![]()
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: سيري در صحيفه سجاديه امام سجاد(عليه السلام)- شرح دعاي پنجم
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 17-02- 97
بسم الله الرحمن الرحيم، اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
کي مي‌شود بيايي و نيلوفر آوري *** گلهاي رنگ رنگ به هر دفتر آوري
باران شوي، بهار شوي غنچه غنچه گل *** لب وا کني گلاب خوش قمصر آوري
شريعتي: سلام مي‌کنم به همه دوستان عزيزم، سلام به روي ماه شما و دلهاي بهاري شما، به سمت خداي امروز خيلي خوش آمديد. حاج آقاي فرحزاد سلام عليکم. خيلي خوش آمديد.
حاج آقاي فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالي و بينندگان و شنوندگان عزيز. آرزوي موفقيت براي همه عزيزان داريم. انشاءالله عرض ادب‌هايي که به محضر امام زمان داشتيم مورد لطف و عنايت امام زمان قرار بگيرد که قطعاً بي پاسخ نمي‌گذارند. ياد و دعاي براي امام زمان فقط ايام نيمه شعبان نيست. در طول سال انشاءالله ما وظيفه داريم هم آقا را ياد کنيم و کاري که باعث شادي آقا شود انجام بدهيم و دعا براي سلامتي و ظهور و فرج آقا را در طول سال داشته باشيم.
شريعتي: انشاءالله به برکت دعاهاي ما امسال سال آخري باشد که ما در عصر غيبت باشيم. انشاءالله باشيم و روزگار آمدن حضرت را ببينيم و در رکابش باشيم. بحث ما با حاج آقاي فرحزاد سيري در صحيفه سجاديه بود، دعاي پنجم را مرور مي‌کرديم. ادامه فرمايشات شما را خواهيم شنيد.
حاج آقاي فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحيم. الحمدلله رب العالمين، اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
يکي از فرمايشات و جملات صحيفه سجاديه که عرض کردم هر دو سطر، حضرت صلوات را در اين دعا تکرار مي‌فرمايند. «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» خدايا بر پيامبر و آلش درود بفرست، «وَ اكْفِنَا حَدَّ نَوَائِبِ الزَّمَانِ» ابتلائات و سختي‌ها و ناهنجاري‌هايي که در روزگار هست، پيشامدهاي ناگوار، به خدا عرض مي‌کند که خدايا ما را کفايت کن، از اين سختي‌هايي که بر سر ما مي‌آيد ما را کفايت کن که از اين ناهمواري‌ها به راحتي بگذريم. «وَ شَرَّ مَصَايِدِ الشَّيْطَانِ» شيطان براي هرکسي دام‌هايي قرار داده است.
مرحوم آخوند ملا علي معصومي فرموده بود: ما هرجا رفتيم سجاده‌مان را بياندازيم، شيطان جلوتر از ما انداخته بود. شياطين جن و انس خيلي هجوم مي‌آورند. حضرت مي‌فرمايد: ما را از شر شيطان حفظ کن! «وَ مَرَارَةَ صَوْلَةِ السُّلْطَانِ» سلاطيني که ظلم مي‌کنند و سيطره دارند، ما را از مرارت تلخي و ظلم آنها هم حفظ کن. «اللَّهُمَّ إِنَّمَا يَكْتَفِي الْمُكْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِكَ» آنهايي که کفايت شدند به خاطر اين است که به فضل توانمندي و قوت تو کفايت شدند، تو آنها را کفايت کردي. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» هر يک خط يک صلوات دارد. «وَ اكْفِنَا» تو هم ما را کفايت کن. «وَ إِنَّمَا يُعْطِي الْمُعْطُونَ مِنْ فَضْلِ جِدَتِكَ» آنهايي که توفيق عطا کردن و احسان و بخشش پيدا کردند، از زيادي جود و کرم و بخشش توست که آنها هم دست دهنده پيدا کردند. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْطِنَا» درود بر پيغمبر و آل او بفرست و از لطف خودت به ما هم عطا کن.
در اين دعا يک نکته لطيفي هست که آنهايي که توفيق احسان و عطا پيدا کردند، اين لطف خداست. احسان کرده و از احسان خدا آنها هم محسن شدند. يعني خدا مي‌بخشد و ما را هم بخشنده مي‌کند. خدا عطا مي‌کند و ما را هم محسن و احسان کننده مي‌کند. «وَ إِنَّمَا يَهْتَدِي الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِكَ» آنهايي که هدايت پيدا کردند از نور جمال و لطف تو هدايت پيدا کردند. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» بر پيغمبر و آل او درود بفرست. و تو هم ما را هدايت کن. چون تو ما را هدايت کردي، ما هم مي‌توانيم ديگران را هدايت کنيم. يعني از يک دست بگيريم و به يک دست ديگر بدهيم. واسطه فيض شويم. لطف خدا اينطور است. به هرکس که لطف مي‌کند خود آن شخص را هم آن کاره مي‌کند. يعني مي‌آمرزد، طرف را آمرزنده مي‌کند. عطا مي‌کند طرف را معطي مي‌کند. هدايت مي‌کند، طرف را هم مُهدي مي‌کند. اين خيلي زيباست.
يکي از فرازهايي که دل بنده را خيلي گرفته است، فراز سوم اين دعاست. حضرت مي‌فرمايد: «وَ يَا مَنْ لَا تَفْنَي خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ، صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ لَنَا نَصِيباً فِي رَحْمَتِکَ» اي خدايي که خزائنات و گنج‌هاي رحمت تو تمام پذيري ندارد. رحمت خدا را نمي‌شود اندازه گرفت. خزائن خدا چقدر است، تمام شدني نيست. حد ندارد و بي نهايت است. اي خدايي که خزائن و گنج‌هاي رحمت تو فاني نمي‌شود و تمام شدني نيست. بر پيغمبر و آل او درود بفرست و يک بهره‌اي از رحمت خودت را به ما بده. ما ثلث آخر ماه شعبان را مي‌گذرانيم و ده روز ديگر ماه مبارک رمضان است. اگر قبل از اين ماه مورد لطف و رحمت خدا قرار بگيريم خيلي زيبا مي‌شود. يعني مهماني کامل مي‌شود. ماه شعبان هم ماه رحمت است. «حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ» خدايا اين ماه را با رحمت و رضوانت پوشش دادي.
يک مقدار از رحمت خدا و گسترش رحمت خدا بگويم و اينکه چه کنيم ما مورد رحمت قرار بگيريم؟ تمام انسان‌ها يا مرحوم هستند يا ملعون هستند. يا اهل بهشت هستند يا اهل جهنم هستند. يا مورد رحمت خدا هستند، زنده و مرده هم ندارد. يعني مورد لطف و رحمت و نظر خدا هستند يا اينکه از رحمت خدا محروم شدند. اولاً رحمت خدا وسعتش به اندازه عالم هستي است. يعني هيچ موجودي در عالم از رحمت خدا دور نيست و بي نياز نيست. «رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» (غافر/7) همانطور که علم خدا به همه موجودات احاطه دارد، قدرت خدا به همه موجودات رسيده، کنار علم و قدرت رحمت خدا هم هست. يعني اگر رحمت نبود اصلاً آن موجود خلق نمي‌شد. پس موجودات را خدا بخاطر رحمت خلق کرده است. در اين زمينه آيه و حديث هم داريم. «وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم» (هود/ 118) يعني موجودات و انسان‌هايي که خلق کرديم اينها اختلاف دارند، استعدادها و تفاوت‌هاي روحي و جسمي، هوش، صفات و اخلاق و زبان و چهره همه مختلف است. اگر همه را يکسان خلق مي‌کرد، نظام به هم مي‌خورد. اين تفاوت يک لطف و عنايت است. «وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ» مگر جاهايي که اين رحمت باعث شود اين اختلاف کنار برود و دلهايشان با هم يکي شود. «وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم» بعضي اشتباه کردند و گفتند: خدا بخاطر اختلاف خلق کرده است. در ذيل آيه روايت داريم، امام صادق فرمود: «وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم» نه براي اختلاف خدا خلق کرده است، براي رحمت خلق کرده است. «إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ» يعني در اين آيه بشارت است که خدا مي‌فرمايد: خلقت من بخاطر رحمت است.
من نکردم خلق تا سودي کنم *** بلکه تا بر بندگان جودي کنم
گر نماز و روزهاي فرموده‌ام *** ره به سوي خويشتن بنموده‌ام
من نگردم پاک از تسبيحشان *** پاک هم ايشان شوند و دُرفشان
تو مگو ما را بدان شه بار نيست *** با کريمان کارها دشوار نيست
آنکه قصدش از خريدن سود نيست *** هيچ قلبي، نزد او مردود نيست
يک موقع کسي مي‌خواهد جنس بخرد، سود بکند. يک موقع مي‌خواهد خير به طرف برساند. جنس قلابي‌‌اش هم با پول حسابي برمي‌دارد. مرحوم آقاي قاضي به خيلي از اين دست فروش‌ها يا ميوه‌فروش‌ها کمک مي‌کرد. کاهوها و ميوه‌هاي مانده را مي‌خريد و پول مي‌دادند. مي‌گفتند: آقا اين به درد نمي‌خورد. مي‌گفت: من مي‌خواهم به اين بهانه به طرف کمک کنم. کار خدا هم همينطور است. نماز و روزه را گفته چون مي‌خواهد ترحم کند. من مي‌خواهم به تو رحم کنم. پس اصل خلقت خدا بخاطر رحمت است. رحمت خدا گستره‌اش فوق العاده است. «رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» علم و رحمت تو تمام موجودات و عوالم را پوشانده و گرفته است. مصداقش هم پيغمبر خداست.
اول دعاي کميل مي‌گوييم: «اللهم اني اسألک برحمتک التي وسعت کل شي» رحمتي که به همه موجودات رسيده، خيلي عجيب است که ما خودمان را از اين رحمت محروم کنيم و از اين رحمت بيرون بياييم و به غضب خدا بچسبيم. جالب است درباره آيات عذاب الهي، گستره و وسعت نداريم. آيه مبارکه 156 سوره اعراف مي‌گويد: غضب خدا محدود است. «قالَ عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ» خداي مهربان مي‌فرمايد: عذاب من فقط به کساني مي‌رسد که من مي‌خواهم. آنهايي که متمرد هستند، ظالم هستند، جري و بي باک هستند، در مقابل خدا مي‌ايستند، آنهايي که خيلي شلوغ مي‌کنند، عذاب من به يک عده خاصي مي‌رسد ولي رحمت به همه مي‌رسد. اصل رحمت است. عذاب محدود است، عذاب و جهنم زندان خداست. ولي همه عالم براي پرورش و رشد افراد درست شده است. تازه همان هم سهمي از رحمت دارد. يعني باز رحمت بر جهنم غالب است. يعني روي رحمت و لطف است، چون اگر ما گفتيم: رحمت خدا همه موجودات را گرفته، يکي از موجودات هم جهنم است. يکي از موجودات هم خود جهنمي‌ها هستند.
شريعتي: آيت الله جوادي آملي تعبيري در سخنراني‌هايشان داشتند که رحمت امام غضب است. يعني جلو ايستاده و همه پشت سر آن رحمت قرار گرفتند.
حاج آقاي فرحزاد: ذيل اين آيه آيت الله جوادي حرف‌هاي بلندي دارند. ايشان مي‌فرمايد: «سبقت رحمته غضبه» خداوند رحمتش بر غضب غالب است. بعضي اشتباهي اين آيه را معنا مي‌کنند. ايشان فرمودند: بعضي فکر مي‌کنند رحمت 51 درجه و غضب 49 درجه است. نه اينطور نيست. رحمت خدا سبقت دارد يعني جلودار است، امام است، مدير و سرپرست غضب است. غضب در اختيار رحمت است و از روي رحمت است. درواقع ايشان مي‌خواستند بفرمايند: گويي غضبي وجود ندارد. چون وقتي کسي مغلوب شد و زمين خورد، وقتي مي‌گوييد: «رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» همه موجودات را رحمت گرفته است. يعني غضب به يک معنا نيست. به ظاهر هست! اگر خدا جايي غضب مي‌کند نه روي اينکه مي‌خواهد دلش را خنک کند و کينه‌جويي بکند. اين هم لطف و عنايت است. تمام انذارها، هشدارها، آيات جهنم در سوره مبارکه الرحمن که متعدد آمده است. «هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ... فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» (الرحمن/43و45) «يُرْسَلُ عَلَيْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ فَلا تَنْتَصِرانِ» (الرحمن/35) بعد مي‌گويد: «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ».
امام حسن عسکري فرمودند: هر نقمت و بلايي نعمت خدا آن را پوشانده است. يعني همه لطف و عنايت است. يعني اگر به اين ديد خدا را ببينيم که رحمت خدا چقدر زيباست. چقدر عالي است. تمام نقمت‌ها رحمت است. درون تمام عذاب‌ها رحمت خوابيده است. اگر يک بچه‌اي مريض است و مي‌گويد: من دارو نمي‌خورم. آمپول نمي‌زنم و شست و شو نمي‌کنم، ما با ملايمت و محبت و نوازش و زبان خوش برخورد مي‌کنيم. ولي اگر گوش نداد دستش را مي‌گيريم و به زور دارو تلخ را در حلقش مي‌ريزيم. به زور حمام مي‌بريم. به زور آمپول مي‌زنيم. به زور استخوان شکسته‌اش را جا مي‌اندازيم. اينها ظاهرش شکنجه و عذاب است، ولي درونش رحمت است. اينکه «سبقت رحمته غضبه» يعني همه کارها باطنش رحمت است.
در ماه رجب فرصت نشد اين جمله را بگويم. اولين جمله‌اي که بعد از نماز در ماه رجب خوانديم، اين بود: «يا من ارجوه لکل خير» براي هر خيري من اميدم به خداست. موقعي آدم بدون غذا مي‌تواند زندگي کند. من دوستي دارم آب درماني مي‌کند. بعضي پزشک‌ها مي‌گويند: اگر آدم چند روزي آب بخورد، بدن سوخت و ساز دارد و بعضي ميکروب‌ها و مريضي‌ها از بين مي‌رود. يا وزن کم مي‌شود. البته من توصيه نمي‌کنم! ايشان چهل روز فقط آب خورد. اتفاقي نيفتاد، انسان بدون آب و غذا ممکن است ساعت‌ها و روزها زنده ماند، ولي اگر اميد را از انسان بگيري از بين مي‌رود. يا خودکشي مي‌کند، يا روحش مي‌ميرد. ديدم فرمايش حضرت امير(ع) است. «تَطَلَ القنوت صاحبه» حديث در غررالحکم است. يعني نا اميدي صاحبش را مي‌کشد. نا اميدي خيلي چيز بدي است. اگر کسي اشتباهي و گناهي کرده، نا اميد نباشد. هفته گذشته داستان نباش و کفن دزد را گفتم که آخر کار حضرت فرمودند: من دشمن‌هاي تو را هم راضي مي‌کنم! هيچ وقت با اين خدا نا اميدي معنا ندارد. نا اميدي بدترين دردهاست. شيطان مي‌گويد: من هرکس را به نا اميدي مي‌رسانم ديگر خيالم راحت است. رحمت خدا همه جا فراگير است.
«و آمنُ سخطه عند کل شر» يعني خدايا من اينقدر تو را قبول و باور دارم، اينقدر تو را دوست دارم که در هر شري، مرا مي‌سوزاني، مرا کتک مي‌زني، مي‌دانم به من غضب نمي‌کني. ممکن است شر به من برساني، مرا مريض کني، فقر بدهي، زمين‌گير کني، فشار قبر و عذاب مي‌دهي ولي خاطرم جمع است به من غضب نمي‌کني. يعني من از سخط تو در امان هستم. خدايا به اين باور رسيدم به من غضب نمي‌کني. اين بحث ما ممکن است براي بعضي سنگين باشد. ولي رحمت و لطف غالب است. تمام شروري که به ما مي‌رسد، خدا مي‌خواهد ما را پرورش بدهد و تربيت کند. بلا براي ظالم ادب و براي مؤمن کفاره گناهان است. براي انبيا درجه است و براي اولياي خدا سرّي است بين خودشان و اين کرامت و بزرگواري است. از طرف خدا فقط خير مي‌رسد.
شريعتي: هر بلايي کاز تو آيد رحمتي است!
حاج آقاي فرحزاد: در تعقيبات نمازها خيلي جملات بلندي هست. يک تعقيبي هست خواهش دارم به مفاتيح مراجعه کنند. اول مفاتيح هست. تعقيبات مشترکه داريم، تعقيبات مختصه داريم. بعضي تعقيب‌ها براي نماز مغرب و ظهر و عصر است. تعقيبات مشترکه براي همه نمازهاست. يک زماني آقاي عالي هم در سمت خدا به اين دعا اشاره کردند. روايت داريم کسي بعد از نمازها اين دعا را بخواند، خدا از اعمال بدش او را مطلع نمي‌کند و ديوان عمل برايش باز نمي‌کند و راحت او را بهشت مي‌برد. «اللَّهُمَّ إِنَّ مَغْفِرَتَكَ أَرْجَى مِنْ عَمَلِي» خدايا اميدم به آمرزش تو از عملم بيشتر است. اين معنايش اين نيست که عمل نداشته باشيم. نماز مي‌خوانيم و روزه مي‌گيريم و واجبات را انجام مي‌دهيم، اصلاً اين دعا را بعد از نماز مي‌خوانيم. «وَ إِنَّ رَحْمَتَكَ أَوْسَعُ مِنْ ذَنْبِي» گناه من کوچک است. هزار تا مورچه به ما دهان کجي کنند! شعار بد بدهند، گفت: خاک بر فرق من و تمثيل من! ما کجا و خدا کجا! خدايا رحمت تو از گناه من خيلي وسيع‌تر است. «اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ ذَنْبِي عِنْدَكَ عَظِيماً فَعَفْوُكَ أَعْظَمُ مِنْ ذَنْبِي» اگر گناه من در نزد تو بزرگ است، عفو تو خيلي بزرگتر است. عفو تو بر گناه من غالب است. «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ أَكُنْ أَهْلاً أَنْ أَبْلُغَ رَحْمَتَكَ» اگر من اهل نيستم به رحمت تو برسم ولي رحمت تو اهل است که به من برسد. چون رحمت تو وسعت دارد. يعني من قابل نيستم بروم از اين دريا آب بگيرم ولي درياي رحمت تو اينقدر وسيع است که موجش همه موجودات را مي‌گيرد. گفت: ما کربلا نرفتيم، کربلا آمد ما را گرفت. «کل يوم عاشورا و کل ارض کربلا» همه زير سايه امام حسين هستند. همه از امام حسين بهره مي‌برند. دعا مي‌گويد: خدايا اگر من اهل نيستم رحمت تو را بگيرم، رحمت تو اهليت دارد همه موجودات را بگيرد. خدا حيا مي‌کند ديوان عمل اين فرد را باز کند.
وقتي برادرها نزد يوسف(ع) آمدند و گفتند: ما را ببخش! غلط کرديم. حضرت يوسف ديگر به ياد آنها هم نياورد. «الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ» (يوسف/92) خدا شما را مي‌آمرزد، او ارحم الراحمين است. باز در يک تعقيبات مشترکه داريم «أَذِقْنِي بَرْدَ عَفْوِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ وَ حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ» خدايا خنکي بخشش خودت را به من بچشان. پيرمردي بود روحاني بود. از رفقاي قديمي مرحوم دولابي بود. آقاي دولابي در صله رحم فوق العاده بودند، يعني با کسي سلام عليک داشتند حواسشان بود، يکي از اين شخصيت‌هاي معروف يک جلسه به ديدن آقاي دولابي آمد، ايشان که فوت کرد، پسر ايشان مي‌گفت: آقاي دولابي فرمودند: مرا تشييع جنازه ايشان ببر بخاطر اينکه ديدن آقا آمده بود. آقا به قم آمدند و فرمودند: ديدن فلاني برويم. عالمي بود و منزوي بود و کسي به او توجه نمي‌کرد. ديدند ايشان روزهاي آخر عمرش است و خيلي نا اميد است. فرمودند: چرا نا اميد هستي؟ خدا خيلي غفار است. «إِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيما» بوده و هست و خواهد بود. غفور است، رحيم است. بعد فرمودند: خدا بخشيده ولي ما نمي‌بخشيم. ما حاضر نيستيم ببخشيم! هفتاد سال قبل يک کاري کرده باز مي‌گويد: آيا خدا بخشيده است؟ خدا بخشيده، تو هم صرف نظر کن. همين که منفعل هستي، پشيمان هستي، هفتاد سال به خودت بد و بي‌راه مي‌گويي، شرمنده هستي. بعضي‌هايش ديگر بدبيني به خداست. در اين حد خدا راضي نيست. «أَذِقْنِي بَرْدَ عَفْوِکَ» خنکي عفو خودت را به من بچشان. «وَ مَغْفِرَتِکَ وَ حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ» شيريني رحمت و غفران خودت را به من بچشان.
روايت داريم خدا عرش و قلم و لوح و کرسي را که خلق کرد، «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُون» (قلم/1) خداي متعال به قلم امر کرد بنويسد. اول چيزي که نوشت چه بود؟ نوشت «اني أنا الغفور الرحيم» خود خدا مي‌نويسد. قلم واسطه است. خدا مي‌توانست بنويسد: منتقم، جبار! «اني » چقدر تأکيد در اين جمله هست. «أنا الغفور الرحيم» چقدر شيرين است. خدا مي‌گويد: من حتماً آمرزنده و مهربان هستم. در بحث امروز ما بشارت زياد است. باز روايت داريم وقتي خداي متعال بدن حضرت آدم را از گل و خاک خلق کرد، هنوز روح در او ندميده بود. وقتي روح در او دميد، زنده شد. تا زنده شد، روايت داريم عطسه کرد. وقتي عطسه کرد، خداوند اول کلامي که به حضرت آدم فرمود: «أرحمک» يعني من به تو رحم مي‌کنم. ما بهترين کتابمان قرآن است، اولين پيغمبر و بالاترين پيغمبر هم پيغمبر ماست. خدا کتاب آسماني‌اش را با «بسم الله الرحمن الرحيم» شروع کرد. باز «الرحمن الرحيم» در سوره حمد تکرار شده است. خلاصه قرآن هفت آيه است که سوره حمد است، اول مي‌گوييم: «بسم الله الرحمن الرحيم، الحمدلله رب العالمين، الرحمن الرحيم» چرا ما توجه نداريم؟ در شبانه روز شصت بار بايد الرحمن و الرحيم بگوييم. چقدر دين ما حمت است، پيغمبر ما و قرآن ما رحمت است. حقيقتاً رحمت غالب است فقط ما قبول کنيم.
از روايت‌هايي که خيلي ناب است و خيلي به انسان نويد مي‌دهد، اين روايت است. پيامبر عظيم الشأن(ص) فرمود: «ان لله تعالي مائة رحمة، انزل منها واحدة الي الارض فقسمها بين خلقه» خداي مهربان صد رحمت خلق کرده است. خزائن خدا تمام شدني نيست. از اين صد قسمت يک صدم آن را در دنيا خدا بروز و ظهور داده است. خيلي بشارت عجيبي است.«فبها يتعاطفون و يتراحمون» يعني تمام مهرباني‌هايي که پدر و مادر و قوم و خويش دارند، حيوانات به بچه‌هايشان دارند، تمام اينها يک صدم رحمت خداست که در روي زمين در دنيا ظاهر شده است. «و الدخّر تسعاً و تسعين لنفسه يرحم بها عباده يوم القيامة» 99 سهم رحمت را براي خودش گذاشته که روز قيامت بروز و ظهور بدهد که دست بندگان خودش را بگيرد.
يک کسي به پيامبر خدا عرض کرد: من خيلي دوست دارم «يرحمني ربي» خدا به من رحم کند. چه کنم؟ غرق رحمت خدا شوم؟ فرمود: «ارحم نفسک، و ارحم الناس، يرحمک الله» اول از همه به خودت رحم کن، بعد به ديگران رحم کن. من قول مي‌دهم خدا دائم به تو رحم خواهد کرد. به خودمان رحم کنيم، خودمان را آلوده گناه نکنيم. آلوده جهنم نکنيم. اختلاف و تفرقه و ظلم و خيانت را کنار بگذاريم. راه رسيدن به رحمت يکي قبول رحمت است. به خودمان رحم کنيم و بعد به ديگران رحم کنيم. زني سگي را کنار چاه آب از تشنگي نجات داد، روايت داريم که پيغمبر خدا فرمود: اين زن سوء سابقه خيلي زياد داشت اما بخاطر رحم به يک حيوان خدا به او رحم کرد و عاقبت بخير شد. انشاءالله اين رحمت را بپذيريم و پس نزنيم و به ديگران هم ساري و جاري کنيم.
شريعتي: دعايي که در تعقيبات مشترکه بعد از هر نماز آمده است دوستان ما در کانال برنامه قرار خواهند داد. در اول مفاتيح در تعقيبات مشترکه هست. انشاءالله بخوانيد و ما را هم دعا کنيد. کانال ما را در پيام‌رسان‌هاي داخلي دنبال کنيد و به دوستانتان هم معرفي کنيد. امروز صفحه 312 قرآن کريم، آيات پاياني سوره مبارکه مريم و آيات ابتدايي سوره مبارکه طه در سمت خدا تلاوت خواهد شد.
«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا «96» فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا «97» وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً «98»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، طه «1» ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى «2» إِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى «3» تَنْزِيلًا مِمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَ السَّماواتِ الْعُلى «4» الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى «5» لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما وَ ما تَحْتَ الثَّرى «6» وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى «7» اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى «8» وَ هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ مُوسى «9» إِذْ رَأى ناراً فَقالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ ناراً لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْها بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدىً «10» فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ يا مُوسى «11» إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً «12»
ترجمه: همانا كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادهاند به زودى خداى رح مان براى آنان محبّتى (در دلها) قرار مىدهد. پس همانا قرآن را بر زبان تو آسان ساختيم تا پرهيزكاران را به وسيلهى آن بشارت دهى و مردم ستيزهجو را بدان هشدار دهى. وچه بسيار نسلهايى كه پيش از آنان هلاك كرديم. آيا كسى از آنها را مىيابى يا كمترين صدايى از ايشان مىشنوى؟
به نام خداوند بخشنده مهربان. طاها. ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا به زحمت و مشقت بيفتى. مگر آنكه مايهى تذكّر و يادآورى باشد براى كسى كه (از خدا) مىترسد. از جانب كسى كه زمين و آسمانهاى بلند را آفريده، نازل شده است. (او خداوندى بخشنده و) رحمان است كه بر عرش (تخت فرمانروايى هستى)، تسلّط دارد. آنچه در آسمانها و آنچه در زمين و آنچه در ميان آنها و آنچه در زير زمين است، براى اوست.و اگر سخنت را آشكار بگويى (و يا پنهان كنى، تفاوتى ندارد)، پس همانا او اسرار (شما) و پنهانتر (از آن) را مىداند. (زيرا او) خدايى است كه معبودى جز او نيست (و) بهترين نامها براى اوست.و آيا خبر موسى به تو رسيده است؟! هنگامى كه آتشى را ديد، پس به خانوادهى خود گفت: قدرى درنگ كنيد، همانا من آتشى يافتم، شايد (بتوانم) مقدارى از آن را براى شما بياورم يا به واسطهى (آن) آتش، راهى بيابم. پس همين كه نزد آتش آمد، ندا داده شد: اى موسى! همانا من پروردگار تو هستم. پس كفش خود را بيرون آور، به درستى كه تو در سرزمين مقدّس «طُوى» هستى.
شريعتي: درود و صلوات خدا بر حضرت محمد مصطفي و اهل‌بيت بزرگوارشان، انشاءالله لحظات زندگي همه ما منور به نور قرآن کريم باشد. کم کم داريم به بهار قرآن، ماه مبارک رمضان نزديک مي‌شويم. از فضيلت ذکر صلوات بر محمد و آل محمد بشنويم. اشاره قرآني هم بفرماييد. انشاءالله قرار هست از شيخ صدوق(ره) بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: در روايت متعدد از اهل سنت و شيعه نقل شده که هيچ دعايي، بدون ذکر صلوات اجابت نمي‌شود. پيامبر (ص) فرمودند: «الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّي يُصَلَّي عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» (كافي، ج 2، ص 491) يعني دعاهايي که مي‌کنيد در پرده و حجاب است. در باز نمي‌شود و رمزش اين است، مگر اينکه همراه دعا اين ذکر گفته شود.
در اين صفحه آيه مبارکه «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» شأن نزولي اين آيه دارد که خيلي زيباست. هفدهم ذي الحجه يعني يک روز قبل عيد بزرگ غدير، پيغمبر عظيم الشأن دعا کردند: خدايا! مهر و ودُّ و محبت مولا اميرالمؤمنين را در دلهاي مؤمنين قرار بده و هيبت را در دل منافقين قرار بده. بعد به خود حضرت امير هم امر کردند، اين درخواست را از خداي متعال بکند. حضرت امير سه بار هم تکرار کردند. اين آيه نازل شده «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» مصداق اَتمّ و اکملش حضرت علي(ع) است. آنهايي که ايمان آوردند و عمل صلح انجام دادند. يکي از الطاف خدا درباره آنها اين است که به زودي در دل مؤمنين، خدا مهر و محبت و مودت آنها را قرار مي‌دهد. لذا حضرت امير مي‌فرمايد: من دوستاني دارم که اگر آنها را قطعه قطعه هم کنيد، دست از مهر و محبت من برنمي‌دارند. غير از حضرت امير، هرکس در مسير خداست، مصداق اين آيه است، بي اختيار ديگران او را دوست دارند. مهر و محبت او در دلها يک امر تکويني خداي متعال است.
شريعتي: اتفاق خوبي که افتاده، آغازين روز اين هفته روز بزرگداشت شيخ صدوق بود. شيخ صدوقي که زندگي بسيار با برکتي داشت و چقدر آثار فراواني داشت که براي امروز ما باقيات الصالحات شد. نکات و توصيه‌هاي شما را در مورد شيخ صدوق بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: شيخ صدوق به دعاي امام زمان(ع) متولد شده است. پدر ايشان ابن بابويه که در قم دفن هستند، از امام زمان خواستند، حضرت دعا کردند که خدا دو فرزند عالم به تو مرحمت مي‌کند، يکي شيخ محمد صدوق بوده که قبر ايشان هم در ابن بابويه هست. زيارتگاه هست و بدن ايشان هم بعد از ساليان سال خواستند تعمير کنند، صحيح و سالم بوده است. شيخ صدوق که به دعاي امام زمان متولد شدند عمر خيلي با برکتي داشتند، حدود دويست جلد کتاب ايشان دارند. اين کتاب‌ايي که در دسترس ما هست، يکي از يکي بهتر است. يعني کتاب‌هاي شيخ صدوق همه هم موضوعش جالب است و هم احاديثش خيلي جالب است. در خصال هفتاد فضايل براي حضرت علي در باب سبعين آورده است. «علل الشرايع» سؤال‌هايي که درباره اصول و فروع دين مي‌کنند، فلسفه و دليل آورده است. «معاني الاخبار» روايات را با روايات معنا کرده است. «أمالي» که هفته گذشته حديث نباش را از آن خوانديم. مجالسي بوده که ايشان منبر مي‌رفته و از اول تا آخر املاء مي‌کرده، يعني مي‌فرموده و مي‌نوشتند. براي همين أمالي شد. همه اين کتاب‌ها به زبان فارسي چاپ شده است که انشاءالله عزيزان بهره بگيرند.
شريعتي: اگر مايل هستيد کتاب ارزشمند أمالي شيخ صدوق را تهيه کنيد به 20000303 پيامک ارسال کنيد. اين ايام نمايشگاه بين المللي کتاب هم برگزار است، انشاءالله دوستان مراجعه کنند و از اين بوستان ناب و بي نظير کتاب‌ها بهره‌مند خواهند شد. نکات پاياني شما را بشنويم.
حاج آقاي فرحزاد: در نمايشگاه کتاب، کتاب‌هاي کارشناسان برنامه سمت خدا هم هست، آقاي انصاريان شرح صحيفه سجاديه دارند و بنا هست رونمايي شود، اصول کافي را اخيراً خيلي زحمت کشيدند و با ترجمه روان نوشتند. عزيزان مراجعه کنند، براي همه ما فرصت خوبي است.
در ادامه بحث رحمت که عرض کردم، روايت داريم مي‌فرمايد: «اذا کان يوم القيامة» روز قيامت که مي‌شود «نشر الله رحمة حتي طمع ابليس في رحمة الله» آنقدر روز قيامت خدا گستره رحمتش را وسيع مي‌کند که حتي ابليس که ملعون و مطرود خداست، در رحمت خدا طمع مي‌کند. ما در مقابل ابليس خيلي کوچک هستيم. به رحمت خدا اميدوار باشيم. از فرمايشات مولا اميرالمؤمنين(ع) است. چه کسي از همه بيشتر خدا را شناخته است؟ ما عارف داريم و اعرف داريم. آن کسي که از همه بيشتر خدا را شناخته چه کسي است؟ اميرالمؤمنين(ع) فرمود: «أعرف النّاس باللّه سبحانه أعذرهم للنّاس و إن لم يجد لهم عذرا» آن کسي از همه بيشتر خدا را شناخته که از همه بيشتر بيايد طرف خلق را بگيرد. يعني بگويد: اين آدم نادان بود، جاهل بود، اشتباه کرد. خطاکار بود. خدا براي چه اينقدر پيامبر ما را دوست دارد؟ براي اينکه وساطت او در خانه خدا از همه بيشتر است.
اگر يک پدر و مادري، بچه را که شلوغ کاري کرده از خانه بيرون کردند. ولي اينقدر اين بچه را دوست دارند، دلشان مي‌خواهد برگردد. اگر کسي حيله‌هايي بلد باشد بيايد واسطه شود، دلال شود، اين بچه را به خانه برگرداند. آبرو بگذارد، قول و قرار بگذارد، بگويد: من عذرخواهي مي‌کنم، بچه عذرخواهي مي‌کند. پدر و مادر اين را از همه بيشتر دوست دارند. مي‌گويند: حرف دل ما را زدي، کار ما را مي‌کني! اميرالمؤمنين مي‌فرمايد: آن کسي از همه بيشتر خدا را شناخته است که عذر براي خلق درست کند، اگر هم عذر ندارند، عذر تراشي بکند. اين آقايي که گناه کرده، تو بيايي واسطه شوي و بگويي: نفهمي و جهالت بوده است. اين شخص از همه بيشتر خدا را شناخته است. بعضي هستند مي‌گويند: خدا نمي‌بخشد. خدا مو را از ماست مي‌کشد. اين خدا را نشناخته است. آن کسي خدا را از همه بيشتر شناخته که عذر براي خلق از همه بيشتر بياورد و اگر هم عذر ندارند عذر تراشي کند. يعني عذر ببافد. اميرالمؤمنين(ع) فرمودند: چه وقت رحمت خدا از همه بيشتر ما را مي‌گيرد؟ رحمت درجه دارد. فرمود: «أبلغ ما تستدر به الرحمه أن تضمر لجميع الناس الرحمه» (غررالحكم/ حكمت 10344) چه وقت حد اعلاي رحمت ما را مي‌گيرد؟ فرمود: وقتي که در حد اعلا همه درهاي رحمت به روي کسي باز مي‌شود، آنوقتي است که براي جميع عالم و براي جميع خلق آرزوي رحمت بکند. بگويد: خدايا، همه را درياب! سيد بن طاووس سحرها که بلند مي‌شدند، براي گمراهان دعا مي‌کرد. ما معمولاً براي شهداء و علما و مؤمنين و مؤمنات دعا مي‌کنيم. خدايا کافرها را هدايت کن و دستشان را بگير. وقتي براي همه خلق آرزوي رحمت و نجات و هدايت مي‌کني از همه بيشتر رحمت خدا به سر شما سرازير مي‌شود.
شريعتي: انشاءالله همه ما در پناه رحمت خداوند متعال باشيم و مشمول رحمت واسعه خداي متعال و حضرت ولي‌عصر(عج) باشيم. اين مدت اتفاقات خوبي افتاد. در ايام ماه شعبان و روزهاي بسيار دل انگيز ارديبهشت که روز معلم و روز کارگر را پشت سر گذاشتيم، عيد ميلاد امام زمان، حالا هم در آستانه ماه مبارک رمضان هستيم. انشاءالله بهترين‌ها براي هموطنان عزيز ما رقم بخورد.
حاج آقاي فرحزاد: انشاءالله خداوند سايه معلمين را بر سر همه مستدام بدارد. عزيزاني که کار مي‌کنند و زحمت مي‌کشند، خدا به خودشان و خانواده‌شان رزق و برکت و عافيت مرحمت کند. خدايا تو را قسم مي‌دهيم به حق محمد و آل محمد، قلب امام زمان از ما راضي و فرجش را نزديک بگردان. همه ما را از بهترين يارانش قرار بده. خدايا به حق محمد و آل محمد، همه مريض‌ها، روحي و جسمي به زودي شفاي عاجل عنايت بفرما. آنهايي که همسر ندارند و خانه ندارند، شغل ندارند، به حق محمد و آل محمد به زودي نصيبشان بگردان. همه حق داران و ذوي الحقوق و عزيزاني که سمت خدا را مي‌ديدند، الآن در بين ما نيستند را مهمان اهل‌بيت قرار بده. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.
شريعتي: انشاءالله از اين هفته روزهاي پنج‌شنبه در خدمت حاج آقاي ميرباقري هستيم که از مباحث ايشان در مورد ماه مبارک رمضان بشنويم و بهره‌مند شويم.
«والحمدلله رب العالمين و صلي الله علي محمدٍ و آله الطاهرين»