-برنامه سمت خدا

-حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد

- خوش اخلاقي

91/09/20

سوال- در مورد راهکارهايي خوش اخلاقي توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ – يکي از راه کارها اين است که ما تبعات شوم بداخلاقي و آثار خوب خوش اخلاقي را بدانيم. بد اخلاقي مي تواند انسان را به قعر جهنم برود و روح و جسم انسان را متلاشي کند و خوش اخلاقي همه ي خوبي هاي دنيا و آخرت را براي انسان مي آورد. امام صادق (ع) مي فرمايد: شيعيان ما را با رواياتي که مي دانند بشناسيد. يعني شيعيان ما کساني هستند که با روايات و قرآن مانوس هستند. انس با روايات مخصوصا روايات در مورد بداخلاقي خيلي موثر است. بداخلاقي از سرطان بدتر است. همانطور که ما به دنبال علاج بيماري مثل سرماخوردگي هستيم بايد دنبال علاج بيماري بداخلاقي هم باشيم. روايت داريم که گناه انسان بداخلاق آمرزيده نمي شود و توبه اش قبول نمي شود. خدا توبه انسان بداخلاق را قبول نمي کند. انسان خوش اخلاق اگر استغفرالله هم نگويد، خوش اخلاقي اش گناهان او را از بين مي برد. پس ما بايد به آثار سوء بداخلاقي توجه کنيم. بداخلاقي رزق را کم مي کند و آرامش انسان را مي گيرد. روايت داريم که کليد تمام بدي ها غضب است و فروبردن خشم کليد تمام خوبي هاست. امام سجاد(ع) مي فرمايد: من نچشيدم جرعه اي گواراتر از خشمي که فرو بردم. البته ممکن است فروبردن خشم کار سختي باشد ولي بعد انسان احساس راحتي مي کند. نوشيدن معنوي بالاتر از نوشيدن مادي است. امام سجاد(ع) مي فرمايد: از همه ي شما به خدا نزديکتر کسي است که اخلاقش بهتر باشد. ما بايد بدانيم که خوش اخلاقي ما را با خدا همنشين مي کند. کسي که خوش اخلاق است و واجباتش را انجام مي دهد، ثواب کسي را دارد که شب تا صبح عبادت مي کند و ثواب جهاد در راه خدا در اعمالش ثبت مي شود.

فردي نزد پيامبر آمد و گفت: همسايه اي داريم که شب تا صبح نماز مي خواند ولي با زبانش همسايه ها را آزار مي دهد. پيامبر فرمود: اين نمازها براي او خيري ندارد. البته نماز و روزه به ما انرژي مي دهد که بر نفس مان غلبه کنيم نه اينکه بداخلاقي کنيم. اگر خشم بر ما غلبه کند ما را به هلاکت مي رساند. اميرالمومنين مي فرمايد: در خوش اخلاقي، گنج هاي رزق خوابيده است. مردم انسان هاي خوش اخلاق را بيشتر دوست دارند و خدا هم به آنها رزق بيشتري مي دهد. توجه به روايات در مورد اخلاق، انگيزه ي بزرگي براي خوش اخلاق شدن است. راه کار ديگر تصميم قاطعانه و جدي است. افرادي که بصورت وراثتي تند مزاج هستند، اگر خوش اخلاق بشود ثواب بيشتري مي برد نسبت به افرادي که بطور ذاتي خوش اخلاق هستند. بخاطر همين مي گويند که مبارزه با نفس جهاد اکبر است. پيامبر فرمود: اگر کسي با ديگران مدارا کند و عصباني نشود، او از دنيا رفته در حاليکه به مقام شهادت رسيده است. افراد معتادي بوده اند که تصميم گرفتند و اعتياد را ترک کردند. پس اينکار امکان پذير است و بايد تلقين منفي را از بين ببريم. يکي از خلفا عادت بدي داشت و گِل و خاک مي خورد. پزشکان نتوانستند او را مداوا کنند. او را نزد عالمي بردند و او به خليفه گفت که شما براي ترک اين کار،نياز به يک عزم ملوکانه داريد. او يک تصميم ملوکانه گرفت و اين عادت زشت را ترک کرد. فردي نزد پيامبر آمد و گفت که مرا نصيحتي کن. پيامبر فرمود: سعي کن که عصباني نشوي. اين مرد سه بار سوالش را تکرار کرد و پيامبر هر سه بار همان جواب را به او داد. وقتي او به محل زندگي اش برگشت ديد يکي از افراد فاميل کشته شده است و همه آماده هستند که به خون خواهي آن فرد بروند. او هم مي خواست آماده ي خون خواهي بشود که به ياد حرف پيامبر افتاد که نبايد عصباني بشود. او خشمش را کنترل کرد و فکرکرد که چطور مشکل را حل کند. او طائفه ي ديگر را راضي کرد که به آنها ديه بدهد و با اين کار آتش دو طائفه را خاموش کرد.

حواريون به حضرت عيسي گفتند که بدترين چيزها در دنيا چيست؟ حضرت عيسي فرمود: خشم و غضب خدا. آنها پرسيدند که چگونه از غضب خدا در امان باشيم؟ حضرت فرمود: سعي کنيد که غضب نکنيد. اگر شما خشمگين نشويد خدا هم بر شما خشم نخواهد گرفت.

يکي از راه حل هاي اساسي در مقابله با افرد عصباني، اين است که انسان سکوت کند يا بگويد: سلام عليکم. ما در هنگام غضب نبايد تصميم بگيريم يا برنامه ي تربيتي داشته باشيم. يعني استاد يا مادر، اگر در حالت غضب است، آن موقع وقت تربيت بچه نيست. نتيجه ي يک تصميم جاهلانه، خونريزي است. هيچ وقت در روايات و قرآن به ما نمي گويد که با جاهل درگير بشويد يا مقابله به مثل کنيد. فردي به امام سجاد(ع) توهين کرد، حضرت سکوت کردند. او هرچه مي خواست به حضرت گفت و رفت. حضرت به اطرافيان فرمود: شما دوست داريد که جواب او را بدهم؟ حضرت لباس پوشيدند و به طرف منزل آن فرد رفتند. و در راه آيه فرو بردن خشم را مي خواندند. حضرت در منزل ايشان را زدند و فرمودند که شما حرف هايي به من زديد، اگر من اشتباه کردم خدا مرا بيامرزد و اگر شما خطا کرديد خدا شما را بيامرزد. اين فرد منقلب شد و از حضرت معذرت خواهي کرد. يکي ازعلماي بزرگ مي فرمودند که فردي از من دلخوري داشت و وقتي مرا ديد شروع به اهانت کرد. من سکوت کردم. اگر انسان لحظه اي سکوت کند تمام مشکلات حل مي شود. او به توهين هايش ادامه داد ولي من باز سکوت کردم و گفتم که از چه موقع شما چشم باطن تو باز شده است که درون مرا ديده اي؟( من جاهل و نادان هستم و خودم اين را مي دانم) اين فرد جا خورد. قرآن مي فرمايد که وقتي با جاهلين برخورد مي کنيد با آنها درگير نشويد، اعمال آنها براي خودشان واعمال شما براي خودتان است.

اگر ما در رانندگي مراعات قانون را بکنيم و فردي قانون را نقض کند، آيا ما بايد با او مقابله به مثل کنيم مثلا با او سرشاخ بشويم؟ اگر راننده اي خلاف مي کند ما بايد به کنار برويم تا او رد شود و با او مقابله به مثل نکنيم. بعضي مواقع انسان بايد گوش و چشمش را ببندد. کسي که به ما فحش مي دهد بداند که به خودش فحش مي دهد. حکيمي فردي را ميهمان کرد. همسر حکيم عصباني بود و سفره را بهم زد. ميهمان ناراحت شد و مي خواست برود. حکيم به ميهمان گفت: اگر پرنده اي اين سفره را بهم مي زد آيا شما ناراحت مي شديد؟ ميهمان گفت: خير، او يک پرنده بود. حکيم گفت: شما فکر کن که همسر من هم يک پرنده بود که سفره را بهم زد. ما در هنگام برخورد با بچه صبور مي شويم زيرا مي دانيم که او زبان نمي فهمد. پس اگر ما طرف را زبان نفهم حساب کنيم، با او به آرامش رفتار مي کنيم.

فردي به يکي از ياران پيامبر اهانت کرد و آن فرد سکوت کرد ولي بعد از مدتي او هم شروع به فحش دادن کرد. پيامبر بلند شد و فرمود: تا وقتي که تو سکوت کرده بودي، فرشته اي جواب آن فرد را مي داد يعني آن فرد گناهان شما را پاک مي کرد و ثواب هايي به شما مي داد ولي وقتي شما هم فحش دادي، فرشته رفت و شيطان آمد. پس ديگر جاي من اينجا نيست و بايد بروم. جايي که ما مقابله مي کنيم رحمت خدا و پيامبر از ما قطع مي شود. روايت داريم: کلام انسان عاقل به انسان انرژي مي دهد و جواب انسان جاهل سکوت است.

سوال- صفحه 172 قرآن کريم را توضيح بفرماييد.

پاسخ – پيامبر فرمود: هر کسي ذکر(صلوات)مرا بشنود و آنرا نگويد شقي خواهد شد. در بعضي روايات داريم که به من جفا کرده است.

در آخر اين صفحه مي فرمايد: کساني که تمسک به کتاب دارند و نماز را بپا مي دارند، آنها جزء مصلحين است و خدا اجر آنها را ضايع نمي کند. منظور از تمسک به کتاب، عمل کردن به قرآن است. نماد دين ما نماز است. کساني که به کتاب قرآن عمل کنند و نماز بخوانند، جزء صالحين هستند.

روايت داريم: يکي از بالاترين عبادت ها سکوت است. زيرا اين کار خلاف نفس است. سفارش اسلام اين است که گفتاري اضافي را حذف کنيد. امام هشتم(ع) مي فرمايد: سکوت کردن، دري از درهاي حکمت است. حتي اگر شما مي خواهيد کسي را هم اذيت کنيد مي توانيد سکوت کنيد. يکي از اساتيد عرفان خانمي عرب داشت که با ايشان تندي مي کرد به حدي که روزي مشتي به او زد که عمامه از سرش افتاد. ايشان سکوت کردند و از همسرش معذرت خواهي کرد. ايشان فرمود: ايشان عصباني بودند و سرريز کرده بودند و به ما هم آسيبي نرسيد. درحال آرامش انسان تذکراتي مي دهد ولي در مرحله ي اول نبايد با افراد جاهل درگير شد. امام صادق(ع) مي فرمايد: شما همه ي جامعه را مثل خانواده تان درنظر بگيريد، افراد بزرگتر از خودتان را مثل پدرتان فرض کنيد و به او احترام بگذاريد و افراد کوچکتر از خودتان را مثل فرزندتان در نظر بگيريد و به آنها مهرباني کنيد و افرادي که همسن شما هستند مثل خواهر يا برادر فرض کنيد و به آنها محبت کنيد. با اين ديد همه به همه عشق مي ورزند و محبت مي کنند.

سوال – در مورد سالروز شهادت امام سجاد(ع) توضيحاتي بفرماييد.

پاسخ – بخش مهمي از قيام عاشورا، بعد ازعاشورا بوده است که بدست امام سجاد(ع) به نتيجه رسيده است. امام سجاد (ع) خطبه اي در شام خواندند که در آنجا حقانيت اهل بيت و جدشان را بيان کردند. اين خطبه مردم را برعليه يزيد شوراند. امام سجاد(ع) سي و پنج سال عزاداري کردند و جزء بکائين شدند. روزي امام سجاد(ع) آنقدر گريه کردند که زمين خيس شد و يکي از ياران به ايشان فرمود که وقت آن نشده است که شما گريه را ترک کنيد؟ امام فرمود: واي بر تو، حضرت يعقوب در دوري يوسف آنقدر گريه کرد که چشمهايش را از دست داد، من چطور اشک نريزيم در حاليکه هجده نفر از برادران من در يک روز به شهادت رسيدند؟ حضرت امام سجاد(ع) با گريه ها و تربيت شاگردان دين اسلام را حفظ کردند.

خدايا به همه ي ما ايمان کامل و اخلاق حسنه عنايت بفرما و ما را جزء شيعيان راستين قرار بده.