كوشد، زيرا خداوند از جهانيان بى‏نياز است. و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند، قطعاً لغزش‏هاى آنان را مى‏پوشانيم، و بى شك بهتر از آنچه عمل مى‏كرده‏اند پاداششان مى‏دهيم. و به انسان سفارش كرديم كه به پدر و مادر خود نيكى كند، و اگر آن دو كوشيدند تا چيزى را كه بدان علم ندارى شريك من سازى، از ايشان اطاعت مكن، سرانجامِ شما به سوى من است، پس شما را از (حقيقت) آنچه انجام مى‏داديد آگاه خواهم ساخت.
شريعتي: انشاءالله در اين شب قدر ظرف وجودي ما را وسيع کند که بتوانيم از برکات امشب نهايت استفاده را داشته باشيم. به ياد همه باشيم، انشاءالله همديگر را فراموش نکنيم. حاج آقاي حسيني اشاره قرآني را بفرماييد.    
حاج آقاي حسيني: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، الم «1» أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ» دنيا، دنياي آزمون و ابتلا و امتحان است. انبياء همه در آزمون قرار گرفتند، اولياء در آزمون قرار گرفتند، ائمه، اميرالمؤمنين(ع) بالاترين و سخت‌ترين آزمون‌ها در زندگي اميرالمؤمنين بود و براي همه ما هست. روايت داريم در نهج‌البلاغه هست که اميرالمؤمنين فرمود: کسي نگويد خدايا مرا امتحان نکن. امکان ندارد و سنت الهي است. اگر کسي آزمونش به فقر است، اگر کسي آزمونش به گرفتاري است، از دست دادن عزيزي است، اگر کسي آزمونش به بداخلاقي شوهرش است، آزمونش با بداخلاقي خانمش هست، آزمونش با بداخلاقي اولادش هست، آزمونش با بداخلاقي پدر و مادرش هست، آزمون ثروت هم کمتر از فقر نيست. يادمان باشد «أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ» بگويند: ايمان آورديم ما آنها را رها مي‌کنيم؟امتحانشان نمي‌کنيم؟ «وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْكاذِبِينَ» خدا همه را امتحان کرده و ما را هم امتحان خواهد کرد.
چون در آستانه شب قدر هستيم آيات بعد اين آيه نوراني است، «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْنا» (عنکبوت/8) امشب به همه دعا کنيم. به ياد همه باشيم. مخصوصاً به ياد پدرها و مادرها، تا دير نشده من خواهش مي‌کنم، تا شيطان وسوسه نکرده و پشيمانش نکرده است، آنهايي که توانايي دارند همين الآن يک مبلغي را به عنوان خيرات براي پدر و مادرشان بدهند. اگر امشب فقط شب جمعه بود براي عظمتش کافي بود. اگر فقط يکي از شب‌هاي ماه رمضان بود براي عظمتش کافي بود، اگر فقط شب قدر بود براي عظمتش کافي بود، شب قدر باشد، شب جمعه باشد، شب ماه رمضان باشد، شب شهادت اميرالمؤمنين و شب احياء باشد، چون شيطان وسوسه نکرده پشيمان نشديد، همين الآن براي ارحام و خويشاوندان و نيازمندان و گرفتارها احسان و نيکي داشته باشيم.
نمازي که گفتيم نماز اميرالمؤمنين يا نماز توبه را حتماً امشب بخوانيد. نمازي هم که دو رکعت است و هفت مرتبه «قل هو الله» دارد با هفتاد مرتبه «استغفرالله و أتوب اليه» را هم بخوانيد. خدا را به حق صديقه طاهره قسم مي‌دهيم به همه ما توفيق استفاده از اين شب با عظمت را عنايت بفرمايد. چون بينندگان خيلي سفارش کردند در اين شب استثنايي دعاي سيد الشهداء را بخوانيم. «بِحَقِّ يس وَالْقُرْآنِ الْحَكيمِ وَ بِحَقِّ طه وَ الْقُرْآنِ الْعَظيمِ يا مَنْ يَقْدِرُ عَلى حَوآئِجِ السّآئِلينَ يا مَنْ يَعْلَمُ ما فِى الضَّميرِ يا مُنَفِّساً عَنِ الْمَكْرُوبينَ يا مُفَرِّجاً عَنِ الْمَغْمُومينَ يا راحِمَ الشَّيْخِ الْكَبيرِ يا رازِقَ الطِّفْلِ الصَّغيرِ يا مَنْ لايَحْتاجُ اِلَى التَّفْسيرِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» خدا به حق محمد و آل محمد حوائج همه ملتمسين دعا را برآورده بفرما. همه گرفتاري‌ها برطرف بفرما. مريض‌ها لباس عافيت بپوشان. امر ازدواج جوان‌هاي ما را به خوبي مقدر بفرما.
شريعتي: دعا مي‌کنم به برکت نام اميرالمؤمنين زيارت نجف اشرف نصيب همه شما شود.
خط نستعليق چشمان تو مولا ماندني است *** زود شد منسوخ رسم الخط و خال کوفيان
«الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمدٍ و آله الطاهرين»