-برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد

-کبر و غرور

92/5/14

سوال – راه هاي مبارزه با کبر و غرور چيست؟

پاسخ – يکي از راه هاي مبارزه با کبر و غرور ذکر خدا، رفتن و استغاثه کردن به در خانه ي خداست. در قرآن داريم: اي پيامبر صبر کن ، صبرت تو هم از جانب خداست. ما مي توانيم اين آيه را در همه ي امور توسعه بدهيم مثل عبادت کن و عبادت تو از جانب خداست. ازدواج، کار، معنويت و رزق را هم خدا بايد جور کند.

راهکار ديگر اين است که هميشه خوبي ها را به خدا نسبت بدهيم و بدي ها را به خودمان نسبت بدهيم. اين ادب ورزي انسان، را از غرور و کبر دور مي کند. غرور توفيقات انسان را سلب مي کند. خيلي از افراد بخاطر غرور از کارهاي خير باز مي مانند. راهکار ديگر عملي مبارزه با تکبر و غرور اين است که انسان در مقام عمل خوديت هايش را بشکند.

در خطبه ي قاسعه 192 ، وقتي حضرت در مورد غرور شيطان و باطل شدن شش هزار سال عبادت شيطان صحبت مي کند مي فرمايد: تواضع و فروتني را روي سرخودتان قرار بدهيد يعني رفتار عملي شما فروتني باشد. هميشه تواضع روي سر شما باشد و تکبر را زير پاي تان خُرد کنيد. گردن بند غرور که به خودمان آويزان کرده ايم مثلا دکتر يا مهندس هستيم را پاره کنيم.

سلاحي که مي تواند بين ما و شيطان قرار بگيرد تا شيطان را از ما دور کند، تواضع و افتادگي در مقابل خدا و حق است.حاج آقا دولابي مي فرمود: ما نبايد وابسته به چيزي باشيم که نتوانيم از آن دل بکنيم. دندان طمع را بايد کند. دوست داشتن اشکالي ندارد ولي وابستگي بد است.

افرادي که غرور دارند بايد با کارهاي به ظاهر پست خودشان را بشکنند. پيامبر و همه امامان کار مي کردند و بيل مي زدند. محمدبن مسلم يکي از ياران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است که رواي بزرگي است و بزرگ قبيله هم بوده است. روزي ايشان نزد امام صادق(ع آمد. حضرت فرمود: تواضع کن. وقتي او به کوفه برگشت يک مغازه ي خرما فروشي اجاره کرد و در آنجا خرما فروشي را شروع کرد. او فوري خودش را شکست. بعضي کارها پيش خدا شريف است ولي عنواني ندارد. بعضي شخصيت ها بزرگ بعنوان کفش دار يا جاروکش امام رضا(ع) خدمت مي کنند. اين کارها مبارزه با مَنيت هاست.

اقوام محمد بن مسلم او را وادار کردند که آسيابي بخرد و در آنجا کارهاي آسياباني انجام مي داد. کارهاي چوپاني يا کشاورزي از شغل انبياست ولي عده اي به اين کارها مي خندند. ممکن است که کاري خوب باشد ولي عنوان اجتماعي ندارد و ما مي توانيم آنرا انجام بدهيم تا غرور مان از بين برود.

راهکار ديگر از بين بردن غرور، مجالست با افراد فقير است. منظور ما از فقرا افراد متکدي نيست ،منظور افرادي مستضعفي است که در فاميل و محل هستند و شغل هاي پايين دارند ولي افراد شريفي هستند. امام حسن(ع) از جايي رد مي شدند و ديدند که عده اي از فقرا نشسته اند و نان خالي مي خوردند. آنها به امام تعارف کردند و امام با آنها نان خوردند و فرمودند که خدا انسان هاي مستکبر را دوست ندارد. اگر افراد فقير فاميل شما را دعوت مي کنند حتما به ميهماني آنها برويد. کمک کردن به افراد فقير و سرزدن به افراد بيمار غرور انسان را مي شکند.

گاهي انسان بايد خودش را به تکلف بيندازد و وادار به تواضع يا بردباري کند. جواني براي بزرگي چاي آورد. اين بزرگ چاي را رد کرد و گفت که ميل ندارم. اين جوان ناراحت شد و آيت الله انصاري همداني فرمود: اين چاي را به خودت بِميلان. يعني رد کردن اين چاي خوب نيست. مثلا فردي با شوق و ذوق کاري براي شما مي کند و شما آنرا رد مي کنيد. قبول کردن اين کار غرور شما را مي شکند. پس در بعضي مواقع انسان مي تواند خودش را وادار به کاري بکند و خودش را بشکند.

در پشت خانه ي حضرت زهراو مسجد مدينه ، عده اي زندگي مي کردند .آنها افراد فقيري بودند و پيامبر خيلي به آنها مي رسيد. آنها فقط به مسجد مي آمدند و در نماز شرکت مي کردند. عده اي از ثروتمندان نزد پيامبر آمدند و گفتند که ما نزد شما مي آييم و به شما کمک مي کنيم بشرط اينکه از اين افراد فقير را از خودت دوري کني .آيه نازل شد: اي پيامبر، مبادا افراد فقير را ترک کني که اهل عبادت هستند. پيامبر با فقرا و بندگان روي زمين مي نشست و با آنها غذا مي خورد. بعضي مواقع امام هشتم با افراد خانواده و حتي با کساني که اسب ها را تيمار مي کردند، در سر سفره مي نشستند و با هم انس مي گرفتند.

روايت داريم که امام صادق(ع) خيلي به ياد سلمان مي افتاد. از حضرت سوال کردند :چرا شما اين قدر به ياد سلمان مي افتيد؟ امام فرمود: بخاطر سه خصلتي که سلمان داشت و اين بود که با علما زياد نشست و برخاست داشت، با فقرا مجالست داشت و پايش را جا پاي حضرت اميرالمومنين مي گذاشت. امام مي فرمود: نگوييد سلمان فارسي بگوييد: سلمان محمدي.

عده اي خدمت امام صادق بودند و گفتند که سلمان فارسي زرتشتي بوده و بعد مسلمان شده است. امام صادق(ع) خيلي ناراحت شدند و فرمودند: خداوند او را علوي و قريشي قرار داده ، صلوات خدا بر سلمان باد.

راهکاره ديگر شکستن غرور، صله ي رحم با افرادي است که به ما بدي کرده اند و ما از آنها دلگير هستيم. در اينجا ما مي توانيم غرورمان را بشکنيم. فردي نزد پيامبر آمد و گفت: من فاميلي دارم که به آنها احسان مي کنم ولي آنها به من بدي مي کنند، به آنها محبت مي کنم ولي آنها به من کينه ورزي مي کنند، من چکار کنم؟ حضرت فرمود شما به اين آيه عمل کن که خداوند فرمود: در مقابل بدي احسان کنيد.

آيه ديگر مي فرمايد: کسي که با شما قطع رحم کرده، با او صله رحم کنيد. آيه ديگر مي فرمايد: هر کس به شما ظلم کرد او را عفو کن. آيه ديگر مي فرمايد: کساني که به شما بدي کرده اند ،در حق آنها احسان و خوبي کن.

بدي را بدي سهل باشد جزا. اگر ما بدي را با بدي جواب بدهيم کار آساني است ولي اگر کسي که به ما بدي کرده به خوبي جواب بدهيم، اين هنر است.

خداوند عفو را دوست دارد .نا تا جايي که مي توانيم گذشت کنيم. عفو و بخشش صفت بزرگي است. سوال مي کنند که اي پيامبر ما چه چيزي انفاق کنيم؟ پيامبر فرمود: گذشت. گذشت بالاترين انفاق هاست.

کساني که اهل کينه هستند آرامش ندارند ولي کساني که اهل بخشش هستند داراي آرامش هستند. محبت کردن به بدها غرور ما را مي شکند و تواضع را در ما ايجاد مي کند.

سوال – صفحه 410 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.

پاسخ – روايت داريم مداومت و زياد صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد، امور ما را کفايت مي کند. بعضي از افراد خدمت پيامبر مي آمدند و مي گفتند که ما بجاي خواستن حوائج شخصي به شما صلوات مي فرستيم. حضرت فرمود: خدا هم امر شما را کفايت مي کند.

در آخر اين صفحه داريم که علاج تهديدهاي دشمن صبر است. صبر روزي انسان را به پيروزي مي رساند حتي اگر طول بکشد. خداوند مي فرمايد: صبر کن، همانا وعده ي خدا حق است. افرادي که خداوند را قبول ندارند و به قيامت يقين ندارند، تو را به انجام کارهاي پست وادار نکنند.

ياد خدا ،توجه به خدا ،نسبت دادن خوبي ها به خداوند و نشستن با مستضعفين کبر و غرور را از بين مي برد. البته مجالست با فقرا بايد با کرامت و آبرومند باشد. اگر مي خواهيم به فقرا خدمتي بکنيم بهترين راه را انتخاب بکنيم که باعث خفت و آبروريزي آنها نشود. ما بايد راه مودبانه و محترمانه را انتخاب کنيم. حفظ کردن عزت نفس افراد خيلي مهم است. حتي شما مي توانيد به حساب افراد فقير آبرومند پول واريز کنيد که کسي متوجه کمک شما نشود .

راهکارهاي ديگر از بين بردن غرور سلام کردن به ديگران است. روايت داريم: کسي که ابتداي به سلام مي کند از خطر کبر جدا مي شود. اين فرد از همه به خدا و پيامبر نزديکتر است. راهکار ديگر اين است که انسان در پايين مجالس بنشيند. افراد بزرگي که مي خواهند فقط در بالاي مجلس بنشينند، داراي غرور و تکبر هستند.

آيت الله بهاءالديني و آيت بهجت در پايين مجالس مي نشستند. روزي با آيت الله بهاءالديني به خدمت آيت الله امجد رفتيم. ايشان در منزل نبود. ما در بيرون خانه ايشان روي زمين نشستيم و منتظر آمدن ايشان شديم. اين از تواضع ايشان بود.

اگر ما توهمات و خيالات را از خودمان دور کنيم راحت مي شويم. راهکار ديگر دوري از تکبر، انتقاد پذيري است. ما بايد از ديگران مشورت بخواهيم و انتقاد پذير هم باشيم. بعضي افراد زير بار انتقاد نمي روند. راهکار ديگر دوري از غرور، زياد سجده کردن است. راهکار ديگر اين است که(امام هشتم فرمود:)هر چه براي خودت مي خواهي براي ديگران هم بخواهي. راهکار ديگر ترک غرور، ترک جدال و مراء است حتي اگر حق با شما باشد. ما نبايد حرفمان را به زور به ديگران بگوييم.

را ه کار ديگر اين است که در مقابل افرادي که از ما تعريف مي کنند بايستيم. روايت داريم: خاک بريزيد بر صورت کسي که از شما تعريف مي کند. زيرا آنها مواد غرور را به شما تلقين مي کنند. راهکار ديگر کار کردن در منزل است. اگر افرادي درخانه ظرف مي شويند يا سفره مي اندازند، اين نشانه ي تواضع آنهاست. روايت داريم که در خانه کار نمي کند مگر کسي که صديق يا پيامبر باشد. بازي کردن با بچه ها و همنشيني غرور انسان را مي شکند. پيامبر با بچه ها بازي مي کردند. اعمال و حج و عمره هم باعث شکستن غرور مي شود.

مرد آن را دان که خود را بشکندA A A A A A A A  مرد آن نَبوَد که صف ها بشکند

خوب است که شما يک دور ختم قرآن را در ماه رمضان تمام کنيد.

خدايا به حق محمد و آل محمد همه ي ما را از برکات ماه رمضان بهره مند بفرما، هر خيري که به چهارده معصوم عنايت کرده اي به ما عنايت کن و هر شري که از آنها دور کردي از ما هم دور کن ،رفع گرفتاري از همه ي گرفتاران عالم بفرما .