-برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين حسيني قمي

-صبر

90-10-17
چشمها را مي گشايي عشق مي ريزد زمين با گل لبخندتان باشد بياويزد زمين، آيه ي تطهير مي بارد نگاهت مرد صبح باشد از خواب هزاران ساله برخيزد زمين، کي هواي تو کبوتر مي وزد اي ناگهان کِي بگو کِي مي شود از خون بپرهيزد زمين کِي عنايت مي کني کي سيصد و چندين صباح.
سوال – در مورد صبر بر معصيت توضيحاتي بفرماييد.
پاسخ – در بسياري از روايات داريم که صبر سه شاخه دارد: صبر بر مصيبت، صبر بر طاعت و صبر بر معصيت. صبر بر معصيت يعني انسان بتواند در برابر گناه مقاومت کند و آن گناه را انجام ندهد. در مورد جايگاه صبر بر معصيت از پيامبر داريم: کسي که بر مصيبت صبر کند، خداوند سي صد درجه براي او مي نويسد(علامه مجلسي مي فرمايند که اين سي صد درجه مي تواند سي صد درجه در بهشت باشد يا سي صد کمال از کمالات انساني باشد) کسي که بر طاعت صبر کند خداوند شش صد درجه براي او مي نويسد و کسي که بر معصيت صبر کند خدواند نُه صد درجه براي او مي نويسد. صبر بر مصيبت و دوري از گناه بالاترين پاداش را دارد. امير المومنين مي فرمايد: صبر بر مصيبت زيباست ولي بهتر از مصيبت صبر بر گناه است. ذکر دو نوع است يکي ذکردر هنگام مصيبت و يکي ذکر در هنگام گناه. در هنگام گناه انسان بايد ياد خدا باشد و مرتکب معصيت نشود. پس صبر بر معصيت در درجه ي اول و بعد صبر بر طاعت و بعد صبر برمصيبت است. علامه مجلسي مي فرمايد که انجام طاعت از ترک گناه سخت تر است. انسان طاعت ها را انجام مي دهد اما ترک گناه و گذشتن از گناه سخت است. کساني هستند که واجبات شان را انجام مي دهند، روزه مي گيرند، نمازهاي واجب را مي خوانند، حج خانه را انجام مي دهند. پس آمادگي ما براي واجبات و حتي مستحبات خوب است. ولي مشکل ما وقتي است پاي گناه به ميان مي آيد. ما در عين حال که عبادات را انجام مي دهيم ولي گرفتار خيلي از گناهان هستيم مثل گناه رايج زبان، چشم و گوش. ما چقدر غيبت ها را مي شنويم درحالي که نماز صبح مان را هم خوانده ايم. ما در برابر گناه مقاومت نمي کنيم. ممکن است کسي همه ي واجبات را انجام بدهد ولي گرفتار غيبت است. روايت داريم وقتي در قيامت نامه ي عمل فرد غيبت کننده را به او مي دهند او فکر مي کند که اشتباه شده است و مي گويد که من کارهاي خوبي انجام داده ام. به او مي گويند: تو بخاطر غيبتي که انجام داده اي تمام حسناتت به فردي که غيبتش را کرده اي منتقل شده است. داريم که اگر فرد غيبت کننده توبه کرد، او آخرين فردي است که وارد بهشت مي شود و اگر توبه نکرد، او جزو اولين گروهي است که وارد جهنم مي شود. يکي از راههايي که باعث مي شود ما گناه نکنيم اين است که ما هيچ گناهي را کوچک نشماريم. امام سجاد (ع) در صحيفه ي سجاديه در دعاي هشتم مي فرمايد: خدايا من به تو پناه مي برم از اينکه من گناه را کوچک بشمارم و طاعتم را بزرگ بشمارم. پيامبر فرمود: کسي که گناه را با خنده مرتکب مي شود وارد آتش مي شود در حالي که گريان است. امام سجاد(ع) مي فرمايد: اگر گناهي انجام دادي شاد نباش و توبه کن. اميرالمومنين فرمود: سنگين ترين گناه اين است که صاحبش بگويد اين چيزي نيست. امام صادق (ع) فرمود: از گناهان کوچک بپرهيزيد. گناه کوچک گناهي است که فرد گناه کننده بگويد اين چيزي نيست. در واقع اين گناهان کوچک را جمع مي کنند و بزرگ مي شود. پيامبر در بياباني به اصحاب شان گفتند که هيزم جمع کنيد. اصحاب گفتند که در اين بيابان هيزم نيست. بعد همه به جمع کردن هيزم پرداختند و مقدار زيادي هيزم جمع کردند و پيامبر فرمود: گناهان هم مثل اين هيزم روي هم جمع مي شوند. پيامبر فرمود: چهار چيز نشانه ي شقاوت انسان است: اصرار برگناه، حريص بودن براي روزي، قساوت قلب و داشتن چشم خشک. در دعا داريم که خدايا به من کمک کن که خودم گريه کنم. در آداب دعا داريم که بايد چشم گريان داشته باشيم. پس ما نبايد اصرار بر گناه داشته باشيم. امام باقر (ع) مي فرمايد: هيچ گناهي با اصرار کوچک نيست. پس ما ديگر گناه صغيره نداريم. بعضي ها مي گويند که مگر ما شراب خورديم يا انسان کشتيم، ما فقط پشت سر کسي حرفي زديم يا کسي را دست انداخته ايم. اما جماعت بايد مرتکب گناه کبيره نشود و اصرار بر گناه صغيره نداشته باشد. پس اگر کسي اصرار بر گناه صغيره داشت، آن گناه کبيره مي شود. روايت داريم که اگر استغفار کردي گناه کبيره نداري. پس ما با استغفار گناه کبيره نداريم. ما نبايد دچار ياس بشويم. امام علي (ع) فرمود: اصرار بر گناه يعني انسان گناهي را انجام بدهد و در فکر توبه آن گناه نباشد. ما نبايد از پرده پوشي خدا سوء استفاده نکنيم. پيامبر فرمود: اگر پرده ها کنار مي رفت کسي حاضر نبود جنازه ي ديگري را به خاک بسپارد. خدا ستار است. در سوره ي مجادله داريم که مشرکان با استهزاء به پيامبر مي گفتند: چرا خدا ما را عذاب نمي کند ؟ ما نبايد گناهان مان را ذکر کنيم. بيان گناه خودش گناه است. امام رضا (ع) مي فرمايد: کسي که گناهش را مي پوشاند خدا او را مي آمرزد ولي کسي که گناه را اشاعه مي دهد خدا او را نمي بخشد.
پيشگيري بر درمان مقدم است. پيامبر فرمود: از توبه بالاتر اين است که انسان گناه را مرتکب نشود. در واقع گناه نکردن آسانتر از توبه کردن است. ما بايد زمينه هاي گناه را برداريم. با زمينه ي گناه، ترک گناه خيلي دشوار است. چرا ما در جايي برويم که در آنجا زمينه ي گناه باشد. الان فيلم هايي که در ماهواره ها نمايش داده مي شود مشکلات اخلاقي در خانواده ها بوجود آورده است. يک منظره ي گناه ممکن است که زندگي را دگرگون بکند. مثلا کتاب هاي رمان هم مي تواند انسان را در زمينه گناه قرار بدهد. حتي انسان ممکن است که تحت تاثير سخن ديگران قرار بگيرد. روايت داريم: کسي که به سخن ديگري گوش مي کند او را مي پرستد، اگر او از خدا سخن مي گويد يعني فرد دارد خدا را مي پرستد. پس انسان هرچه را که مي بيند و مي شنود يعني دارد آنرا پرستش مي کند. ديگر اينکه اوقات فراغت مهم است. ما نبايد انساني را به لبه پرتگاه ببريم و بعد بگوييم که مواظب باش. چرا ما بايد نزديک پرتگاه بشويم؟ خيلي از افراد مسئله ي محرم و نامحرمي را جدي نمي گيرند. مثلا فردي در روز با هزاران خانم سر و کار دارد که حدود را رعايت نمي کنند، ما به ايشان نمي توانيم بگوييم که صبر بر معصيت بکن. مثلا نمي شود بدحجابي در جامعه زياد باشد و ما به جوان بگوييم که صبر بر معصيت بکن، اينکار سخت است. ما نمي توانيم هم زمين هي گناه را داشته باشيم و هم بگوييم که صبر بر معصيت بکنيد. اين دو با هم ناسازگار است.
حالا ممکن است که عده اي گرفتار گناه شدند وظيفه ي ما چيست؟ ما نبايد فقط به ظاهر افراد توجه کنيم. وقتي خدا موسي و هارون را به سوي فرعون مي فرستد، مي فرمايد: با فرعون نرم صحبت کنيد. حضرت علي (ع) مي فرمايد:اگر شما راست مي گوييد که گناهکار نيستيد يک گناهکار را مورد محبت خودتان قرار بدهيد. اي بنده ي خدا در عيب ديگري عجله نکن شايد خدا او را آمرزيده ولي بر خودت مطمئن نباش شايد تو بر اين گناه عذاب بکشي و او آمرزيده شده باشد.
سوال – سوره زمر آيات پاياني و 1 تا 7 سوره ي غافر را توضيح بفرماييد.
پاسخ – عده اي اعتراف به گناه مي کنند ولي اينکار را در روز قيامت انجام مي دهند. ولي در آنجا راه بازگشتي نيست. در اين آيات مي فرمايد: خدايا دو مرتبه ما را ميراندي و دو مرتبه ما را زنده کردي. الان ما بعد از دو حيات بيدار شديم و اعتراف مي کنيم. همه ي انسان يک بار مي ميرد و به حيات برزخي مي رود و بعد دوباره اين مرحله به پايان مي رسد و مرگ برزخي فرا مي رسد. همه از دنيا مي رويم و بعد از اين مرگ دوم حيات قيامت است. انسان بايد در اين دنيا بيدار بشود. در تاريخ داريم که خيلي از افراد در هنگام مرگ شان حرفهاي زيبايي زدند.
مأمون قبل از مرگش در بلندي که مشرف به لشکريانش بود گفت: اي خدايي که ملک تو زوال پذير نيست به من رحم کن که به پايان خط رسيده ام. پس بعد از اين دنيا اعتراف به گناه فايده اي ندارد.
سوال – وظيفه ما در قبال کساني که گناه مي کنند چيست ؟
پاسخ – حضرت علي (ع) در خطبه ي هشت نهج البلاغه مي فرمايد: وظيفه ي ما اين است که آنها را جذب کنيم و مورد محبت قرار بدهيم. البته ما نمي خواهيم در جامعه گناه را تشويق کنيم ولي بايد فردي که گناه مي کند تشويق کنيم تا از گناهش برگردد. امام مي فرمايد: شما گناهان بدتري مرتکب شده ايد، شما بدگويي، غيبت و سرزنش ديگران را مي کنيد پس چرا آنها را سرزنش مي کنيد ؟ اين خودش بالاترين گناه است.
اگر کسي در برابر گناه صبر کرد يا وارد گناه شد و توبه کرد خدا مي فرمايد: بدي هاي او را به نيکي تبديل مي کنيم. بعضي ها فکر مي کنند اگر وارد آلودگي شده اند تمام درهاي رحمت خدا به روي آنها بسته شده است. اين بالاترين خطر است. داريم که نااميدي از گناهان کبيره است. کسي که توانايي برگناه نداشته است با کسي که صبر بر گناه مي کند فرق دارد. اگر کسي در اوج جواني است ولي بخاطر خدا به نامحرم نگاه نکرد با فردي که نابينا است و نگاه نمي کند فرق دارد. دادگاه هاي دنيا با دادگاه آخرت فرق دارد. در دنيا بر اساس اسناد و شاهد حکم مي کنند. پيامبر فرمود: در قيامت شاهد و حاکم خداست. اگر ما در نزد قاضي جرميانجام بدهيم نمي توانيم منکرکارمان بشويم. اگر انسان باور کند که تمام گناهاني که انجام مي دهد توسط قاضي که خودش شاهد است مورد قضاوت قرار مي گيرد، ديگر هرگز گناه نمي کند.
اميدواريم خدا همه ي ما را به ترک گناه، صبر بر معصيت و توبه سريع موفق بدارد.