برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي

-توبه

91-02-09

بگذار که مقابل روي تو بگذريم دزده ي در شمايل خوب تو بنگريم، شوق است در جدايي و جور است در نظر هر جور به که طاقت شوقت نياوريم، روي گر به روي ما نکني حکم از آن توست باز آي که رو در قدمانت بگستريم، ما را سري ست با تو که گر خلق روزگار دشمن شوند و سر برود هم برآن سريم، گفتي زخاک بيشتراند اهل عشق من از خاک بيشتر نه که ازخاک کمتريم، ما خود نمي بريم زبان از قفاي کس آن مي برد که ما به کمند سعدي تو کيستي که در اين حلقه ي کمند چندان فتاده اند که ما صيد لاغريم.

سوال – در مورد آداب توبه توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ- تصور غلطي وجود دارد که مردم فکر مي کنند توبه بايد درشرايط خاصي انجام بگيرد. مثلا بعضي ها مي گويند ما مي خواهيم توبه کنيم ولي بايد شب قدر برسد يا به حج برويم يا زيارتي برويم تا توبه کنيم. توبه واجب فوري است. بعضي از واجبات زمان دارد ولي يک سري از واجبات فوري است. انسان نمي تواند منتظر ماه رمضان يا شب جمعه باشد. هر زمان که انسان تصميم جدي براي توبه گرفت با يک استغفرالله اين اتفاق تحقق پيدا مي کند. وقتي انسان مي خواهد توبه کند شيطان انسان را وسوسه مي کند که آنرا عقب بيندازد. انسان وقتي تصميم بر توبه گرفت همين کافي و حتي ممکن است که گفتن ذکر استغفرالله هم لازم نباشد زيرا مهم اراده است. ما آدابي براي توبه داريم البته بعد از اينکه انسان تصميم برتوبه گرفت. از آداب توبه: غسل ( از غسل هاي مستحب ديگر توبه يکي براي فردي است که مست مي کند و مي خوابد که بعد از بيدار شدن بايد غسل بکند و ديگر براي زني که خودش را براي غير شوهر معطر بکند، بعداز توبه بايد غسل بکند )،نماز و دعاي است. سوره بقره آيه 222 مي فرمايد: خدا توبه کنندگان و تطهير کنندگان ( غسل توبه ) را دوست دارد. در سوره ي تحريم آيه 8 مي فرمايد: توبه نصوح کنيد. اميد است که اين کفاره ي گناهان شما باشد. توبه نصوح يعني توبه اي که بعد از آن غسل توبه باشد. کيفيت غسل با غسل هاي ديگر فرق نمي کند.

در روايات هم غسل توبه را داريم. در کتاب من لايحضر شيخ صدوق داريم: فردي نزد امام صادق (ع) آمد و گفت که من همسايگاني دارم که صداي آواز زنان و ساز از خانه شان مي آيد. من گاهي وقتي به حياط منزل مي روم در آنجا کارم را طول مي دهم و آن صداها را گوش مي دهم. امام فرمود: اين کار را نکن. مگر نشنيده اي که در قيامت گوش ما هم بايد جواب بدهد. آن فرد گفت: استغفرالله. امام فرمود: اين گناه بزرگي است. بلند شو، غسل توبه انجام بده و نماز توبه بخوان. حديثي در کتاب کافي، تهذيب شيخ طوسي، من لايحذر شيخ صدوق (سه تا از کتابهاي مهم شيعه )آمده است. امام صادق (ع) مي فريايد: اگر کسي دو تا دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعتي بعد از حمد پنجاه مرتبه سوره توحيد را بخواند و بعد از تمام شدن نماز صورتش را برنمي گرداند مگراينکه خدا تمام گناهان او را آمرزيده باشد. اين نماز در مفاتيح هم بنام نماز اميرالمومنين نوشته شده است. در اعمال روز عرفه داريم که بعد از نماز ظهر وعصر، نماز اميرالمومنين را بخوانيد. در غروب عرفه، به تمام کساني که در صحنه ي عرفه هستند خطاب مي شود که خدا تمام گناهان شما را بخشيد. بعد از نماز، دعاي توبه است. بعد از اين نماز دعايي است که بايد خوانده بشود و دعاي ديگري در کتاب صحيفه ي سجاديه، دعاي 31 است که مي فرمايد: خدايا من با تو قرار مي گذارم که ديگر به گناه برنگردم، خدايا تو به من کمک کن. خدايا اگر من بخواهم به اين توبه وفادار بمانم تو بايد به من کمک کني، خدايا تو قدرتمند هستي به من کمک کن، خدايا اين توبه را چنان قرار بده که من بعد از اين توبه، نياز به توبه ي ديگر نداشته باشم. تمام اين اعمال را بايد بعد از توبه انجام داد. اين اعمال باعث مي شود که توبه ماندگار بشود. اين غسل براي نماز کفايت از وضو نمي کند و بايد بعد از غسل توبه، وضو گرفت.

اين آداب توبه در تلطيف روح انسان و نشاط تاثير دارد که انسان ديگر به گناه بر نگردد. خوب است که انسان بعد از مناجات با خدا اشکي هم داشته باشد.در کتاب عيون الاخبار شيخ صدوق از امام رضا (ع) داريم: نزديک ترين حالتي که انسان به خدا دارد اين است که در سجده باشد و اشک چشمش جاري باشد. در کتاب المراقبات مرحوم تبريزي نوشته است: من از استادم ملاقلي همداني سوال کردم که يک دستور مجرب سير وسلوک که براي خودتان ثابت شده است را به من بگوييد. ايشان فرمودند: يکي اينکه هميشه يک انگشتر فيروز و عقيق همراهتان باشد. اين يک اطاعت دائمي است. ديگر اينکه در هر شبانه روز يک سجده ي مستحب طولاني داشته باشيد و ذکر يونسيه ( لاالله الاانت سبحانک اني کنت من الظالمين) را در آن بخواند.

سوال – در مورد ادامه ي بحث گناهان پنهاني توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ – کساني هستند که فيلم يا عکسي از فرد گناهکاري دارند و او را تهديد مي کند. پيامبر فرمودند: مرز ايمان و کفر اين است که انسان از مسلماني چيزي بشنود يا از برنامه اي خبر داشته باشد و اين را نگه دارد تا روزي او را رسوا بکند.

در کافي مرحوم شيخ کليني داريم: يکروز پيامبر بعد از نماز صبح به طرف مردم برگشتند و فرياد زدند: اي کساني که با زبان ايمان آورديد ولي با قلب ايمان نياوريد بدنبال عيب مومنان نباشيد. اگر کسي دنبال عيوب مومنين باشد خدا به دنبال عيوب او مي رود و اگر خدا بدنبال عيوب کسي باشد، اگر او در خانه هم باشد، باز او را رسوا مي کند.

اگرکساني هستند که اين کارها را مي کنند، بدانند که اين کار خيلي ناپسند است زيرا امنيت را از ديگران مي گيرد.

عده اي مي گويند: شما مي گوييد کسي که گناه مي کند و بعد توبه مي کند خدا او را مي بخشد و گناهانش را به خوبي تبديل مي کند، پس در اينجا کساني که گناه نکرده اند ضرر کرده اند. درست است که خدا توبه کنندگان را دوست دارد ولي ما بايد هميشه در بيم و اميد باشيم. تضميني وجود ندارد که اگر ما مرتکب گناه بشويم موفق به توبه بشويم. چقدر کساني بوده اند که درحال گناه از دنيا رفته اند و موفق به توبه نشده اند. ما نبايد فضا را آلوده بکنيم به اين اميد که دوباره آنرا پاک کنيم. با تمام وعده هاي الهي که ما در مورد توبه داريم، ما بايد بيم اين داشته باشيم که نتوانيم توبه بکنيم. مرحوم ميرزا ملکي مي گويد: اميد وار بودن به خدا نمي تواند بي مبالاتي در دين باشد و اين فريب شيطان است. ما پايان کار خودمان را نمي دانيم. يکي از بزرگان مي فرمودند که محدث قمي به حجره ي ما آمده بودند. من از ايشان خواستم که نصيحتي به من بکند که ايمانم زياد بشود. محدث قمي فرمودند که من ايامي در وادي السلام نجف بودم. مرده اي را به خاک سپاردند و بستگان رفتند. من صدايي از اين قبر شنيدم که آيه 56 سوره ي زمر را مي خواند: انسان حسرت   مي خورد که چرا در فرامين الهي کوتاه کرده است. پس اگر در توبه باز است، اين نبايد بهانه اي براي گناه ما باشد.

سوال – آيات پاياني سوره ي انسان و آيات ابتدايي سوره مرسلات را توضيح بفرماييد.

پاسخ – در اين آيات خداوند پيامبر را دعوت به صبر مي کند و بلافاصله مي فرمايد که صبح و شام به ياد خدا باش، سجده اي در شب داشته باش و نماز شب داشته باش.

سوال – درمورد ادامه آداب توبه توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ – بعضي ها حکم فقهي غسل جنابت را نمي دانسته اند و الان بايد نمازهاي آن دوران را قضا کنند البته به اندازه اي که يقين دارند. نمازهاي قضا را هم مي توان کم کم بجا آورد.

خوب است که انسان نذر بکند يا قسم بخورد که گناه را ترک بکند ولي اگرکسي نذر يا عهد يا قسم را با صيغه شرعي شکست، اين کار کفاره دارد. در کفاره ي نذر و قسم مثل کفاره ي خوردن روزه است. اگر خانم شوهرداري با مردي ارتباط نامشروعي داشته است وقتي توبه مي کند، اين توبه بايد بين او و خدا باشد و نيازي نيست که از شوهرش حلاليت بطلبد زيرا اين حق الناس نيست. ذکر گناه، گناه است. اينها مصاديق حق الناس نيست.

ازدواج و جامعه ي پاک يکي از راههاي ترک گناهان پنهاني است ولي اين طور نيست که تا شما ازدواج نکرده ايد و جامعه پاک نشده است،شما مي توانيد گناه بکنيد. انسان مي تواند در هر شرايطي در برابرگناه بايستيد. کساني هم هستند با اينکه ازدواج کرده اند باز هم گناه مي کنند. الان خيلي از افراد گرفتار فقر مالي هستند ولي آيا همه گرفتاران، حرام خوار هم هستند ؟ قطعا اين طور نيست. يک فقير نمي تواند بگويد که چون خدا به من مال نداده است، من هم بدنبال دزدي مي روم. خيلي از انسانها دچار فقر بوده اند و ازدواج هم نکرده اند ولي دچار گناه هم نشده اند.

انشاء الله خدا دعاي همه بينندگان را در حق ما و خودشان به اجابت برساند.