برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي

-پرسش وپاسخ

90-11-15
غزل تر از غزل گل تر از گل زيباتر از زيبا تو از الله اکبر آمدي از اشهد ان لا، شهادت مي دهم معراج يعني چشم هاي تو شهادت مي دهم چشم تو يعني سوره ي اسراء، غريبه نيستي اين روزها بسيار دلتنگم براي اين دل تنهاترم دستي ببر بالا، دلم زرد است شبهايم همه سرد است يا خورشيد، بقي ستان اشکم بسته شده يا قبة الخضراء تومي گويي: زمان ديدن باز هم فردا من مي گويم: امشب زودتر حالا همين حالا.
سوال – چطور مي شود که رحمت الهي شامل حال ما هم بشود و مظاهر رحمت زندگي در کجاي زندگي ما است؟
پاسخ – خيلي کامل نيست که ما ايام ولادت پيامبر اسلام رابا يم جشن وچراغاني و تعطيلي سپري کنيم. خوب است که در اين هفته ي وحدت و رحمت يک اقدام عملي هم صورت بگيرد. يکي از نگراني هاي مردم بحث رد مظالم است که اگر اموالي از مردم را ضايع کرده اند آيا راه حلي براي حل اين مشکل وجود دارد يا خير. ما در زندگي بصورت خواسته يا ناخواسته اموالي از زندگي مان را تلف کرده ايم يا به حق کسي تجاوزي کرديم و به اين افراد دسترسي نداريم. اين حقوقي که بر گردن ما است مانعي براي درياقت رحمت الهي مي شود. و ما بايد اين مانع را برطرف بکنيم. هر کسي که در زندگي اين نگراني را دارد و مديون ديگران هستند و مي خواهد اين حق را ادا کند بايد اقدام عملي بکند.
سوال – در مورد اهميت حق الناس و رد مظالم توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – گاهي پيامبر را دعوت مي کردند که بر جنازه ي مسلمانان نماز بخواند. پيامبر سوال مي کردند که اين فرد مديوم بوده و بدهي و ديني داشته است يا خير، اگر فرد بدهي نداشته حضرت بر اين فرد نماز مي خواند. اگر فرد بدهکار بود حضرت سوال مي کردند که آيا او ارثي دارد که بدهي او پرداخت بشود، اگر جواب مثبت بود، پيامبر نماز را مي خواند ولي اگر فرد مديون بوده و ارثي هم باقي نگذاشته، پيامبر بر او نماز نمي خواندند. از امام صادق (ع) سوال کردند که آيا اين حديث صحت دارد ؟ امام فرمود: بله. پيامبر بر آن فرد نماز نمي خواند ولي فرد ديگري نماز مي خواند زيرا نماز ميت واجب است که بر ميت خوانده بشود. پيامبر اين کار را انجام مي داند که حق الناس در پيش مردم مهم جلوه کند. پيامبر مي خواستند براي فردي نماز ميت بخوانند و اين سوال را کردند و متوجه شدند که اين فرد بدهکار است و ارثي هم از خودش باقي نگذاشته است که با آن اداي دِين بکند، پيامبر فرمودند که فرد ديگري نماز بخواند و در همان موقع حضرت علي (ع) فرمودند: که من دين هاي اين فرد را ضمانت مي کنم. پيامبر برگشتند و بر اين فرد نماز خواندند و دعا کردند که کسي که بدهي کسي را در اين دنيا بپردازد خداوند در قياميت بدهي هاي او را خواهد مي پردازد. پس اداي دِين بقدري مهم است که پيامبر براي حق الناس اين عمل را انجام مي داند. دِين بخشي از زندگي ماست. حالا اين طور نيست که ما ديگر در زندگي مان قرض نگيريم. در احکام اسلامي داريم که تا انسان مجبور نشده است قرض نگيرد. هر چقدر که در اسلام به دادن قرض سفارش شده است به همان مقدار هم به نگرفتن آن سفارش شده است. گرفتن قرض مکروه است مگر اينکه ضروريتي در زندگي پيش بيايد که انسان مجبور باشد قرض بگيرد. خيلي از دِين هاي ما بخاطر ضروريات نيست و بخاطر تشريفات و تجملات است. بدهي داشتن اشکالي ندارد. پيامبر وقتي از دنيا رفتند دِين بر گردن شان داشتند. امام حسين (ع) و امام حسن(ع) هم در هنگام شهادت دين بر گردن شان داشتند ولي ارثي هم داشتند که دين شان را ادا کنند. در مکتون فقهي داريم که اگر فردي بدهکار است و طلبکار براي وصول طلب نزد او آمده باشد، اگر اين فرد نمازش را در اول وقت بخواند نمازش صحيح نيست. زيرا زمان پرداخت دين محدود است و طلبکار ايستاده است ولي زمان خواندن نماز در اول وقت موسع است. امام صادق (ع) فرمود: اگر کسي از کسي قرضي بگيرد و از اول نيت پرداخت آنرا نداشته باشد، اين فرد مثل دزد مي ماند. ولي اگر نيت پرداخت داشته باشد خدا به او کمک مي کند. مرحوم آيت الله گلپايگاني زماني مستاجر بودند و در هنگام نماز در مسجد صاحبخانه به ايشان گفت که کم کم خانه را تحويل بدهيد من خودم آنرا لازم دارم. ايشان از نماز به خانه برنگشتند و خانه ي ديگري پيدا کردند و اثاث ها را به آن خانه ي جديد منتقل کردند. ما بايد اين طوري به حق الناس اهميت بدهيم. اميرالمومنين همه ساله در حساس ترين روز و مکان يعني در سرزمين مقدس منا و در روز عيد قربان، فردي را مامور کرده بودند که به مردم بگويد که اگر از پيامبر طلبي دارند اعلام کنند تا حضرت اين طلب را بپردازد. اينها نشانه ي اهميت حق الناس است. همين کار را امام حسن (ع) بعد از شهادت حضرت امير مي کردند. همين کار را امام حسين (ع ) بعد از امام حسن (ع) مي کردند. اين پيامي براي ما است که حق الناس را جدي بگيريم. مرحوم احمدي ميانجي در وصيت نامهA  نوشته بودند که من مايل نيستم مجالس ختم آنچناني براي من بگيريد زيرا اين مجالس ختم، بيش از اينکه بزرگداشت ميت باشد بزرگداشت بازماندگان است. اگر ما به فکر بزرگداشت ميت هستيم بايد ببينيم که آن ميت بدهي داشته است يا خير و آنرا ادا کنيم. کسي به اين کار کمتر توجه مي کند. خوب است که مردم در مجالس ختم اعلام کنند که اگر کسي از ميت طلبي دارد اعلام بکند. اين خيلي بهتر از آن تشريفات است. اگر ما مي خواهيم آبروي ميت را حفظ کنيم بايد بدهي او را بپردازيم. درتحريرالوسيله داريم که اگر فردي از دنيا برود دين هاي ا و به روز مي شود يعني اگر من قرضي گرفته ام که بايد شش ماهه ديگر آنرا پرداخت کنم بعد از فوت دين من به حال مي شود و بايد پرداخت بشود. يعني قبل از تقسيم ارث بايد اين بدهي ها پرداخت بشود. چيزي که در مورد درگذشتگان ما مهم است اين است که دِيني به گردن ما نباشد. در نزديک غروب مالي را به بيت المال آوردند. اميرالمومنين فرمودند: اين مال را الان تقسيم کنيد. ماموران بيت المال گفتند که الان شب شده است، فردا اين کار را انجام مي دهيم. حضرت فرمودند: شما ضمانت مي دهيد که من تا فردا زنده بمانم. اگر مي خواهيم رحمت الهي شامل حال ما بشود بايد حق الناس را ادا کنيم. در روايت داريم: اگر شما مي خواهيد دعايتان مستجاب بشود بايد کسب تان حلال باشد و از حق الناس مردم بيرون بياييد.
سوال – در اداي دِين، اگر ما صاحبان حق را نشناسيم چکار بايد بکنيم؟
پاسخ – مورد بحث رد مظالم در اين خصوص است. يک وقت ما بدهي داريم و طرف را مي شناسيم، در اينجا رد مظالم معنا ندارد. ما بايد بدهي را به فرد يا وارثان او بدهيم. اگر ما به فردي بدهي داريم که او را نمي شناسيم، در اينجا رد مظالم معنا دارد. فردي مي گويد که من هشتاد سال دارم، در جواني ديگران را کتک مي زدم والان پشيمان هستم يا اينکه ما سوار تاکسي مي شويم و راننده پول اضافي به ما مي دهد يا فرزندان ما حق کسي را از بين برده اند، ما در اينجا مي توانيم رد مظالم بدهيم. پس اگر ما مالي از کسي را از بين برده ايم و طرف را نمي شناسيم يا يک وقت مالي را پيدا کرده ايم و بايد اعلام مي کرديم ولي اين کار را نکرديم، در اين موارد بايد رد مظالم بدهيم. در رد مظالم ما چون فرد را نمي شناسيم مبلغي را بعنوان صدقه به نيابت آن فرد مي دهيم. اگر من کسي را کتک زده ام بايد به مبلغ ديه به نيت آن فرد صدقه بدهم. از نظر فقهي دادن اين صدقه اجازه ي مجتهد را لازم دارد. اگر انسان ميزان را ندارد بايد به حدي مبلغ را بدهد که يقين پيدا کند که بري الذمه شده است. اين مال، مال مجهول المالک است و اختيار آن در دست حاکم شرع است. پس ما براي اين بدهي ها بايد از مجتهد اجازه بگيريم. ممکن است که فردي مي خواهد مبلغ کمي را بعنوان رد مظالم بپردازد و اجازه گرفتن براي او سخت باشد،ما براي پرداخت ردمظالم تا صد هزارتومان از مراجع تقليد اجازه گرفته ايم که اين مبلغ حتما بايد به فقير پرداخت بشود. (آيت الله مکارم شيرازي، آيت الله نوري همداني، آيت الله صافي گلپايگاني، آيت الله وحيد خراساني، آيت الله سيستاني)
صدقات روزانه با رد مظالم فرق مي کند. ما يک اجازه ي کلي از مراجع گرفته ايم که مشکل مردم حل بشود. فقهاء تاکيد کرده اند که اين ردمظالم به فقراي غير سادات پرداخت بشود و حتما به فقير پرداخت بشود وبراي کارهاي خيريه استفاده نشود. فقير کسي است که خرجس سالش را نداشته باشد. اين ردمظالم به فقيري پرداخت بشود که ظاهر اسلامي را رعايت مي کند و ظاهرش نشان بدهد که پايبند به اصول اسلامي باشد. ما مي توانيم صدقات روزانه را به نيت رد مظالم بدهيم. اگر ما غيبت کسي را کرده ايم مي توانيم با ردمظالم آنرا حل کنيم.
سوال – نامه ي برنامه ي سمت خدا به مراجع براي اجازه ي پرداخت رد مظالم: با توجه به اينکه دغدغه ي مومنين براي پرداخت رد مظالم مي باشد چنانچه حضرتعالي اجازه مي فرماييد مومنين تا مبلغ يک صد هزار تومان از رد مظالم را با اجازه ي حضرت عالي به فقرا پرداخت نمايند.
پاسخ – آيت الله نوري همداني: باعرض تبريکات بمناسبت تولد پيامبر و امام جعفر صادق (ع) و امامت امام زمان (عج)، با دادن اجازه براي پرداخت ردمظالم تا صدهزار تومان به فقرا موافقت مي کنم. البته اين مبلغ فقط بايد به فقرا داده بشود و براي ساخت مسجد و... اجازه داده نمي شود.
آيت الله مکارم شيرازي: با تبريک آغاز ولايت حجت بن الحسن، به مومنين اجازه پرداخت رد مظالم تا يک صد هزارتومان به فقرا داده مي شود ولي اين مبلغ براي ساخت مسجد و کارهاي ديگر نبايد مورد استفاده قرار بگيرد و فقط بايد به نيازمندان داده بشود.
آيت الله خامنه اي: در اين باب ايشان بحث احتياط را مطرح نموده اند بنابراين مقلدين مقام معظم رهبري مي توانند به يکي از مراجع عظام رجوع کنند و با اجازه ي عمومي که آنها داده اند عمل کنند.
سوال – در مورد ادامه ي مبحث ردمظالم توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ- در رد مظالم اجازه ي مجتهد لازم است. همه ي ما يکسري بدهي ها و دين هايي داريم که در اين ايام خوب است آنرا پرداخت کنيم تا در ماه ربيع رحمت الهي شامل حال ما هم بشود. مراجع هم در اين برنامه اجازه ي چندتن از مراجع را گرفتيم که شما بتوانيد در اين ماه در مظالم خودتان را بدهيد. خوب است که آقايان بگويند اگر همسر و فرزندان ما مبلغي از پول ما بدون اجازه برداشته اند آنها را بري الذمه مي کنيم. اگر آقايان مي خواهند ردمظالم بدهند از طرف خانم و همسرشان هم اين کار را انجام بدهند.
در روز عرفه آيت الله مشکيني سخنراني کردند و فرمودند: من طواف واجب را انجام دادم و فقط يک طواف مستحبي انجام دادم و آنرا به نزد خدا براي روز قيامت به امانت گذاشتم که اگر کسي از من طلبي داشت و من طلب او را پرداخت نکرده بودم، اين جايگزين آن بشود.