![]()
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: بيان مهمترين احکام ديني؛ احکام روزه
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي
تاريخ پخش: 16-03-96
بسم الله الرحمن الرحيم و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين
شريعتي: سلام مي‌کنم به همه شما دوستان عزيزم. خانم‌ها و آقايان، بيننده‌ها و شنونده‌هاي خوب و نازنين‌مان، طاعات و عبادات شما قبول باشد. انشاءالله خداوند هرچه خير و برکت به بنده‌هاي مخلص و صالح خودش در اين ماه با عظمت عنايت مي‌کند به همه شما مرحمت کند. حاج آقاي حسيني سلام عليکم و رحمة الله. خيلي خوش آمديد.
حاج آقا حسيني: عرض سلام و ارادت خالصانه خدمت همه بينندگان و شنوندگان راديو قرآن دارم. اميدوارم طاعات و عباداتشان مورد قبول درگاه الهي باشد. مثل هميشه همه پيام‌هاي عزيزان را به دقت خوانديم. انشاءالله در اين برنامه هم به آن پيام‌ها مي‌پردازيم و هم احکام جديدي را خواهيم گفت. من تشکر کنم چون خيلي از عزيزان اظهار محبت و لطف داشتند و استقبال خوبي از گفتن احکام و بيان احکام شده است.
شريعتي: دوستان مي‌دانند که از ابتداي ماه مبارک رمضان تصميم گرفتيم که يک اتفاق نو در برنامه رقم بخورد. بيان احکامي که شايد خيلي از آن غافل هستيم و غفلت مي‌کنيم و شايد مقداري غريب واقع شده است. حاج آقاي حسيني از احکام براي ما مي‌گويند. بحث امروز شما را مي‌شنويم.
حاج آقاي حسيني: بسم الله الرحمن الرحيم.
مسأله شماره 41؛ در مسائل قبلي گفتيم: اگر کسي در ماه رمضان بيمار بود و روزه برايش ضرر داشت و نمي‌توانست روزه بگيرد، اگر بعد از ماه رمضان خوب شد و روزه را قضا کرد که هيچ، بعد از ماه رمضان دو سه ماه بعد خوب مي‌شود، قضاها را هم به جا مي‌آورد. در اين فاصله تمام مي‌شود. اما اگر کسي مريض بود و تا ماه رمضان بعد خوب نشد. يعني در تمام يازده ماه بهبودي پيدا نکرد. اگر تمام يازده ماه بيمار بود، قضاي روزه از گردن او ساقط است. تنها چيزي که بر گردنش هست، کفاره هست. تمام کساني که در طول سال بيمار هستند، بيماري کليوي دارند، ناراحتي‌هايي دارند که نمي‌توانند در طول سال روزه بگيرند. فقط يک کفاره مي‌پردازد. اگر در ماه رمضان مريض بود و بعد از ماه رمضان خوب شد، قضا مي‌کند و ديگر چيزي بر گردنش نيست و کفاره هم ندارد.
خيلي‌ها سؤال کرده بودند: اگر يک خانمي الآن در ماه رمضان باردار است، گفتيم اگر روزه براي خودش و بچه‌اش ضرر دارد، روزه نگيرد. فقط مسأله کفاره بود که گفتيم. حالا بعد از ماه رمضان هم بچه شير مي‌دهد. در اين يازده ماه هم بخاطر شير دهي نمي‌تواند روزه بگيرد. در اين يازده ماه اگر روزه بگيرد براي خودش و بچه ضرر دارد و نمي‌تواند قضاي روزه را انجام بدهد. خيلي‌ها سؤال کرده بودند که اين هم مثل مريضي است که يازده ماه مريض است يا نه؟ قضا از گردنش ساقط است؟ پاسخ: نه، آن فقط براي بيمار بود. اين خانم‌هايي که الآن باردار هستند ولو در اين يازده ماه هم نتوانستند بگيرند، بايد قضاي روزه را بعداً انجام بدهند. فقط يادشان باشد اگر مي‌تواند بعد از ماه رمضان، الآن باردار است يا شير مي‌دهد نمي‌تواند روزه بگيرد، ولي بعد از ماه رمضان تا سال بعد مي‌توانسته قضا کند، ولو هفته‌اي يک روزه، اگر مي‌توانست قضا کند و قضا نکرد و کوتاهي کرد. قضاها سر جاي خودش هست، کفاره دوم هم مي‌آيد. يک کفاره بخاطر اينکه در ماه رمضان باردار بود، شيرده بود، يک کفاره هم بخاطر اينکه در اين فاصله مي‌توانست قضا کند و نکرد، اين کفاره دوم يعني کفاره تأخير بايد بدهد. دو تا 750 گرم بايد کفاره بدهد. کفاره تأخير شامل کسان ديگر هم مي‌شود. مثل همان بيماري که گفتيم بعد از ماه رمضان خوب مي‌شود. الآن من مريض هستم و ماه رمضان روزه نمي‌گيرم و بعد از ماه رمضان خوب مي‌شوم. ولي کوتاهي مي‌کنم. بيماران زيادي در ماه رمضان روزه نگرفتند. يا اينکه مسافر بوده روزه نگرفته است ولي بايد بعد از ماه رمضان مي‌گرفت. اما نگرفته است. خانم‌هايي که در ماه رمضان عذرشرعي پيدا مي‌کنند. روزه نمي‌گيرند، گفتيم: نمازها در ايام عذرشرعي قضا ندارد ولي روزه‌ها قضا دارد. الآن در ماه رمضان خانم هفت روزه نگرفته است. بعد از ماه رمضان يازده ماه وقت داشتي چرا قضا نکردي؟ اگر 1- خانم بخاطر عذر شرعي روزه را قضا نکرد، 2- اگر مسافر بودي و مسافرت رفتي و بعد از ماه رمضان يازده ماه وقت داشتي و قضا نکردي. 3- اگر ماه رمضان مريض بودي و روزه نگرفتي و بعد از ماه رمضان مي‌توانستي قضا کني و نکردي. اين سه دسته اگر در اين فاصله قضا نکردند، قضاي روزه سر جايش هست، يک کفاره تأخير هم به آن اضافه مي‌شود.
خيلي از خانم‌ها مي‌گويند: من در دفتري نوشتم ماه رمضان‌هايي که عذر شرعي داشتم، الآن 150 تا شده است. بيست سال است. همت نکرديم و نگرفتيم، الآن 150 روزه قضا دارم. بله بايد قضا کنيد. اما يادتان باشد، هر سالي که تأخير انداختيد يک 750 گرم هم براي هر روزش کفاره تأخير بايد بدهد.
شريعتي: اينهايي که سالها مريض هستند و ديگر روزه نمي‌توانند بگيرند. يعني هيچ سالي را نمي‌توانند بخاطر مريضي روزه بگيرند. اينها چه کنند؟
حاج آقاي حسيني: فقط کفاره بدهند. قضا هم از گردنشان ساقط است.
مسأله 42؛ خيلي‌ها پرسيدند که آدامس جويدن در حالت روزه، روزه را باطل مي‌کند يا نه؟ بله آدامس روزه را باطل مي‌کند. بعضي نوشتند: چرا باطل مي‌کند؟ آدامس چيزي نيست. چيزي را نمي‌بلعيم! مثال بزنم. من اگر اين نگين انگشتر را يک ساعت در دهانم بمکم، چيزي از انگشتر من کم مي‌شود؟ نه، اين را خوردن و آشاميدن نمي‌گويند. ولي آدامسي که شما مي‌جويد افزودني دارد و از آن کم مي‌شود. شيريني و طعم دارد. بنابراين روزه را حتماً باطل مي‌کند.
حالا چرا اينقدر اين سؤال را زياد پرسيدند؟ به نظرم بيشتر بخاطر رفع بوي بد دهان پرسيدند. اين راه حل دارد و خيلي آسان است. شما مي‌توانيد مسواک بزنيد. مسواک زدن در ماه رمضان اشکالي ندارد. به شرط اينکه آبي که در دهان مي‌گردانيد را همه را بيرون کنيد. چيزي فرو نرود. حتي با خميردندان و بدون خميردندان مشکلي ندارد. فقط چيزي را فرو نبريد. همه را از دهان خارج کنيد. بهترين راه براي خوشبو کردن دهان همين مسواک زدن است.
مسأله 43؛ خيلي‌ها سؤال کردند که ما يادمان رفته چه مقدار روزه قضا داريم. فراموش کرديم. خيلي‌ها نوشتند: در جواني کوتاهي کرديم و روزه نگرفتيم و بي توجهي کرديم.
ده روز از ماه رمضان گذشت. امروز روز يازدهم است. به سرعت مي‌گذرد. کساني که روزه گرفتند با سرافرازي اين ده روز را گذراندند. گاهي پدر و مادرها مي‌گويند: بچه‌هاي ما در روزه کاهلي مي‌کنند. کوتاهي مي‌کنند. حديثي بخوانيد اينها تشويق شوند. شيخ صدوق(ره) کتابي دارد که فضايل سه ماه رجب، شعبان، رمضان را نوشتند. پيامبر خدا در آستانه ماه رمضان بود، در جمع اصحاب نشسته بودند، حضرت يک مرتبه با حالت شتاب و نگراني فرمودند: سبحان الله! سبحان الله! يک حالت نگراني داشتند. کسي گفت: يا رسول الله! دشمني حمله کرد؟ وحي نازل شد؟ چه شده است؟ حضرت فرمود: ماه رمضان دارد مي‌آيد. حضرت فرمود: «يغفر الله» خدا روز اول ماه رمضان تمام اهل قبله را مي‌آمرزد. «يغفر الله في اول رمضان بکل اهل هذه القبله» تمام اهل قبله را روز اول ماه رمضان مي‌آمرزد. چرا؟ چون مي‌خواهند وارد مهماني شوند. پاک وارد مهماني شوند. مهماني پروردگار مثل مهماني ما نيست که دو ساعت طرف را اسير کنيم، آخر چيزي به او بدهيم يا ندهيم. روزه اول ماه رمضان خداوند همه اهل قبله را مي‌آمرزد.
يک چنين سفره‌اي پهن شده است، آنوقت کسي از اين سفره استفاده نکند. من خواهش مي‌کنم اگر کساني تا اينجا هم کوتاهي کردند، غصه نخورند. بگويند: خدايا غفلت کردم. از فردا شروع مي‌کنم. هيچ مانعي ندارد. شما تمام سال را بگرديد. نظيرش را پيدا مي‌کنيد که بگويند: يک آيه قرآن ثواب يک ختم قرآن را دارد؟ الآن ما با همه بينندگاني که پاي برنامه هستند، سوره کوثر را با هم بخوانيم. (قرائت سوره کوثر) همين سوره ثواب سه ختم قرآن را دارد. خوابيدن عبادت است. بايد خدا را شکر کنيم.
امام سجاد(ع) در دعاي 44 ماه رمضان مي‌گويد: «اللهم الهمنا معرفة فضله» خدايا به ما عظمت ماه رمضان را بفهمان. اگر آدم عظمت ماه رمضان را درک کرد، آنوقت آخر ماه رمضان امام سجاد(ع) وقتي مي‌خواهد با ماه رمضان خداحافظي کند، عرضه مي‌دارد خدايا يک مصيبتي دارد به ما مي‌رسد که داريم ماه رمضان را از دست مي‌دهيم. تو اين مصيبت را جبران کن. چطور به کسي که عزيزش را از دست مي‌دهد مي‌گوييم: خدا به تو صبر جميل بدهد. خدايا ما به وحشت افتاديم، اگر اول ماه رمضان بفهميم«الهمنا معرفة فضله» اگر توجه کنيم چه سفره‌اي باز شده است، آنوقت بايد از رفتنش غصه‌دار شويم. از يک دهه رفتن هم بايد غصه‌دار شويم. بنابراين آنهايي که تا به الآن موفق نشدند روزه بگيرند، اينقدر هم سخت نيست. گرسنگي و تشنگي هم اينقدر سخت نيست. يکي از برکات روزه تقويت اراده است. کساني که سيگاري هستند و ماه رمضان روزه مي‌گيرند. روزي ده تا سيگار مي‌کشد، چطور مي‌شود ماه رمضان کسي که اينطور سيگار مي‌کشد ماه رمضان لب به سيگار نمي‌زند؟ انسان موجودي است که اگر اراده کند مي‌تواند در برابر همه چيز مقاومت کند.
مسأله 43 اين است که بعضي نوشتند ما جاهل بوديم و روزه‌هايي را قضا کرديم و الآن نمي‌دانيم تعدادش چقدر است؟ نماز نخوانديم و روزه نگرفتيم و تعدادش را هم نمي‌دانيم. الآن ماه رمضان است مي‌خواهيم نماز قضا بخوانيم و روزه‌هايمان را قضا کنيم. چقدر بايد روزه را قضا کنيم؟ عين عبارت امام(ره) و نظر همه مراجع همين است. فرمودند: هر مقدار که يقين داريد فوت شده است، همان مقدار را بايد قضا کنيد. براي قضا کردن نماز ترتيب هم لازم نيست. يعني اول نماز صبح بخوانيد بعد ظهر و عصر و بعد مغرب و عشا، نه از هرجا شروع کرديد اشکالي ندارد. مثلاً ده تا نماز قضاي صبح بخوان. پنجاه تا قضاي صبح بخوان. فقط بايد بين نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا ترتيب باشد. نماز ظهر و عصر با هم باشد، مغرب و عشا با هم باشد.
باز سؤال کردند که ما در ماه رمضان بايد 24 ساعت نماز قضا بخوانيم؟ باز امام (ره) فرمود: نياز نيست خيلي خودتان را به زحمت بياندازيد. تصميم بگيريد بخوانيد. هرچقدر وقت داريد. ولي کم کم شروع کنيد هم نمازهاي قضا را بخوانيد و هم روزه‌هاي قضا را بعد از ماه رمضان شروع کنيد.
مسأله 44؛ ما مقدار کفاره را گفتيم. کسي مريض هست، مسافر هست، خانم‌هايي که عذر دارند، گفتيم: مقدار کفاره 750 گرم است. چه بدهند؟ گندم، برنج، خرما، آرد مي‌توانند بدهند. خيلي‌ها نوشتند ما در شهرهاي بزرگ هستيم. الآن در تهران بخواهيم به فقير گندم بدهيم، گندم را مي‌خواهد چه کند؟ تنور ندارد که بخواهد با گندم نان درست کند. مي‌شود نان بدهيم يا نه؟ بله مي‌شود. فقط يک نکته در نان هست. اگر بخواهند گندم يا برنج يا آرد يا خرما بدهند همان 750 گرم کافي است ولي در نان گفتند: احتياطاً بايد بيشتر بدهند. چون نان خمير است و آب هم با آن مخلوط است، براي نان بايد يک کيلو در نظر بگيرد. براي هر روز يک کيلو نان به فقير بدهد. براي سي روز، سي کيلو بايد بدهد.
باز سؤال کردند که مي‌شود ماکاراني بدهيم؟ ماکاراني بدهيم اشکال دارد يا نه؟ نه اشکالي ندارد. فقط بايد يک نکته را توجه کرد. ماکاراني يک ترکيبات اضافه‌اي دارد. فرآوري شده و مواد افزودني دارد و خالص 750 گرم گندم ندارد. بايد يک کيلو حساب کنند که 750 گرم گندم درونش باشد.
شريعتي: اينجا اشکالي ندارد پولش را بدهند؟
حاج آقاي حسيني: پول بدهند که او خودش برود بخرد. سؤال خوبي است. خيلي‌ها گفته بودند: ما به فقير پول بدهيم و فقير با پولش برود اين را بخرد. اگر شما فقير را وکيل بکنيد اشکالي ندارد. از طرف شما وکيل شود که نان بخرد. يا گندم بخرد. ماکاراني بخرد ولي يکوقت به فقير پول مي‌دهيد و فقير هم قسطش را مي‌دهد. اين سؤال شما هم مسأله 45 بود که مي‌تواند فقير را وکيل کند و از طرف شما خريداري کند.
مسأله 46؛ خيلي سؤال کردند که مي‌شود پول را به نانوا بدهيم و بگوييم: شما فقرايي که مي‌آيند و افرادي را که مي‌شناسيد و فقير هستند را نان بدهيد؟ اين اشکالي ندارد. اگر به آن نانوا مطمئن هستيد که به فقرا دقت کند اشکالي ندارد. به هر فقيري يک کيلو هم بدهد، اشکالي ندارد. قديم رسم بود و الآن هم رسم است، بُن نان مي‌دهند. بُن را به نانوا مي‌دهد، يک کيلو نان گرفت.
مسأله 47؛ خيلي پرسيدند در کفاره عمد، اينکه آدم عمداً خورده باشد، گفتيم بايد به شصت نفر فقير بدهد، يعني اين 750 گرم را نمي‌تواند به يک فقير بدهد. الآن در مسأله ماکاراني گفتيم، شما سي کيلو ماکاراني را برداري به يک نفر بدهي اشکال ندارد. براي يک ماه رمضان سي کيلو ماکاراني به يک نفر بدهي. ولي در کفاره عمد اگر يک روزه را عمداً خوردم بايد به شصت مسکين بدهم. اين کار سختي است. اين را به دفاتر مراجع بسپاريد.
مسأله 48؛ باز خيلي سؤال کردند که ما کفارات زيادي بر گردنمان هست ولي الآن نمي‌توانيم بپردازيم. قبول داريم که چندين سال است کفاره‌ها عمدي يا غير عمدي جمع شده است، ولي توان پرداخت نداريم. پاسخ اين است که 1- اولاً هر مقداري که مي‌توانيد بپردازيد. 2- اگر هيچي نمي‌توانيد بدهيد استغفار کنيد. در رساله هم نوشتند. کفاره به گردنت است و نمي‌تواني بدهي، توبه کن! 3- اگر بعداً توانايي پيدا کردي بايد بعداً انجام بدهي.
مسأله 49؛ خيلي از خانم‌ها سؤال کردند که کفاره ما به عهده شوهر ما هست؟ ما واجب النفقه شوهرمان هستيم. کفاره به عهده شوهرش است يا نه؟ جواب نه است. کفاره خانم به عهده خودش است. ربطي به شوهر ندارد. اگر خانم درآمد داشت که خودش بدهد. اگر درآمدي نداشت هيچي، بايد توبه کند و استغفار کند. البته بسيار کار خوبي است و ما اينجا از همه آقايان تقاضا مي‌کنيم که از خانم‌هايشان سؤال کنند خانم کفاره بر گردن شما هست يا نه؟ اگر هست بفرماييد که من پرداخت کنم!
در ماه رمضان محبت و صفا و صميميت زياد مي‌شود. گاهي خانم‌ها از يک مسأله غافل هستند. افطاري دادن چقدر ثواب دارد. «من فَطَّرَ منكُمْ صَائِماً» (امالي صدوق/ص93) کسي به يک روزه دار افطاري بدهد، خدا تمام گناهان گذشته او را مي‌آمرزد. «كَانَ لَهُ بِذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَي من ذُنُوبِهِ» حرف من اين است که خانم‌ها چقدر ثواب مي‌برند و هر روز به چند نفر افطاري مي‌دهند. آقايان مواد غذايي را تهيه مي‌کنند، خانم‌هايي که پخت و پز مي‌کنند. خانم‌ها که در گرما زحمت مي‌کشند و غذا تهيه مي‌کنند، بدانند که بسيار ثواب زيادي است. براي تقدير و تشکر از خانم هم که شده خيلي خوب است که آقا از خانم بپرسد: چقدر کفاره داريد؟ من همه را مي‌دهم. ولي شرعاً به عهده مرد نيست. اين غير از زکات فطره هست. زکات فطره را آقا بايد براي خانم و همه بچه‌هاي واجب النفقه‌اش را بدهد.
مسأله 50؛ گفتند به واجب النفقه مي‌شود داد يا نه؟ من سي کفاره بر گردنم هست، سي کيلو نان مي‌خواهم به فقير بدهم. پسر من فقير است. واجب النفقه کساني هستند که خرجي آنها بر گردن من است. مثل فرزند، همسر، پدر و مادر من، پدر بزرگ، مادربزرگ. حتي اگر فرزندان من ازدواج کرده باشند، يا نوه هم همينطور. حالا مي‌توانم به آنها بدهم؟ نه، وقتي مي‌گويند: واجب النفقه، کفاره را نمي‌شود به واجب النفقه داد. يک نکته لطيف دارد اين است که در کفاره، در نفقه واجب نمي‌توانيم بدهيم. ولي در خرج‌هاي ديگر بدهيم. مثلاً فرض کنيد بدهي دارد، پسر من يک بدهي دارد. همسر من يک بدهي دارد. ديگر بدهي بر گردن من نيست. خوراک و پوشاکش بر گردن من است اما بدهي‌اش بر گردن من نيست. من صد کيلو گندم بدهم بابت کفاره، وقتي گندم‌ها را قبول کرد ديگر خودش مي‌داند چه کند. برود گندم‌ها را بفروشد و بدهي‌اش را بپردازد اشکالي ندارد. پس مقداري که در نفقه‌اش هست و هزينه زندگي‌اش است بر من واجب است اما در غير نفقه مي‌شود پرداخت کرد.
مسأله 51؛ باز خيلي سؤال کردند که ما پول کفارات را مي‌خواهيم براي مسجد بدهيم. نه جايز نيست. کفاره مصرفش فقير است. براي مسجد و کارهاي خيريه هم نيست. در زکات فطره هم همينطور است. آقايي پيام داده در مسجد محل ما روز عيد فطر بنر زده بودند که ايها الناس! زکات فطره را براي ساخت مسجد بدهيد. اين حتماً خلاف احتياط است.
مسأله 52؛ باز خيلي سؤال کردند که امسال بچه‌هاي ما کنکور دارند. اينها مي‌توانند روزه بخورند يا نه؟ اولاً دعا مي‌کنيم که خدا انشاءالله به حق حضرت زهرا همه اينها را موفق بدارد. پدر و مادرها از خستگي اين چند ماه به خوبي و خوشي بيرون بيايند. دختر و پسرها فکر نکنند همه درها به کنکور ختم مي‌شود. نه! خدا بزرگ است. همه درها به اين بسته نمي‌شود. تلاش کنيد ولي آرامش خيلي مهم است. ثانياً هم با برنامه‌ريزي درس مي‌خوانند. به جاي اينکه روزها درس بخوانند، شب‌ها درس مي‌خوانند. حالا مي‌گوييد: نمي‌شود. الزاماً حتماً روزه نباشيد! تقاضا مي‌کنم در شهرتان ننشينيد روزه بخوريد. از همان راه تبصره که گذاشتند استفاده کنيد. چهار فرسخي برويد. يعني دختر و پسر شما اگر نخواست روزه بگيرد، 23 کيلومتر از شهر دور شويد و آنجا حبه قندي بخورد و روزه‌اش را بخورد.
مسأله 53؛ سؤال کرده بودند سرمه کشيدن روزه را باطل مي‌کند؟ نه، خوردن و آشاميدن روزه را باطل مي‌کند. مداد بکشيد، سرمه بکشيد، خانم‌ها آرايش کنند، خودشان را زيبا کنند براي شوهرانشان اشکالي ندارد.
مسأله 54؛ عروس خانمي نوشته من خانه مادر شوهر بودم مي‌خواستم بروم غسل کنم، خجالت کشيدم. غسل واجب هم بر گردن من بود، تيمم کردم. آيا روزه من درست است يا نه؟ قبلاً عرض کرديم، وظيفه اول غسل است. اگر کسي غسل بر گردنش است و نرفت غسل کند يک راه تبصره دارد. يک دقيقه تا اذان صبح وقت دارد. وقتي که ديگر نمي‌شود غسل کند. اينجا چون وقت ندارد بايد تيمم کند. ديگر روزه‌اش درست مي‌شود. ولي براي نماز صبح يا براي نماز ظهر بايد غسل کند. روزه‌اش صحيح است.
مسأله 55؛ زمان پرداخت کفاره کي هست؟ مثلاً يک خانمي باردار بود. يک خانمي شيرده بود و روزه براي خودش و بچه‌اش ضرر داشت. کي بايد کفارات را بدهد؟ يا پيرمردي است که روزه برايش سخت است، بايد کفاره بدهد. چه وقت بايد کفاره بدهد؟ جواب اين است که هر روزي از ماه رمضان که تمام شد، کفاره آن روز واجب مي‌شود. روز اول ماه رمضان خانم شيرده بود، خانم باردار بود، پيرمرد بود برايش مشقت داشت و روزه نگرفت. امروز که ماه رمضان تمام شد، کفاره بر گردنش است. نمي‌تواند کفاره کل ماه رمضان را در اولين روز ماه رمضان بپردازد. چون هنوز کفاره واجب نشده است. بايد به مرور کفاره را يک روز به يک روز که واجب مي‌شود بپردازد. روز به روز سخت است، آخر ماه رمضان کفاره يک ماه را بپردازد.
بعضي از عزيزان سؤال کردند: الآن کفاره ماه رمضان سال گذشته را مي‌شود اول ماه رمضان داد؟ کفارات سال قبل بله مي‌شود. کفاره سال قبل را بدهيد که به درد فقرا بخورد. اين پيشنهاد خوبي است. مثلاً خانمي بوده شيرده بوده، خانمي باردار بوده، پيرمردي بود روزه برايش سخت بوده، همين الآن که ماه رمضان است کفاره سالهاي گذشته را بدهيد. يا کفاره تأخير را بدهد.
مسأله 56؛ خيلي‌ها سؤال کردند ما روزه‌هاي قضا بر گردنمان هست، ديگر هم نمي‌توانيم قضا کنيم. مثلاً پيرمردي است. يا جوان است اما مريض است. آيا مي‌شود همين الآن به کسي نيابت بدهم؟ نه، براي آدم زنده نيابت روزه را نمي‌شود انجام داد. اين بايد وصيت کند بعد از مرگش انجام شود. خانم‌هاي سالخورده اين نگراني را دارند. مي‌گويند: ما روزه قضا داريم نمي‌توانيم بگيريم. تا زنده هستيد نمي‌توانيد اجير بگيريد.
مسأله 57؛ اجير نمي‌توانيم بگيريم، مي‌شود پولش را يک جايي بسپاريم؟ خيلي‌ها هستند نگران وارث هستند. من اين پول را به يک آدم مطمئني بدهم، نمازهاي قضا و روزه‌هاي قضاي مرا که نتوانستم به جا بياورم، قضا کنم؟ اين اشکالي دارد؟ نه، اين را گفتند اشکالي ندارد. به شرط اينکه از ثلث ميت بيشتر نباشد. کساني هستند که مطمئن نيستند اولاد بعد از اينها چه کار مي‌کنند. مي‌گويد: اين پول را به يک آدم مطمئن بدهم، من مردم اين نمازهاي قضاي مرا بخواند. يا روزه‌هاي قضايي که نتوانستم قضا کنم را انجام بدهد. اين اشکال ندارد. پول را به يک آدم مطمئن بسپارد. نيازي نيست ورثه را هم خبر کند. فقط از ثلث بيشتر نباشد.
مسأله 58؛ سؤال کردند ما مشهد رفتيم، يا مسافرت رفتيم، قصد ده روز کردند. قبلاً گفتيم روزه در ماه رمضان مقدم بر همه چيز است و بهترين کار است. در ماه رمضان مسافرت نروند. حتي مسافرت‌هاي زيارتي در روايت داريم اگر به روزه شما ضرر مي‌خورد، نروند. مگر اينکه بروند قصد ده روز بکنند، يک روز هم از دست نرود. گفتيم: طوري باشد که قبل از ظهر مشهد برسند. سؤال اين است ما مشهد رفتيم و طبق توصيه‌ي شما قبل از ظهر هم مشهد رسيديم و قصد ده روز کرديم و ده روز هم مشهد بوديم. امام رضا طلبيد و بنا شد چهار روز ديگر هم بمانيم، چه کار کنيم؟ هرجا بودند، مشهد، نجف، هرجا بودند. دو سه روزي از قصدي که کردند اضافه‌تر بمانند، چه کنند؟ پاسخ خيلي آسان است. همان قصد ده روز کافي است. شما بعد از قصد ده روز هرچقدر ديگر بمانيد، يک روز، دو روز، يک ساعت، دو ساعت، نمازها کامل است و روزه‌ها را هم بايد بگيرند. البته در مورد روزه بايد به اين نکته توجه داشته باشد، مشهد بودند ده روز کامل، مي‌خواهند دو روز اضافه بمانند. به شرط اينکه بعد از ظهر از مشهد بيرون بيايند. يا اگر قبل از ظهر مي‌آيند، قبل از اذان ظهر به وطنشان برسند. پس کسي ده روز جايي ماند و دو سه روز اضافه شد، ديگر نيت اضافه لازم نيست. شما نمي‌تواني نيت را بر هم بزني! بعضي مي‌گويند: ما ده روزمان کامل شد، دو سه روز را مي‌خواهيم مسافر باشيم و بخوريم! نه. مگر اينکه مسافرت برويد. تا در مشهد هستيد خود به خود اين ده روز به بعدش وصل مي‌شود چه بخواهيد، چه نخواهيد.
شريعتي: مسائلي که امروز مطرح کردند همه از پيام‌هاي شما و سؤالات شما و فراواني سؤالات شما بود. انشاءالله خداوند به ايشان سلامتي و توفيق عنايت کند. امروز از جزء يازده قرآن کريم صفحه 216، آيات 62 تا 70 سوره مبارکه يونس را به اتفاق تلاوت مي‌کنيم. تلاوت آيات قرآن را از بارگاه نوراني امام حسين(ع) در کربلاي معلي تقديم نگاه آسماني و دريايي شما مي‌کنيم.
«أَلا إِنَ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ «62» الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ «63» لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ لا تَبْدِيلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ «64» وَ لا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «65» أَلا إِنَّ لِلَّهِ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ ما يَتَّبِعُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ شُرَكاءَ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ «66» هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ «67» قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً سُبْحانَهُ هُوَ الْغَنِيُّ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ إِنْ عِنْدَكُمْ مِنْ سُلْطانٍ بِهذا أَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ «68» قُلْ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لا يُفْلِحُونَ «69» مَتاعٌ فِي الدُّنْيا ثُمَّ إِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ نُذِيقُهُمُ الْعَذابَ الشَّدِيدَ بِما كانُوا يَكْفُرُونَ «70»
ترجمه: آگاه باشيد كه قطعاً بر اولياى خدا، نه ترسى است ونه اندوهگين مىشوند. آنان كه ايمان آوردهاند و شيوهى آنان پرهيزكارى است. براى آنان (اولياى خدا) در زندگى دنيا و آخرت بشارت است. تبديل و تغييرى در سخنان (و وعدههاى) الهى نيست و آن همان رستگارى بزرگ است. گفتار مخالفان، تو را غمگين نسازد. زيرا عزّت، به تمامى از آن خداوند است و او شنوا و داناست. آگاه باشيد! همانا هر كس در آسمانها و هر كه در زمين است، از آنِ خداست و كسانى كه بهجاى خدا شريكانى را مىخوانند، (از آنها نيز) پيروى نمىكنند، بلكه جز گمان خود چيز ديگرى را پيروى نمىكنند و آنان جز دروغگويانى بيش نيستند. اوست كسى كه شب را براى شما قرار داد تا در آن آرامش يابيد و روز را روشنى بخش گردانيد (تا به كار پردازيد). يقيناً در اين (نظام حكيمانه و هدفدار،) نشانههايى براى گروهى است كه مىشنوند. (مشركان) گفتند: خداوند فرزندى گرفته است، او منزّه است، او بىنياز است. آنچه در آسمانها و زمين است از آنِ اوست. هيچ دليلى نزد شما بر اين گفتار نيست. آيا آنچه را نمىدانيد به خدا نسبت مىدهيد؟ بگو: همانا كسانى كه بر خداوند دروغ مىبندند، رستگار نمىشوند. بهرهاى اندك در دنيا دارند، سپس بازگشت آنان به سوى ماست، آنگاه به سزاى كفرشان، عذاب سخت به آنان مىچشانيم.
شريعتي: اشاره قرآني را بفرماييد و بعد دعا بفرماييد.
حاج آقاي حسيني: در آستانه شب‌هاي قدر هستيم و به شب‌هاي قدر نزديک مي‌شويم. «فزت و رب الکعبه» که اميرالمؤمنين فرمود، در اين آيه هم مي‌فرمايد: ما هم مي‌توانيم «فزت و رب الکعبه» بگوييم. فقط براي اميرالمؤمنين نبود. آيه 64 مي‌فرمايد: «ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»، رستگاري بزرگ و فوز عظيم براي چه کساني است؟ «أَلا إِنَ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ، الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ» اولياء الله هم که مي‌گوييم، سريع ذهن ما به ائمه و معصومين و بزرگان و مرحوم آيت‌الله‌ها نرود. ايمان و تقوا! من بارها ديدم که جوان‌ها خدمت مرحوم آيت الله بهجت مي‌آمدند. راه سير و سلوک چيست؟ يک کلام مي‌فرمود: گناه نکنيد. «لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ» آثار ايمان و تقوا فقط براي قيامت نيست، «لا تَبْدِيلَ لِكَلِماتِ الله ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» پس ما مي‌توانيم همان «فزت و رب الکعبه» را بگوييم، به شرطي که ايمان و تقوا داشته باشيم.
در آستانه تولد امام حسن مجتبي کريم اهل‌بيت هم هستيم. تقاضا مي‌کنم سه مرتبه اين آيه شريفه را بخوانند. «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء» خدايا به حق محمد و آل محمد همه آنهايي که گرفتاري دارند، پريشاني دارند، مشکلاتي دارند و التماس دعا گفتند، به جق صديقه طاهره حوائج همه را برآورده به خير بگردان. گرفتاري‌هايشان را برطرف بفرما. محبت و صفا و صميميت را بين خانم‌ها و آقايان و زوج‌ها بيشتر بگردان. طلاق و جدايي را از جامعه ما ريشه کن بگردان. مريض‌ها لباس عافيت بپوشان. دنيا و آخرت ما را از اهل‌بيت جدا مگردان.
شريعتي: تا رسيدن به اولين شب قدر تنها هفت روز ديگر باقي مانده است. قدر اين لحظات را بدانيم و خودمان را براي درک اين شب نوراني آماده کنيم. «الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمدٍ و آله الطاهرين»